KAAWAY

Ang Hebreohanong termino nga ʼoh·yevʹ ug ang Grego nga ekh·throsʹ nagtumong sa usa ka tawo nga mabatokon o sa usa nga nagdumot. (Ex 23:22; Mat 5:43) Ang unang narekord nga pakig-away nga nahitabo sa uniberso mao ang gibuhat sa “halas,” nga sa ulahi nailhan diha sa Bibliya ingong si Satanas nga Yawa (Pin 12:9), sa dihang iyang giduol si Eva ug gihagit ang pagkamatinud-anon sa Diyos. (Gen 3:​4, 5) Gihubit ni Jesu-Kristo kini nga espirituhanong linalang ingong usa ka mamumuno, usab ingong “usa ka bakakon ug ang amahan sa bakak.”​—Ju 8:44; tan-awa ang SATANAS.

Mga Kaaway sa Diyos. Sukad niadtong panahona si Satanas nahimong pangunang kaaway sa Diyos. (Mat 13:​25, 39) Siya nag-impluwensiya sa katawhan, ug sila nagpadaog niana nga impluwensiya, mao nga “ang tibuok kalibotan nailalom sa gahom sa usa nga daotan.” (1Ju 5:19) Busa kining kalibotana maoy kaaway sa Diyos. (San 4:4) Apan ang Diyos hataas-ug-pailob sa iyang mga kaaway ug maluluy-on niadtong kinsa taliwala kanila nagtinguha sa pag-alagad kaniya. Nagtagana siyag paagi sa pagpasig-uli kanila pinaagi sa halad ni Jesu-Kristo. (Rom 5:10; Col 1:​21, 22) Iyang gitudlo kadtong mga nahiusa kang Kristo ingong “mga embahador” ngadto sa usa ka mabatokon nga kalibotan, nga may ministeryo sa pagpasig-uli.​—2Co 5:18-21.

Sa laing bahin, adunay daghan nga nahimong matig-a nga mga kaaway sa Diyos, lakip si Satanas ug ang daotang mga demonyo, nga nagtigom sa kanasoran aron makigbatok sa Diyos (Pin 16:13-16); ang apostatang “tawo sa kalapasan,” nga nakigbatok sa Diyos (2Te 2:​3, 4); ang “Dakong Babilonya,” nga ang “mga sala nagtipun-og sangko sa langit” (Pin 17:5; 18:5); “ang mapintas nga mananap” gikan sa dagat, nga nakadawat sa gahom ug awtoridad niini gikan kang Satanas nga dragon (Pin 13:​1, 2, 6); ang duhag-sungay nga “mapintas nga mananap,” nga nagpalambo sa pagsimba nianang “mananap” sa dagat (Pin 13:​11, 12); ang “sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap” nga “puno sa mapasipalahong mga ngalan” (Pin 17:3); ug kadtong nagpadayon sa pagpaluyo kanila (Pin 19:17-21). Kini sila pagalaglagon sa Diyos.​—Deu 32:41; Isa 59:18; Pin 20:10.

Mga Kaaway ni Kristo. Ang mga kaaway sa Diyos maoy mga kaaway usab ni Kristo. (Ju 8:42-47; Mat 10:40) Sa dinhi pa sa yuta, si Jesu-Kristo nag-antos pag-ayo gikan sa mga kamot sa mga kaaway sa Diyos. Bisan pa niana, siya wala mobalos kanila; siya wala magtinguha sa paghimog kadaot kanila. (1Pe 2:21-23) Iya pa ganing giayo ang usa ka tawo nga kauban sa panon nga may mga puspos ug mga espada nga miabot aron sa pagdakop kaniya.​—Luc 22:49-51; Ju 18:​10, 11.

