Pagtagad sa Uban sa Paagi nga Gitinguha sa Diyos

1-3. (a) Unsa kahay mahunahunaan sa daghang Kristohanon bahin sa karaang Tiro? (b) Hubita ang pipila ka pagpakiglabot tali ni Haring Hiram ug sa Israel. (c) Unsay buot natong hisgotan bahin sa Tiro?

UNSAY mosantop sa imong hunahuna sa dihang makadungog ka nga gihisgotan ang karaang Tiro? Ang daghang Kristohanon makahunahuna kon sa unsang paagi natuman ang tagna sa dihang gihakot ni Alejandrong Bantogan ang kagun-oban gikan sa dakong-yuta sa Tiro ug migama siyag agianan paingon sa mas bag-ong isla nga siyudad sa Tiro ug gilaglag kadto. (Ezequiel 26:4, 12; Zacarias 9:3, 4) Bisan pa niana, ang paghisgot ba sa Tiro makapahunahuna kanimo kon unsaon pagtagad o kon unsay dili maayong pagtagad sa imong mga igsoon sa kongregasyon ug sa ubang mga tawo?

² Nganong nalaglag man ang Tiro? “Tungod sa tulo ka pag-alsa sa Tiro, . . . tungod sa ilang pagtugyan sa tibuok hugpong sa mga destiyero ngadto sa Edom, ug tungod kay sila wala mahinumdom sa pakigsaad sa mga igsoon. Ug ako magpadalag kalayo ngadto sa paril sa Tiro.” (Amos 1:9, 10) Sa mas karaan pang panahon, si Haring Hiram sa Tiro nagpakitag maayong kabubut-on kang David ug nagtaganag materyales alang sa templo ni Solomon. Si Solomon mihimog pakigsaad uban kang Hiram ug mihatag kaniyag mga siyudad sa Galilea. Si Solomon gitawag ni Hiram ug “akong igsoon.” (1 Hari 5:1-18; 9:10-13, 26-28; 2 Samuel 5:11) Sa dihang ang Tiro “wala mahinumdom sa pakigsaad sa mga igsoon” ug nagbaligya sa pipila sa katawhan sa Diyos ingong mga ulipon, gimatikdan ni Jehova ang mga pagtagad sa Tiro.

³ Unsang pagtulon-an ang atong makat-onan gikan sa kamatuoran nga gihukman sa Diyos ang mga Canaanhon sa Tiro tungod sa pagpamintas sa iyang katawhan? Ang usa ka hinungdanong pagtulon-an naglangkit sa atong paagi sa pagtagad sa atong espirituwal nga mga igsoon. Sa miaging mga kapitulo niining libroha, atong nakat-onan gikan sa 12 ka manalagna ang pipila ka tambag bahin sa pagtagad sa uban, sama sa pagkamakiangayon diha sa atong mga transaksiyon sa negosyo ug sa pagkaligdong sa atong panggawi. Hinuon, kining 12 ka basahon naundan ug mas daghang sugyot kon unsaon nato pagtagad ang uban nga maoy gitinguha sa Diyos.

AYAW PAGMAYA TUNGOD SA KALISDANAN SA LAIN

4. Sa unsang diwa ang mga Edomhanon maoy “mga igsoon” sa mga Israelinhon, apan giunsa nila pagtagad ang ilang “mga igsoon”?

⁴ Makakat-on kag usa ka pagtulon-an gikan sa paghukom sa Diyos sa Edom, usa ka yuta duol sa Israel: “Dili ka unta angayng motan-aw sa talan-awon sa adlaw sa imong igsoon, sa adlaw sa iyang kaalaotan; ug dili ka unta angayng magmaya tungod sa mga anak sa Juda sa adlaw sa ilang pagkalaglag.” (Abdias 12) Ang mga taga-Tiro mahimong giisip sa Israel nga “mga igsoon” tungod sa mga transaksiyon sa negosyo, apan ang mga Edomhanon maoy “mga igsoon” sa mga Israelinhon sa tinuod nga diwa, tungod kay sila mga kaliwat man ni Esau, ang kaluha ni Jacob. Bisan si Jehova nagtawag sa mga Edomhanon nga “mga igsoon” sa mga Israelinhon. (Deuteronomio 2:1-4) Busa daotan gayod ang pagmaya sa mga Edomhanon sa dihang ang mga Hudiyo nakaagom ug katalagman diha sa mga kamot sa mga Babilonyanhon.—Ezequiel 25:12-14.

