Ikiling ang Imong Kasingkasing sa Salabotan

“Si Jehova mismo nagahatag ug kaalam; gikan sa iyang baba nagagula ang kahibalo ug salabotan.”​—PROVERBIO 2:6.

1. Sa unsang paagi atong ikiling ang atong kasingkasing sa salabotan?

SI Jehova mao ang atong Dakong Instruktor. (Isaias 30:​20, 21) Apan unsay atong kinahanglang buhaton aron makabaton ug kaayohan gikan sa “mismong kaalam sa Diyos” nga gipadayag diha sa iyang Pulong? May bahin, kinahanglang atong ‘ikiling ang atong kasingkasing sa salabotan’​—magbaton ug kinasingkasing nga tinguha nga makahupot ug makapasundayag niining hiyasa. Alang niini, kinahanglang modangop kita sa Diyos, kay ang tawong maalamon nag-ingon: “Si Jehova mismo ang nagahatag ug kaalam; gikan sa iyang baba adunay kahibalo ug salabotan.” (Proverbio 2:​1-6) Unsa ang kahibalo, kaalam, ug salabotan?

2. (a) Unsa ang kahibalo? (b) Unsay imong paghubit sa kaalam? (c) Unsa ang salabotan?

² Ang kahibalo maoy pagkapamilyar sa mga kamatuoran nga nabatonan pinaagi sa kasinatian, obserbasyon, o pagtuon. Ang kaalam mao ang katakos sa pagpadapat sa kahibalo sa epektibo ug hustong paagi. (Mateo 11:19) Si Haring Solomon nagpasundayag ug kaalam sa dihang giangkon sa duha ka babaye ang usa ka bata ug iyang gigamit ang iyang kahibalo may kalabotan sa pagmahal sa inahan sa iyang anak sa paghusay sa panag-away. (1 Hari 3:​16-28) Ang salabotan maoy “pagkalantip ug paghukom.” Kini mao “ang gahom o hiyas sa hunahuna diin kini makaila sa usa ka butang gikan sa lain.” (Webster’s Universal Dictionary) Kon atong ikiling ang atong kasingkasing sa salabotan, ihatag kini ni Jehova kanato pinaagi sa iyang Anak. (2 Timoteo 2:​1, 7) Apan sa unsang paagi ang salabotan makaapekto sa nagkalainlaing bahin sa kinabuhi?

Salabotan ug Atong Sinultihan

3. Sa unsang paagi ikapatin-aw nimo ang Proverbio 11:​12, 13 ug unsay kahulogan sa pagka-“walay kasingkasing”?

³ Ang salabotan makatabang kanato sa pagkaamgo nga adunay “panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti.” (Ecclesiastes 3:7) Kining hiyasa usab magpaarang kanato sa pagbantay sa atong isulti. Ang Proverbio 11:​12, 13 nag-ingon: “Ang usa nga walay kasingkasing nagatamay sa iyang isigkatawo, apan ang tawo nga dakog salabotan mao ang usa nga maghilom. Ang usa nga magsuroysuroy ingong tabian nagabutyag sa mga tinagoan, apan ang usa nga matinumanon sa espiritu nagatabon sa usa ka butang.” Oo, ang lalaki o babaye nga motamay ug laing tawo “walay kasingkasing.” Sumala sa tig-edit ug diksiyonaryo nga si Wilhelm Gesenius, ang tawo nga ingon niana “kulang ug pagsabot.” Siya kulang ug maayong paghukom, ug ang paggamit sa terminong “kasingkasing” nagpakita nga kulang ug positibong mga hiyas ang sulod nga tawo. Kon dalhon sa nag-angkong Kristohanon ang iyang pagtabitabi hangtod sa punto nga mahimong pagdaot na sa dungog o pagpanamastamas, ang tinudlong mga ansiyano kinahanglang molihok sa pagtapos niining dili-maayong kahimtang sa kongregasyon.​—Levitico 19:16; Salmo 101:5; 1 Corinto 5:11.