Apan, human sa iyang pagkabanhaw siya “milingkod sa tuong kamot sa Diyos, nga sukad niadto nagpaabot hangtod nga ibutang ang iyang mga kaaway ingon nga tumbanan sa iyang mga tiil.” (Heb 10:​12, 13; Luc 20:41-43) Kini nga tagna gitala sa Salmo 110, nga nag-asoy sa sugo ni Jehova ngadto sa iyang Anak: “Magapangdaog ka taliwala sa imong mga kaaway.” (Sal 110:2) Kini nga mga kaaway ni Jehova ug sa iyang “dinihogan” gipakita nga gilangkoban sa “mga nasod,” “nasodnong mga pundok,” “mga hari sa yuta,” ug “hataas nga mga opisyal.” (Sal 2:1-9) Diha sa Pinadayag 19:11-21 ang gitawag nga “Matinumanon ug Matuod,” “Ang Pulong sa Diyos,” ug “Hari sa mga hari ug Ginoo sa mga ginoo” gihubit nga nanguna sa kasundalohan sa langit batok sa iyang mga kaaway. Ang iyang mga kaaway gihubit dinhi ingong “ang mapintas nga mananap ug ang mga hari sa yuta ug ang ilang kasundalohan,” ug ang “mini nga manalagna,” nga tanan laglagon ni Kristo.

Mga Kaaway sa Katawhan. Ang mga kaaway sa Diyos maoy mga kaaway usab sa katawhan tungod kay sila nakigbatok sa pagpasig-uli sa tawo ngadto sa Diyos ug sa mga katuyoan sa Diyos alang sa tawhanong banay. Sila misupak sa pagmantala sa kamatuoran ug sa ingon maoy batok sa mga kaayohan sa tanang tawo, sama niadtong naglutos sa unang mga Kristohanon.​—1Te 2:15.

Dugang pa, tungod sa pagsulod sa sala ngadto sa kalibotan pinaagi ni Adan, ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo, ug ingon sa pagtawag niini sa Bibliya, kini nahimong “kaaway” sa katawhan. (1Co 15:26; Rom 5:12) Ang kamatayon dili mabuntog pinaagi sa mga paningkamot sa tawo. (Sal 89:48) Si Jehova nga Diyos lamang pinaagi ni Jesu-Kristo ang makawagtang niini nga kaaway sa tawo.​—1Co 15:24-26; Isa 25:8.

Pakig-away. Ang pulong nga kaaway nagtumong usab sa usa ka tawo nga nakigtigi o misukol; usa ka kabatok o kaparang. Ang laing Hebreohanong pulong alang sa “kaaway” (tsar) naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “paghasi; pagpakitag pagkamabatokon.” (Num 25:18; Sal 129:1) Ang Gregong pulong nga an·tiʹdi·kos sa panguna nagtumong sa usa ka “kaaway sa hukmanan” diha sa usa ka legal nga kaso (Luc 12:58; 18:3), apan kini mahimong magtumong usab sa uban pang mga kaaway, sama sa gihisgotan sa 1 Pedro 5:8.

Ang labing daotang Kaaway, si Satanas nga Yawa, nag-aghat sa mga tawo ug mga manulonda (tan-awa ang DEMONYO) nga moduyog sa iyang pagsupak sa Diyos ug sa tawo. Unang gipakita ni Satanas ang iyang pagsupak didto sa tanaman sa Eden, diin, sa makadaot ug malipatlipatong paagi, iyang gidaldal si Eva ug dayon si Adan sa pagrebelde nga misangpot sa sala ug kamatayon sa tanang katawhan. Didto sa langit gipakita usab ni Satanas ang iyang pagkamabatokon, nga nag-akusar kang Jehova sa paghiphip kang Job aron siya magmaunongon, usa ka akusasyon nga nahimong mahinungdanong isyu sa uniberso.​—Job 1:6-11; 2:​1-5; tan-awa ang SATANAS.

Ang mga magsisimba ni Jehova sa tanang panahon nag-antos sa samang pagsupak gikan sa Kaaway pinaagi sa iyang mga hawas. Pananglitan, sa dihang ang nahibilin sa katawhan sa Diyos mibalik gikan sa Babilonya, dihay misulay sa pagpugong sa pagtukod pag-usab sa templo ug sa paril sa siyudad. (Esd 4:1; Neh 4:11) Ang madumtanon nga si Haman, nga adunay espiritu sa Yawa, nahimong usa ka daotang kaaway sa mga Hudiyo sa mga adlaw ni Rayna Ester.​—Est 7:6.

