Unsay Nahitabo sa Gugma sa Silingan?
MILYONMILYON ang mibatig kawalay-pagsalig, kahadlok, ug kaalaot, nga walay kapaingnan. “Nag-inusara akong mokaon, nag-inusarang molakaw, nag-inusarang matulog ug makigsulti sa kaugalingon,” mulo sa usa ka tawo. Pipila lamang ang andam nga motabang ug molihok sa mahigugmaong paagi ngadto sa mga nanginahanglan.
Usa ka retiradong negosyanteng babaye miingon: ‘Usa ka gabii ang balo nga nagpuyo sa pikas lawak nanuktok sa akong pultahan ug miingon nga siya nagmamingawon. Ako siyang gisultihan sa matinahuron apan prangka nga paagi nga ako puliki. Nangayo siyag pasaylo sa pagsamok kanako ug mibiya.’
Ang babaye nagpadayon: ‘Mibati akog garbo nga wala mabitik sa maong makalangang babaye. Pagkasunod gabii mitelepono ang usa ka higala ug misukna kon nakaila ba ako sa babaye diha sa akong bilding nga naghikog sa miaging gabii. Kon wala ka pa katagna, siya ang babaye nga nanuktok sa akong pultahan.’ Human niana, ang negosyanteng babaye miingon nga nakakat-on siyag “mapait nga leksiyon.”
Nasayran na kaayo nga ang mga masusong hinikawan sa gugma mamatay. Ang mga gulanggulang mamatay usab kon dili sila makadawat ug gugma. Sa usa ka sulat sa paghikog, usa ka maanyag nga 15-anyos misulat: “Ang gugma wala na gayod magkahulogag kamingaw.”
Usa ka Modernong Katalagman
Nagkomento pipila ka tuig kanhi bahin sa etnikong pagdumot, ang Newsweek nagtaho: “‘Dumti ang imong silingan’ daw maoy panultihon sa tuig.” Panahon sa mga kagubot sa Bosnia ug Herzegovina, kanhi bahin sa Yugoslavia, kapin sa usa ka milyong tawo ang gipalayas gikan sa ilang panimalay, ug tinagpulo ka libo ang gipamatay. Pinaagi ni kinsa? “Among mga silingan,” bakho sa usa ka babaye nga giabog gikan sa iyang balangay. “Kami nakaila kanila.”
“Kami nagpuyo nga malinawon kaniadto,” usa ka babaye miingon bahin sa 3,000 ka Hutu ug Tutsi nga nanimuyo sa balangay sa Ruganda. Ang The New York Times miingon: “Ang estorya niini nga balangay maoy estorya sa Rwanda: Ang Hutu ug Tutsi kaubang nagpuyo, nagminyoay, wala magpakabana o wala gani mahibalo kon kinsay Hutu ug kinsay Tutsi. Dayon dihay misugnib,” ug “ang pinatyanay misugod.”
Sa susama, ang mga Hudiyo ug mga Arabo sa Israel duyog nga nagpuyo, apan daghan ang nagdumot sa usag usa. Latas niining ika-20ng siglo, ang susamang mga kahimtang mitungha sa Amihanang Irlandia, sa India ug Pakistan, sa Malaysia ug Indonesia, ug tali sa mga rasa sa Tinipong Bansa—oo, sa tibuok kalibotan nga atong gipuy-an.
Ang usa padayong makasitar ug daghang pananglitan sa etniko ug relihiyosong pagdumot. Wala pa sukad sa kasaysayan nga ang kalibotan nakulangan kaayo sa gugma.
Kinsay Responsable?
Sama sa gugma, ang pagdumot gitudlo. Usa ka iladong awit nag-ingon nga ang mga bata “gitudloan sa dili pa ulahi ang tanan/ Una ka pa magsayis o siyete o otso/ Nga dumtan ang tanang tawo nga gidumtan sa imong mga paryente.” Ilabina karon ang pagdumot gitudlo. Ang mga simbahan ilabinang napakyas sa pagtudlo sa ilang mga membro sa paghigugma.
