Karaang Kinulit sa Ehipto Nagpamatuod sa Asoy sa Bibliya

Kining hieroglyphic nga kinulit, nga otso metros ang gihabogon, naa sa entrada sa karaang templo sa diyos nga si Amun sa Karnak, Ehipto. Sumala sa mga eksperto, ang kinulit naghulagway sa pagsulong ni Paraon Sisak sa kayutaan nga amihanan-sidlakan sa Ehipto, apil ang Juda ug ang amihanang gingharian sa Israel.

Ang kinulit nagpakita nga gipresentar ni Amun kang Sisak, o Sheshonk,a ang kapin sa 150 ka ginapos nga binihag. Ang matag binihag nagrepresentar sa usa sa napilding mga lungsod o katawhan. Ang ngalan sa mga lungsod nasulat sulod sa lingin diha sa tiyan sa matag binihag. Daghan sa mga ngalan mabasa pa, ug ang pipila niini pamilyar sa mga tawong nagbasag Bibliya. Apil sa nasulat ang Bet-sean, Gabaon, Megido, ug Sunem.

Ang pagsulong sa Juda gihisgotan sa Bibliya. (1 Hari 14:25, 26) Gani, ang Bibliya naghatag ug espesipikong detalye bahin sa pagsulong ni Sisak. Atong mabasa: “Sa ikalimang tuig sa pagmando ni Haring Rehoboam, si Haring Sisak sa Ehipto mitungas batok sa Jerusalem. . . . Duna siyay 1,200 ka karo, 60,000 ka mangangabayo, ug dili maihap nga kasundalohan nga miuban kaniya gikan sa Ehipto . . . Iyang nailog ang pinarilang mga siyudad sa Juda ug sa kataposan nakaabot siya sa Jerusalem.”—2 Cronicas 12:2-4.

Gawas sa kinulit sa Karnak, duna pay laing ebidensiya sa arkeolohiya nga nagpamatuod nga misulong si Sisak sa teritoryo sa Israel. Ang tipak sa monumento nga bato nga nadiskobrehan sa dapit nga gitawag sa Bibliya ug Megido may ngalan sab nga “Sheshonk.”

Ang tukma nga rekord sa Bibliya bahin sa pagsulong ni Sisak sa Juda maoy pananglitan sa pagkamatinud-anon sa mga magsusulat sa Bibliya. Way lipodlipod nilang girekord ang kadaogan ug kapildihan sa kaugalingon nilang nasod. Sagad dili ingon ana ka matinud-anon ang ubang magsusulat sa karaang panahon.