5. Sa unsang mga kahimtang ikapakita nato ang espiritung sama sa iya sa mga Edomhanon?

⁵ Tin-awng wala mouyon ang Diyos sa pagtagad sa mga Edomhanon sa ilang Hudiyong mga igsoon. Apan, kita makasukna, ‘Unsay pagtulotimbang sa Diyos sa akong tinagdan sa akong mga igsoon?’ Ang usa ka butang nga pagatagdon maoy kon unsay atong pag-isip ug pagtagad sa usa ka igsoon sa dihang ang kahimtang dili hapsay. Pananglitan kon nakasala kanimo ang usa ka Kristohanon o may problema siya batok sa usa nimo ka paryente. Kon duna kay “reklamo batok sa lain,” maghambin ka bag kayugot, nga dili malimot niana o dili mosulay paghusay niana? (Colosas 3:13; Josue 22:9-30; Mateo 5:23, 24) Ang pagbuhat niana makaapektar sa imong tinagdan sa imong igsoon; basin dili nimo siya tinggan, nga likayan nimo ang pagpakig-uban kaniya o imo pa siyang libakon. Sa dugang nga pagpatin-aw niana, ipananglit natong kanang igsoona nakasala sa ulahi, nga tingali kinahanglang tambagan o tul-iron sa mga ansiyano sa kongregasyon. (Galacia 6:1) Ibanaag mo ba ang espiritu sa mga Edomhanon ug magmaya tungod sa suliran sa igsoon? Unsay angay nimong reaksiyon nga maoy gitinguha sa Diyos?

6. Kasukwahi sa Zacarias 7:10, unsay gisugyot sa Miqueas 7:18 nga atong himoon?

⁶ Gipahisgotan ni Jehova kang Zacarias ang Iyang tinguha nga ‘dili kita maglaraw ug daotan batok sa usag usa diha sa atong mga kasingkasing.’ (Zacarias 7:9, 10; 8:17) Kining tambaga nahiangay sa dihang mobati kitang ang usa ka igsoon nakapasilo kanato o nakasala batok sa usa ka membro sa atong pamilya. Nianang mga kahimtanga, sayon ang ‘paglaraw ug daotan diha sa atong mga kasingkasing’ ug unya kana mabanaag diha sa atong mga binuhatan. Sa laing bahin, gitinguha sa Diyos nga atong sundogon ang iyang maayong panig-ingnan. Hinumdomi nga si Miqueas misulat nga si Jehova “nagapasaylo sa kasaypanan ug nagapalabay lamang sa kalapasan.”a (Miqueas 7:18) Sa unsang paagi ikapadapat nato kana sa praktikal nga mga paagi?

7. Nganong angay natong palabihon nga kalimtan lang ang salang nahimo batok kanato?

⁷ Mahimong masakitan kita tungod sa gibuhat kanato o sa atong paryente, apan sa pagkatinuod, unsa ba ka seryoso kana? Gipaila sa Bibliya ang mga lakang aron husayon ang mga kabingkilan, bisan ang usa ka sala batok sa usa ka igsoon. Bisan pa niana, kasagarang labing maayo nga ‘palabyon ang kalapasan.’ Suknaa ang imong kaugalingon: ‘Kini ba usa kaha sa 77 ka higayon nga angay ko siyang pasayloon? Nganong dili ko man lang kini kalimtan?’ (Mateo 18:15-17, 21, 22) Bisan pag ang sala maorag dako sa pagkakaron, kana ba dako gihapon usa ka libo ka tuig gikan karon? Kuhaig pagtulon-an ang komento sa Ecclesiastes 5:20 bahin sa usa ka magbubuhat nga nagakalipay sa pagkaon ug pag-inom: “Dili niya kanunay nga mahinumdoman ang mga adlaw sa iyang kinabuhi, tungod kay ang matuod nga Diyos nagbuhong kaniya sa pagmaya sa iyang kasingkasing.” Samtang ang maong tawo malipayong nagmatikod sa iyang presenteng gikalipayan, lagmit niyang hikalimtan ang mga suliran sa matag-adlaw niyang pagkinabuhi. Ato bang masundog ang maong tinamdan? Kon hatagan natog bug-os nga pagtagad ang mga kalipay sa atong Kristohanong pag-igsoonay, atong malimtan ang mga isyu nga dili hinungdanon sa taas nga panahon, mga isyung dili nato mahinumdoman sa bag-ong kalibotan. Kana maoy lahi gayod sa pagmaya tungod sa suliran sa lain o sa paghinumdom sa mga sala nga nahimo batok kanato.

