Pag-alagad Kang Jehova sa Maayo ug sa Daotang Panahon
Sumala sa giasoy ni Hal Bentley
GIHIMO na ang mga pangandam alang sa usa ka sirkitong asembliya sa mga Saksi ni Jehova sa usa ka gamayng balangay sa Nyasaland (karon Malawi). Ang sirkito ug distritong mga magtatan-aw naghimo sa ilang kataposang pagsusi sa kogon ug kawayang entablado ug sa mga payag nga kogon alang sa mga katulganan. Sa kalit, gilibotan sila sa usa ka magubotong panon nga nagtago sa kabugangan sa duol. Gisunog sa magubotong panon ang mga payag ug ang entablado ug gipuwersa ang duha ka igsoong lalaki paingon sa mga balay nga ilang gipuy-an.
Ang asawa sa distritong magtatan-aw, si Joyce Bentley, nagdagan nga miabot aron sa pagtan-aw kon unsay nahitabo. Siya usab gituklod pabalik. Ang pangulo sa magubotong panon misinggit nga ang mzungu (puting tawo) kinahanglang mopahawa dayon. Ang magubotong panon wala motugot nga kami magdala sa among mga butang ug gipugos kami sa pagsulod sa among Land-Rover. Gitapokan nila ang sakyanan—mga lalaki, mga babaye, ug mga bata—nga nagsinggit ug “Pitani mzungu” (Pahawa, puting tawo) ug “Kwacha” (Kagawasan). Nagdahom kami nga itikyaob nila ang Land-Rover, mao nga sa hilom miampo kang Jehova. Apan ang panon nagkahilis, ug kami mipaingon sa kinadul-ang presinto sa polis, sa Mzimba, mga 50 kilometros ang kalayo.
Sa ulahi kami mibalik, nga gikuyogan sa usa ka polis. Tungod sa kasamok sa ubang mga dapit, siya lamang ang ikahatag. Sa pag-abot sa dapit diin kami gisamok, among nakaplagang ang bandera sa Malawi Congress Party gipalupad sa gawas ug ang mga letrang M.C.P. gikulit sa lapokong paril. Bisan pa niadto, human makigsulti ang polis sa mga tawo didto, gitugotan nila kami sa pagkarga sa among mga butang sa Land-Rover.
Amo usab nakaplagan ang magtatan-aw sa sirkito, si Rightwell Moses, ingon man ang iyang asawa. Siya midalagan paingon sa lasang panahon sa panggubot. Apan si Rightwell hapit malumos sa usa ka duol nga suba. Gikuha usab sa magubotong panon ang tanang pagkaon alang sa asembliya. Unya ilang gipamartsa ang mga igsoong lalaki sa usa ka direksiyon ug ang mga igsoong babaye ug mga bata sa atbang nga direksiyon sa ubay-ubayng milya hangtod nga gikapoy ang magubotong panon ug gibiyaan sila.
Kadtong hitaboa maoy usa sa daghan nga misangko sa pagdili sa buluhaton sa Malawi, nga mitultol sa grabeng paglutos sa mga Saksi ni Jehova, apil ang mga pagpatay, mapintasong mga pagbukbok, paglugos sa mga babaye, ug pagbilanggo.
Nganong Didto Kami sa Malawi?
Sa Hunyo 28. 1916, ako natawo sa siyudad sa Leeds, sa Yorkshire, Inglaterra, ang kinamanghoran sa usa ka pamilyang limag anak. Kami dili usa ka relihiyosong pamilya ug dili tigsimba.
Sa pagka 1939, sa dihang misilaob ang Gubat sa Kalibotan II, ang duha nako ka ginikanan namatay. Sa Hunyo 1940, sa dihang ako 24 anyos pa lang, ako nagsundalo, ug sa sunod lima ka tuig, ako nagsilbi sa lainlaing yunit. Niadtong mga tuiga, samtang ako naglingkod sa mga estasyon sa masinggan sa amihanan-silangang baybayon sa Inglaterra ug naglantaw sa punog-bituon nga langit, ako kasagarang may higayon sa pagpalandong bahin sa Diyos ug pagkahibulong nganong ang Magbubuhat sa maong kahibulongang katahom motugot sa maong kapintasan, pag-ulag dugo, ug pag-antos taliwala sa katawhan. Sa diha na lang nga ako nakagawas sa pagkasundalo nga akong nakaplagan ang tubag sa daghang pangutana nga dugay nang nakapalibog nako.
