Kapitulo 17
Maunongong Nanumdom sa Organisasyon ni Jehova
MASUBSOB nga gihisgotan karon ang mga butang bahin sa pagkamaunongon sa nasod. Apan unsa ka subsob nga gihisgotan sa mga magmamando ug sa katawhan niining kalibotana ang bahin pagkamaunongon sa Diyos, nga mao ang Maglalalang sa yuta nga giokupar sa usa ka nasod? Sa karaang panahon, si Haring David sa Israel maoy maunongong magsisimba sa Maglalalang, si Jehova nga Diyos. Mipahayag ngadto niining maunongon nga Diyos, si David miingon niining mga pulonga ngadto kaniya: “Uban sa maunongon ikaw nagapakita sa imong kaugalingon nga maunongon.” (2 Samuel 22:26; Salmo 18:25) Napahayag ba niadtong mga pulonga ang imong tinamdan sa Diyos?
2 Ang tinamdan sa katawhan sa kinatibuk-an karon walay dakong kabalaka maylabot sa pagkamaunongon ngadto sa Diyos. Bisan pa niini, maunongon si Jehova sa tawhanong pamilya. Wala niya kini isalikway. Ang iyang maunongong Anak miingon: “Kay gihigugma gayod sa Diyos ang kalibotan nga tungod niana gihatag niya ang iyang bugtong Anak, aron ang tanan nga motuo kaniya dili malaglag, kondili may kinabuhing dayon.” (Juan 3:16) Wala pasagdi sa Diyos ang kalibotan sa katawhan sa dakong kaaway niini, si Satanas, nga maoy nagsulsol sa atong unang mga ginikanan sa pagtalikod sa pagkamaunongon sa Diyos. Nagpakita usab ang Diyos ug pagkamaunongon sa tawhanong panimalay sa 2370 W.K.P., pinaagi sa pagluwas kang Noe ug sa iyang pamilya latas sa tibuok-kalibotang baha nga mipapha sa tanang katawhan. (2 Pedro 2:5) Niining paagiha ang Maglalalang mihatag ug bag-ong pagsugod sa tawhanong pamilya.
3 Karon ang kapintasan sa tibuok yuta milabaw kay sa panahon ni Noe sa 4,000 ka tuig kanhi. (Genesis 6:11) Busa may katarongan ang mao gihapong Diyos sa pagpapha sa sistema sa kalibotan karon. Mao kini ang iyang katuyoan, apan sa paghimo niini, dili niya laglagon ang iyang mga maunongon sa yuta. Nianang panahona iyang pamatud-an ang Salmo 37:28: “Kay si Jehova mahigugmaon sa hustisya, ug dili mobiya sa iyang mga maunongon.” Sama sa mga adlaw ni Noe, mohatag siya ug matarong nga sinugdanan sa bag-ong sistema sa mga butang nga pagalangkoban sa “bag-ong langit ug usa ka bag-ong yuta.” (2 Pedro 3:13) Dako ang ganti sa pagkamaunongon. Kini makahatag ug kinabuhi!
4 Sa panahon sa paghari ni Haring David, ang nasod sa Israel napamatud-ang maunongon kang Jehova. Si David naghatag ug sumbanan alang sa tibuok nasod. Kadtong nasora mao ang makitang organisasyon ni Jehova. Organisado sila nga nasod nga sa pagkatagsaon siya mao ang tag-iya. Walay duhaduha nga mao kanay gipasabot sa pahinumdom sa Diyos, nga gipadayag sa Amos 3:1, 2: “Pamatia kining pulong nga gipamulong ni Jehova mahitungod kaninyo, Oh mga anak sa Israel, mahitungod sa tibuok nga banay nga akong gikuha gikan sa yuta sa Ehipto, nga nagaingon, ‘Kamo lamang ang akong giila sa tanang mga kabanayan sa yuta.’”—Itandi sa 1 Hari 8:41-43.
5 Ingong katumbas niining kamatuorana sa kasaysayan sa Bibliya, kining mao gihapong Diyos, si Jehova, adunay organisadong katawhan, usa ka makitang organisasyon, sa yuta karon. Usa kini ka organisasyon nga siya lamang ang nanag-iya. Apan, may mga pagsulay nga mapasulod ang mga sayop diha sa organisasyon sa Diyos bisan sa pagsugod pa niini sa mga adlaw sa mga apostoles ni Jesu-Kristo, kinsa malig-ong mga manlalaban sa integridad sa Kristohanong kongregasyon. (1 Corinto 15:12; 2 Timoteo 2:16-18) Tapos nga namatay si apostol Juan, wala magdugay tapos sa 98 K.P., misulod ang gitagnang apostasiya.—Buhat 20:30; 2 Pedro 2:1, 3; 1 Timoteo 4:1.
