Ang mga Gubat ba Dili-Kalikayan?

ANG gubat maoy usa ka makaguol nga bahin sa mga balita. Ang maong mga balita sa kabangisan sa walay duhaduha nakapasuko kanimo. Apan tingali makapahibulong kini kanimo kon nganong ang mga hinagiban kinahanglang mao ang maghuhusay sa daghang panag-away. Dili ba gayod makakat-on ang mga tawo sa pagkinabuhi diha sa kalinaw?

Ang sulbad sa hampak sa gubat daw labi pang maikyason kay sa usa ka tambal alang sa AIDS. Sa panahon sa ika-20ng siglo, ang tibuok kanasoran gipanawag alang sa gubat, milyon-milyong mga lalaki ang gipadala ngadto sa panggubatan, ug gatosang siyudad ang nangalumpag. Daw walay makitang kataposan sa pinatyanay. Ang dakog-kita nga negosyo sa mga armas nagapaneguro nga ang kasundalohan sa kalibotan​—ug mga gerilya—​magpadayon sa tuman nga pagkaepektibo.

Samtang ang mga hinagiban sa gubat dugang nga nahimong makamatay, ang gidaghanon sa mga nangamatay misaka sa hilabihan. Kapin sa katunga sa 65 ka milyong sundalo nga nakiggubat sa Gubat sa Kalibotan I ang nangamatay o nasamdan. Mga 30 ka tuig sa ulahi, gitapos sa duha lamang ka bomba atomika ang mga kinabuhi sa kapin sa 150,000 ka Hapones nga mga sibilyan. Sukad sa Gubat sa Kalibotan II, ang mga panag-away dugang nga ginasangka sa usa lang ka dapit. Bisan pa, kini makapatay, ilabina alang sa mga sibilyan, nga karon naglangkob sa 80 porsiento sa mga nangamatay.

Sa kabaliskaran, kining pinakyaw nga pagpamatay nahitabo sa usa ka panahon nga nakakitag walay-sama nga mga paningkamot sa pagdili sa gubat ingong usa ka paagi sa pagsulbad sa mga kasungian sa mga nasod. Uban sa bag-o pang natapos nga Bugnaw nga Gubat, adunay dagkong paglaom nga usa ka bag-o, malinawong kalibotan nga kahikayan ang motungha. Ugaling, ang tibuok-kalibotan nga kalinaw nagpabiling ilusyon ingon sa gihapon. Ngano?

Usa ka Biyolohikanhon nga Panginahanglan?

Ang pipila ka manalaysay ug mga antropologo nangangkon nga ang mga gubat dili-kalikayan​—hinungdanon pa gani​—tungod lamang kay kini maoy bahin sa usa ka ebolusyonaryo nga pakigbisog aron magpabiling buhi. Naimpluwensiyahan sa maong kaisipan, ang analista sa militar nga si Friedrich von Bernhardi nangatarongan sa 1914 nga gisangka ang gubat “sa intereses sa biyolohikanhon, sosyal ug moral nga kauswagan.” Ang teoriya mao nga ang gubat maoy usa ka paagi sa pagwagtang sa mahuyang nga mga indibiduwal o mga nasod, samtang pasagdan ang kusgan.

Ang maong pangatarongan dili gayod makahupay sa milyon-milyong nabiyuda ug nailo sa gubat. Gawas nga mangilngig sa moral nga paagi, gipakamenos niining maong kaisipan ang mabangis nga mga kamatuoran sa modernong panaggubat. Ang masinggan dili motahod sa kusgan, ug ang bomba molaglag sa kusgan duyog sa mahuyang.

Wala magtagad sa makasubong mga pagtulon-an sa unang gubat sa kalibotan, nagdamgo si Hitler sa pagporma ug usa ka labing hawod nga rasa pinaagi sa pagpangdaog sa militar. Diha sa iyang librong Mein Kampf, siya misulat: “Ang katawhan midako sa pagkahimong gamhanan diha sa walay hunong nga pagpakigbisog, ug diha lamang sa walay kataposang kalinaw nga kini mawagtang. . . . Ang kusgan kinahanglang mao ang mogahom ug dili itipon sa mahuyang.” Hinunoa, imbes pausbawon ang katawhan, gisakripisyo ni Hitler ang milyon-milyong kinabuhi ug gilaglag ang usa ka tibuok nga kontinente.

