Mga Panahon ug mga Yugto sa Panahon Diha sa mga Kamot ni Jehova

“Dili inyoha ang pagbatog kahibalo sa mga panahon o mga yugto sa panahon nga gikabutang sa Amahan pinaagi sa iyang kaugalingong kamandoan.”​—BUHAT 1:7.

1. Sa unsang paagi gitubag ni Jesus ang iyang mga apostoles bahin sa mga pangutana nga nalangkit ang panahon?

UNSA pay mas makataronganon alang niadtong “nagapanghupaw ug nagaagulo tungod sa tanang dulumtanang butang nga ginahimo” diha sa Kakristiyanohan ug sa tibuok kalibotan kay sa pagpangutana kon kanus-a matapos kining daotang sistema ug pagapulihan sa matarong nga bag-ong kalibotan sa Diyos? (Ezequiel 9:4; 2 Pedro 3:13) Ang mga apostoles ni Jesus nagbangon kaniya ug mga pangutana nga nalangkit ang panahon dayon sa iyang pagkamatay ug human sa iyang pagkabanhaw. (Mateo 24:​3; Buhat 1:6) Apan, sa pagtubag, si Jesus wala maghatag kanila ug mga paagi sa pagkalkulo sa mga petsa. Sa usa ka kahimtang iyang gihatagan sila ug daghag-bahin nga ilhanan, ug sa lain siya miingon nga ‘dili ila ang pagkahibalo sa mga panahon o mga yugto sa panahon nga gikabutang sa Amahan pinaagi sa iyang kaugalingong kamandoan.’​—Buhat 1:7.

2. Nganong ikaingon nga si Jesus wala mahibalo sa pagtakda sa iyang Amahan ug panahon sa mga hitabo nga mahinabo panahon sa kataposan?

² Bisan tuod si Jesus mao ang bugtong Anak ni Jehova, siya mismo wala mahibalo sa tanang panahon sa orasan sa iyang Amahan alang sa mga hitabo. Diha sa iyang tagna bahin sa kataposang mga adlaw, si Jesus mapainubsanong midawat: “Mahitungod niana nga adlaw ug takna walay nahibalo, ni ang mga anghel sa kalangitan ni ang Anak, gawas sa Amahan lamang.” (Mateo 24:36) Si Jesus andam sa paghulat nga mapailobon nga ipadayag sa iyang Amahan ngadto kaniya ang eksaktong panahon alang sa malaglagong lihok nga pagahimoon batok niining daotang sistema sa mga butang.a

3. Unsay atong makat-onan gikan sa mga tubag ni Jesus sa mga pangutana labot sa katuyoan sa Diyos?

³ Duha ka butang ang mapupo gikan sa paagi sa pagtubag ni Jesus sa mga pangutana labot sa kon kanus-a mahitabo ang mga butang sa katumanan sa katuyoan sa Diyos. Una, nga si Jehova adunay orasan; ug ikaduha, nga siya lamang ang makatakda niana, ug ang iyang mga alagad dili makadahom nga hatagan sa eksaktong abanteng impormasyon bahin sa iyang mga panahon o mga yugto sa panahon.

Ang mga Panahon ug mga Yugto sa Panahon ni Jehova

4. Unsa ang mga kahulogan sa Gregong mga pulong nga gihubad nga “mga panahon” ug “mga yugto sa panahon” diha sa Buhat 1:7?

⁴ Unsay kahulogan sa “mga panahon” ug “mga yugto sa panahon”? Ang mga pulong ni Jesus nga narekord diha sa Buhat 1:​7 naundan ug duha ka dagway sa panahon. Ang Gregong pulong nga gihubad “mga panahon” nagkahulogang “panahon diha sa diwa sa gidugayon,” usa ka lawig sa panahon (taas o mubo). “Mga yugto sa panahon” mao ang hubad sa usa ka pulong nga nagpunting sa usa ka tino o usa ka tinudlong panahon, usa ka partikular nga yugto sa panahon, o hugna, nga gitiman-an ug pipila ka mga bahin. Mahitungod niining duha ka orihinal nga mga pulong, si W. E. Vine nag-ingon: “Diha sa Buhat 1:​7, ‘ang Amahan nagtudlo pinaagi sa Iyang kaugalingong pagbulot-an’ ug mga panahon (chronos), ang mga gidugayon sa mga yugto, ug mga yugto sa panahon (kairos), mga lugway sa panahon nga gitiman-an ug pipila ka mga hitabo.”