ISULTI SA UBAN ANG KAMATUORAN

8. Unsang kalisdanan ang atong giatubang bahin sa pagsulti sa kamatuoran?

⁸ Ang 12 ka matagnaong mga basahon nagpasiugda usab nga gitinguha gayod sa Diyos nga kita magmatinud-anon sa atong mga pakiglabot. Siyempre, manlimbasog gayod kita sa pagsulti sa “kamatuoran nianang maayong balita” ngadto sa uban. (Colosas 1:5; 2 Corinto 4:2; 1 Timoteo 2:4, 7) Apan, basin mas lisod sundon ang pagsulti sa kamatuoran diha sa matag-adlaw nga pagpakigsulti sa atong pamilya ug sa espirituwal nga mga igsoon, pagpakigsulti nga naglakip ug nagkadaiyang topiko ug mga kahimtang. Nganong basin mas lisod kana?

9. Kanus-a ba kita matental sa pagsultig dili-bug-os nga kamatuoran, apan unsay angay natong isukna sa atong kaugalingon?

⁹ Kinsa kanato ang wala makasulti o makahimog dili-malulotong butang ug unya gisukmat bahin niana? Lagmit mibati kitag kaulaw o pagkasad-an. Tungod sa maong mga pagbati, ang usa ka tawo mahimong mangulipas sa sayop o mangatarongan nga magtuis sa kamatuoran aron ipakamatarong ang daotang buhat o ipadayag nga kana husto. O kon anaa sa makauulaw nga kahimtang, basin matental kita sa pagsulti lamang sa piniling mga detalye, nga labyan ang pipila ka detalye aron kana mas kahimut-anan. Busa, ang atong isulti mahimong tinuod gayod apan kana mohatag ug bug-os laing impresyon. Bisan pag kini mahimong dili dayag nga pagbakak, nga kaylap sa kalibotan karon, kini ba maoy ‘pagsulti sa tinuod ang matag usa kaninyo sa iyang silingan’ o espirituwal nga igsoon? (Efeso 4:15, 25; 1 Timoteo 4:1, 2) Sa dihang ang usa ka Kristohanon magpahayag ug mga butang sa paagi nga nahibalo siyang kana moagak sa mga igsoon sa paghimog sayop nga mga konklusyon, nga sila makatuo nianang dili tinuod ug dili husto, sa imong hunahuna unsay bation sa Diyos?

10. Giunsa pagbatbat sa mga manalagna ang mga buhat nga kasagaran sa karaang Israel ug Juda?

¹⁰ Nahibalo ang mga manalagna nga bisan ang mga lalaki ug mga babayeng nagpahinungod kang Jehova dili magtagad usahay kon unsay iyang gitinguha gikan kanila. Gipahayag ni Oseas ang mga pagbati sa Diyos bahin sa pipila sa iyang adlaw: “Ang pagkalaglag alang kanila, kay sila nakalapas batok kanako! Ug akong gitubos sila, apan sila namakak batok kanako.” Gawas pa sa pagsultig dayag ug dili-ikalalis nga kabakakan batok kang Jehova, ang pipila nagpadaog sa pagsultig “mga pagpanunglo ug pagpanglimbong,” nga tingali gituis pa ang mga kamatuoran sa paglimbong sa uban. (Oseas 4:1, 2; 7:1-3, 13; 10:4; 12:1) Gisulat ni Oseas kanang mga pulonga sa Samaria, ang amihanang gingharian. Ang kahimtang ba sa Juda mas maayo? Si Miqueas misulti kanato: “Ang iyang dato nga mga tawo napuno sa kapintasan, ug ang iyang mga molupyo nagsulti sa kabakakan, ug ang ilang dila malinglahon diha sa ilang baba.” (Miqueas 6:12) Maayo nga kita nahibalo nga gisaway sa maong mga manalagna ang “pagpanglimbong” ug kadtong mga tawo kansang “dila malinglahon diha sa ilang baba.” Busa bisan ang mga Kristohanon, nga tinong dili mosultig tinuyong kabakakan, makasukna: ‘Mahimo kaha nga ako manglimbong usahay o ang akong dila malinglahon diha sa akong baba? Unsay gitinguha sa Diyos gikan kanako bahin niini?’

