Constantino nga Bantogan—Usa ka Manlalaban sa Kristiyanidad?

Ang Romanong Emperador Constantino nalakip sa pipila ka tawo kansang ngalan gipatahom sa kasaysayan sa terminong “Bantogan.” Ang Kakristiyanohan nagdugang sa mga pulong nga “santo,” “ikatreseng apostol,” “balaang katumbas sa mga apostol,” ug ‘pinili sa Paigo sa Diyos aron sa pagpalampos sa kinadak-ang pagpangabig sa tibuok kalibotan.’ Sa laing panglantaw, ang pipila nagbatbat kang Constantino ingong “namansahan sa dugo, nabulingan sa daghan kaayong sala ug tugob sa panglimbong, . . . usa ka makalilisang nga tigdaogdaog, sad-an sa ngilngig nga mga krimen.”

DAGHANG nag-angkong Kristohanon ang gitudloan nga si Constantino nga Bantogan maoy usa sa labing prominenteng mga tig-ayuda sa Kristiyanidad. Ilang giisip nga siya ang nagluwas sa mga Kristohanon gikan sa kaalaot sa paglutos sa Roma ug naghatag kanila ug relihiyosong kagawasan. Dugang pa, kaylap nga gituohan nga siya maoy matinumanong sumusunod sa lakang ni Jesu-Kristo nga may kusganong tinguha sa pagpauswag sa Kristohanong kawsa. Ang Sidlakang Ortodoksong Iglesya ug ang Coptic nga Iglesya nagpahayag kang Constantino ug sa iyang inahan, nga si Helena, ingong “mga santos.” Ang ilang piyesta gisaulog sa Hunyo 3 o sumala sa kalendaryo sa simbahan, sa Mayo 21.

Kinsa ba gayod si Constantino nga Bantogan? Unsa ang iyang papel sa kaugmaran sa tapos-apostolikong Kristiyanidad? Makapalamdag gayod nga tugotan ang kasaysayan ug mga eskolar sa pagtubag niining mga pangutanaha.

Ang Makasaysayanhong si Constantino

Si Constantino, ang anak nga lalaki ni Constantius Chlorus, natawo sa Naissus sa Serbia sa mga tuig 275 K.P. Sa dihang ang iyang amahan nahimong emperador sa kasadpang mga probinsiya sa Roma sa 293 K.P., siya nakig-away sa Danube ubos sa mga mando ni Emperador Galerius. Si Constantino mibalik sa kiliran sa iyang himalatyong amahan sa Britanya sa tuig 306 K.P. Wala madugay human mamatay ang iyang amahan, si Constantino gituboy sa kasundalohan ngadto sa posisyon nga emperador.

Sa maong panahon, lima ka laing mga tawo ang nag-angkon nga sila maoy mga Agosto. Ang yugto tali sa 306 ug 324 K.P., nga human niana si Constantino nahimong bugtong pangulong komander, maoy panahon sa padayong sibil nga gubat. Ang kadaogan sa duha ka hugna sa mga kampanyang militar naggarantiya kang Constantino ug usa ka dapit diha sa Romanhong kasaysayan ug naghimo kaniya nga bugtong magmamando sa Romanhong Imperyo.

Sa 312 K.P., giparot ni Constantino ang iyang kaaway nga si Maxentius sa gubat sa Tulay sa Milvia gawas sa Roma. Ang Kristohanong mga tigdepensa sa pagtuo nangangkon nga panahon sa maong kampanya, dihay mitungha ilalom sa adlaw nga usa ka nagdilaab nga krus nga may Latin nga mga pulong In hoc signo vinces, nga nagkahulogang “Niining maong ilhanan pagpangdaog.” Gituohan usab nga sa usa ka damgo, si Constantino gisugo nga ipintal ang unang duha ka letra sa ngalan ni Kristo sa Grego diha sa mga taming sa iyang kasundalohan. Ugaling, kining maong sugilanon dunay daghang sayop. Ang librong A History of Christianity nag-ingon: “Adunay panagsumpaki sa ebidensiya bahin sa eksaktong panahon, dapit ug mga detalye niining maong panan-awon.” Nag-abiabi kang Constantino sa Roma, usa ka paganong Senado nagpahayag kaniya nga pangulong Agosto ug Pontifex Maximus, nga mao, hataas nga saserdote sa paganong relihiyon sa imperyo.