5. Kanus-a gipahibalo ni Jehova si Noe bahin sa Iyang katuyoan sa paglaglag sa dunot nga kalibotan, ug unsang duha ka sugo ang gibuhat ni Noe?

⁵ Sa wala pa ang Lunop, ang Diyos nagtakda ug 120-ka-tuig nga limite sa panahon alang sa dunot nga kalibotan nga napatungha sa mga tawo ug rebelyosong mga manulonda nga nagmateryalisar. (Genesis 6:​1-3) Ang diyosnong si Noe maoy 480 na ang panuigon niadtong yugtoa. (Genesis 7:6) Siya walay anak ug nagpabiling ingon niana sa laing 20 ka tuig. (Genesis 5:32) Ulahi pa kaayo, hangtod lamang nga mihamtong ang mga anak nga lalaki ni Noe ug naminyo, nga gipahibalo sa Diyos si Noe bahin sa Iyang katuyoan sa pagpapha sa pagkadaotan gikan sa yuta. (Genesis 6:​9-13, 18) Bisan pa niana, bisag si Noe gihatagan ug duha ka sugo sa pagtukod sa arka ug sa pagsangyaw ngadto sa iyang mga katalirongan, wala ibutyag ni Jehova ngadto kaniya ang iyang eskedyul sa panahon.​—Genesis 6:​14; 2 Pedro 2:5.

6. (a) Sa unsang paagi gipasundayag ni Noe nga iyang gitugyan ang mga butang labot sa panahon diha sa mga kamot ni Jehova? (b) Sa unsang paagi atong masundog ang panig-ingnan ni Noe?

⁶ Sa daghang dekada​—tingali katunga sa siglo​—“gibuhat ni Noe ang tanan sumala sa gisugo kaniya sa Diyos.” Gibuhat ni Noe ang gisugo kaniya “tungod sa pagtuo,” nga wala mahibalo sa eksaktong petsa. (Genesis 6:​22; Hebreohanon 11:7) Wala siya hatagi ni Jehova ug impormasyon bahin sa eksaktong panahon sa mga hitabo hangtod usa ka semana una pa gitakda ang pagsugod sa Baha. (Genesis 7:​1-5) Ang bug-os nga pagsalig ug pagtuo ni Noe kang Jehova nagpaarang kaniya sa pagtugyan sa mga butang labot sa panahon diha sa mga kamot sa Diyos. Ug pagkadako gayod seguro ang pasalamat ni Noe sa dihang iyang nabati ang panalipod ni Jehova panahon sa Lunop ug sa ulahi migawas sa arka ngadto sa usa ka nahinloang yuta! May samang paglaom sa kaluwasan diha sa unahan, dili ba angayng magpakita kita ug samang pagtuo sa Diyos?

7, 8. (a) Sa unsang paagi ang mga nasod ug mga gahom sa kalibotan mitungha? (b) Sa unsang paagi si Jehova ‘nagtakda ug tinudlong mga panahon ug naglatid ug mga utlanan sa mga puy-anan sa mga tawo’?

⁷ Human sa Lunop, gibiyaan sa kadaghanan sa mga kaliwat ni Noe ang matuod nga pagsimba kang Jehova. Nagtinguha nga magpabilin diha sa usa ka dapit, sila nagsugod sa pagtukod ug usa ka siyudad ug torre alang sa bakak nga pagsimba. Mihukom si Jehova nga panahon na sa pagsalga. Iyang gilibog ang ilang pinulongan ug “gipatibulaag sila gikan [sa Babel] sa tibuok nawong sa yuta.” (Genesis 11:​4, 8, 9) Sa ulahi, ang mga pundok sa pinulongan nahimong mga nasod, nga ang pipila niini nasakop sa ubang mga nasod ug nahimong rehiyonal nga mga gahom, ug bisan mga gahom sa kalibotan.​—Genesis 10:32.