4. Unsay himoon sa may salabotan ug matinumanong mga Kristohanon bahin sa kompidensiyal nga impormasyon?

⁴ Dili sama niadtong “walay kasingkasing,” ang mga tawong “dakog salabotan” maghilom sa panahong angay nga maghilom. Dili nila itug-an ang tinagoang mga butang. (Proverbio 20:19) Sanglit nahibalo nga ang walay pugongpugong nga sinultihan makahatag ug kadaot, ang mga may salabotan “matinumanon sa espiritu.” Sila maunongon sa mga isigkamagtutuo ug dili motug-an sa kompidensiyal nga mga butang nga mahimong magpameligro kanila. Kon ang may salabotang Kristohanon makadawat ug kompidensiyal nga impormasyon sa bisan unsang matang may kalabotan sa kongregasyon, ilang itago kini sa ilang kaugalingon hangtod makita sa organisasyon ni Jehova nga angay kining ipahibalo pinaagi sa kaugalingong pamaagi niini sa publikasyon.

Salabotan ug Atong Panggawi

5. Unsay paglantaw sa ‘mga buangbuang’ sa haluag nga paggawi, ug ngano?

⁵ Ang sanglitanan sa Bibliya motabang kanato sa paggamit sa salabotan ug sa paglikay sa dili-maayong paggawi. Pananglitan, ang Proverbio 10:23 nag-ingon: “Alang sa usa ka buangbuang lingawlingaw lang ang haluag nga paggawi, apan ang kaalam maoy alang sa tawo nga may salabotan.” Ang mga tawong naglantaw nga “lingawlingaw lang” ang haluag nga paggawi dili makakita sa pagkadaotan sa ilang dalan ug nagasalikway sa Diyos ingon nga mao ang usa nga kaniya ang tanan magapanubag. (Roma 14:12) Mahimong madaot ang pangatarongan niini nga ‘mga buangbuang’ hangtod sa punto sa pagtuo nga wala makakita ang Diyos sa ilang daotang buhat. Pinaagi sa ilang mga lihok, sila sa tinuod nagaingon: “Walay Jehova.” (Salmo 14:​1-3; Isaias 29:​15, 16) Sanglit walay diyosnong mga prinsipyo nga nagagiya kanila, sila kulang ug salabotan ug dili makahukom sa mga butang sa hustong paagi.​—Proverbio 28:5.

6. Nganong ang haluag nga paggawi binuang, ug unsay atong paglantaw niana kon kita adunay salabotan?

⁶ “Ang tawo nga may salabotan” nahibalo nga ang haluag nga paggawi dili “lingawlingaw,” o usa ka dula. Siya nahibalo nga kini dili-makapahimuot sa Diyos ug makadaot sa atong relasyon kaniya. Ang maong paggawi binuang tungod kay hikawan niini ang mga tawo sa pagtahod-sa-kaugalingon, makabungkag ug mga kaminyoon, makadaot sa hunahuna ug lawas, ug motultol sa pagkawala sa espirituwalidad. Busa ikiling nato ang atong kasingkasing sa salabotan ug likayan ang haluag nga paggawi o imoralidad sa bisan unsang matang.​—Proverbio 5:​1-23.

Salabotan ug Atong Espiritu

7. Unsa ang pipila ka mga epekto sa kasuko diha sa lawas?

⁷ Ang pagkiling sa atong kasingkasing sa salabotan motabang usab kanato sa pagkontrolar sa atong espiritu. “Siya nga mahinay nga masuko may dakong salabotan,” nag-ingon ang Proverbio 14:​29, “apan ang usa nga kulag-pailob nagabayaw sa kabuangan.” Ang usa ka katarongan kon nganong ang tawong may salabotan maningkamot sa paglikay sa walay-pagpugong nga kasuko maoy tungod kay kini adunay dili maayong mga epekto sa atong lawas. Kini magpataas sa presyon sa dugo ug mopahinabog sakit sa respiratoryo. Ang mga doktor naghisgot sa kasuko ug kapungot ingong mga emosyon nga makapasamot o mopahinabog mga sakit sama sa hubak, mga katolkatol sa panit, sakit sa sistema sa panghilis, ug mga ulser.

