Ang Hunahuna sa Bibliya

Kontra-Hudiyo ba ang “Bag-ong Testamento”?

USA ka Amerikanong ebanghelista kaniadto miingon: “Ang organisadong iglesya nakasala latas sa iyang kinadak-ang kasaysayan ug may dakong tulubagon sa panahon sa Paghukom, tungod ilabina sa kalihokang kontra-Hudiyo nga gihimo batok sa katawhang Hudiyo.”

Nganong ang kalihokang kontra-Hudiyo adunay taas ug mangil-ad nga kasaysayan, nga nagpadayon hangtod sa ika-20ng siglo? Ang pipila nagpasangil sa Kristohanon Gregong Kasulatan, ang gitawag nga Bag-ong Testamento. Pananglitan, si Krister Stendahl, dekano sa Harvard Divinity School, miangkon: “Nga . . . ang mga pulong sa Bag-ong Testamento nagsilbing ‘balaang’ pagtugot aron pagadumtan ang mga Hudiyo maoy ilado ug kasagarang gidawat nga kamatuoran.” Bisan pag kini kasagarang gidawat, matuod ba kini?

Kinsay Gipasanginlan sa Pagkamatay ni Jesus?

Usa ka kasulatan nga kasagarang hisgotan agig ebidensiya sa pagkakontra-Hudiyo sa “Bag-ong Testamento” mao ang Mateo 27:15-25. Dinha kita gisuginlan nga usa ka panon sa mga Hudiyo nagpugos sa Romanong gobernador nga si Poncio Pilato nga ipalansang si Jesus, nga misinggit pa: “Mahipatong ang iyang dugo kanamo ug sa among mga anak.” Ang “Bag-ong Testamento” nagtudlo ba nga ang tanang Hudiyo sa unang siglo may tulubagon sa pagkamatay ni Jesus ug nga ang mga Hudiyo pagailhon hangtod sa hangtod nga maoy mga nagpatay kang Kristo?

Una sa tanan, unsay pagsanong sa kadaghanang Hudiyo kang Jesus panahon sa iyang ministeryo? Ang “Bag-ong Testamento” nagpadayag nga si Jesus popular kaayo sa mga panon sa mga Hudiyo, ilabina sa Galilea, diin gibuhat niya ang kinadak-an niyang ministeryo. (Juan 7:31; 8:30; 10:42; 11:45) Mga lima ka adlaw una siya dakpa ug patya, usa ka panon sa mga Hudiyo ang nag-abiba kaniya pasulod sa Jerusalem isip ang Mesiyas.​—Mateo 21:6-11.

Nan, kinsay gusto nga ipapatay si Jesus? Ang “Bag-ong Testamento” nag-ingon nga si Jesus wala kaangayi sa pangulong mga saserdote ug sa kadaghanan sa mga Pariseo ug Saduseo tungod kay iyang giyagyag ang ilang kasalingkapaw. (Mateo 21:33-46; 23:1-36)a Ang Hataas nga Saserdote nga si Caipas maoy usa sa pangunang mga magsusupak ni Jesus. Sa walay duhaduha siya naalkansi sa personal sa dihang si Jesus nag-abog sa mga tig-ilis ug salapi gikan sa templo. (Marcos 11:15-18) Dugang pa, nahadlok si Caipas nga ang kabantog ni Jesus taliwala sa mga panon sa mga Hudiyo sa ngadtongadto mosangpot sa pagpanghilabot sa mga Romano ug pagkawala sa personal niyang gahom. (Juan 11:45-53) Busa, ang pangulong mga saserdote ug ubang pangulo sa relihiyon nagplano sa kamatayon ni Jesus ug gitugyan siya ngadto sa usa ka Romanhong hukmanan aron ipapatay. (Mateo 27:1, 2; Marcos 15:1; Lucas 22:66–​23:1) Katingad-anan gayod nga ang kabantog ni Jesus taliwala sa mga panon sa mga Hudiyo misangpot sa iyang kamatayon!