Usa ka bugnawng gabii sa tingtugnaw niadtong tuiga, may nanuktok sa akong ganghaan. Sa pagbukas niadto akong nakita ang usa ka tigulang nga lalaki nga misugod sa pagsulti bahin sa Bibliya. Kadto misangko sa usa ka pagtuon sa Bibliya ug sa wala madugay sa akong bawtismo sa Abril 1946. Sa 1949 ako miundang sa akong trabaho ug nahimong payunir nga ministro sa mga Saksi ni Jehova.
Unya ako nag-alagad sa Bethel sa London sa kapig tulo ka tuig, ug sa 1953 gidapit ako sa pagtungha sa ika-23 nga klase sa Watchtower Bible School of Gilead sa South Lansing, New York, aron mabansay nga misyonaryo. Sa nahaigong panahon, akong nabatonan ang misyonaryong asaynment didto sa kaniadto Nyasaland. Sa ulahi ako gipadala sa buluhatong distrito. Sa lima ka tuig ako mibiyahe sa katibuk-an nianang matahom nga nasod ingong batan-ong ulitawo. Nakatuon ako sa paghigugma sa katawhan, nga malipayon ug maabiabihon kaayo bisan pag ang kadaghanan may pila ra ka materyal nga butang gawas lamang sa ilang mga maisan, pila ka manok, ug mga kanding o mga baboy. Ang pipila maoy maayong mga mananagat. Mipuyo ako sa ilang timawang lapok-ug-kahoy nga mga pinuy-anan ug mibaktas kauban nila sa pagsangyaw sa balangay ngadto sa balangay. Gikahimut-an ko usab ang ilang panag-uban panahon sa ilang mga asembliya sa bukas nga dapit, sa dihang manglingkod sila kauban sa ilang mga pamilya nga nagapamating maayo sa mga mamumulong, bisan pag usahay mag-ulan!
Sa dihang ako mopuyo sa usa ka balangay, ang tanan, batag tigulang, moanha ug tinagsatagsa motimbaya kanako, nga moingon: “Moni, muli bwanji?” (Hello, komosta ka?) Bisan kon ako mobaktas gikan sa balangay ngadto sa balangay, ang mga tawo mohunong sa pagbunglay sa ilang mga uma ug mosinggit sa timbaya.
Ang matag kongregasyon nga akong duawon kauban sa magtatan-aw sa sirkito magbuhat ug usa ka balay nga alang lamang kanako. Usahay kini lig-ong balay nga ginama sa mga kahoy nga may kogong atop, nga gipabilhan ko pag-ayo. Apan akong nadiskobrehan nga madugaydugay una pa ang bag-ong atop nga kogon dili motulo!
Ang mga igsoon kas-a nagtukod sa usa ka balay nga binuhat sa lunlon rumblun. Kadto tulog kilid, nga ang akong Land-Rover maoy ikaupat nga kilid. Kadto didto sa Shire River nga walog, nga init sa tibuok nga tuig, ug ang mga lamok magturnoturno sa pagtrabaho, ingnon ta, nga dili mopapahulay sa usa ka tawo sa adlaw o gabii! Kay walay moskitero ug haplas nga pang-abog sa lamok, halos imposible ang pagpadayon sa mga buluhaton.
Usa ka Kapikas sa Kinabuhi Mikuyog Nako
Niadtong 1960 mikuyog kanako ang akong asawa, si Joyce Shaw, nga nag-alagad nga misyonaryo sa Ecuador. Oo, tapos sa pagpahimulos sa gasa sa pagkaulitawo sa pila ka tuig, gipanalanginan akog laing gasa—ang kaminyoon—nga gipabilhan ko pag-ayo tapos sa 30 anyos. Si Joyce ug ako gipanalanginan nga magkauban sa daghang kulbahinam nga kasinatian.