⁸ Nahiuyon sa katumanan sa iyang katuyoan, may mga panahong ang Diyos maoy nagbuot sa mga utlanan sa nasod ug kon unsang yugtoa sa panahon nga ang usa ka nasod maoy mopatigbabaw sa lokal nga rehiyon o ingong usa ka gahom sa kalibotan. (Genesis 15:​13, 14, 18-21; Exodo 23:​31; Deuteronomio 2:​17-22; Daniel 8:​5-7, 20, 21) Gihisgotan ni apostol Pablo kining bahin sa mga panahon ug mga yugto sa panahon ni Jehova sa dihang iyang gisultihan ang mga makinaadmanong Grego sa Atenas: ‘Ang Diyos nga naghimo sa kalibotan ug sa tanang butang diha niini . . . iyang gihimo gikan sa usa ka tawo ang tanang nasod sa katawhan, aron magpuyo ibabaw sa tibuok nawong sa yuta, ug gitakda niya ang tinudlong mga panahon ug gilatid ang mga utlanan sa mga puy-anan sa mga tawo.’​—Buhat 17:​24, 26.

9. Sa unsang paagi si Jehova ‘nag-usab sa mga panahon ug mga yugto sa panahon’ may kalabotan sa mga hari?

⁹ Kini wala magpasabot nga si Jehova mao ang responsable sa tanang politikanhong mga pagpangkonkista ug sa mga kausaban taliwala sa mga nasod. Bisan pa niana, siya makasalga kon buot niya aron matuman ang iyang katuyoan. Busa, ang manalagnang Daniel, nga nakakita sa kamatayon sa Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan ug sa kapuli niini nga Medo-Persia, miingon bahin kang Jehova: “Siya nagausab sa mga panahon ug mga yugto sa panahon, nagpamapha ug mga hari ug nagpahiluna ug mga hari, nagahatag ug kaalam sa mga maalamon ug kahibalo ngadto sa may salabotan.”​—Daniel 2:​21; Isaias 44:​24–​45:7.

“Ang Panahon Nagsingabot Na”

10, 11. (a) Unsa ka dugaya nga abante nga nagtakda si Jehova ug panahon kon kanus-a niya hatagag kagawasan ang mga kaliwat ni Abraham gikan sa pagkaulipon? (b) Unsay nagsugyot nga ang mga Israelinhon wala gayod mahibalo sa eksakto kon kanus-a sila hatagan ug kagawasan?

¹⁰ Kapin sa upat ka siglong abante, si Jehova nagtakda ug eksaktong tuig nga iyang pakaulawan ang hari sa Ehiptohanong Gahom sa Kalibotan ug hatagag kagawasan ang mga kaliwat ni Abraham gikan sa pagkaulipon. Nagpadayag sa iyang katuyoan ngadto kang Abraham, ang Diyos nagsaad: “Mahibaloan mo gayod nga ang imong kaliwatan mahimong dumuloong sa yuta nga dili ila, ug sila mag-alagad kanila, ug ilang pagasakiton sila sulod sa upat ka gatos ka tuig. Apan ang nasod nga ilang pagaalagaran pagahukman ko, ug human niini sila manggawas nga adunay daghang kabtangan.” (Genesis 15:​13, 14) Niining iyang sumaryo sa kasaysayan sa Israel, nga gihatag atubangan sa Sanhedrin, gihisgotan ni Esteban kining 400-ka-tuig nga hugna sa panahon ug nag-ingon: “Maingon nga ang panahon nagsingabot na alang sa katumanan sa saad nga sa dayag gipahayag sa Diyos kang Abraham, ang katawhan mitubo ug midaghan sa Ehipto, hangtod nga didtoy mitindog nga laing hari ibabaw sa Ehipto, nga wala makaila kang Jose.”​—Buhat 7:​6, 17, 18.

