Pagkamaunongon—Sa Unsang Bili?

“Uban sa tawong maunongon ikaw molihok nga maunongon.”—SALMO 18:25.

1, 2. (a) Unsay pagkamaunongon, ug sa unsang paagi ang mga dagway niini makaapektar sa atong mga kinabuhi? (b) Nganong maayo nga moliso kang Jehova ingong atong talagsaong Panig-ingnan?

PAGKAMATINUMANON, katungdanan, gugma, obligasyon, pag-unong. Unsay gikausahan niining mga pulonga? Sila mao ang nagkalainlaing mga dagway sa pagkamaunongon. Ang pagkamaunongon maoy usa ka diyosnong hiyas nga nagsumikad sa kinasingkasing nga debosyon. Ugaling, alang sa daghang tawo karong adlawa, ang pagkamaunongon dili kaayo bililhon. Ang pagkamaunongon ngadto sa usa ka kapikas sa kaminyoon, mga obligasyon ngadto sa edarang mga membro sa pamilya, ang pag-unong sa usa ka empleyado ngadto sa iyang amo—ang tanan kasagaran ug subsob nga gikompromiso. Ug unsay mahitabo sa dihang motungha ang panagbangi sa pagkamaunongon? Sa dili pa dugay, sa Inglaterra, sa dihang ang usa ka accountant nagtug-an sa tinuod bahin sa panalapi sa iyang kompaniya ngadto sa mga inspektor sa buhis, siya nawad-an sa iyang trabaho.

² Sayon lang ang pag-ingon nga magmaunongon, apan ang tinuod nga pagkamaunongon angayng paluyohan sa buhat nga dili maglangkit sa mahadlokon nga pagkompromiso. Ingong dili hingpit nga mga tawo, kita kanunayng mapakyas niini. Busa maayong tagdon nato ang panig-ingnan sa usa kansang pagkamaunongon dili gayod kaduhaduhaan, si Jehova nga Diyos mismo.

Panig-ingnan sa Pagkamaunongon

3. Sa unsang paagi si Jehova nagmaunongon sa iyang katuyoan nga gihisgotan sa Genesis 3:15?

³ Sa dihang si Adan nakasala, tin-aw nga gipahayag ni Jehova ang iyang katuyoan sa paglukat sa tawhanong pamilya nga wala pa niadto mapatungha. Ang basihanan niining aksiyona mao ang iyang gugma alang sa iyang tawhanong mga linalang. (Juan 3:16) Sa takdang panahon, si Jesu-Kristo, ang gisaad nga binhi nga gitagna sa Genesis 3:15, napamatud-ang mao ang halad lukat, ug imposible nga dili matuman ni Jehova ang iyang gipahayag nga katuyoan. Sa pagdawat sa halad ni Jesus, ang atong pagtuo dili makawang.—Roma 9:33.

4. Sa unsang paagi si Jehova nagmaunongon kang Jesus, ug uban sa unsang sangpotanan?

⁴ Ang pagkamaunongon ni Jehova ngadto kang Jesus nagpalig-on ug dako sa Anak sa iyang panahon sa yuta. Si Jesus nahibalo nga moatubang siya sa kamatayon, ug siya hugot nga mihukom nga magpabiling maunongon ngadto sa iyang Diyos hangtod sa kataposan. Human ipadayag kaniya ang mas bug-os nga kahibalo bahin sa iyang una-tawhanong paglungtad panahon sa iyang bawtismo ug pagdihog pinaagi sa balaang espiritu. Sa gabii sa pagbudhi kaniya, siya nag-ampo nga mapasig-uli ngadto sa iyang langitnong Amahan, ngadto sa ‘kahimayaan nga iyang nabatonan sa kiliran ni Jehova sa wala pa ang kalibotan.’ (Juan 17:5) Sa unsang paagi kini maposible? Pinaagi lamang sa dili pagbiya ni Jehova sa iyang maunongong Anak diha sa lubnganan nga makasinati sa pagkadunot. Si Jehova nagbanhaw kaniya gikan sa kamatayon ngadto sa imortalidad o pagkadili-mamatay, sa ingon maunongong nagtuman sa matagnaong saad nga girekord sa Salmo 16:10: “Dili mo pagabiyaan ang akong kalag sa Sheol.”—Buhat 2:24-31; 13:35; Pinadayag 1:18.