8. Ang pagkakulag-pailob mosangpot ug unsa, apan sa unsang paagi ang salabotan makatabang kanato niining bahina?

⁸ Dili lamang paglikay nga madaot ang atong panglawas nga atong kinahanglang gamiton ang salabotan ug mahimong “mahinay nga masuko.” Ang pagkakulag-pailob motultol sa binuang nga mga buhat nga atong basolan. Ang salabotan mopalihok kanato sa pagpamalandong kon unsay mosangpot sa sinultihan nga walay busalbusal o dinanghag nga paggawi ug busa nagapugong kanato sa ‘pagbayaw sa kabuangan’ pinaagi sa pagbuhat ug usa ka butang nga dili-maalamon. Ilabinang makatabang kanato ang salabotan sa pag-amgo nga ang kapungot makadaot sa atong proseso sa paghunahuna, nga sa ingon dili kita makahimog makataronganong paghukom. Kini makadaot sa atong katakos sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos ug sa pagkinabuhi sumala sa matarong nga mga prinsipyo sa Diyos. Oo, ang pagpadaog sa walay-pagpugong nga kasuko makadaot sa espirituwal. Sa pagkatinuod, ang “pagsinta sa kasuko” giklasipikar uban sa dulumtanang “mga buhat sa unod” nga makababag kanato gikan sa pagpanunod sa Gingharian sa Diyos. (Galacia 5:​19-21) Nan, ingong mga Kristohanong may salabotan, kita kinahanglang “magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti, magmahinay sa kapungot.”​—Santiago 1:19.

9. Sa unsang paagi ang salabotan ug inigsoong gugma motabang kanato sa pagsulbad sa mga kabingkilan?

⁹ Kon kita masuko man ugaling, ang salabotan magpaila nga kita kinahanglang maghilom aron malikayan ang away. Ang Proverbio 17:27 nag-ingon: “Ang bisan kinsa nga nagapugong sa iyang mga pulong may kahibalo, ug ang tawong may salabotan maoy mabugnaw sa espiritu.” Ang salabotan ug inigsoong gugma motabang kanato sa pagkakita sa panginahanglan sa pagkontrolar sa gana sa pagsultig masakit nga pulong. Kon ang pagsilaob sa kasuko nahitabo na, ang gugma ug pagkamapainubsanon mopalihok kanato sa pagpangayog pasaylo ug magbag-o. Apan komosta kon may nakapasilo kanato. Nan makigsulti kita kaniya nga siya lamang sa malumo ug mapainubsanong paagi ug uban sa pangunang tumong sa pagpalambo sa kalinaw.​—Mateo 5:​23, 24; 18:​15-17.

Salabotan ug Atong Pamilya

10. Unsang papel ang gidula sa kaalam ug salabotan diha sa panimalaynong kinabuhi?

¹⁰ Ang mga sakop sa pamilya kinahanglang magpakitag kaalam ug salabotan, kay kining mga hiyasa molig-on sa usa ka panimalay. Nag-ingon ang Proverbio 24:​3, 4: “Pinaagi sa kaalam matukod ang panimalay, ug pinaagi sa salabotan kini mapalig-on. Ug pinaagi sa kahibalo mangapuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug makalilipayng mga butang nga mahalon.” Ang kaalam ug salabotan nahisamag maayong mga bloke nga igtutukod alang sa malamposong panimalaynong kinabuhi. Ang salabotan motabang sa Kristohanong mga ginikanan sa pagpukaw sa kabataan sa pagpadayag sa ilang mga pagbati ug mga kabalaka. Ang tawong may salabotan makamaong makigkomunikar, mamati ug makatugkad sa mga pagbati ug mga hunahuna sa iyang kapikas sa kaminyoon.​—Proverbio 20:5.

11. Sa unsang paagi ang may salabotang minyong babaye “nagatukod sa iyang balay”?

¹¹ Ang kaalam ug pagsabot sa walay duhaduha hinungdanon alang sa malipayong kinabuhing panimalaynon. Pananglitan, ang Proverbio 14:1 nag-ingon: “Ang tinuod nga babayeng maalamon nagatukod sa iyang balay, apan ang buangbuang nagaguba niana sa iyang mga kamot.” Ang maalamon ug may salabotang minyong babaye minyo nga nagapasakop sa hustong paagi sa iyang bana magkugi alang sa kaayohan sa panimalay ug busa nagatabang sa pagtukod sa iyang pamilya. Ang usa ka butang nga ‘makatukod sa iyang balay’ mao nga siya mosulti kanunay ug maayo bahin sa iyang bana ug busa nagapadako sa pagtahod sa uban alang kaniya. Ug ang may katakos, may salabotang asawa nga adunay matahaong pagkahadlok kang Jehova makaanig pagdayeg alang sa iyang kaugalingon.​—Proverbio 12:4; 31:​28, 30.