¹¹ Gihimo niining bag-ong Paraon ang mga Israelinhon nga ulipon. Ang basahon sa Genesis wala pa masulat ni Moises, apan malagmit ang mga saad ni Jehova ngadto kang Abraham napasa na sa binaba o sa sinulat nga matang. Bisan pa niana, mopatim-aw nga ang impormasyon nga nabatonan sa mga Israelinhon wala magtugot kanila sa pagkalkulo sa eksaktong petsa sa ilang kagawasan gikan sa pagdaogdaog. Ang Diyos nahibalo kon kanus-a niya sila luwason, apan dayag nga wala pahibaloa ang nag-antos nga mga Israelinhon. Atong mabasa: “Nahitabo nga sa tapos niadtong daghang adlaw nga ang hari sa Ehipto sa kataposan namatay, apan ang mga anak sa Israel nagpadayon sa pagpanghupaw tungod sa pagkaulipon, ug sa pagtuaw sa pagreklamo, ug ang ilang pagtuaw sa pagpangayog tabang nagpadayon sa pagsaka ngadto sa matuod nga Diyos tungod sa pagkaulipon. Sa ngadtongadto gidungog sa Diyos ang ilang pag-agulo ug nahinumdom ang Diyos sa iyang kasabotan kang Abraham, kang Isaac ug kang Jacob. Busa mitan-aw ang Diyos sa mga anak sa Israel ug ang Diyos nakamatikod.”​—Exodo 2:​23-25.

12. Sa unsang paagi gipakita ni Esteban nga si Moises milihok nga abante sa panahon ni Jehova?

¹² Kining pagkakulang ug kahibalo bahin sa eksaktong panahon sa kagawasan sa Israel maoy mapupo usab gikan sa asoy ni Esteban. Naghisgot bahin kang Moises, siya miingon: ‘Sa dihang ang panahon sa iyang ikakap-atan ka tuig nagkatuman na, misantop sa iyang kasingkasing ang pagsusi sa iyang mga igsoon, ang mga anak ni Israel. Ug sa pagkakita niya nga may usa nga gidagmalan, siya milaban kaniya ug nanimalos alang kaniya nga gidaogdaog pinaagi sa pagpuspos sa Ehiptohanon. Siya nagdahom nga ang iyang mga igsoon nakasabot nga ang Diyos nagahatag kanilag kaluwasan pinaagi sa iyang kamot, apan sila wala diay makasabot.’ (Buhat 7:​23-25) Si Moises dinhi milihok 40 ka tuig nga abante sa panahon sa Diyos. Gipasiugda ni Esteban nga si Moises naghulat pa ug laing 40 ka tuig una pa ang Diyos ‘naghatag sa mga Israelinhon ug kaluwasan pinaagi sa iyang kamot.’​—Buhat 7:​30-36.

13. Sa unsang paagi ang atong kahimtang kaamgid sa mga Israelinhon sa wala pa sila hatagi ug kagawasan gikan sa Ehipto?

¹³ Bisan pag “ang panahon nagsingabot na alang sa katumanan sa saad” ug kadtong eksaktong tuig gitino na sa Diyos, si Moises ug ang tanang Israel kinahanglang magpasundayag ug pagtuo. Kinahanglang maghulat sila sa tinudlong panahon ni Jehova, dayag nga wala makakalkulo niini nga abante. Kita usab kombinsido nga nagsingabot na ang atong kaluwasan gikan niining presenteng daotang sistema sa mga butang. Kita nahibalo nga kita nagkinabuhi na “sa kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Busa dili ba angay nga magmaandam kita sa pagpasundayag sa atong pagtuo ug paghulat sa hustong panahon ni Jehova alang sa iyang dakong adlaw? (2 Pedro 3:​11-13) Dayon, sama kang Moises ug sa mga Israelinhon, mas maayong mag-awit kita ug usa ka mahimayaong alawiton sa kaluwasan, sa kadayeganan ni Jehova.​—Exodo 15:​1-19.