6 Nangibabaw kining maong apostasiya kapin na sa 17 ka siglo, hangtod sa ulahing bahin sa ika-19ng siglo. Niadtong panahona ang Kakristiyanohan nabahinbahin sa ginatos ka relihiyosong mga sekta. Ang ilhanan sa tinuod nga katawhan sa Diyos mihanap. Ang Kakristiyanohan maoy babel o magubot nga relihiyosong mga organisasyon, dagko ug gagmay, nga nagasultig nagkadaiyang relihiyosong pinulongan nga bug-os dili binase sa dinasig nga mga Kasulatan. Kining maong relihiyosong mga organisasyon nahimong bihag sa imperyo nga mas dako kay sa Imperyo sa Babilonya nga milaglag sa Jerusalem. Apan sama sa unsa ang karaang Babilonya, ug unsa ang tinamdan sa matinumanong mga Hudiyo nga gibihag?
Mga Binihag sa Babilonya Maunongong Nahinumdom sa Sion
7 Ang karaang Babilonya maoy yuta sa bakak nga mga diyosdiyos, ug daghan kaayo ang mga diyosdiyos. (Daniel 5:4) Atong mahanduraw ang epekto niining magsisimba sa daghang bakak nga mga diyosdiyos diha sa mga kasingkasing sa matinumanong mga Hudiyo nga nagsimba lamang sa bugtong tinuod nga Diyos nga walay bisan unsang matang sa larawan. Inay makakita sa templo ni Jehova uban sa tanang katahom niini didto sa Jerusalem, ilang nakita ang mga templo niining bakak nga mga diyosdiyos ug ang ilang mga imahen sa tibuok yuta sa Babilonya.a Hayan pagkadako sa gibating kapungot sa mga magsisimba sa usa lamang ug bugtong tinuod nga Diyos niining mga butanga!
8 Sumala sa tagna sa Jeremias, kinahanglang antuson pa nila kini sulod sa 70 ka tuig sa dili pa moabot ang kausaban. (2 Cronicas 36:18-21; Jeremias 25:11, 12) Ang makasubong kahimtang sa mga binihag nga Hudiyo nga nahigugma kang Jehova ug nagtinguha sa pagsimba kaniya diha sa templo nga gipahinungod ngadto kaniya sa iyang piniling siyudad gibatbat alang kanato diha sa Salmo 137:1-4: “Haduol sa mga suba sa Babilonya—didto kami nanaglingkod. Nanghilak usab kami sa nahinumdom kami sa Sion. Sa mga sanga sa kahoy didto sa kinataliwad-an niini gipamitay namo ang mga alpa. Kay didto sila nga mingbihag kanamo nanagpangayo kanamo ug mga awit, ug sila nga mibiaybiay kanamo—nanagpangayo ug kalipay: ‘Awiti kami ug usa sa mga awit sa Sion.’ Unsaon namo sa pag-awit sa alawiton ni Jehova diha sa langyawng yuta?”
9 “Ang alawiton ni Jehova” maoy awit sa may kagawasang katawhan nga nagsimba kaniya diha sa iyang balaang templo. Alang sa mga Babilonyanhon, ang pag-awit sa “alawiton ni Jehova” sa mga Hudiyo diha sa yuta sa nagbihag kanila maoy higayon alang mga magbibihag sa pagpanamastamas sa ngalan ni Jehova ingong ngalan sa usa ka diyos nga ubos kay sa mga diyosdiyos sa Babilonya. Napasipalahan ug dako ang iyang balaang ngalan pinaagi sa iyang pagtugot sa iyang katawhan nga mabihag gikan sa ilang hinatag sa diyos nga yutang-natawhan ug gipamartsa ngadto sa usa ka yuta nga adunay daghang mga diyosdiyos. Apan ang panahon sa mga Babilonyanhon sa pagpanamastamas kaniya ug sa pagtamay sa katawhan nga nagdala sa iyang ngalan gitugotan sa limitadong yugto lamang—70 ka tuig. Dayon ipaubos ang bakak nga mga diyosdiyos ug ituboy ang tinuod nga Diyos, si Jehova!
Pagmahal sa Organisasyon ni Jehova
10 Karon adunay relihiyosong organisasyon nga gitawag nga Babilonyang Bantogan nga wala mahimutang sa usa ka yuta sa orihinal nga Babilonya kondili sa tibuok-kalibotan. Ang tinamdan ba sa kasingkasing sa mga Hudiyo sa karaang Babilonya naghatag ug sumbanan alang sa katawhan ni Jehova niining ika-20ng siglo nga gipugos sa pagbihag sa Babilonyang Bantogan ingong disiplina gikan sa Diyos sa karaang Israel?