Salabotan ug ang Atong Dalan sa Kinabuhi

12. Sa unsang paagi gilantaw niadtong “walay kasingkasing” ang kabuangan, ug ngano?

¹² Ang salabotan makatabang kanato sa paghupot ug hustong dalan sa tanan natong mga kalihokan. Kini gipadayag diha sa Proverbio 15:​21, nga nagaingon: “Ang binuang maoy kalipay niadtong walay kasingkasing, apan ang tawong may salabotan nagalakaw nga matul-id.” Unsay atong pagsabot niini nga sanglitanan? Ang dalan sa kabuangan, o binuang, maoy kalipay sa walay hunahunang mga lalaki, mga babaye, ug mga batan-on. Sila “walay kasingkasing,” nga kulag maayong motibo, ug dili gayod maalamon nga ilang ikalipay ang binuang.

13. Unsay nasabtan ni Solomon bahin sa katawa ug hudyaka?

¹³ Ang may salabotang Haring Solomon sa Israel nakakat-on nga ang hudyaka wala kaayoy hinungdan. Siya miadmitir: “Ako, bisan ako, miingon sa akong kasingkasing: ‘Umari ka karon, sulayan ko ikaw uban sa kasadya. Usab, pagpahimulos sa maayo.’ Ug, tan-awa! kini usab kakawangan. Ako miingon sa katawa: ‘Kabuangan!’ ug sa kasadya: ‘Unsay ginahimo niini?’” (Ecclesiastes 2:​1, 2) Ingong tawong may salabotan, nakita ni Solomon nga ang hudyaka ug katawa lamang dili makatagbaw, tungod kay kini dili makahatag ug tinuod ug malungtarong kalipay. Ang katawa tingali makatabang kanato sa pagkalimot sa atong mga problema nga temporaryo, apan human niana ang problema mahimong motungha nga mas grabe pa. Si Solomon hustong nakapahayag sa katawa ingong “kabuangan.” Ngano? Tungod kay ang walay paghunahunang katawa makadaot sa maayong paghukom. Kini magpahimo kanato sa paglantaw sa seryoso kaayong butang nga dili seryoso. Ang matang sa kasadya labot sa mga pulong ug mga buhat sa usa ka tigpakatawa sa panimalay sa hari dili matawag nga nagpatunghag mapuslanong butang. Ang pagsabot sa kahulogan sa eksperimento ni Solomon labot sa katawa ug hudyaka makatabang kanato sa paglikay nga mahimong “mga mahigugmaon sa kalipayan inay nga mga mahigugmaon sa Diyos.”​—2 Timoteo 3:1, 4.

14. Sa unsang paagi ang tawong may salabotan “nagalakaw nga matul-id”?

¹⁴ Sa unsang paagi nga ang tawong may salabotan “nagalakaw nga matul-id”? Ang espirituwal nga salabotan ug ang pagpadapat sa diyosnong mga prinsipyo moagak sa mga tawo diha sa tanol, matul-id nga dalan. Ang hubad ni Byington prangkang nag-ingon: “Ikalipay sa tawong walay utok ang binuang, apan ang usa ka tawong makinaadmanon nagalakaw nga matul-id.” “Ang tawong may salabotan” maghimog matul-id nga mga dalan alang sa iyang mga tiil ug makaila sa husto ug sayop tungod sa pagpadapat sa Pulong sa Diyos diha sa kinabuhi.​—Hebreohanon 5:14; 12:​12, 13.