Tungod sa kabantog ni Jesus, naunsa pagkahitabo nga ang usa ka panon sa mga Hudiyo nangayo sa iyang kamatayon? Sanglit kadaghanan sa mga tigpaluyo ni Jesus maoy taga-Galilea, posible nga ang panon nga gusto nga siya mamatay kadaghanan maoy taga-Judea. Ang mga taga-Galilea lagmit maoy masadyaon, mapaubsanon, ug prangka sa kinaiyahan, samtang ang mga taga-Judea lagmit nga mapahitas-on, dato, ug edukado kaayo, ilabina sa Jerusalem. Makahuloganon, si Mateo nagpadayag nga ang panon gisibahan sa “pangulong mga saserdote ug sa mga ansiano.” (Mateo 27:20) Unsang bakak ang ila tingaling gisulti sa panon mao nga sila nasibot sa ingon? Mao ba ang bakak nga ilang gipahayag nga nahauna panahon sa paghusay kang Jesus ug nasubli panahon sa pagpatay kang Jesus, nga mao, nga gub-on ni Jesus ang templo?​—Marcos 14:57, 58; 15:29.b

Responsabilidad sa Komunidad

Kon ang maong panon sa mga Hudiyo dili mao ang enterong Hudiyong katawhan, nganong si apostol Pedro, sa namulong ngadto sa usa ka dakong panon sa mga Hudiyo nga nagkatigom mga 50 ka adlaw sa ulahi sa Jerusalem alang sa Piyesta sa mga Semana, miingon: “Inyong gilansang [si Jesus] sa usa ka kahoy pinaagi sa kamot sa mga tawong malapason”? (Buhat 2:22, 23) Seguradong si Pedro nasayod nga kadaghanan kanila walay labot sa mga hitabo nga misangpot sa pagpatay kang Jesus. Busa, unsay gipasabot ni Pedro?

Sumala sa Kasulatan, ang usa ka pagpatay nga wala matakpi nagpahinabog pagkasad-an dili lamang sa mamumuno kondili sa komunidad usab nga napakyas sa pagdala kaniya sa hukmanan. (Deuteronomio 21:1-9) Pananglitan, ang enterong tribo ni Benjamin kas-a gihukman nga sad-an sa dugo tungod kay napakyas sa pagsilot sa usa ka grupo sa mga mamumuno sa ilang taliwala. Bisan pag ang kinabag-an sa tribo walay direktang kalabotan sa pagpatay, tungod kay gipasagdan ang maong krimen, ilang gikonsentir kadto ug busa nagpas-an sa usa ka sukod sa responsabilidad. (Maghuhukom 20:8-48) Sa pagkatinuod, giingon nga “ang pagpakahilom maoy pagtugot.”

Sa susamang paagi, ang unang-siglong Hudiyong nasod miuyon sa krimen sa ilang mga pangulo nga sad-an ug dugo. Pinaagi sa pagtugot sa mga buhat sa pagpatay sa pangulong mga saserdote ug sa mga Pariseo, ang enterong nasod nakaambit sa tulubagon. Sa walay duhaduha kadto ang hinungdan nga giawhag ni Pedro ang iyang Hudiyong mamiminaw sa pagpakitag paghinulsol.c

Unsa ang mga sangpotanan niadtong pagsalikway kang Jesus isip Mesiyas? Si Jesus miingon ngadto sa siyudad sa Jerusalem: “Ang inyong balay [ang templo] gibiyaan nganha kaninyo.” (Mateo 23:37, 38) Oo, gisibog sa Diyos ang iyang panalipod, ug busa ang Romanong kasundalohan miguba sa Jerusalem ug sa iyang templo. Maingon nga ang pamilya sa usa ka lalaki mobati sa sangpotanan kon iyang usik-usikan ang tanan niyang katigayonan, ang pagkawala sa balaang panalipod gibati dili lang sa mga nangayo sa kamatayon ni Jesus apan sa ilang mga pamilya usab. Nianang diwaa ang dugo ni Jesus nahipatong kanila ug sa ilang mga anak.​—Mateo 27:25.