Sa dihang ang katawhan sa Diyos wala magmatinumanon siya nagtugot kanila nga maagawan ug mapildi sa ilang mga kaaway. (Sal 89:42; Lam 1:​5, 7, 10, 17; 2:17; 4:12) Apan, ang mga kaaway nasayop sa ilang mga konklusyon mahitungod niini nga mga kadaogan, nga nagpasidungog sa ilang kaugalingon ug nagdayeg sa ilang mga diyos o nagtuo nga sila dili manubag sa ilang paagi sa pagtratar sa katawhan ni Jehova. (Deu 32:27; Jer 50:7) Busa gipaubos ni Jehova kining mapasigarbohon ug hambogirong mga kaaway (Isa 1:24; 26:11; 59:18; Nah 1:2); ug kini iyang gibuhat tungod sa iyang balaang ngalan.​—Isa 64:2; Eze 36:21-24.

Ang Kristohanong Pagpakiggubat. Gihubit ni apostol Pablo ang pagpakiggubat sa mga Kristohanon, nga nag-ingon: “Isul-ob ang kompletong armadura gikan sa Diyos aron kamo makabarog nga malig-on batok sa mga malipatlipatong kaugdahan sa Yawa; tungod kay kita adunay pakigdumog, dili batok sa dugo ug unod, kondili batok sa mga kagamhanan, batok sa mga awtoridad, batok sa mga magmamando sa kalibotan niini nga kangitngit, batok sa daotang mga puwersa nga espirituhanon sa langitnong mga dapit.” (Efe 6:​11, 12; itandi ang 2Co 10:4.) Busa ang Kristohanong pagpakiggubat maoy dili batok sa mga tawo kondili batok sa daotang mga espiritu nga naningkamot sa pagpatalikod kanila gikan sa Diyos. Ang mga Kristohanon kinahanglan nga alisto, maampingon, mabinantayon, ug kinahanglan nga kusganong makigbugno alang sa ilang pagtuo batok sa malipatlipatong mga kaugdahan sa Kaaway. Si Pedro nagtambag: “Hupti ninyo ang maayong panghunahuna, magmabinantayon. Ang inyong kaaway, ang Yawa, nagasuroysuroy sama sa usa ka leyon nga nagangulob, nga nagapangitag matukob. Apan barog kamo batok kaniya, malig-on sa pagtuo.” (1Pe 5:​8, 9) Sa laing bahin, gipatin-aw ni Jesu-Kristo ngadto sa iyang mga sumusunod nga ang kalibotan magdumot ug gani magpatay kanila (Mat 10:22; 24:9; Ju 16:2) ug sa pipila ka kahimtang ang mga kaaway sa usa ka tawo mao ang iyang kaugalingong panimalay.​—Mat 10:36.

Unsa ang angay nga tinamdan sa usa ka Kristohanon ngadto sa iyang mga isigkatawo nga naghimo sa ilang kaugalingon nga iyang mga kaaway? Si Jesus mitambag: “Magpadayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway, sa pagbuhat ug maayo niadtong nagadumot kaninyo.” (Luc 6:​27, 28) Siya nagpatin-aw: “Nadungog ninyo nga kini giingon [dili sa Bibliya, kondili sa tradisyon], ‘Higugmaon mo ang imong silingan ug dumtan ang imong kaaway.’ Apan, ako magaingon kaninyo: Magpadayon sa paghigugma sa inyong mga kaaway ug sa pag-ampo alang sa mga nagalutos kaninyo.” (Mat 5:​43, 44) Ug, sa walay duhaduha nagtumong sa Proverbio 25:​21, si apostol Pablo nag-awhag: “Kon ang imong kaaway gigutom, pakan-a siya.” (Rom 12:20) Kini nga prinsipyo gipasiugda sa Balaod, nga mabasa: “Kon imong makaplagan ang torong baka o asno sa imong kaaway nga nahisalaag, ikaw sa walay pakyas magbalik niini kaniya. Kon imong makita ang asno sa nagdumot kanimo nga nalup-og ilalom sa luwan niini, nan dili mo siya pagabiyaan. Uban kaniya nga kini imong palingkawason sa walay pakyas.”​—Ex 23:​4, 5.

