Ako Nakakaplag ug Usa ka Butang nga mas Maayo kay ka Bulawan

SUMALA SA GIASOY NI CHARLES MYLTON

Usa ka adlaw niana miingon si Papa: “Ipadala nato si Charlie sa Amerika diin ang mga kahoy mamunga ug kuwarta. Makakuha siya ug pipila ug makapadala niana kanato!”

ANG mga tawo, sa ingon, naghunahuna nga ang mga karsada sa Amerika binakbakan ug bulawan. Ang kinabuhi alang kanila hilabihan ka lisod sa sidlakang Uropa niadtong mga adlawa. Ang akong mga ginikanan may gamayng uma ug nagbuhi ug diyutayng baka ug pipila ka manok. Wala kamiy elektrisidad o gripo sa sulod sa balay. Apan, unya, wala usab niana ang mga silingan.

Natawo ako sa Hoszowczyk sa Enero 1, 1893, duolan sa 106 ka tuig kanhi. Ang among balangay sakop sa Galicia, usa ka probinsiya nga niadtong panahona maoy bahin sa Austro-Hungarianhong imperyo. Karon ang Hoszowczyk nahimutang sa sidlakang Polandia nga dili halayo sa Slovakia ug Ukraine. Grabe ka tugnaw ang mga tingtugnaw didto ug laglom ang niyebe. Sa dihang ako nagsiyete anyos na, molakaw ako ug mga tunga sa kilometro paingon sa sapa ug ginamit ang atsa maglungag diha sa yelo aron magkuhag tubig. Dad-on nako kana sa balay ug si Mama mogamit niana alang sa pagpangluto ug pagpanglimpiyo. Nanglaba siya sa mga sinina diha sa sapa, nga naggamit sa dagkong tipak sa yelo ingong labhanan.

Sa Hoszowczyk walay mga tunghaan, apan nakakat-on ako sa pagsulti ug Polako, Ruso, Slovak, ug Ukrainiano. Gipadako kami ingong Gregong Ortodokso, ug ako nag-alagad ingong sakristan. Apan bisan sa linghod nga panuigon, nasuko ako sa mga pari nga miingon nga kinahanglang dili kita mokaon ug karne sa Biyernes apan nangaon diay sila.

Ang pipila namo ka higala namauli gikan sa mga trabaho sa Tinipong Bansa dala ang kuwarta nga ipaayo sa ilang mga balay ug ipalit ug mga kasangkapan sa uma. Mao kini ang nagtukmod kang Papa sa paghisgot bahin sa pagpadala kanako sa Amerika uban sa pipila ka silingan nga nagplano ug laing pagbiyahe paingon didto. Kadto maoy sa 1907 sa dihang ako 14 anyos.

Naglibog sa Amerika

Sa wala madugay diha na ako sa barko, ug sa duha ka semana nakatabok kami sa Atlantiko. Niadtong panahona, nagkinahanglan ka ug 20 dolyares, kon wala niana ipadala ka nila ug balik sa imong yutang natawhan. Diha akoy 20-dolyares nga salapi, ug busa nalakip ako sa minilyon nga miagi sa Ellis Island, New York, ang ganghaan ngadto sa Amerika. Siyempre, ang mga kahoy didto wala mamunga ug kuwarta, ug ang mga karsada dili binakbakan ug bulawan. Sa pagkatinuod, daghan niana dili gayod binakbakan!

Misakay kami ug tren paingon sa Johnstown, Pennsylvania. Ang mga lalaki nga kuyog nako nakaadto na didto ug may nahibaloang sak-anan nga akong kaestaran. Ang rason mao nga akong pangitaon ang akong magulang nga babaye kinsa nagpuyo sa Jerome, Pennsylvania, nga akong nahibaloan sa ulahi nga mga 25 kilometros lamang ang gilay-on. Apan moingon ako ug Yarome, inay Jerome, tungod kay ang “J” gilitok sama sa “Y” sa akong lumad nga pinulongan. Walay nakahibalo sa Yarome, busa didto ako sa usa ka langyawng nasod, nga halos dili makamao mosultig Ingles ug diyutay rag kuwarta.

Gigugol nako ang kada buntag sa pagpangitag trabaho. Sa opisina nga nanawat ug trabaho, duha o tulo lamang ang gipatrabaho gikan sa daghan kaayong naglinya sa gawas. Busa kada adlaw mopauli ako sa sak-anan aron sa pagtuon ug Iningles pinaagi sa pipila ka mga libro nga makatabang sa kaugalingon. Usahay makakita ako ug kaswal nga trabaho, apan milabay ang mga bulan, ug ang akong kuwarta hapit nang mahurot.