Dangop Kanunay Kang Jehova Alang sa Salabotan

15. Unsay atong makat-onan sa Proverbio 2:​6-9?

¹⁵ Aron makalakaw diha sa matul-id nga dalan sa kinabuhi, kitang tanan kinahanglang modawat sa atong pagkadili-hingpit ug modangop kang Jehova alang sa espirituwal nga salabotan. Nag-ingon ang Proverbio 2:​6-9: “Si Jehova mismo nagahatag ug kaalam; gikan sa iyang baba nagagula ang kahibalo ug salabotan. Ug mahitungod sa mga matul-id siya magatigom ug praktikal nga kaalam; siya ang taming alang niadtong nagalakaw diha sa integridad, pinaagi sa pagbantay sa mga alagianan sa hustisya, ug siya magabantay sa mismong dalan sa iyang mga maunongon. Unya masabtan mo ang pagkamatarong ug hustisya ug pagkatul-id, ang tagsatagsa ka maayong dalan.”​—Itandi ang Santiago 4:6.

16. Nganong walay kaalam, salabotan, o tambag nga batok kang Jehova?

¹⁶ Nagadawat sa atong pagdepende kang Jehova, mapainubsanon natong tinguhaon ang pagsabot sa iyang kabubut-on pinaagi sa pagtuki pag maayo sa iyang Pulong. Iyang nabatonan ang kaalam sa bug-os nga diwa, ug ang iyang tambag kanunayng makahatag ug kaayohan. (Isaias 40:13; Roma 11:34) Sa pagkamatuod, ang bisan unsang tambag nga batok kaniya walay-bili. Ang Proverbio 21:30 nag-ingon: “Walay kaalam, ni bisan unsang salabotan, ni bisan unsang tambag nga batok kang Jehova.” (Itandi ang Proverbio 19:21.) Ang espirituwal nga salabotan lamang, nga maugmad pinaagi sa pagtuon sa Pulong sa Diyos uban sa tabang sa mga publikasyon nga gitagana pinaagi sa “kasaligan ug mabuot nga ulipon,” motabang kanato sa pagpadayon sa paglakaw sa hustong dalan sa kinabuhi. (Mateo 24:​45-47) Busa pasagdi nga manglakat kita sa atong dalan sa kinabuhi nga nahiuyon sa tambag ni Jehova, sa kasayoran nga bisan unsa pa ka daw makataronganon sa sukwahi nga tambag, kini dili makabarog batok sa iyang Pulong.

17. Unsay mahimong mosangpot kon sayop nga tambag ang mahatag?

¹⁷ Ang may salabotang mga Kristohanon nga nagahatag ug tambag nahibalo nga kini kinahanglang bug-os ipasukad sa Pulong sa Diyos ug nga ang pagtuon sa Bibliya ug pagpalandong gikinahanglan sa dili pa motubag ug pangutana. (Proverbio 15:28) Kon ang mga pangutana bahin sa seryosong mga butang sayop nga pagkatubag, dakong kadaot ang mosangpot. Busa, ang Kristohanong mga ansiyano nagkinahanglag espirituwal nga salabotan ug kinahanglang mag-ampo alang sa pagtultol ni Jehova sa dihang maningkamot sa pagtabang sa isigkamagtutuo sa espirituwal nga paagi.

Dagaya sa Espirituwal nga Salabotan

18. Kon may motunghang problema sa kongregasyon, sa unsang paagi ang salabotan makatabang kanato aron mahuptan ang atong espirituwal nga pagkatimbang?

¹⁸ Aron mapahimut-an si Jehova, kita nagkinahanglag “mailahong pangisip (salabotan) sa tanang butang.” (2 Timoteo 2:7) Ang kuging pagtuon sa Bibliya ug pagsunod sa pagtultol sa espiritu ug organisasyon sa Diyos motabang kanato sa pagsabot kon unsay buhaton sa dihang makaatubang kita ug mga kahimtang nga mahimong moagak kanato sa sayop nga dalan. Pananglitan, ingnon ta nga usa ka butang sa kongregasyon wala dumalaha sumala sa atong hunahuna nga maoy angay. Ang espirituwal nga salabotan motabang kanato sa pagkakita nga dili kini katarongan sa paghunong sa pagpakig-uban sa katawhan ni Jehova ug moundang sa pag-alagad sa Diyos. Hunahunaa ang atong pribilehiyo sa pag-alagad kang Jehova, sa espirituwal nga kagawasan nga atong gitagamtam, sa kalipay nga atong makuha gikan sa atong pag-alagad ingong mga magwawali sa Gingharian. Ang espirituwal nga salabotan magpaarang kanato sa pagkabaton ug hustong panglantaw ug sa pagkaamgo nga kita mga dedikado sa Diyos ug angay magmahal sa atong relasyon uban kaniya, bisag unsa pay buhaton sa uban. Kon kita walay mahimo sa pagdumala sa problema sa teokratikanhong paagi, kita kinahanglang mapailobong maghulat kang Jehova sa pagsulbad sa kahimtang. Imbes mohunong o magpadaog sa kawalay-paglaom, kita “maghulat sa Diyos.”​—Salmo 42:​5, 11.