11 Bisag makahimo sila sa pagpuyo sa karaang Babilonya ug himoon nila kining ilang puloy-anan, sanglit usa man ka kaliwatan ang kalawigon sa pagkahimo nilang diyestero, ila bang gitugotang mapala sa ilang panumdoman ang ilang yutang-natawhan? Matahom kaayong pagkapahayag kini sa nabihag nga salmista dihang iyang gibungat ang mga pagbati sa iyang isigkabinihag: “Kon makalimot ako kanimo, Oh Jereusalem, pasagding makalimot ang akong tuong kamot. Papilita ang akong dila sa alingagngag sa akong baba, kon ako dili mahinumdom kanimo, kon ang Jerusalem dili ko palabihon ibabaw sa akong dakong kalipay.”—Salmo 137:5, 6.
12 Unsay gipakita sa tinamdan sa kasingkasing sa Israelinhong binihag? Kini: pagkamaunongon sa makitang organisasyon ni Jehova niadtong panahona samtang iyang nakita ang yuta sa Diyos nga gihatag ngadto sa Iyang piniling katawhan nga nahimong awaaw sulod sa 70 ka tuig. Oo, ang makitang organisasyon ni Jehova buhi sa mga kasingkasing niadtong mga Israelitas.
13 Ang pagkamaunongon sa karaang makitang organisasyon sa Diyos tukmang gigantihan. Nahitabo kini dihang ang Babilonya, ang ikatulong gahom sa kasaysayan sa Bibliya, napukan, ug ang Medo-Persia, nga mao ang ikaupat nga gahom sa kalibotan, maoy mituman sa kabubut-on sa Diyos sa Israel. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagpabalik sa nabihag nga mga Hudiyo sa yuta sa makitang organisasyon ni Jehova, nga may intruksiyon sa pagtukod pag-usab sa templo sa ilang Diyos ingong sentro sa kapital nga siyudad, ang Jerusalem. (2 Cronicas 36:22, 23) Dili lamang natukod pag-usab ang templo kondili ang may paril nga siyudad sa Jerusalem giayo pag-usab, aron mahimong siyudad nga gikan niini nagmando si Jehova ingong Hari sa ibabaw sa iyang katawhan.
14 Kapin sa unom ka siglo tapos nga nalaglag ang Jerusalem, si Jesus miingon: “Ayaw gayod kamo pagpanumpa, bisan pa kon tungod sa langit, tungod kay kini ang trono sa Diyos; bisan pa kon sa yuta, tungod kay kini ang tongtonganan sa iyang tiil; bisan pa kon tungod sa Jerusalem, tungod kay kini mao ang siyudad sa dakong Hari.” (Mateo 5:34, 35) Dihang dinhi pa ang Mesiyas sa yuta, usa ka natukod pag-usab nga templo ni Jehova ang nagbarog sa Jerusalem, ug, sa mahulagwayong pagkasulti, nagmando si Jehova nga Diyos diha sa Labing Balaan niadtong temploha. Busa gikan sa Jerusalem, ingong kapital sa siyudad sa iyang katawhan, naghari si Jehova ibabaw sa iyang makitang organisasyon.
Si Jehova Nagapabiling Maunongon sa Iyang Organisasyon
15 Buweno, karon, gisalikway ba ni Jesus ang makitang organisasyon sa Diyos sa dihang iyang giyagyag ang dili-matinumanong relihiyosong mga pangulo sa Israel ug gibadlong sila? Oo, kay siya miingon: “Jerusalem, Jerusalem, nga nagapatay sa mga propeta ug nagabato sa mga sinugo nganha kanimo,—sa makadaghan gipangandoy ko ang pagtigom unta sa imong mga anak, maingon sa himungaan nga nagatigom sa iyang mga piso ilalom sa iyang mga pako! Apan nagadumili kamo. Tan-awa! mahimong biniyaan ang imong balay.” (Mateo 23:37, 38) Dihang gisalikway ni Jesus ang Jerusalem ug ang iyang “mga anak,” gibiyaan ba niya ang iyang langitnong Amahan nga walay yutan-ong organisasyon? Wala! Kay si Jesus mismo mao ang patukoranan sa bag-o dili-makitang organisasyon nga gitukod sa Maglalalang sa uniberso.
16 Ang pagsalikway sa natural nga Israel dayag nga gipakita dihang, sa kamatayon ni Jesus diha sa kahoy sa pagsakit, ang baga nga tabil nga nagbulag sa Labing Balaan gikan sa Balaan diha sa templo sa Jerusalem nagisi sa duha ka bahin “gikan sa taas ngadto sa ubos.” Sa samang higayon, “ang yuta mikurog, ug ang mga bato nangasip-ak.” Kini maoy milagrosong mga buhat sa kabahin sa Diyos nga nagmando didto sa miagi sa tipikong paagi, nga nagpaila sa iyang pagsalikway sa nasod sa Israel ug sa iyang relihiyon.—Mateo 27:51.