11. Unsay gipadayag sa mga manalagna kon unsa ang kabubut-on sa Diyos bahin sa atong sinultihan?

¹¹ Sa laing bahin, ang Diyos migamit usab sa mga manalagna aron ipatin-aw ang maayong panggawi nga iyang gitinguha gikan kanato. Ang Zacarias 8:16 nag-ingon: “Mao kini ang mga butang nga inyong buhaton: Sulti nga matinud-anon sa usag usa. Uban sa kamatuoran ug sa paghukom sa pakigdait himoa ang inyong paghukom diha sa inyong mga ganghaan.” Sa panahon ni Zacarias ang mga ganghaan maoy publikong mga dapit diin ang mga ansiyano naghusay ug mga kaso. (Ruth 4:1; Nehemias 8:1) Bisan pa niana, wala moingon si Zacarias nga kadto ang bugtong kahimtang nga ang usa angay mosulting matinud-anon. Kinahanglang magmatinud-anon kita sa opisyal nga mga kahimtang, apan kita giawhag usab: “Sulti nga matinud-anon sa usag usa.” Naglakip kana bisan sulod sa atong kaugalingong balay sa dihang makigsulti sa atong kapikas sa kaminyoon o suod nga mga paryente. Mapadapat usab kini sa atong matag-adlaw nga mga pakigsulti sa espirituwal nga mga igsoong lalaki ug babaye, bisan kon kita personal nga nagsultihanay, nagteleponohay, o nagsultihanay sa laing paagi. Sila adunay lig-ong katarongan sa pagdahom nga ang atong ginasulti maoy tinuod. Ang Kristohanong mga ginikanan angayng magpasiugda ngadto sa ilang mga anak kon unsa ka hinungdanon ang paglikay sa kabakakan. Sa ingon ang mga batan-on mahimong magdako nga nahibalong gidahom sa Diyos nga sila molikay sa malinglahong dila ug magmatinud-anon gayod sa ilang isulti.—Sofonias 3:13.

12. Unsang bililhong mga pagtulon-an ang atong makat-onan gikan sa matagnaong mga basahon?

¹² Ang usa ka batan-on o hamtong nga nagsubay sa dalan sa pagkamatinud-anon mouyon sa tambag ni Zacarias: “Higugmaa ang kamatuoran ug ang pakigdait.” (Zacarias 8:19) Ug matikdi ang kabatbatan ni Malaquias sa nakita ni Jehova nga gipasundayag sa Iyang Anak: “Ang balaod sa kamatuoran anaa sa iyang baba, ug walay pagkadili-matarong nga makaplagan sa iyang ngabil. Sa pakigdait ug sa katul-id siya naglakaw uban kanako.” (Malaquias 2:6) Dili ba kana ang gitinguha usab ni Jehova kanato? Hinumdomi, ato nang nabatonan ang iyang katibuk-ang Pulong, lakip ang mga basahon sa 12 ka manalagna uban ang tanang pagtulon-an nga atong makat-onan gikan niana.

LIKAYI ANG KAPINTASAN DIHA SA IMONG MGA PAKIGLABOT

13. Unsang laing suliran ang gipadayag sa Miqueas 6:12?

¹³ Ang Miqueas 6:12 nagsulti kanato nga ang usa ka paagi nga ang karaang katawhan sa Diyos nagmaltratar sa uban mao nga ‘sila nagsulti sa kabakakan, ug ang ilang dila malinglahon diha sa ilang baba.’ Bisan pa niana, gipaila sa maong bersikulo ang lain pang seryosong depekto. Naghisgot kini nga ‘ang dato nga mga tawo napuno sa kapintasan.’ Sa unsang paagi matuod kana, ug unsang pagtulon-an ang atong makat-onan gikan niana?