Tungod kay ang mga alagad ni Jehova nagasunod niining maayo nga mga prinsipyo, ang resulta mao nga daghan sa ilang mga kaaway kanhi nalukmay ang kasingkasing ngadto kanila ug usab ngadto sa Diyos mismo. Kini nahiuyon sa Proverbio 16:7: “Kon si Jehova mahimuot sa mga dalan sa usa ka tawo iyang ipahinabo nga bisan ang iyang mga kaaway makigdait kaniya.” (Itandi ang Rom 12:​17, 18, 21; 1Pe 2:​19, 20; 3:9.) Ang usa ka talagsaong pananglitan sa kaluoy ngadto sa usa ka kaaway mao ang gipakita ni Jesu-Kristo ngadto kang Saulo sa Tarso (nga nahimong si apostol Pablo).​—Buh 9:1-16; 1Ti 1:13; itandi ang Col 1:​21, 22.

Si Jehova nga Diyos nag-ingon: “Akoa ang panimalos, ug ang bayad.” (Deu 32:35; Rom 12:19; Heb 10:30) Busa ang alagad sa Diyos dili mangunay sa pagpanimalos; siya dili usab manghimaraot sa iyang mga kaaway aron lang mobatig personal nga katagbawan, nga hinumdoman ang maalamong tambag: “Sa dihang matumba ang imong kaaway, ayaw pagmaya; ug sa dihang siya mapukan, dili unta magkalipay ang imong kasingkasing.” (Pr 24:17) Ubos sa Balaod, sa mga higayon diin dili matino kon ang pagbuno maoy tinuyo ba o dili, ang kanhing panag-away, pagdumot, o paghampak sa usa ka tawo nga gikaaway maoy butang nga timbangtimbangon pag-ayo batok sa akusado.​—Num 35:20-25.

Adunay daghang “mga kaaway” nga angayng buntogon sa usa ka Kristohanon sa panahon sa iyang pagkinabuhi, gawas pa sa literal ug personal nga pagsupak. Peligroso kaayo kon moangka batok niini nga “mga kaaway,” kay, kon magpadaog niini, kini maghimo sa usa ka Kristohanon nga kaaway sa Diyos. Ang apostol nag-ingon: “Ang paghunahuna sa unod nagkahulogan ug pakig-away sa Diyos, kay kini wala mailalom sa balaod sa Diyos, ni, sa pagkatinuod, mapailalom kini.” (Rom 8:7; Gal 5:17) Ang Kasulatan naghubit sa panagbangi diha sa sulod sa usa ka Kristohanon tungod sa duha ka magkaaway nga puwersa: (1) ang “balaod sa Diyos,” nga gitawag ni Pablo nga balaod nga naggahom sa iyang hunahuna, ug usab ingong “ang balaod nianang espiritu nga naghatag ug kinabuhi nga nahiusa kang Kristo Jesus,” ug (2) ang ‘balaod sa sala nga anaa sa mga sangkap [sa usa ka tawo],’ o ang “balaod sa sala ug sa kamatayon.” (Rom 7:22-25; 8:2) Sa susama, si apostol Pedro nagtambag sa mga Kristohanon nga ‘magpadayon sa pag-ayad sa unodnong mga tinguha, nga maoy nagapakigsangka batok sa kalag.’ (1Pe 2:11) Si Santiago nga igsoon ni Jesus sa inahan miuyon niana, nga naghisgot sa “pagpangandoy sa unodnong kalipayan nga nagpakigsangka diha sa inyong mga sangkap.” (San 4:1) Ang usa ka tawo kinahanglang moila niining mga butanga ingong mga kaaway aron makabarog nga malig-on batok niini.