17 Ang umaabot nga mga sakop sa bag-o dili-makitang organisasyon nga gitukod ni Jehova nabilin didto sa dapit sa Jerusalem. Gitugyan sila ni Jesus sa pag-atiman sa Diyos, kinsa mibiya sa yutan-ong siyudad alang sa usa ka butang nga mas labaw pa. (Juan 17:9-15) Busa nagpabilin si Jehova nga maunongon sa iyang organisasyon, nga nagpakitag tagsaong pagtagad sa ilang matinumanong mga kagikan, si Abraham, Isaac, ug Jacob ug sa 12 ka anak ni Jacob. (Daniel 12:1) Ipadayon sa sunod nga kapitulo ang atong panaghisgot bahin sa pagkamaunongon, pinasukad sa Salmo 137.
[Mga footnote]
a Nagtaho ang usa ka sinulat diha sa papan nga bato gikan sa karaang Babilonya: “Sa kinabug-osan adunay 53 ka templo sa Babilonya sa pangulong mga diyosdiyos, 55 ka kapilya ni Marduk, 300 ka kapilya alang sa yutan-ong mga diyosdiyos, 600 alang sa langitnong mga diyosdiyos, 180 ka altar sa diyosang si Isthar, 180 alang sa diyosdiyos nga si Nergal ug Adad ug 12 pa ka mga altar alang sa nagkalainlaing mga diyosdiyos.”
[Mga Pangutana nga Pagatun-an]
1. Bahin sa kang kinsang pagkamaunongon ang atong palandongon, ug unsay gipamulong ni Haring David niining bahina?
2. Sa unsang paagi nasayod kita nga nagpabiling maunongon si Jehova sa tawhanong banay?
3. (a) Unsay ikasulti mahitungod sa kapintasan karon, ug unsay katuyoan sa Diyos bahin niana? (b) Unsa ang ganti sa pagkamaunongon ngadto kang Jehova?
4. Sa unsang paagi nasayod kita nga ang nasod sa Israel mao ang makitang organisasyon ni Jehova niadtong panahona?
5. (a) Sa panahon sa mga adlaw sa apostoles ug ni Jesu-Kristo, may mga paningkamot ba aron makasulod ang mga sayop ngadto sa Kristohanong kongregasyon? (b) Unsay gitagna nga mahitabo human nga namatay ang mga apostoles?
6. (a) Unsa ka dugaya nga nangibabaw ang apostasiya, ug unsay resulta? (b) Midangat sa unsang matang sa pagkabihag ang relihiyosong Kakaristiyanohan, ug unsang mga pangutana ang mobangon?
7. (a) Sa relihiyosong pagkasulti, sama sa unsa ang yuta sa karaang Babilonya? (b) Unsay nahimo niini diha sa mga bihag nga mga Hudiyo?
8. (a) Unsa ka dugaya nga antoson sa mga Hudiyo ang pagkahimong bihag, ug unsay gipangandoy sa mga Hudiyo? (b) Sa unsang paagi gibatbat sa Salmo 137:1-4 ang masubong kahimtang sa maunongong mga bihag?
9. Unsay paglantaw sa mga Babilonyanhon bahin sa pag-awit sa “alawiton ni Jehova,” apan unsay gitakdang mahitabo sa kataposan sa 70 ka tuig?
10. Unsang mga pangutana ang mobangon maylabot sa katawhan ni Jehova niining ika-20ng siglo nga gibihag sa Babilonyang Bantogan?
11. (a) Gipasagdan ba sa maunongong mga Hudiyo nga mawala sa panumdoman ang ilang yutang-natawhan? (b) Sa unsang paagi gipahayag sa binihag nga salmista ang mga pagbati sa iyang isigkabinihag?
12. Unsay gipahayag nga tinamdan sa kasingkasing sa nabihag nga salmista?
13. Sa unsang paagi gigantihan ang pagkamaunongon sa makitang organisasyon ni Jehova?
14. (a) Sa mga siglo sa ulahi, unsay gipamulong sa Mesiyas mahitungod sa makitang organisasyon ni Jehova? (b) Sa unsang diwa nga naghari si Jehova gikan sa Jerusalem?
15. Gisalikway ba ni Jesus ang makitang bahin sa organisasyon ni Jehova sa dihang iyang giyagyag ang dili-matinumanong relihiyosong mga pangulo sa Israel? Ipatin-aw.
16. Sa yugto sa kamatayon ni Jesus diha sa kahoy sa pagsakit, sa unsang paagi gipakita nga gisalikway ang natural nga Israel?
17. Sa unsang paagi si Jesus ug si Jehova nagpakitag pagkamaunongon sa umaabot nga mga sakop sa bag-o makitang organisasyon sa Diyos?