Nahiusa sa mga Igsoon

Usa ka adlaw milabay ako sa usa ka hotel nga may imnanan duol sa estasyon sa tren. Nanghumot pag-ayo ang pagkaon! Ang mga sandwits, hot dog, ug ubang pagkaon diha sa imnanan libre kon ang usa mopalit ug serbesa, nga tag-singko sentimos ang usa ka dakong baso. Bisan tuod wala pa ako sa hustong edad nga moinom, ang tigtagay ug ilimnon naluoy kanako ug gibaligyaan ako ug serbesa.

Samtang nagkaon ako, pipila ka tawo ang nangabot ug nag-ingon: “Daliag inom ang imong serbesa! Ang tren para sa Jerome moabotay na.”

“Buot ninyong ipasabot Yarome?” ako nangutana.

“Dili, Jerome,” matod sa mga lalaki. Niadtong tungora pa nako mahibaloi kon diin nagpuyo ang akong igsoong babaye. Sa pagkatinuod, sa imnanan, nakahimamat ako ug tawo nga ang gipuy-an distansiya lamang ug tulo ka balay gikan sa akong igsoon! Busa mipalit ko ug tiket sa tren ug sa kataposan nakakaplag sa akong igsoon.

Ang akong igsoon ug ang iyang bana nagdumala ug sak-anan sa mga minero ug karbon, ug ako mipuyo uban kanila. Gipatrabaho nila ako nga magbantay sa bomba nga mosuyop sa tubig gikan sa minahan. Kon mohunong kini sa pag-andar, patawgon ko ug mekaniko. Ang suweldo maoy 15 sentimos kada adlaw. Unya nagtrabaho ako diha sa riles, sa gam-anag tisa, ug bisan ingong ahente sa insyurans. Sa ulahi mibalhin ako sa Pittsburgh diin nagpuyo ang akong igsoong lalaki nga si Steve. Didto, nagtrabaho kami sa pabrika sa puthaw. Wala gayod ako makakuwarta nga igong ikapadala sa amoa.

Usa ka Pamilya ug Usa ka Paglubong

Samtang naglakaw paingon sa trabahoan usa ka adlaw, namatikdan nako ang usa ka batan-ong katabang nga nagtindog atubangan sa balay nga iyang gitrabahoan. Miingon ko sa akong kaugalingon, ‘Waw, kaguwapa niya.’ Tulo ka semana sa ulahi, sa 1917, si Helen ug ako naminyo. Sulod sa misunod nga napulo ka tuig, may unom kami ka anak, nga ang usa kanila namatay samtang masuso pa.

Sa 1918 ang Pittsburgh Railways nagpatrabaho kanako ingong drayber sa trambia. Duol sa garahean sa trambia mao ang usa ka kan-anan diin ang usa makakuha ug usa ka tasang kape. Sa sulod, ang duha ka lalaking Grego nga maoy tag-iya sa kan-anan morag dili manumbaling kon wala kay paliton, basta makasangyaw sila kanimo gikan sa Bibliya. Ako moingon: “Buot ninyong ipasabot nga ang tibuok kalibotan sayop ug kamong duha mao lamang ang husto?”

“Aw, susiha kana sa Bibliya!” sila moingon. Apan niadtong tungora, wala nila ako makombinsir.

Ikasubo, sa 1928, ang akong pinalanggang Helen nasakit. Aron mas maatiman pag-ayo ang mga bata, gipapuyo nako sila uban sa akong igsoong babaye ug sa iyang bana sa Jerome. Niadtong tungora nakapalit na sila ug uma. Duawon nako kanunay ang mga bata ug mohatag kanilag kuwarta kada bulan aron ipalit ug pagkaon. Nagpadala usab ako ug sinina kanila. Ikasubo, migrabe ang sakit ni Helen, ug namatay siya sa Agosto 27, 1930.

Mibati akong nag-inusara ug nahugno. Sa dihang miadto ako sa pari aron hikayon ang paglubong, siya miingon: “Dili ka na sakop niining simbahana. Wala ka makabayad sa mga bayranan sulod sa kapin sa tuig.”

Akong gisaysay nga ang akong asawa nagmasakiton sulod sa dugayng panahon ug nga akong gihatag ang akong sobrang kuwarta ngadto sa akong mga anak aron makaamot sila sa simbahan sa Jerome. Sa gihapon, sa wala pa mosugot ang pari nga modumala sa paglubong, kinahanglang manghulam ako ug 50 dolyares aron bayran ang akong utang sa simbahan. Ang pari nangayo usab ug dugang 15 dolyares aron mag-Misa sa lugar sa akong bayaw nga babaye diin ang mga higala ug pamilya nagplanong magtigom sa pagpakita sa ilang pagtahod kang Helen. Wala ako makakita ug 15 dolyares, apan misugot ang pari nga mag-Misa kon ihatag nako niya ang kuwarta sa tingsuweldo.