Sa usa ka higayon, nga gigamit ang mga tag-as nga kahoy ug kogon, gibuhat sa mga igsoon ang taytayan ibabaw sa usa ka sapa. Gibuhat kadto aron makatabok ako ngadto sa usa ka balangay diin gusto nilang ipasalida nako ang pelikula sa Sosyedad “The New World Society in Action.” Apan ang treyler sa Land-Rover nasangit sa usa ka kahoy sa taytayan. Nga wala mahadlok, gitangtang sa mga igsoon ang treyler, nga tungod niadto ako nakalahos sa pagdrayb hangtod sa gawas sa taytayan, dayon gimaneobra nga makatabok ang treyler. Milampos ang among pagpasalida.
May panahong lapad kaayo ang mga suba nga dili mabuhatag taytayan. Sa maong panahon ang mga igsoon magkuha sa tanan gikan sa Land-Rover—mabitbit nga generator, projector, mga pelikula, higdaan—ug moubog sa pagtabok sa suba, samtang ako babahon sa lig-ong mga abaga sa usa sa mga igsoong lalaki. Duha ka igsoong babaye ang magsang-ay kang Joyce sa pagtabok. Ang pila ka suba lalom kaayo. Kini sila among tabokon sa inayom-ayom nga balsa nga ginama sa lig-ong kahoyng plataporma ibabaw sa walo ngadto napulo ka dagkong barel. Unya duha ka tigbalsa ang mobira kanamo sa tabok pinaagig pisi.
Ang mga igsoon sa Malawi matinabangon kaayo ug maluluton ug nagtratar kanamo uban ang halalom nga pagtahod. Sa usa ka dapit ang mga tawo sa dapit mingbahad nga sunogon ang balay nga among gipuy-an, busa ang mga igsoon wala mangatulog sa tibuok nga gabii aron maseguro ang among pagkaluwas. Bisan sa wala pa ipahamtang ang pagdili sa mga Saksi ni Jehova sa 1967, dihay peligrosong mga kahimtang, apil ang usang gibatbat sa sinugdanan niining estoryaha. Daghan sa mga igsoong lalaki ug babaye sa Malawi ang magtugyan unta sa ilang kinabuhi alang kanamo.
Sa usa ka okasyon ako nagbalay-balay uban sa usa ka igsoong lalaki nga may dako kaayong huboy sa iyang agtang. Siya grabeng gibukbok sa pila ka adlaw nga miagi. Sa usa ka balay siya malinawong mihatag ug maayong pamatuod ngadto sa tagbalay. Sa pagbiya, ang igsoon miingon: “Kadto ang tawong grabeng nagbukbok nako!” Nahinumdom ako sa mga pulong ni Pablo: “Ayaw pagbalos ug daotan sa daotan kang bisan kinsa . . . Buntoga ang daotan sa maayo.”—Roma 12:17-21.
Pagpauswag sa Among Pag-alagad
Samtang didto sa Malawi, si Joyce ug ako kanunay moduaw sa duol nga Mozambique. Ang iyang kahibalo sa Kinatsila, nga nakat-onan samtang nag-alagad sa Ecuador, nakatabang, sanglit ang katawhang Portuges makasabot man kaniya. Sa wala madugay kaming duha makaarang na sa pagpakigsulti sa Portuges. Mipadayon kami sa pagduaw sa Mozambique gikan sa among sunod nga asaynment, ang Zimbabwe. Ang Iglesya Katolika supak kaayo sa buluhatong pagsangyaw ug miukay sa kasamok. Apan sa sunod napulo ka tuig, kasagaran namong nasinati ang mahigugmaong pag-atiman ug panalipod ni Jehova samtang gipangita namo didto ang mga karnerohon.
Panahon sa usa sa among mga pagduaw sa Mozambique, giduaw namo ang usa ka interesadong babaye sa amihanan sa dunggoanan nga Beira. Misulat kaniya ang iyang igsoong babaye sa Portugal ug nag-asoy sa pipila sa kahibulongang mga butang nga iyang natun-an pinaagi sa pakigtuon sa mga Saksi ni Jehova. Gisusi kini sa babaye diha sa iyang Bibliya ug misugod pa sa pagsulti sa iyang mga silingan bahin niini. Ugaling, ang bugtong direksiyon nga among nabatonan mao ang ngalan sa talyer nga gitrabahoan sa iyang bana.