14, 15. Unsang rekord bahin sa kapintasan ang nabatonan sa mga nasod nga kasikbit sa katawhan sa Diyos?

¹⁴ Tagda ang dungog sa pipila ka nasod nga kasikbit sa katawhan sa Diyos. Sa amihanan-sidlakan mao ang Asirya, uban ang kaulohan niining Nineve, nga bahin niana si Nahum misulat: “Alaot ang siyudad nga nagaula ug dugo. Siya bug-os napuno sa panglimbong ug sa pagpanulis. Ang tukbonon wala mopahilayo!” (Nahum 3:1) Ang mga Asiryano ilado tungod sa mabangis nga pagpakiggubat ug kapintasan ngadto sa mga binilanggo sa gubat—ang pipila ka binilanggo gisunog o gipanitan nga buhi, ug ang uban gibutaan o giputlan sa ilang ilong, mga dalunggan, o mga tudlo. Ang librong Gods, Graves, and Scholars nag-ingon: “Ang gihatag nga impresyon sa Nineve diha sa katawhan mao gayod ang pagbuno, pagpanglungkab, pagdaogdaog, ug pagdagmal sa mahuyang; pinaagi sa gubat ug sa tanang matang sa lawasnong kapintasan.” Duna kitay saksi (ug lagmit nakaapil pa) sa maong pagpamintas. Human makadungog sa mensahe ni Jonas, ang hari sa Nineve miingon bahin sa iyang katawhan: “Pasul-oba sila ug sakong panapton, tawo ug binuhing hayop; ug pasangpita sila sa Diyos sa makusog ug pabiyaa ang tagsatagsa gikan sa iyang daotang dalan ug gikan sa kadaotan nga anaa sa ilang mga kamot.”—Jonas 3:6-8.b

¹⁵ Dili lang didto sa Asirya nahitabo ang grabeng kapintasan. Ang Edom, sa habagatan-silangan sa Juda, nag-atubang usab ug panimalos. Ngano? “Kon mahitungod sa Edom, kini mahimong kamingawan nga biniyaan, tungod sa kapintasan ngadto sa mga anak sa Juda, kansang yuta nag-ula sila ug inosenteng dugo.” (Joel 3:19) Gipamatian ba sa mga Edomhanon ang maong pasidaan ug gihunong ang ilang mapintasong mga buhat? Mga duha ka siglo sa ulahi, si Abdias misulat: “Ang imong gamhanang mga tawo mangalisang, Oh Teman [usa ka siyudad sa Edom], . . . Tungod sa kapintasan nga gibuhat ngadto sa imong igsoong lalaki nga si Jacob, . . . ikaw pagaputlon hangtod sa panahong walay tino.” (Abdias 9, 10) Apan, komosta ba ang katawhan sa Diyos?

16. Unsang suliran ang gipadayag ni Amos ug Habacuc nga naglungtad sa ilang adlaw?

¹⁶ Gipadayag ni Amos ang kahimtang sa Samaria, ang kaulohan sa amihanang gingharian: “‘Tan-awa ang daghang kasamok sa iyang taliwala ug ang mga pagpanikas sa sulod niya. Ug sila dili mahibalo nga mobuhat sa matul-id,’ mao ang giingon ni Jehova, ‘sila nga nagtigom ug kapintasan ug pagpangagaw.’” (Amos 3:9, 10) Basin maghunahuna ka nga lahi ang kahimtang sa Juda, diin didto nahimutang ang templo ni Jehova. Apan si Habacuc, kinsa nagpuyo sa Juda, nangutana sa Diyos: “Hangtod kanus-a nga ako magpakitabang kanimo tungod sa kapintasan, ug ikaw dili magaluwas? Nganong gipakita mo kanako ang makadaot, ug ikaw nagatan-aw lamang sa kasamok? Ug nganong ang pagpanglaglag ug kapintasan ania sa akong atubangan?”—Habacuc 1:2, 3; 2:12.