5. Unsang ubang maunongong mga buhat nagalangkit sa mga saad ni Jehova ngadto kang Jesus?

⁵ Human sa iyang pagkabanhaw, si Jesus nahibalo usab nga siya makasalig sa gipamulong ni Jehova nga ‘ibutang ang iyang mga kaaway ingong tumbanan sa iyang mga tiil.’ (Salmo 110:1) Kana nga panahon miabot niadtong 1914, sa kataposan “sa tinudlong mga panahon sa mga nasod,” uban sa pagkatukod sa Gingharian sa mga langit. Ang gisaad nga pagmando ni Jesus ibabaw sa iyang mga kaaway misugod sa pagtambog ni Satanas ug sa iyang mga demonyo gikan sa langit. Kini matapos sa dihang sila igatambog ngadto sa bung-aw sulod sa usa ka libo ka tuig ug “ang mga hari sa yuta ug ilang kasundalohan” malaglag.—Lucas 21:24; Pinadayag 12:7-12; 19:19; 20:1-3.

6. Unsang seguradong paglaom ang gipaabot sa Diyos kanato, ug sa unsang paagi kita makapakita ug pagpabili niana?

⁶ Ang salmista miagda: “Paglaom kang Jehova ug pagbantay sa iyang dalan, ug siya magabayaw kanimo sa pagpanunod sa yuta.” (Salmo 37:34) Kita makasalig nga si Jehova mopadayon sa pagtuman sa iyang pulong, ug latas mismo sa kataposan niining daotang kalibotan, iyang luwason ang mga lalaki, mga babaye, ug mga bata nga “nagabantay sa iyang dalan.” Ang pamulong diha sa orihinal nga Hebreohanon nagahatag sa ideya sa pagkamakugihon ug pagkamatinumanon diha sa pag-alagad kang Jehova. Busa, karon dili maoy panahon nga magmaluya o motalikod sa mga pribilehiyo sa pag-alagad nga gikahatag kanato. Karon maoy panahon nga makigbisog sa atong kaugalingon diha sa maunongong pag-alagad sa atong Diyos ug sa iyang Gingharian. (Isaias 35:3, 4) Adunay maayong mga panig-ingnan nga modasig kanato. Atong tagdon ang pipila kanila.

Ang mga Patriarka Nagpadayag ug Pagkamaunongon

7, 8. (a) Unsang tinudlong mga buluhaton ang gipaabot ni Jehova kang Noe ug sa iyang pamilya? (b) Sa unsang paagi gipamatud-an sa panimalay ni Noe nga takos sa panalipod sa Diyos panahon sa tibuok-yutang lunop?

⁷ Sa dihang gihukom ni Jehova nga laglagon ang usa ka daotan tawhanong katilingban pinaagi ug lunop, siya mihimog pakigtugon uban sa patriarkanhong ulo sa pamilya nga si Noe alang sa kaluwasan sa iyang pamilya ug sa pagpalugway sa kinabuhi niining yutaa. (Genesis 6:18) Si Noe mapasalamaton sa palaabutong balaang proteksiyon, apan siya ug ang iyang pamilya kinahanglang magpamatuod nga takos niini. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagtuman sa gisugo ni Jehova. Sila unang miatubang sa dako kaayong buluhaton sa pagtukod ug arka. Sa dihang kini natapos na, si Noe magpasulod niini sa mga hawas sa mga kahayopan ug sa igoigong pagkaon aron mabuhi sila sa usa ka taastaas nga panahon. Apan dili ra kana. Sulod sa dugay nga panahon sa pagpangandam, si Noe nagbuhat kutob sa iyang maarangan diha sa walay-ingon nga buluhatong pagsangyaw, nga nagpasidaan sa umaabot nga balaang paghukom.—Genesis, mga kapitulo 6 ug 7; 2 Pedro 2:5.