Samtang nagpaduol kami sa entrada sa buhatan, ang usa ka lalaki nangutana kon siya makatabang ba kanamo. Mihangyo kami nga makigkita sa bana sa babaye. Gitudlo niya kami ngadto sa usa ka mekaniko nga nag-ayo sa usa ka kotse ug kalit mibiya kanamo. Nagpailaila kami ngadto sa mekaniko ug miingon nga gusto namong duawon ang iyang asawa. Ginerbiyos kaayo siya. Samtang gikuyogan kami paingon sa iyang balay, iyang gipatin-aw nga ang lalaking una namong gikasulti nagpadulong sa lokal nga hepe sa P.I.D.E. (sekretong kapolisan) aron itaho ang among pag-abot. Kami nahulog sa lit-ag! Gipatin-aw usab niya nga ang iyang asawa, tungod sa iyang pagsangyaw, gipanid-an sa kapolisan sa taastaas nang panahon ug ilang naagaw ang sulat nga nagpahibalo kaniya nga kami umaabot aron sa pagduaw niya. Ilang giilog ang iyang Bibliya, apan sa maalamon nagtago ug laing Bibliya! Nagdala usab sila sa Katolikong obispo sa pagsulay sa pagdani niya nga mohunong sa paghisgot kang Jehova ug sa Gingharian!
Sa nahibalag namo ang interesadong babaye, siya nalipay sa labihan ug migakos kang Joyce. Mihangyo siya sa iyang bana nga kami tugotang mopuyo uban nila, apan siya mibalibad ug mibalik sa trabaho. Gipahimuslan namo pag-ayo ang mubong pagduaw, nga naghatag niyag pagdasig gikan sa Bibliya ug nagdayeg niya tungod sa pagbarog nga malig-on. Aron sa paglikay nga makapahinabog dugang suliran alang niya, kami mibiya apan nanaad nga mobalik sa ulahi kon maarang-arang na ang kahimtang. Sa among pagbiya sa balay ug pagpuno usab sa among tangke sa gasolina didto sa talyer, namatikdan namong kami gibantayan, apan wala kami dakpa. Unya kami mipadulong sa Beira ug miduaw sa gamayng kongregasyon didto una mobalik sa Zimbabwe. Pila ka bulan sa ulahi kami mibalik ug nakapahimulos sa usa ka pagkaon uban sa interesadong babaye uban sa iyang bana ug anak babaye. Sa kadugayan siya nabawtismohan panahon sa usa ka pagduaw sa Portugal ug nahimong madasigong magmamantala sa Gingharian.
Sa halayo pa sa amihanan kami kanunay moduaw sa mga dapit sama sa Quelimane, Nampula, ug Nacala, usa ka gamayng dunggoanan. Sa Nacala kami kasagarang moduaw sa pamilyang Soares. Si Gng. Soares unang nakadungog sa kamatuoran sa Portugal. Apan sa milalin siya ngadto sa Mozambique, ang mga igsoon sa Lourenço Marques (karon Maputo), kaulohan sa Mozambique, nagtuon uban niya ug sa iyang pamilya. Mapasalamaton sila kaayo nga kami andam mopanawg ginatos ka milya aron sa pagduaw sa usa ka nahilit nga pamilya. Maayo ang ilang pag-uswag. Sa ulahi sila mibalhin ngadto sa South Africa, diin ang anak babaye, si Manuela, nagaalagad sa Bethel ingong usa ka maghuhubad sa Portuges.
Giduaw namo ang kongregasyon sa Lourenço Marques sa makadaghan. Kadto naglangkit sa biyahe sa kapig 1,100 kilometros gikan sa Blantyre sa lisod nga mga karsada. Kaduha kami may seryosong mga suliran sa sakyanan ug kinahanglang guyoron paingon sa Salisbury (karon Harare). Bisan pa niadto, usa ka dakong kalipay ang pagkakita sa gamayng grupo sa Lourenço Marques nga mitubo ngadto sa usa ka maayong kongregasyon bisan pa sa ilang pag-alagad ubos sa pagdili. Gihimong regular ang gagmayng mga asembliya sirkito. Apan kinahanglang himoon kana sa lasang nga daw ang mga igsoon usa ra ka dakong grupo nga nagkalipay sa piknik. Sa daghang okasyon ang usa ka asembliya gihikay tabok sa utlanan sa Nelspruit sa South Africa. Kadto nakatabang sa Maputo nga kaigsoon sa pagpabili sa organisasyon ni Jehova ug sa pagtubo sa espirituwal nga paagi.