Sa 313 K.P., si Constantino nakigkomboya kang Emperador Licinius, magmamando sa sidlakang mga probinsiya. Pinaagi sa Mando sa Milan, duyog nilang gihatag ang kagawasan sa pagsimba ug managsamang katungod ngadto sa tanang relihiyosong mga pundok. Apan, daghang historyano ang nagpakamenos sa kahinungdanon niining maong dokumento, nga nag-ingon nga kadto maoy naandan lamang nga opisyal nga sulat ug dili pangunang dokumento sa imperyo nga nagpakita ug kausaban sa polisa ngadto sa Kristiyanidad.

Sa misunod nga napulo ka tuig, giparot ni Constantino ang iyang nahibiling kaatbang, si Licinius, ug nahimong dili-malalis nga magmamando sa Romanhong kalibotan. Sa 325 K.P., samtang dili pa bawtismado, nangulo siya sa unang dakong ekumenikanhong konseho sa “Kristohanon” nga iglesya, nga nagsaway sa Arianismo ug nagpahayag bahin sa hinungdanong mga pagtulon-an nga gitawag ug Nicene nga Kredo.

Si Constantino grabeng nasakit sa tuig 337 K.P. Sa ulahing gutlo sa iyang kinabuhi, siya gibawtismohan, ug unya siya namatay. Human sa iyang kamatayon ang Senado naglakip kaniya taliwala sa Romanhong mga diyos.

Relihiyon Diha sa Estratehiya ni Constantino

Nga naghisgot sa kasagarang tinamdan sa Romanong mga emperador ngadto sa relihiyon sa ikatulo ug ikaupat nga mga siglo, ang librong Istoria tou Ellinikou Ethnous (Kasaysayan sa Gregong Nasod) nag-ingon: “Bisan pag kadtong naglingkod sa imperyal nga trono wala gayoy hilig sa relihiyon, sa pagpasignunot sa kaylap nga panghunahuna sa maong panahon, nakaplagan nila nga kinahanglang hatagan ang relihiyon ug hinungdanong posisyon sulod sa gambalay sa ilang politikanhong mga laraw, aron sa paghatag ug labing menos usa ka relihiyosong kinaiya sa ilang mga lihok.”

Sa walay duhaduha, si Constantino maoy tawo nga mipasignunot sa iyang panahon. Sa sinugdanan sa iyang karera, nagkinahanglan siya ug pagpaluyo sa “diyos,” ug dili kadto ikatagana sa nagkawalay-impluwensiyang Romanhong mga diyos. Ang imperyo, lakip ang relihiyon ug ubang mga institusyon niini, nagkaluya, ug ang usa ka butang nga bag-o ug makapadasig gikinahanglan aron sa pagpalig-on pag-usab niana. Ang ensiklopedia nga Hidria nag-ingon: “Si Constantino ilabinang interesado sa Kristiyanidad tungod kay nagpaluyo kini dili lamang sa iyang kadaogan kondili sa pag-organisar pag-usab sa iyang imperyo. Ang Kristohanong mga iglesya nga naglungtad bisan asa nahimong iyang politikanhong mga tigpaluyo. . . . Gilibotan siya sa dagkong mga obispo sa kapanahonan . . . , ug iyang gihangyo nga huptan nila ang ilang panaghiusa.”

Gibati ni Constantino nga ang “Kristohanon” nga relihiyon​—bisan pag apostata ug dunot kaayo niadtong panahona​—mahimong gamiton sa epektibong paagi ingong makapalagsik ug makapahiusang puwersa aron sa pag-abag sa iyang dakong laraw nga mandoan ang imperyo. Nagsagop sa mga pundasyon sa apostatang Kristiyanidad aron maangkon ang pagpaluyo sa pagpadayon sa iyang politikanhong mga tumong, mihukom siya sa paghiusa sa katawhan ubos sa usa ka “katoliko,” o unibersal, nga relihiyon. Ang paganong mga kostumbre ug mga selebrasyon gihatagag “Kristohanon” nga mga ngalan. Ug ang “Kristohanon” nga mga klerigo gihatagag posisyon, suweldo, ug dakong impluwensiya sama sa paganong mga pari.