‘Sa Dihang ang Panahon Miabot’

14, 15. Sa unsang paagi kita nahibalo nga ang Diyos nagtakda ug panahon sa pag-abot sa iyang Anak sa yuta, ug alang sa unsa nga ang mga manalagna ug bisan mga manulonda nagpadayon sa pagbantay?

¹⁴ Si Jehova nakatakda na ug tinong panahon sa pag-abot sa iyang bugtong Anak sa yuta ingong Mesiyas. Si Pablo nagsulat: “Sa dihang ang bug-os nga kinutoban sa panahon miabot, ang Diyos nagpadala sa iyang Anak, nga mitungha gikan sa usa ka babaye ug nahailalom sa balaod.” (Galacia 4:4) Mao kini ang katumanan sa saad sa Diyos sa pagpadala ug usa ka Binhi​—‘si Shilo, nga maoy manag-iya sa pagkamasinugtanon sa katawhan.’​—Genesis 3:​15; 49:10.

¹⁵ Ang mga manalagna sa Diyos​—bisan mga manulonda​—nagpadayon sa pagbantay alang sa “yugto sa panahon” sa dihang ang Mesiyas motungha sa yuta ug mahimong posible ang kaluwasan alang sa makasasalang katawhan. “Mahitungod niini mismo nga kaluwasan,” nag-ingon si Pedro, “usa ka makuging pakisayod ug usa ka maampingong pagpangita ang gihimo sa mga propeta kinsa nanagna bahin sa dili-takos nga kalulot nga gituyo alang kaninyo. Sila nagpadayon sa pagsusi kon unsang partikular nga yugto sa panahon o unsang matanga sa yugto sa panahon nga gipaila sa espiritu nga anaa kanila mahitungod kang Kristo sa dihang nagapanaksi kini daan mahitungod sa mga pag-antos alang kang Kristo ug mahitungod sa mga himaya nga mosunod niini. . . . Niini mismong mga butanga ang mga anghel nangandoy sa pagsud-ong.”​—1 Pedro 1:​1-5, 10-12.

16, 17. (a) Pinaagi sa unsang tagna nga gitabangan ni Jehova ang unang-siglong mga Hudiyo sa pagpaabot sa Mesiyas? (b) Sa unsang paagi ang tagna ni Daniel nag-apektar sa pagpaabot sa mga Hudiyo sa Mesiyas?

¹⁶ Pinaagi sa iyang manalagnang Daniel​—usa ka tawo nga may dili-matarog nga pagtuo​—si Jehova naghatag ug tagna labot sa “kapitoan ka semana.” Kadtong maong tagna nagpaarang sa unang-siglong mga Hudiyo sa pagkahibalo nga ang pagtungha sa gisaad nga Mesiyas nagsingabot. May bahin, ang tagna nag-ingon: “Sa paggula sa pulong sa pagpasig-uli ug sa pagtukod-pag-usab sa Jerusalem hangtod moabot ang Mesiyas nga Pangulo, adunay pito ka semana, usab kan-uman ug duha ka semana.” (Daniel 9:​24, 25) Ang Hudiyo, Katoliko, ug Protestanteng mga eskolar sa katibuk-an nagkauyon nga ang “mga semana” nga gihisgotan dinhi nagpasabot sa mga semana sa mga tuig. Ang 69 ka “semana” (483 ka tuig) sa Daniel 9:​25 nagsugod sa 455 W.K.P., sa dihang gisugo sa Persianhong Haring Artajerjes si Nehemias “sa pagpasig-uli ug sa pagtukod-pag-usab sa Jerusalem.” (Nehemias 2:​1-8) Kini natapos sa 483 ka tuig sa ulahi​—sa 29 K.P., sa dihang gibawtismohan si Jesus ug gidihogan sa balaang espiritu, busa nahimong ang Mesiyas, o Kristo.​—Mateo 3:​13-17.