17. Nganong ang kiling nga magmapintason naugmad taliwala sa katawhan sa Diyos?

¹⁷ Mahimo kaha nga ang kapintasan nahimong kaylap taliwala sa katawhan sa Diyos tungod kay sila naimpluwensiyahan sa tinamdan sa Asirya, Edom, o sa ubang mga nasod bahin sa kapintasan? Si Solomon nagpasidaan bahin sa maong posibilidad: “Ayaw kasinahi ang mapintas nga tawo, ni pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.” (Proverbio 3:31; 24:1) Sa ulahi, si Jeremias nagpahayag nga espesipiko: “Mao kini ang giingon ni Jehova: ‘Ayaw gayod pagkat-on sa dalan sa kanasoran.’”—Jeremias 10:2; Deuteronomio 18:9.

18, 19. (a) Kon si Habacuc buhi pa karon, unsa kahay iyang bation bahin sa mga pagpadayag sa kapintasan karon? (b) Unsay imong pagbati bahin sa kapintasan sa atong panahon?

¹⁸ Kon buhi pa karon si Habacuc, dili ba siya malisang sa kapintasan sa atong panahon? Ang daghan grabeng naladlad sa kapintasan sukad sa ilang pagkabata. Ang mga kartuning nga gusto sa mga batang lalaki ug babaye naglakip sa kapintasan—ang usa ka karakter misulay sa pagdugmok, paglaglag pinaagig bomba, o paglaglag sa laing tawo sa laing paagi. Sa dili madugay ang daghang batan-on mouswag ngadto sa mga dula sa video nga mahimo nilang dag-on pinaagi sa pagpusil, pagpabuto, o pagdugmok sa mga kontra. “Mga dula lang kana,” tingali motutol ang pipila. Bisan pa, ang mapintasong mga dula sa video diha sa kompiyuter sa balay o sa dulaanag video magladlad sa mga magdudula sa kapintasan, nga mag-umol sa ilang mga tinamdan ug reaksiyon. Pagkatinuod ang inspiradong tambag: “Ang tawong mapintas magadaldal sa iyang isigkaingon, ug magpalakaw gayod kaniya diha sa dalan nga dili maayo”!—Proverbio 16:29.

¹⁹ Bisan pag si Habacuc napugos sa pagtan-aw lamang sa kasamok ug sa ‘kapintasan nga anaa sa iyang atubangan,’ kadto nakapasubo kaayo kaniya. Ikaw makasukna karon, ‘Dili ba siya mag-alingasa kon siya maglingkod sa akong tupad nga magtan-aw sa mga programa nga regular nakong ginatan-aw sa telebisyon?’ Pangutana usab, ‘Mogahin ba siyag panahon sa pagtan-aw sa giingong mga esport nga gituyo nga magmapintason, nga nagsul-ob pag salipod ang mga magdudula sama sa karaang mga mag-aaway alang sa kalingawan?’ Sa pipila ka dula, ang kaukyab magagikan sa mga bangga diha sa dulaanan o sa mga panag-away sa daw-buang nga mga magdadayeg. Sa pipila ka kultura, daghan ang motan-awg mapintasong mga pelikula ug mga video bahin sa panaggubat o sa martial arts. Kini sila ipakamatarong ingon nga kasaysayan kono o pagpasundayag sa nangaging kultura sa nasod, apan mas dalawaton ba ang kapintasan tungod niana?—Proverbio 4:17.

20. Bahin sa unsang matang sa kapintasan nga gipahayag ni Malaquias ang panghunahuna ni Jehova?

²⁰ Mihisgot si Malaquias ug nalanggikit nga butang sa dihang siya nagpahayag sa panghunahuna ni Jehova bahin sa pagluib sa pipila ka Hudiyo sa ilang mga asawa. “‘Iyang gidumtan ang pagdiborsiyo,’ miingon si Jehova nga Diyos sa Israel; ‘ug siya nga pinaagi sa kapintasan nagtabon sa iyang besti.’” (Malaquias 2:16) Ang Hebreohanong mga pulong nga gihubad “pinaagi sa kapintasan nagtabon sa iyang besti” gisabot sa lainlaing paagi. Gisabot sa pipila ka eskolar nga kana nagkahulogan nga ang besti sa usa ka tawo mamansahan ug dugo sa dihang mapintasong nag-atake sa lain. Bisan kon unsay kahimtang, si Malaquias tin-awng nagsaway sa pag-abuso sa kapikas. Oo, gihisgotan ni Malaquias ang isyu bahin sa kapintasan sulod sa pamilya ug gipakita niya nga ang Diyos dili mouyon niana.