Ugaling, walay pahayag diha sa “Bag-ong Testamento” nga ang umaabot nga mga kaliwatan sa mga Hudiyo magpas-an ug linaing sala tungod sa pagkamatay ni Jesus. Sa kasukwahi, tungod sa iyang gugma alang sa ilang katigulangang si Abraham, ang Diyos nagpakita ug linaing pagtagad sa mga Hudiyo, nga nagtanyag kanila sa unang higayon aron mahimong mga Kristohanon. (Buhat 3:25, 26; 13:46; Roma 1:16; 11:28) Sa dihang ang maong higayon sa ngadtongadto gipaabot ngadto sa mga dili-Hudiyo, ang Diyos mihunong na sa pagpakiglabot kang bisan kinsang tawo sumala sa nasodnong kagikan. Si Pedro miingon: “Sa pagkatinuod akong naila nga ang Diyos walay pinalabi, apan sa matag nasod ang tawo nga nahadlok kaniya ug nagabuhat sa pagkamatarong dalawaton kaniya.” (Buhat 10:34, 35) Si apostol Pablo sa ulahi misulat: “Walay kalainan sa Hudiyo ug sa Grego.” (Roma 10:12) Busa ang mga Hudiyo may samang baroganan sa atubangan sa Diyos sama sa mga dili-Hudiyo, ug kana matuod gihapon karong adlawa.​—Itandi ang Ezekiel 18:20.

Nganong Adunay Pagkakontra-Hudiyo sa Kakristiyanohan?

Busa makita nga ang “Bag-ong Testamento” dili kay kontra-Hudiyo. Sa kapulihay, ang “Bag-ong Testamento” nagtala sa mga pagtulon-an sa usa ka tawo nga nabuhi ug namatay isip usa ka Hudiyo ug si kinsa nagtudlo sa iyang Hudiyong mga sumusunod sa pagtahod sa mga mithi sa Moisesnong Kasugoan. (Mateo 5:17-19) Apan kon ang “Bag-ong Testamento” dili mao ang kapasanginlan, nganong adunay nagpadayong pagkakontra-Hudiyo sa Kakristiyanohan?

Ang Kristiyanidad mismo dili mao ang mapasanginlan. Sa paagi nga susama sa iya sa mini nga mga Kristohanon sa panahon ni Judas si kinsa “naghimo sa dili-takos nga kalulot sa Diyos nga pasangil sa malaw-ay nga kagawian,” ang nag-angkong mga Kristohanon sa tibuok nga kasaysayan nagganoy sa ngalan ni Kristo ngadto sa lapok sa pagkapanatiko ug pagkamapihigon. (Judas 4) Busa, ang pagkakontra-Hudiyo sa Kakristiyanohan maoy tungod sa hinakog nga pagkamapihigon sa katawhan nga Kristohanon lamang sa ngalan.

Makapaikag, si Jesus mismo mitagna nga ang uban mangangkon nga nagbuhat sa tanang matang sa gamhanang mga buhat diha sa iyang ngalan apan sa pagkatinuod maoy “mga mamumuhat sa pagkadaotan”​—dili iyang mga higala! (Mateo 7:21-23) Daghan kanila ang misulay paggamit sa “Bag-ong Testamento” ingon nga katarongan sa ilang mga pagdumot ug mga pagkamapihigon, apan ang mga tawong mangatarongan makaila nianang mabaw nga pagpakaaron-ingnon.

Ang mini nga mga Kristohanon kinahanglang manubag sa Diyos tungod sa ilang pagkakontra-Hudiyo. Apan maingon nga ang pagkaadunay mini nga kuwarta wala manghimakak sa pagkaadunay tinuod nga kuwarta, ang pagkaadunay mini nga mga Kristohanon dili magkebra sa kamatuoran nga, sa tinuoray, adunay matuod nga mga Kristohanon, mga tawo nga ilado tungod sa ilang gugma, dili alang sa ilang pagkamapihigon. Nganong dili makighimamat nianang mga tawhana diha sa Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova nga duol nimo?

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 13]

Ang pagkakontra-Hudiyo sa Kakristiyanohan gihimo sa mga tawong Kristohanon lamang sa ngalan

[Hulagway sa panid 11]

Si Jesus o iyang mga tinun-an wala magpasiugda sa pagkakontra-Hudiyo