⁸ Ang Bibliya nagatug-an kanato nga “gibuhat ni Noe ang tanan sumala sa gisugo sa Diyos kaniya. Siya nagbuhat kanila.” (Genesis 6:22; 7:5) Si Noe ug ang iyang pamilya nagmaunongon sa pagtuman sa ilang mga asaynment. Ang ilang masakripisyohon-sa-kaugalingong espiritu nagpasabot nga ang ilang panahon gigamit sa hustong paagi, apan ang tahas dili-sayon ug ang pagsangyaw malisod. Pinaagi sa dili nila pagpanganak una pa ang Lunop, ang mga anak ni Noe ug ang ilang mga asawa natabangan sa pagbug-os sa ilang hunahuna diha sa tinudlong buluhaton sa ilang atubangan ug sa paghikay sa ilang kalihokan. Kadtong malaglagong Lunop nagtapos nga matarong sa usa ka daotang kalibotan. Si Noe lamang, iyang asawa, ug ilang tulo ka anak ug tulo ka umagad nga babaye ang naluwas. Kita malipay nga sila nagmaunongon ngadto sa Diyos ug sa iyang mga direksiyon, kay ang matag usa kanato maoy direktang kaliwat ni Noe pinaagi kaha ni Sem, Ham, o Japhet.—Genesis 5:32; 1 Pedro 3:20.

9. (a) Sa unsang paagi ang pagsulay ni Jehova kang Abraham maoy usa ka pagsulay sa iyang pagkamaunongon? (b) Sa unsang paagi gipasundayag ni Isaac ang pagkamaunongon niini?

⁹ Sa dihang si Abraham nangandam sa pagtanyag kang Isaac ingong usa ka halad, siya milihok sa matinumanong pagsunod sa sugo ni Jehova. Pagkadakong pagsulay kadto sa iyang pagkamaunongon! Apan, gipugngan ni Jehova ang kamot ni Abraham, nga miingon: “Karon ako nahibalo nga ikaw mahadlokon sa Diyos nga wala nimo ihikaw ang imong anak, ang imong bugtong anak, gikan kanako.” Angay nato, hinoon, nga palandongon ang nag-una niana. Sulod sa tulo ka adlaw nga biyahe ngadto sa Bukid Moria, si Abraham tinong adunay igong panahon nga timbang-timbangon ang mga butang ug usbon ang iyang hunahuna. Komosta man si Isaac, nga mao ang nagdala sa kahoy alang sa halad ug kinsa mitugot mismo nga gaposon sa kamot ug tiil? Siya wala molubad sa iyang pag-unong ngadto sa iyang Amahan, si Abraham, ni siya misupak sa papel nga gidula niya, bisan pag mipatim-aw nga mapildihan siya sa iyang kinabuhi tungod sa iyang dalan nga maunongon.—Genesis 22:1-18; Hebreohanon 11:17.

Kristohanong Pagkamaunongon

10, 11. Ang unang mga Kristohanon mitagana ug unsang panig-ingnan sa pagkamaunongon?

¹⁰ Si Jehova kanunayng milihok diha sa tinuod nga pagkamaunongon. “Magmaawaton sa Diyos,” miagda si apostol Pablo. (Efeso 5:1, 2) Sama sa pagsanong sa mga patriarka, busa mosanong usab ang mga Kristohanon. Ang unang mga Kristohanon nagpakita ug maayong panig-ingnan sa maunongong pagsimba, ingon sa gipakita sa mosunod nga kasinatian.

¹¹ Ang Romanong imperador nga si Constantius I, ang amahan ni Imperador Constantino, dayag may halalom nga pagtahod alang sa mga sumusunod ni Jesu-Kristo. Aron masulay ang pagkamaunongon sa mga Kristohanon nga diha sa iyang palasyo, siya miingon kanila nga sila magpabilin lamang diha sa iyang serbisyo kon sila mouyon nga maghalad ngadto sa mga idolo. Ang pagdumili mosangpot sa ilang pagpalagpot ug panimalos sa iyang kamot, sila giingnan. Pinaagi niining yanong bitik, buot ni Constantius nga mailhan kadtong kinsa dili mokompromiso sa ilang pagkamaunongon. Kadtong nagpamatuod nga maunongon ngadto sa Diyos ug sa iyang mga prinsipyo nagpabilin diha sa pag-alagad sa imperador, nga ang pipila gani nahimong kasaligan nga mga magtatambag. Kadtong dili-maunongon sa sugo sa Diyos sa pagkamakauulaw gipalagpot.

12. Sa unsang paagi ang Kristohanong mga magtatan-aw angay nga magpasundayag ug pagkamaunongon, ug nganong kini kinahanglanon alang sa kaayohan sa kongregasyon?