¹⁷ Wala mahibaloi kon ang unang-siglong mga Hudiyo nahibalo sa eksaktong petsa kon kanus-a nagsugod ang 483 ka tuig. Apan sa dihang si Juan Bawtista nagsugod sa iyang ministeryo, “nagpaabot ang mga tawo ug nangatarungan ang tanan diha sa ilang kasingkasing bahin kang Juan: ‘Siya na ba kaha mao ang Kristo?’” (Lucas 3:15) Gilangkit sa ubang mga eskolar sa Bibliya kini nga pagpaabot uban sa tagna ni Daniel. Nagkomento bahin niining bersikuloha, si Matthew Henry nagsulat: “Kita gisultihan dinhi . . . sa konklusyon sa mga tawo, sukad sa pagsangyaw ug pagbawtismo ni Juan, nga maghunahuna bahin sa Mesiyas, ug nga maghunahuna nga siya anaa na sa pultahan. . . . Ang kapitoan ka semana ni Daniel karon nagakatapos na.” Ang Pranses nga Manuel Biblique, ni Vigouroux, Bacuez, ug Brassac nag-ingon: “Ang mga tawo nahibalo nga ang kapitoan ka semana sa mga tuig nga gitakda ni Daniel hapit nang matapos; walay natingala sa pagkadungog sa pagmantala ni Juan Bawtista nga ang gingharian sa Diyos haduol na.” Ang Hudiyohanong eskolar nga si Abba Hillel Silver nagsulat nga sumala sa “popular nga kronolohiya” sa adlaw, “ang Mesiyas gipaabot sa mga segunda kuwarto sa unang siglo K.P.”

Mga Hitabo​—Dili mga Kalkulasyon sa Panahon

18. Samtang ang tagna ni Daniel nakatabang sa mga Hudiyo sa pagkahibalo sa panahon kon kanus-a gipaabot nga motungha ang Mesiyas, unsa ang labing makapakombinsir nga ebidensiya sa pagka-Mesiyas ni Jesus?

¹⁸ Bisan pag ang kronolohiya dayag nga nakatabang sa katawhang Hudiyo sa pagkabaton ug pangatibuk-ang ideya kon kanus-a motungha ang Mesiyas, ang sunodsunod nga mga hitabo nagpakita nga kini wala makatabang sa pagkombinsir sa kadaghanan kanila sa pagka-Mesiyas ni Jesus. Walay usa ka tuig una pa sa iyang kamatayon, gipangutana ni Jesus ang iyang mga tinun-an: “Kinsa ang ginaingon sa mga panon sa katawhan nga mao ako?” Sila mitubag: “Si Juan nga Bawtista; apan ang uban, si Elias, ug ang uban pa, nga usa sa karaang mga propeta mibangon.” (Lucas 9:​18, 19) Kita walay rekord nga gikutlo ni Jesus ang tagna sa simbolikong mga semana sa pagpamatuod nga siya mao ang Mesiyas. Apan sa usa ka okasyon, siya miingon: “Ako may pagsaksi nga labaw pa kay sa nianang kang Juan, kay ang mga buhat mismo nga gitudlo kanako sa akong Amahan nga himoon, ang mga buhat mismo nga akong ginabuhat, nagapanaksi bahin kanako nga ang Amahan nagpadala kanako.” (Juan 5:36) Inay kay sa bisan unsang gipadayag nga kronolohiya, ang pagsangyaw ni Jesus, ang iyang mga milagro, ug ang mga hitabo nga naglibot sa iyang kamatayon (ang milagrosong pagngitngit, ang pagkagisi sa kortina sa templo, ug ang linog) nagpamatuod nga siya mao ang Mesiyas nga gipadala sa Diyos.​—Mateo 27:​45, 51, 54; Juan 7:​31; Buhat 2:22.

19. (a) Sa unsang paagi ang mga Kristohanon mahibalo nga haduol na ang kalaglagan sa Jerusalem? (b) Nganong ang unang mga Kristohanon nga mikalagiw gikan sa Jerusalem nagkinahanglan gihapon ug dakong pagtuo?