Misukna ang Pranses nga mantalaang Le Monde: “Sa unsang paagi malikayan sa usa ang paghunahuna nga ang Tutsi ug ang Hutu kinsa naggubatay sa Burundi ug Rwanda gibansay sa mao ra gihapong Kristohanong mga misyonaryo ug nangadto sa mao ra nga mga simbahan?” Sa pagkatinuod, sumala sa National Catholic Reporter, ang Rwanda maoy “70% nga nasod sa Katoliko.”
Sayosayo niining sigloha, ang mga nasod sa Sidlakang Uropa misagop sa ateyistikong Komunismo. Ngano? Sa 1960 ang dekano sa usa ka relihiyosong grupo sa mga magtutudlo sa Prague, Czechoslovakia, miingon: “Kita, kitang mga Kristohanon lamang, ang responsable sa Komunismo. . . . Hinumdomi nga ang mga Komunista maoy mga Kristohanon kanhi. Kon dili sila motuo ug usa ka makiangayong Diyos, kinsay sad-an niana?”
Tagda kon unsay nahimo sa mga iglesya panahon sa Gubat sa Kalibotan I. Ang Britanikong brigader heneral nga si Frank Crozier miingon bahin nianang gubata: “Ang Kristohanong mga Iglesya mao ang pangunang mga tigpasiugda sa pag-ulag dugo nga atong naagoman ug gigamit nato kini sa bug-os.” Sa ulahi, human sa Gubat sa Kalibotan II, ang The New York Times miingon: “Kaniadto ang lokal nga mga herarkiyang Katoliko halos kanunayng nagpaluyo sa mga gubat sa ilang mga nasod, nga nagpanalangin sa ilang mga sundalo ug nagtanyag ug mga pag-ampo aron makadaog, samtang ang ubang grupo sa mga obispo sa pikas kiliran nag-ampo diha sa publiko ug bali nga resulta.”
Apan, si Jesu-Kristo nagpakitag gugma diha sa tanan niyang mga buluhaton, ug si apostol Pablo misulat: “Kamo mismo gitudloan sa Diyos sa paghigugma sa usag usa.” (1 Tesalonica 4:9) “Ang tinuod nga mga Kristohanon maoy mga igsoong lalaki ug babaye diha kang Jesu-Kristo,” matod sa usa ka magsusulat sa mantalaang Sun sa Vancouver. “Nungka, ug nungka nga tuyoon nila pagpasakit ang usag usa.”
Dayag, ang mga iglesya nag-abagag bug-at nga responsabilidad sa kakulang sa gugma karong adlawa. Usa ka artikulo nga gipatik sa magasing India Today miingon: “Ang relihiyon maoy bandera diin ubos niana ang labing daotang mga krimen ginahimo.” Hinunoa, adunay lig-ong rason kon nganong ang atong kaliwatan nailhan sa maong sinalbahis nga pagsalikway sa uban.
Kon Nganong Nabugnaw ang Gugma
Naghatag ug tubag ang atong Maglalalang. Ang iyang Pulong, ang Bibliya, nagtawag sa panahon nga kita nagkinabuhi nga “kataposang mga adlaw.” Ang tagna sa Bibliya nag-ingon nga kini maoy yugto nga niana ang mga tawo “walay kinaiyanhong pagbati.” Maylabot niining “makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon,” usab gitawag sa Kasulatan nga “katiklopan sa sistema sa mga butang,” gitagna ni Jesu-Kristo nga “mobugnaw ang gugma sa kadaghanan.”—2 Timoteo 3:1-5; Mateo 24:3, 12.
Busa, ang kakulang sa gugma karon maoy bahin sa ebidensiya nga kita nagkinabuhi ning kataposang mga adlaw niining kalibotana. Ikalipay, nagkahulogan usab kini nga kining kalibotana sa di-diyosnong mga tawo sa dili madugay pulihan sa usa ka matarong bag-ong kalibotan nga gamhan sa gugma.—Mateo 24:3-14; 2 Pedro 3:7, 13.
Apan may rason ba gayod kita sa pagtuo nga ang maong kausaban posible—nga makapuyo kita sa usa ka kalibotan diin ang tanang tawo maghigugmaay sa usag usa ug mag-uban pagpuyo diha sa pakigdait?