¹² Bisag ang pagkamaunongon angayng magtimaan sa mga kinabuhi sa tanang mga Kristohanon, kini ilabinang gihisgotan sa Tito 1:8 diha sa talaan sa mga hiyas nga gikinahanglan alang sa usa ka tawo nga mahimong usa ka Kristohanong magtatan-aw. Si William Barclay miingon nga ang hoʹsi·os, ang Gregong pulong dinhi gihubad “maunongon,” nagabatbat “sa tawo nga nagasunod sa walay kataposang mga balaod nga niadto ug karon maoy una kay sa bisan unsang hinimog-tawo nga mga balaod.” Gikinahanglan nga ang mga ansiano magbaton nianang maunongong pagbarog sa pagkamasinugtanon sa mga balaod sa Diyos. Kining hustong panig-ingnan motabang sa kongregasyon nga mouswag ug magmalig-on nga igong makasagubang sa tanang mga pagsulay ug mga pagpiot nga hayan magahulga niini ingong usa ka lawas o sa matag indibiduwal nga mga membro niini. (1 Pedro 5:3) Ang tinudlong mga ansiano may dakong responsabilidad ngadto sa panon nga dili mokompromiso sa ilang pagkamaunongon ngadto kang Jehova, kay ang kongregasyon gitambagan sa “pagsundog sa ilang pagtuo.”—Hebreohanon 13:7.

Pagkamaunongon—Sa Unsang Bili?

13. Unsay kahulogan sa sanglitanang “Ang tanang tawo adunay ilang bili,” ug unsang mga pananglitan ang daw nagapakita niini?

¹³ “Ang tanang tawo adunay ilang bili” maoy usa ka sanglitanan nga gipahinungod kang Sir Robert Walpole, usa ka primero ministro sa Britanya sa ika-18ng siglo. Kini nagasuma ug maayo sa kamatuoran nga sa tibuok kasaysayan ang pagkamaunongon kasagarang gibugti sa hakog nga ganansiya. Palandonga ang tighubad sa Bibliya nga si William Tyndale, kinsa nasayop sa pagdawat kang Henry Phillips ingong usa ka maunongong higala. Niadtong 1535 si Phillips maluibong nagbudhi kang Tyndale ngadto sa iyang mga kaaway, nga mihatod sa dihadihang pagkabilanggo ni Tyndale ug sa hinanaling kamatayon. Usa ka historyador miingon nga si Phillips, malagmit usa ka ahente sa hari sa Inglaterra o sa mga Katoliko sa Inglaterra, “gibayran ug dako alang sa iyang Judas nga trabaho.” Ang historyador nagpasabot, siyempre, kang Judas Iscariote, kinsa midawat ug 30 ka buok nga salapi ingong bili sa pagbudhi kang Jesu-Kristo. Ugaling, dili nato ikahinapos gikan niini nga mga panig-ingnan, nga ang “bili” sa pagkamaunongon sa tawo kanunay nga salapi. Dili.

14. Sa unsang paagi gisulayan ang pagkamaunongon ni Jose kang Jehova, ug uban ang unsang sangpotanan?

¹⁴ Sa dihang ang asawa ni Potipar sigeg hangyo kang Jose nga “makigluon [kaniya],” ang iyang pagkamaunongon kang Jehova gisulayan. Unsa bay buhaton niya? Uban ang hunahuna nga matin-aw kon bahin sa mga prinsipyo nga nalangkit, si Jose mikalagiw gikan sa balay, nga determinado nga siya dili “makabuhat niining dakong pagkadaotan ug makasala batok sa Diyos.” Ang gidahom nga kalipay sa sekso wala makapildi sa pagkamaunongon ni Jose ngadto sa iyang Diyos, si Jehova.—Genesis 39:7-9.