Bisan pa, kon ang gubat dili usa ka biyolohikanhon nga panginahanglan, unsay nagtukmod sa katawhan sa paglaglag-sa-kaugalingon? Unsang mga puwersa ang nagtulod sa mga nasod ngadto niining “negosyo sa mga barbaro”?a Ang mosunod maoy usa ka listahan sa pipila ka nagpailalom nga mga hinungdan nga nakababag sa labing maayong mga paningkamot sa mga tigpasiugdag-kalinaw.

Mga Hinungdan sa Gubat

Nasyonalismo. Kasagarang gigamit sa mga politiko ug sa mga heneral, ang nasyonalismo mao ang usa sa labing gamhanang mga puwersa sa pagpukaw sa panaggubat. Daghang gubat ang gisugdan sa pagpanalipod sa “kaayohan sa nasod” o sa pag-amping sa “dungog sa nasod.” Kon mangibabaw ang nasyonalistikanhong kaisipan, bisan ang dayag nga pag-asdang ikapangatarongan ingong usa ka pag-una nga pag-atake sa paglaglag sa mga hinagiban sa mga kaaway aron sila wala nay ikasukol.

Etnikong pagdumot. Daghang rehiyonal nga mga gubat nasugdan ug nasugnoran sa dugay nang pagdumot taliwala sa mga rasa, mga tribo, ug ubang etnikong mga grupo. Ang makalilisang nga sibil nga mga gubat sa kanhi Yugoslavia, sa Liberia, ug sa Somalia mao ang bag-ong mga pananglitan.

Panag-indigay sa ekonomiya ug militar. Sa panahon sa daw malinawong mga adlaw una pa sa Gubat sa Kalibotan I, ang mga gahom sa Uropa aktuwal nga nagtukod ug dagkong kasundalohan. Ang Alemanya ug Gran Britanya nag-indigay sa paghimog boki-digira. Sanglit ang matag usa ka dagkong nasod nga nalangkit sa ulahi sa pinatyanay nagtuo nga ang gubat dugang nga makapadako sa gahom niini ug mohatag ug dagkong kaayohan sa ekonomiya, ang mga kahimtang andam na alang sa panagsangka.

Relihiyosong mga panagbingkil. Ilabina kon napukaw tungod sa mga pagbahinbahin sa rasa, ang relihiyosong mga kabangian moresultag usa ka peligrosong kombinasyon. Ang mga away sa Lebanon ug Amihanang Irlandiya, maingon man ang mga gubat tali sa India ug Pakistan, nagagikan sa relihiyosong pagdumot.

Usa ka dili-makita nga tigpasiugdag-gubat. Ang Bibliya nagpadayag nga “ang diyos niining sistema sa mga butang,” si Satanas nga Yawa, labi pa karong aktibo sukad masukad. (2 Corinto 4:4) Puno sa dakong kasuko ug kay “hamubo na [lamang] ang panahon,” iyang giukay ang mga kahimtang, apil ang mga gubat, nga nagpasamot sa makaluluoyng kahimtang sa yuta.​—Pinadayag 12:12.

Kining nagpailalom nga mga hinungdan sa gubat dili sayon wagtangon. Kapin sa 2,000 ka tuig kanhi, si Plato miingon nga “ang patay lang ang nakakita sa kataposan sa gubat.” Ang iya bang mangiob nga hunahuna maoy usa ka mapait nga kamatuoran nga kinahanglang makakat-on kita sa pagdawat? O kita ba adunay katarongan sa paglaom nga moabot ra ang adlaw nga aduna unyay usa ka kalibotan nga walay gubat?

[Footnote]

[Picture Credit Line sa panid 2]

Hapinr: John Singer Sargent’s painting Gassed (detail), Imperial War Museum, London

[Picture Credit Line sa panid 3]

Instituto Municipal de Historia, Barcelona