Nagtinguhag relihiyosong kaharmonya tungod sa politikanhong mga katarongan, gibuntog dayon ni Constantino ang bisan unsang pagsupak, dili pinasikad sa doktrinal nga kamatuoran, kondili pinasikad sa pagdawat sa mayoriya. Ang tataw dogmatikong mga kalainan sulod sa nabahin pag-ayong “Kristohanon” nga iglesya naghatag kaniya ug kahigayonan sa pagsalga ingong “pinadala sa Diyos” nga tigpataliwala. Pinaagi sa iyang mga pakiglabot sa mga Donatista sa Amihanang Aprika ug sa mga sumusunod ni Arius sa sidlakang bahin sa imperyo, nadiskobrehan dayon niya nga ang pagpangdani dili igo sa pagporma ug usa ka lig-on, nahiusang pagtuo.a Sa pagsulay nga masulbad ang Arianhong kontrobersiya iyang gitigom ang unang ekumenikanhong konseho sa kasaysayan sa iglesya.​—Tan-awa ang kahong “Si Constantino ug ang Konseho sa Nicaea.”

Ang historyanong si Paul Johnson nag-ingon bahin kang Constantino: “Usa sa iyang pangunang mga katarongan sa pagtugot sa Kristiyanidad lagmit mao nga gihatagan niana ang iyang kaugalingon ug ang Estado ug kahigayonan nga makontrolar ang polisa sa Simbahan bahin sa ortodoksiya ug ang pagdumala sa heterodoksiya.”

Nahimo ba Gayod Siyang Kristohanon?

Si Johnson nag-ingon: “Si Constantino wala gayod mobiya sa pagsimba sa adlaw ug nagpabilin sa hulagway sa adlaw diha sa iyang mga sensilyo.” Ang Catholic Encyclopedia nag-ingon: “Si Constantino nagpakita ug samang pabor ngadto sa duha ka relihiyon. Ingong pontifex maximus gipalambo niya ang paganong pagsimba ug gipanalipdan ang mga katungod niini.” “Si Constantino wala gayod mahimong Kristohanon,” nag-ingon ang ensiklopedia nga Hidria, nga midugang: “Si Eusebius sa Cesaria, nga nagsulat sa iyang biograpiya, miingon nga siya nahimong Kristohanon sa kataposang mga gutlo sa iyang kinabuhi. Dili kini makapakombinsir, sanglit sa adlaw una niana, [si Constantino] mihimog halad ngadto kang Zeus tungod kay siya usab may titulong Pontifex Maximus.”

Hangtod sa adlaw sa iyang kamatayon sa 337 K.P., si Constantino nagdala sa paganong titulo nga Pontifex Maximus, ang supremong pangulo sa relihiyosong mga kalihokan. Bahin sa iyang bawtismo, makataronganon nga mangutana, Giunhan ba kana sa tinuoray nga paghinulsol ug pagkakombertir, sumala sa gikinahanglan sa Kasulatan? (Buhat 2:​38, 40, 41) Kadto ba bug-os nga paglusbog sa tubig ingong simbolo sa pagpahinungod ni Constantino kang Jehova nga Diyos?​—Itandi ang Buhat 8:​36-39.

Usa ka “Santo”?

Ang Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Si Constantino takos nga tawgong Bantogan tungod sa iyang nahimo inay kay sa kon unsa siya. Sa pagkatinuod, kon tasalan pinaagig kinaiya, usa siya sa labing dili-kuwalipikado niadtong tanan nga gipadapatan sa titulo [Bantogan] sa karaan o modernong kapanahonan.” Ug ang librong A History of Christianity nagtug-an kanato: “Dihay unang mga taho sa iyang pagkamasuk-anon ug sa iyang kabangis kon masuko. . . . Wala siyay pagtahod sa tawhanong kinabuhi . . . Ang iyang pribadong kinabuhi nagkangil-ad samtang nagkatigulang siya.”