21. Unsa ang pipila ka kahimtang diin ang mga Kristohanon kinahanglang molikay sa kapintasan?

²¹ Dili mahimong ipakamatarong sa usa ka Kristohanon ang pisikal nga kapintasan o mapasipalahong sulti sulod sa kaugalingong balay sama ra gayod sa kapintasan diha sa publiko; ang Diyos nakakita nianang duha ka matang sa kapintasan. (Ecclesiastes 5:8) Bisan pag si Malaquias naghisgot ug kapintasan batok sa asawa, ang Bibliya wala mag-ingon nga kana dili kaayo salawayon kon himoon kana sa usa ka lalaki batok sa iyang mga anak o sa tigulang nang mga ginikanan. Ni mapasaylo kana sa Diyos kon himoon kana sa usa ka asawa batok sa iyang bana, mga anak, o mga ginikanan. Tinuod, diha sa pamilya nga gilangkoban ug mga tawong dili hingpit, mahimong motungha ang mga tensiyon, nga makapahinabo usahay sa kapikal ug kasuko. Bisan pa niana, ang Bibliya nagtambag kanato: “Pagkapungot, apan ayaw pagpakasala; ayaw pasalopi sa adlaw ang inyong kasuko.”—Efeso 4:26; 6:4; Salmo 4:4; Colosas 3:19.

22. Nganong nahibalo kita nga mahimo ang paglikay nga magmapintason, bisan pag mapintason ang daghan sa atong palibot?

²² Ang pipila mosulay sa pagpakamatarong sa ilang mapintasong mga panggawi, nga moingon, ‘Ingon ako niini tungod kay ako nagdako diha sa mapintasong pamilya,’ o ‘Ang katawhan sa among dapit o kultura mas daling masuko o magmapintason.’ Bisan pa niana, sa dihang gisaway ni Malaquias ‘ang mga dato nga napuno sa kapintasan,’ wala siya magpasabot nga sila dili gayod makalikay sa paghimo niana tungod kay sila nagdako man taliwala sa kapintasan. (Miqueas 6:12) Si Noe nagkinabuhi sa panahong ang yuta “napuno sa kapintasan,” ug ang iyang mga anak nga lalaki nagdako sa maong palibot. Gisagop ba nila ang mapintasong mga panggawi? Wala gayod! “Si Noe nakakaplag ug pabor sa mga mata ni Jehova,” ug siya gisundog sa iyang mga anak nga lalaki ug sila naluwas latas sa Lunop.—Genesis 6:8, 11-13; Salmo 11:5.

23, 24. (a) Unsay makatabang kanato aron malikayan nga mailhang mapintason nga mga tawo? (b) Unsay pagbati ni Jehova niadtong magtagad sa uban sa paagi nga iyang gitinguha?

²³ Sa tibuok yuta, ang mga Saksi ni Jehova nailhan, dili tungod sa pagkamapintason, kondili sa pagkamakigdaiton. Sila nagtahod ug nagsunod sa mga balaod sa gobyerno batok sa mapintasong mga buhat. (Roma 13:1-4) Sila naningkamot sa ‘pagsalsal sa ilang mga espada nga mga punta sa daro,’ ug sila nanglimbasog nga magmakigdaiton. (Isaias 2:4) Sila nanglimbasog sa pagsul-ob sa “bag-ong pagkatawo,” nga usa ka tabang sa paglikay sa kapintasan. (Efeso 4:22-26) Ug ilang gisunod ang maayong panig-ingnan sa Kristohanong mga ansiyano, kinsa dili mahimong ‘mga tigpanukmag’ sa pulong o sa buhat.—1 Timoteo 3:3; Tito 1:7.

²⁴ Oo, kita makahimo—ug kinahanglang—magtagad sa uban sa paagi nga gitinguha sa Diyos. Si Oseas nag-ingon: “Kinsa ang maalamon, aron kining mga butanga iyang masabtan? Ang maayog pagsabot, aron iya kining mahibaloan? Kay ang mga dalan ni Jehova matul-id, ug ang mga matarong mao ang magalakaw diha niana.”—Oseas 14:9.