15. Giunsa pagpakita ni Absalom ang pagluib, ug uban sa unsang resulta?

¹⁵ Apan, may uban pang kapeligrohan; ang ambisyon makapahuyang sa pagkamaunongon. Kana mao ang motibasyon luyo sa pagrebelde ni Absalom batok sa iyang amahan, si Haring David. Pinaagi sa pagpakigkonsabo ug intriga, gitinguha ni Absalom nga mauyonan siya sa mga tawo. Sa kataposan, siya nagpatunghag mga sundalo sa pagpakig-away sa maunongong mga tigpaluyo sa iyang amahan. Ang iyang kamatayon diha sa mga kamot ni Joab nagtapos sa pagluib ni Absalom sa iyang amahan, si David, apan pagkadako sa gibayad tungod sa pagsulay sa pagpukan sa teokratikanhong kahikayan!—2 Samuel 15:1-12; 18:6-17.

Ang Pagkamaunongon nga Walay Gibutang nga Bili

16. Unsay gibutyag sa 2 Corinto 11:3 mahitungod sa mga motibo ni Satanas?

¹⁶ Bisag si Satanas nangangkon nga ang matag usa may iyang bili, ug kini matuod kang Absalom, kini dili matuod kang Jose, ug kini dili gayod tinuod sa maunongong mga magsisimba ni Jehova. Bisan pa niana, si Satanas motanyag ug bisan unsa aron atong mabugto ang atong pagkamaunongon ngadto sa atong Maglalalang. Si apostol Pablo nagpahayag sa iyang kahadlok nga “sa usa ka paagi, maingon nga ang bitin naglimbong kang Eva pinaagi sa lipatlipat niini,” ang atong panghunahuna tingalig malimbongan, nga mohatod kanato sa pagkompromiso sa atong pagkamaunongon ngadto kang Jehova ug sa pagsimba kaniya.—2 Corinto 11:3.

17. Unsay gibugti sa pipila sa bililhong mga pribilehiyo sa pag-alagad?

¹⁷ Maoy tukma nga pangutan-on nato ang atong kaugalingon: ‘Aduna bay bisan unsang bili nga akong dawaton ingong bugti sa akong pribilehiyo sa maunongong pagsimba sa akong Maglalalang?’ Kini maoy usa ka makaguol nga kamatuoran nga, dili sama kang Jose, ang pipila nga sa nangagi maoy dedikadong mga alagad ni Jehova nangayog diyutay kaayo ingong bugti. Gibaylo gani sa pipila ka mga ansiano ang ilang bililhon kaayong mga pribilehiyo sa balaang pag-alagad sa temporaryong kalipay sa imoral mahilayong kalingawan. Mga ansiano o dili, daghan niadtong nagabuhat niini nawad-an nga dili na mabakwi sa panaghiusa sa pamilya, gugma ug pagtahod sa kongregasyon, ug pag-uyon ni Jehova—ang Usa mismo nga makahatag ug kalig-on aron mahuptan ang pagkamaunongon ug suklan ang bisan unsang pagsulay ni Satanas.—Isaias 12:2; Filipos 4:13.

18. Nganong hinungdanon nga mamati sa pasidaan sa 1 Timoteo 6:9, 10?

¹⁸ Ang uban, tungod sa ambisyosong determinasyon nga moasenso sa kalibotanong mga pangagpas, “nagaduslak sa ilang kaugalingon sa daghang kasakitan,” bisan pa sa tin-aw nga mga pasidaan sa Bibliya. (1 Timoteo 6:9, 10) Si Demas, ang usa ka Kristohanon nga gihisgotan ni Pablo, napakyas niining bahina, nga kaha temporaryo o permanente. (2 Timoteo 4:10) Ang pagkamaunongon ngadto kang Jehova dili gayod ikompromiso nga walay malaglagong mga sangpotanan. “Ang Diyos dili mabiaybiay. Kay kon unsa ang gipugas sa tawo, kini usab ang iyang pagaanihon.”—Galacia 6:7.

19, 20. (a) Unsa ang pipila sa mga kapeligrohan nga duyog sa sobra nga pagtan-awg telebisyon? (b) Unsang panig-ingnan ang gipakita sa usa ka pamilyang Saksi?