¹⁹ Sa susama, human namatay si Jesus, ang unang mga Kristohanon wala hatagig mga paagi sa pagkalkulo sa umaabot nga kataposan sa Hudiyonhong sistema sa mga butang. Tinuod, ang tagna ni Daniel sa simbolikong mga semana naghisgot sa kalaglagan niadto nga sistema. (Daniel 9:​26b, 27b) Apan kini nahitabo human sa kataposan sa “kapitoan ka semana” (455 W.K.P.–​36 K.P.). Sa ato pa, human nga ang unang mga Hentil nahimong sumusunod ni Jesus sa 36 K.P., ang mga Kristohanon wala hatagig bisan unsang kronolohikanhong impormasyon sa Daniel kapitulo 9. Alang kanila, ang mga hitabo, dili kronolohiya, ang magtimaan nga ang Hudiyonhong sistema hapit nang matapos. Kadtong mga hitaboa, nga gitagna ni Jesus, nagsugod sa pagkaabot sa kinatayuktokan gikan sa 66 K.P., sa dihang giatake sa Romanong kasundalohan ang Jerusalem ug dayon misibog. Naghatag kini sa matinumanon, mapatalinghogong mga Kristohanon sa Jerusalem ug Judea ug higayon sa ‘pagkalagiw ngadto sa kabukiran.’ (Lucas 21:​20-22) Sanglit walay mga giya sa kronolohiya, kadtong unang mga Kristohanon wala mahibalo kon kanus-a motungha ang kalaglagan sa Jerusalem. Pagkadakong pagtuo ang gikinahanglan alang kanila sa pagbiya sa ilang mga balay, mga uma, ug mga buhatan ug sa pagpalayo sa Jerusalem sulod sa mga upat ka tuig hangtod mibalik ang Romanong kasundalohan sa 70 K.P. ug gilaglag ang Hudiyonhong sistema!​—Lucas 19:​41-44.

20. (a) Sa unsang paagi makakuha kita ug mga kaayohan gikan sa mga panig-ingnan ni Noe, Moises, ug unang-siglong mga Kristohanon sa Judea? (b) Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

²⁰ Sama kang Noe, Moises, ug unang-siglong mga Kristohanon sa Judea, kita karon masaligong makatugyan sa mga panahon ug mga yugto sa panahon diha sa mga kamot ni Jehova. Ang atong pagtuo nga kita nagkinabuhi na sa panahon sa kataposan ug nga ang atong kaluwasan nagkahiduol na nagadepende, dili lamang sa pagkalkulo sa kronolohiya, kondili sa tinuod nga kinabuhing mga hitabo sa

katumanan sa mga tagna sa Bibliya. Dugang pa, bisan pag kita nagkinabuhi na sa panahon sa presensiya ni Kristo, kita wala mahigawas sa panginahanglan sa pagpakitag pagtuo ug sa pagpabilin sa pagbantay. Kita kinahanglang magpadayon sa pagkinabuhi nga mahinamong magpaabot sa kulbahinam nga mga hitabo nga gitagna sa Kasulatan. Mao kini ang ulohan sa sunod nga artikulo.

[Mga footnote]

Agig Repaso

◻ Mahitungod sa mga panahon ug mga yugto sa panahon ni Jehova, unsay gisulti ni Jesus sa iyang mga apostoles?

◻ Unsa pa ka dugaya nga abante nga nahibalo si Noe kon kanus-a magsugod ang Lunop?

◻ Unsay nagpakita nga si Moises ug ang mga Israelinhon wala gayod mahibalo sa eksakto kon kanus-a sila pagaluwason gikan sa Ehipto?

◻ Sa unsang paagi kita makabaton ug kaayohan gikan sa mga panig-ingnan sa Bibliya labot sa mga panahon ug mga yugto sa panahon ni Jehova?

[Hulagway sa panid 11]

Ang pagtuo ni Noe nagpaarang kaniya sa pagtugyan sa mga butang labot sa panahon diha sa mga kamot ni Jehova