Dayag nga si Constantino may grabeng mga suliran sa personalidad. Usa ka tigdukiduki sa kasaysayan nag-ingon nga ang “iyang pagkapungtanon kasagarang maoy rason sa iyang paghimo sa mga krimen.” (Tan-awa ang kahon nga “Mga Pagbuno sa Dinastiya.”) Si Constantino dili “usa ka Kristohanong karakter,” nagpahayag ang historyanong si H. Fisher sa iyang History of Europe. Ang mga kamatuoran wala magpaila kaniya nga usa ka tinuod nga Kristohanon nga nagsul-ob sa “bag-ong personalidad” ug nga kaniya makaplagan ang mga bunga sa balaang espiritu sa Diyos​—gugma, kangaya, pakigdait, taas-nga-pailob, kalulot, pagkamaayo, pagtuo, kalumo, ug pagpugong-sa-kaugalingon.​—Colosas 3:​9, 10; Galacia 5:​22, 23.

Ang mga Sangpotanan sa Iyang mga Paningkamot

Ingon nga paganong Pontifex Maximus​—ug busa mao ang relihiyosong pangulo sa Romanhong Imperyo​—gisulayan ni Constantino pagdani ang mga obispo sa apostatang iglesya. Gihatagan niya silag mga posisyon nga may kagahom, pagkainila, ug bahandi ingong mga opisyal sa relihiyon sa Romanhong Estado. Ang Catholic Encyclopedia miangkon: “Ang pipila ka obispo, nabutaan sa katahom sa korte, nagdayeg pa gani sa emperador ingong manulonda sa Diyos, ingong balaang persona, ug sa pagtagna nga siya, sama sa Anak sa Diyos, magmando sa langit.”

Samtang ang apostatang Kristiyanidad gipaboran sa politikanhong kagamhanan, nahimo kining labi ug labi pang bahin niining kalibotana, niining sekular nga sistema, ug napahilayo gikan sa mga pagtulon-an ni Jesu-Kristo. (Juan 15:​19; 17:​14, 16; Pinadayag 17:​1, 2) Ingong resulta, dihay panagtapo sa “Kristiyanidad” ug sa bakak nga mga doktrina ug mga binuhatan​—ang Trinidad, imortalidad sa kalag, kalayonhong impiyerno, purgatoryo, mga pag-ampo alang sa mga patay, paggamit sa mga rosaryohan, mga larawan, mga imahen, ug sa mga ingon niana.​—Itandi ang 2 Corinto 6:​14-​18.

Gikan kang Constantino, ang iglesya usab nakapanunod sa kiling nga mahimong awtoritaryan. Ang mga eskolar nga si Henderson ug Buck nag-ingon: “Ang kayano sa Ebanghelyo nadaot, gisugdan ang magarbohong mga rituwal ug mga seremonyas, gihatag ang kalibotanong mga pasidungog ug mga suhol sa mga magtutudlo sa Kristiyanidad, ug ang Gingharian ni Kristo sa kinadak-ang bahin nahimong gingharian niining kalibotana.”

Hain ang Matuod nga Kristiyanidad?

Ang mga kamatuoran sa kasaysayan nagpadayag sa kamatuoran luyo sa “kabantogan” ni Constantino. Inay gitukod ni Jesu-Kristo, ang Pangulo sa tinuod nga Kristohanong kongregasyon, ang Kakristiyanohan sa bahin maoy resulta sa politikanhong pamaagi ug sa malinlangong mga pagmaniobra sa usa ka paganong emperador. Tukma gayod, ang historyanong si Paul Johnson nangutana: “Ang imperyo nagpasakop ba sa Kristiyanidad, o ang Kristiyanidad nakighilawas mismo sa imperyo?”

Kadtong tanan nga buot magpabilin sa matuod nga Kristiyanidad matabangan sa pag-ila ug pagpakig-uban sa matuod nga Kristohanong kongregasyon karon. Ang mga Saksi ni Jehova sa tibuok kalibotan andam kaayong motabang sa matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo sa pag-ila sa matuod nga Kristiyanidad ug sa pagsimba sa Diyos sa paagi nga dawaton niya.​—Juan 4:23, 24.