¹⁹ Usahay ang gibugting bili mopatim-aw diha sa pino kaayong paagi. Pananglitan, ang usa ka taho gikan sa Tinipong Bansa nagaingon nga daghang pamilya nagagugol sa halos katunga sa mga oras nga sila nagamata sa balay sa pagtan-awg telebisyon, nga ang mga batan-on ilabina ang nagiyan. Kon pakan-on nga panguna sa usa ka Kristohanon ang iyang hunahuna sa telebisyon, uban sa sekso ug kapintasan niini, siya sa dili madugay makapahuyang sa iyang Kristohanong mga prinsipyo. Kana dali nga motultol ngadto sa iyang pagkahimong dili-maunongon, nga mahilayo kang Jehova. Ang maong daotang panagkauban makadaot sa maayong pamatasan. (1 Corinto 15:33) Kita angayng dili mahikalimot nga ang Kasulatan nagatambag kanato sa paggahin ug panahon sa pagtuon ug sa pagpalandong sa Pulong ni Jehova. Ang sobra ba nga panahon nga gigugol sa pagparelaks atubangan sa telebisyon usa ka tukma nga baylo alang sa panahon nga mahimong gamiton sa pagkuhag kahibalo nga motultol ngadto sa kinabuhing dayon ingong usa ka maunongong magsisimba ni Jehova? Daghan nga nakakat-on sa kahibalo sa kamatuoran karong adlawa angayng mohimog dagkong mga kausaban sa ilang panghunahuna niining bahina.—1 Timoteo 4:15, 16; 2 Timoteo 2:15.

²⁰ Si Takashi maoy usa ka negosyante nga Hapones nga nagapuyo sa Inglaterra. Siya niadto migugol ug tulo o upat ka oras sa kadaghanang gabii sa pagtan-awg telebisyon uban sa iyang pamilya. Human siya ug iyang asawa mabawtismohi tulo ka tuig kanhi, gihukom niya nga ang personal ug pamilyahanong pagtuon sa Bibliya kinahanglang himoong panguna. Pinaagi sa pagkunhod sa iyang pagtan-awg telebisyon ngadto sa aberids nga 15 o 30 minutos sa usa ka adlaw, siya nakapangunag maayo diha sa pamilya. Bisag si Takashi kinahanglang magtuon nga gamiton ang duha ka Bibliya, usa Iningles ug ang lain Hapones, ang iyang espirituwal nga pag-uswag maoy kusog, ug siya karon nagaalagad na ingong usa ka ministeryal nga alagad diha sa usa ka Ingles-ug-pinulongang kongregasyon. Ang iyang asawa maoy usa ka katabang nga payunir. “Aron maampingan ang espirituwalidad sa among duha ka anak nga lalaki,” matud niya, “matag adlaw ako usab mainampingong nagabantay kon unsay itugot nako ug sa akong asawa nga ipatan-aw nila sa telebisyon.” Ang maong disiplina sa kaugalingon maoy mabungahon.

21. Unsay atong nahibaloan sa mga taktika ni Satanas, ug sa unsang paagi atong mabantayan ang atong kaugalingon?

²¹ Atong matino kini: Si Satanas nahibalo sa atong mga kahuyangan, tingali mas labaw pa nga nahibalo niana kay kanato mismo. Himoon niya ang tanan samtang siya naningkamot nga kita mokompromiso o mapahuyang ang atong pagkamaunongon kang Jehova. (Itandi ang Mateo 4:8, 9.) Nan, sa unsang paagi ba nga kita makabantay sa atong kaugalingon? Pinaagi sa kanunayng paghupot sa atong dedikasyon atubangan kanato ug pinaagi sa pagkalipay sa pag-ugmad sa atong mga katakos samtang kita nagaalagad sa espirituwal nga mga panginahanglan sa uban. Ingong maunongong mga alagad ni Jehova, kita angay magmapuliki diha sa iyang pag-alagad ug magpagiya kanunay pinaagi sa iyang balaang Pulong. Kini motabang kanato sa atong malig-ong pagbarog nga walay bisan unsang bili ang ikatanyag ni Satanas sa pagpatipas kanato gikan sa pagkamaunongon sa Diyos.—Salmo 119:14-16.

Unsaon Nimo sa Pagtubag?

◻ Giunsa pagpakita ni Jehova ug ni Jesus ang pagkamaunongon?

◻ Unsa ang pipila ka ubang panig-ingnan sa Bibliya sa pagkamaunongon?

◻ Unsay hayan itanyag o sulayan sa pagbuhat kanato ni Satanas?

◻ Sa unsang paagi atong mapalig-on ang atong kaugalingon sa pagpabiling maunongon diha sa atong pagsimba kang Jehova?