Sa dihang miabot ang tingsuweldo kinahanglang gamiton nako ang kuwarta aron sa pagpalit ug mga sapatos ug mga sinina sa mga bata alang sa tunghaan. Aw, mga duha ka semana sa ulahi, ang pari misakay sa akong gidrayban nga trambia. “Utangan ka pa nako ug 15 dolyares,” siya miingon. Unya, pagkanaog niya sa iyang kanaoganan, siya nagbahad, “Moadto ko sa imong amo ug kuhaon ang maong kuwarta gikan sa imong suweldo.”

Pagkahuman sa trabaho, miadto ako sa akong superbisor ug gisultihan siya sa nahitabo. Bisan tuod Katoliko siya, miingon siya, “Kon moanhi kanang paria dinhi, sultian ko siya kon unsay akong hunahuna sa iyang panggawi!” Kadtong maong komento nakapahunahuna kanako, ‘Ang mga pari gusto lamang sa among kuwarta, apan wala gayod sila magtudlo kanamo ug bisan unsa bahin sa Bibliya.’

Pagkakat-on sa Kamatuoran

Sa sunod higayon nga didto ako sa kan-anan nga gidumala sa duha ka lalaking Grego, gihisgotan namo ang akong kasinatian uban sa pari. Ingong resulta, nagsugod ako sa pagtuon uban sa mga Estudyante sa Bibliya, ingon sa pagtawag kaniadto sa mga Saksi ni Jehova. Mamulaw ako sa tibuok gabii nga magbasa sa Bibliya ug literatura sa Bibliya. Akong nakat-onan nga si Helen wala mag-antos sa purgatoryo, sumala sa giingon sa pari, kondili natulog siya sa kamatayon. (Job 14:​13, 14; Juan 11:​11-​14) Sa pagkatinuod, akong nakaplagan ang usa ka butang nga mas maayo kay sa bulawan​—kadto mao ang kamatuoran!

Duha ka semana sa ulahi, sa akong unang pagtambong sa tigom uban sa mga Estudyante sa Bibliya sa Garden Theatre sa Pittsburgh, giisa nako ang akong kamot ug miingon, “Mas daghan ko ug nakat-onan bahin sa Bibliya karong gabhiona kay sa akong nakat-onan sa tanang tuig nga ako Katoliko.” Sa ulahi, sa dihang nangutana sila kon kinsay gustong makig-ambit sa buluhatong pagsangyaw pagkasunod adlaw, giisa na usab nako ang akong kamot.

Unya, sa Oktubre 4, 1931, akong gisimbolohan ang akong pagpahinungod kang Jehova pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig. Sa kasamtangan nakapangabang ako ug balay ug nagkuha sa akong mga anak aron mopuyo uban nako, nga nagsuhol ug tig-atiman sa balay aron motabang sa pag-alima kanila. Bisan pa sa akong mga kaakohan sa pamilya, gikan sa Enero 1932 ngadto sa Hunyo 1933, nakig-ambit ako sa espesyal nga pag-alagad nga gitawag ug oksilyare, diin ako migugol ug 50 ngadto sa 60 ka oras kada bulan nga nakigsulti sa uban bahin sa Bibliya.

Niadtong tungora nagsugod ako sa pagkamatikod sa usa ka maanyag nga batan-ong babaye nga morag kanunayng mosakay sa akong gidrayban nga trambia sa iyang pagpaingon sa trabaho ug sa pagpauli. Magkatinutokay kami sa akong salamin diin makita ang likod. Mao kadtoy paagi sa pagkahimamatay namo ni Mary. Nagkatrato kami ug gikasal kami sa Agosto 1936.

Pagka-1949 ang pagkadugay na nako sa trabaho nakapaarang kanako sa pagpili ug eskedyul sa trabaho nga magtugot kanako sa pagpayunir, ingon sa pagtawag sa bug-os-panahong ministro. Ang akong kinamanghorang babaye, si Jean, nagsugod sa pagpayunir sa 1945, ug duyog kaming nagpayunir. Sa ulahi, nahimamat ni Jean si Sam Friend, kinsa nag-alagad sa Bethel, ang tibuok-kalibotang hedkuwarter sa mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, New York.a Naminyo sila sa 1952. Nagpadayon ako sa pagpayunir sa Pittsburgh ug nagdumalag daghang panagtuon sa Bibliya, sa usa ka panahon uban sa 14 ka lainlaing pamilya sa kada semana. Sa 1958, miretiro ako sa akong pagdrayb sa trambia. Human niana, sayon na ang pagpayunir, sanglit dili na ako kinahanglan motrabaho ug walo ka oras sa usa ka adlaw.

Sa 1983, nasakit si Mary. Gipaningkamotan ko ang pag-atiman kaniya sanglit nag-atiman siya pag-ayo kanako sulod sa duolan sa 50 ka tuig. Ngadtongadto, sa Septiyembre 14, 1986, namatay siya.