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 28]

Si Constantino ug ang Konseho sa Nicaea

Unsay papel nga gidula sa dili-bawtismadong Emperador Constantino sa Konseho sa Nicaea? Ang Encyclopædia Britannica nag-ingon: “Si Constantino mismo nagdumala, aktibong naggiya sa mga panaghisgot . . . Nataha pag-ayo sa emperador, ang mga obispo, gawas sa duha lamang, mipirma sa kredo, daghan kanila supak kaayo sa ilang kabubut-on.”

Human sa duha ka bulan nga grabeng relihiyosong lantugi, kining paganong politiko misalga ug mihukom pabor niadtong miingon nga si Jesus mao ang Diyos. Apan ngano man? “Si Constantino sa paninugdan wala gayod makasabot sa mga pangutana nga gipatungha sa Gregong teolohiya,” matod sa A Short History of Christian Doctrine. Ang iyang nasabtan mao nga ang relihiyosong pagkabahinbahin maoy hulga sa iyang imperyo, ug determinado siya sa pagpalig-on sa iyang imperyo.

Mahitungod sa kataposang dokumento nga gilaraw sa Nicaea ubos sa paggiya ni Constantino, ang Istoria tou Ellinikou Ethnous (Kasaysayan sa Gregong Nasod) nag-ingon: “Nagpakita kini sa pagkawalay-pakabana [ni Constantino] sa doktrinal nga mga butang, . . . sa iyang malahutayong paningkamot nga mapasig-uli ang panaghiusa sulod sa simbahan bisan unsay mahitabo, ug sa kataposan sa iyang pagtuo nga ingong ‘obispo niadtong gawas sa iglesya’ siya ang mihimog kataposang desisyon bahin sa bisan unsang relihiyosong butang.” Posible kaha nga ang espiritu sa Diyos maoy nagpaluyo sa mga desisyon nga gihimo panahon sa maong konseho?​—Itandi ang Buhat 15:​28, 29.

[Kahon sa panid 29]

Mga Pagbuno sa Dinastiya

Ubos niining ulohana, ang basahong Istoria tou Ellinikou Ethnous (Kasaysayan sa Gregong Nasod) nagbatbat sa gitawag niini nga “dulumtanang mga krimen sa panimalay nga gihimo ni Constantino.” Sa wala madugay human matukod ang iyang dinastiya, nalimot siya kon sa unsang paagi matagamtam ang wala-damhang mga kalamposan ug sa pagmatngon sa mga kapeligrohan nga naglibot kaniya. Sanglit masuspetsahong tawo ug tingali gihulhogan sa mga tigpalanalana, una nagduda siya sa iyang pag-umangkong lalaki nga si Licinianus​—anak sa kaubang-Agosto nga iya nang gipatay​—ingong posibleng kaatbang. Ang pagbuno kaniya gisundan sa pagpatay sa kaugalingong panganayng lalaki mismo ni Constantino, si Crispo, nga gibuhat sa iyang inaina nga si Fausta tungod kay morag babag siya sa bug-os nga gahom sa iyang kaugalingong anak.

Kining aksiyon ni Fausta sa kataposan maoy hinungdan sa iyang hinanaling kamatayon. Morag si Augusta Helena, nga may impluwensiya ibabaw sa iyang anak nga si Constantino hangtod sa kataposan, maoy nalangkit niining maong pagbuno. Ang dili-lohikong mga pagbati nga sagad nagkontrolar kang Constantino nakaamot usab sa kalit sunodsunod nga pagpamatay sa daghan niyang mga higala ug mga kauban. Ang librong History of the Middle Ages mihinapos: “Ang pagpatay​—o pagbuno​—sa iyang kaugalingong anak nga lalaki ug sa iyang asawa nagpakita nga wala siya matandog sa bisan unsang espirituwal nga impluwensiya sa Kristiyanidad.”

[Hulagway sa panid 30]

Kining arko sa Roma gigamit aron sa paghimaya kang Constantino

[Picture Credit Line sa panid 26]

Musée du Louvre, Paris