Ang Beira nga Kongregasyon nalig-on usab. Tungod sa politikanhong mga kagubot sa Mozambique, ang mga igsoon gikan nianang nasora karon natibulaag sa Portugal, South Africa, Canada, Brazil, Tinipong Bansa, ug sa ubang mga dapit. Ang tanang pasidungog iya ni Jehova, kinsa ‘maoy nagpatubo sa binhi.’ (1 Corinto 3:6, 7) Oo, sa napulo ka tuig nakapribilehiyo kami sa pagtabang sa mga igsoon sa Mozambique ubos sa Portuges nga pagmando. Sa paghinumdom, kami mahingangha sa paagi sa pagbukas ni Jehova sa pultahan aron among mabuhat kini.
Sa usa ka okasyon, samtang nagduaw sa Nampula sa amihanan, kami gidakop sa usa ka membro sa P.I.D.E. Ang tanan namong basahon, apil mga Bibliya, gikuha, ug giingnan kami nga dili na kami pabalikon sa Mozambique. Bisan pa niadto, sa tabang ni Jehova kami nakahimog daghan pang biyahe paingon sa nasod. Matag panahong kami makaabot sa utlanan, kami tigpangayo sa iyang tabang ug giya aron makatuman kami sa iyang kabubut-on ug makahatag sa gikinahanglan kaayong pagdasig ug pagbansay sa among mga igsoon nianang yutaa.
Niadtong 1979 kami nabalhin ngadto sa Botswana. Kini may dakong yuta, duolag katunga sa gidak-on sa South Africa. Sanglit ang usa ka dako kaayong dapit desyerto man, ang Kalahari, adunay menos sa usa ka milyong pumuluyo. Dinhi kami nakabaton sa mga pribilehiyo sama sa pagtabang sa pagtukod ug Kingdom Hall ug misyonaryong balay sa Gaborone, ang kaulohan. Ang laing pribilehiyo mao ang pagtabang sa nagsultig-Portuges nga mga kagiw gikan sa Angola ug pagtuon sa Bibliya uban kanila.
Kami nakatabang usab sa usa ka batan-on gikan sa Zimbabwe. Mopatim-aw nga sa maong nait nga nasod, ang mga Saksi ni Jehova, pinaagig espesyal nga kahikayan, gitugotan sa pagtudlo sa Kasulatan diha sa pila ka eskuylahan. Nakapukaw kini sa interes sa maong mga batan-on. Sa dihang sa ulahi sila mibalhin ngadto sa Botswana, amo silang gikontak, ug sila nangayog pagtuon sa Bibliya. Ugaling, ang ilang mga ginikanan supak, mao nga kinahanglang moadto sila sa misyonaryong balay aron sa pagtuon. Maayo ang ilang pag-uswag ug nahimong bawtismadong mga Saksi.
Samtang ako naghinumdom sa 41 anyos sa bug-os-panahong pag-alagad diha sa walo ka nasod, dulot akong mapasalamaton kang Jehova tungod sa daghang panalangin nga napahimuslan. Dili kadto sayon, apan dakong kalipay nga si Joyce ug ako nakatabang sa daghan sa pagbarog nga malig-on alang sa Gingharian ug sa pagkakita sa maayong pag-uswag bisan pa sa daghang suliran ug grabeng pagsupak. Kadto tinuod nga usa ka pananglitan sa ‘pagwali sa pulong, nga magmakugihon sa maayong panahon ug sa daotang panahon.’ Oo, ang bug-os-panahong pag-alagad maoy tugob nga kasinatian ug dakong pribilehiyo nga kinasingkasing namong gisugyot ngadto sa mga makapasibo sa ilang mga kinabuhi aron sa pagpahimulos niini.—2 Timoteo 4:2.
[Mapa sa panid 21]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
ANGOLA
ZAMBIA
MALAWI
Mzimba
Blantyre
MOZAMBIQUE
Nacala
Beira
Maputo
ZIMBABWE
Harare
NAMIBIA
BOTSWANA
Gabarone
SOUTH AFRICA
INDIAN OCEAN
600 kilometros
400 milya
[Hulagway sa panid 24, 25]
Sa dihang lalom kaayo ang mga suba, ang duha ka tigbalsa magbira kanamo sa pagtabok pinaagi sa pisi