Pagpangita sa Akong Dapit nga Natawhan

Sa 1989, giuban ako ni Jean ug Sam sa mga kombensiyon sa Polandia. Giduaw usab namo ang dapit diin ako nagdako. Sa dihang gisakop sa mga Ruso kanang bahina sa kalibotan, giusab nila ang mga ngalan sa mga lungsod ug nagpalangyaw sa mga tawo ngadto sa laing mga nasod. Usa sa akong magulang nga lalaki gipalangyaw ngadto sa Istanbul ug ang usa ka magulang nga babaye ngadto sa Rusya. Ug ang ngalan sa akong balangay wala mailhi niadtong among gipangutana.

Unya ang halayong kabukiran morag pamilyar nako. Samtang nagkaduol kami, ang ubang mga timailhan naklaro na​—usa ka bungtod, simangan diha sa dalan, simbahan, taytayan ibabaw sa usa ka suba. Sa kalit lang, sa among katingala, nakita namo ang ngalan diha sa poste nga nag-ingong “Hoszowczyk”! Di pa dugay, ang mga Komunista nawad-an sa ilang impluwensiya, ug ang orihinal nga mga ngalan sa mga balangay gipasig-uli.

Wala na didto ang among balay, apan didto ang pugon nga gigamit sa pagluto sa gawas, nga may bahin nga nalubong sa yuta. Unya mitudlo ako sa usa ka dakong kahoy ug miingon: “Tan-awa kanang kahoya. Gitanom ko kana sa wala pa ako molarga paingon sa Amerika. Tan-awa pagkadako na niana!” Human niadto, giduaw namo ang mga sementeryo, nga nangita sa mga ngalan sa mga membro sa pamilya, apan wala kamiy nakita.

Pag-una sa Kamatuoran

Sa dihang namatay ang bana ni Jean sa 1993, gipangutana niya ako kon gusto ba nakong mobiya siya sa Bethel aron sa pag-atiman kanako. Ako siyang giingnan nga kana mao unya ang labing daotang butang nga iyang mabuhat, ug mao gihapon kana ang akong gibati. Nag-inusara ako hangtod nga ako 102 anyos, apan unya nahimong kinahanglanon nga ibalhin ako sa usa ka nursing home. Ako usa gihapon ka ansiyano sa Kongregasyon sa Bellevue sa Pittsburgh, ug ang mga igsoon moanhi ug magdala nako sa mga tigom sa Kingdom Hall sa ma-Dominggo. Bisan tuod ang akong kalihokang pagsangyaw karon limitado na kaayo, nagpabilin ako diha sa listahan sa mga payunir kinsa gumikan sa edad o panglawas gipamub-an na ang gikinahanglang oras.

Latas sa katuigan, napahimuslan nako ang linaing mga tunghaan sa pagbansay sa mga magtatan-aw nga gihikay sa Watch Tower Society. Niadtong Disyembre, mitambong ako sa pipila ka sesyon sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian alang sa mga ansiyano sa kongregasyon. Ug niining miaging Abril 11, gidala ako ni Jean sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo, usa ka selebrasyon nga akong gipabilhan ang pagpakig-ambit niana matag tuig sukad sa 1931.

Ang pipila niadtong akong gitun-an sa Bibliya sa pagkakaron nag-alagad ingong mga ansiyano, ang uban mga misyonaryo sa Amerika del Sur, ug ang uban maoy mga apohan, nga nag-alagad sa Diyos uban sa ilang mga anak. Tulo sa akong mga anak​—si Mary Jane, John, ug Jean​—maingon man ang daghan sa ilang mga anak ug mga apo matinumanong nagaalagad kang Jehova nga Diyos. Ang akong pag-ampo mao nga usa ka adlaw niana ang akong laing anak nga babaye ug ang uban sa akong mga apo ug apo-sa-tuhod mohimo sa susama.

Karon sa pangedaron nga 105, gidasig gihapon nako ang tanan sa pagtuon sa Bibliya ug pagpakigsulti sa uban bahin sa ilang nakat-onan. Oo, ako kombinsido nga kon ikaw magpabiling suod kang Jehova, dili ka gayod mahigawad. Unya ikaw usab makapahimulos ug usa ka butang nga mas maayo kay sa bulawan nga mahanaw​—ang kamatuoran nga magtugot kanato nga makabaton ug bililhong relasyon uban sa atong Maghahatag-ug-Kinabuhi, si Jehova nga Diyos.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 25]

Sa dihang nagdrayb ako sa trambia

[Hulagway sa panid 26]

Sa nursing home diin ako karon nagpuyo

[Hulagway sa panid 27]

Ang ilhanan diha sa poste nga among nakaplagan sa 1989