19. (a) Unsa ang diwa sa pag-ampo ni Pablo alang sa mga taga-Filipos? (b) Sa unsang paagi ang salabotan makatabang kanato kon kita wala gayod makasabot sa usa ka butang?

¹⁹ Ang espirituwal nga salabotan makatabang kanato nga makapabiling maunongon sa Diyos ug sa iyang katawhan. Gisultihan ni Pablo ang mga Kristohanon sa Filipos: “Mao kini ang padayon kong ginaampo, nga ang inyong gugma modagaya nga labi ug labi pa gayod uban ang tukmang kahibalo ug bug-os mailahong pagpanabot; aron inyong matino ang mas hinungdanong mga butang, aron nga kamo mawalay-ikasaway ug dili makapandol sa uban hangtod sa adlaw ni Kristo.” (Filipos 1:9, 10) Aron makapangatarongan sa hustong paagi, kita nagkinahanglag “tukmang kahibalo ug bug-os mailahong pagpanabot.” Ang Gregong pulong dinhi nga gihubad nga “pagpanabot” (o salabotan) nagkahulogang “sensitibog moral nga panabot.” Kon kita may makat-onan, buot natong masabtan ang relasyon niini sa Diyos ug ni Kristo ug sa pagpalandong kon sa unsang paagi kini magabayaw sa personalidad ug mga tagana ni Jehova. Kini magpalambo sa atong salabotan ug sa atong apresasyon sa nahimo ni Jehova nga Diyos ug ni Jesu-Kristo alang kanato. Kon kita dili bug-os makasabot sa usa ka butang, ang salabotan motabang kanato sa pagkaamgo nga dili gayod nato isalikway ang atong pagtuo sa tanang dagkong mga butang nga atong natun-an bahin sa Diyos, kang Kristo, ug sa diyosnong katuyoan.

20. Sa unsang paagi kita makabaton ug dagayang espirituwal nga salabotan?

²⁰ Kita makabaton ug dagayang espirituwal nga salabotan kon atong kanunayng iharmonya ang atong mga hunahuna ug mga lihok uban sa Pulong sa Diyos. (2 Corinto 13:5) Ang paghimo niini sa maayong paagi motabang kanato sa pagkahimong mapainubsanon, dili pating ug hunahuna ug hinawayon sa uban. Ang salabotan motabang kanato sa pagbatog kaayohan gikan sa pagbadlong ug sa pagtino sa mas hinungdanong mga butang. (Proverbio 3:7) Nan, uban sa tinguha sa pagpahimuot kang Jehova, maningkamot kita nga mapuno sa tukmang kahibalo sa iyang Pulong. Kini magpaarang kanato sa pagsabot sa husto gikan sa sayop, sa paghukom kon unsa gayod ang tinuod nga hinungdanon, ug maunongong mohawid sa atong hamiling relasyon uban kang Jehova. Kining tanan posible kon atong ikiling ang atong kasingkasing sa salabotan. Bisan pa niana, adunay laing butang nga gikinahanglan. Kinahanglang tugotan natong mapanalipdan kita sa salabotan.

Unsay Imong Tubag?

◻ Nganong ikiling nato ang atong kasingkasing sa salabotan?

◻ Sa unsang paagi ang salabotan makaapekto sa atong sinultihan ug paggawi?

◻ Unsay epekto sa salabotan diha sa atong espiritu?

◻ Nganong modangop kita kanunay kang Jehova alang sa salabotan?

[Hulagway sa panid 13]

Ang salabotan motabang kanato sa pagpugong sa atong espiritu

[Hulagway sa panid 15]

Ang may salabotang Haring Solomon nakaamgo nga ang hudyaka dili gayod makatagbaw