Usa ka Teolohikanhong Suliran

“ANG ideya sa pagkadili-mamatay sa kalag ug pagtuo diha sa pagkabanhaw sa mga patay . . . maoy duha ka ideya nga bug-os magkalahi, nga tali niana ang pagpili kinahanglang himoon.” Kining mga pulonga ni Philippe Menoud nagsuma sa suliran nga giatubang sa Protestante ug Katolikong mga teologo bahin sa kahimtang sa mga patay. Ang Bibliya naghisgot bahin sa paglaom sa pagkabanhaw “sa kataposan nga adlaw.” (Juan 6:39, 40, 44, 54) Apan ang paglaom sa daghang magtutuo, matud sa teologong si Gisbert Greshake, “gipasikad sa pagkadili-mamatay sa kalag, nga mobulag gikan sa lawas inigkamatay ug mobalik ngadto sa Diyos, samtang ang paglaom sa pagkabanhaw sa dakong bahin, kon dili sa bug-os, nahanaw.”

Sa maong kahimtang, ang usa ka makahasol nga suliran mitungha, misaysay si Bernard Sesboüé: “Unsa ang kahimtang sa mga patay panahon sa ‘gintang’ tali sa pagkamatay sa ilang lawas ug sa kataposang pagkabanhaw?” Ang maong pangutana daw maoy sentro sa teolohikanhong panaglantugi sa milabayng pipila ka tuig. Unsay mitultol niana? Ug labing hinungdanon, unsa ang tinuod nga paglaom alang sa mga patay?

Sinugdanan ug Kaugmaran sa Usa ka Suliran

Ang unang mga Kristohanon may tin-awng mga ideya bahin sa maong butang. Sila nasayod gikan sa Kasulatan nga ang mga patay walay nahibaloan nga bisan unsa, kay ang Hebreohanong Kasulatan nag-ingon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan bahin sa mga patay, sila walay nahibaloan nga bisan unsa . . . Walay buluhaton ni paglalang ni kahibalo ni kaalam sa Sheol, ang dapit diin ikaw moadto.” (Ecclesiastes 9:5, 10) Kadtong maong mga Kristohanon naglaom sa usa ka pagkabanhaw nga mahitabo panahon sa umaabot nga “presensiya sa Ginoo.” (1 Tesalonica 4:13-17) Wala sila magdahom nga magkinabuhi sa laing dapit samtang maghulat nianang panahona. Si Joseph Ratzinger, nga sa pagkakaron maoy pangulong opisyal sa Batikanong Kongregasyon Alang sa Doktrina sa Pagtuo, miingon: “Walay doktrinal nga kalig-onan ang naglungtad sa karaang Simbahan bahin sa pagkadili-mamatay sa kalag.”

Apan, ang Nuovo dizionario di teologia, misaysay nga sa dihang nagbasa sa mga sinulat sa mga Amahan sa Simbahan, sama sa ikaupat nga siglong si Augustine o Ambrose, “kami nakaamgo nga adunay bag-ong butang maylabot sa Biblikanhong tradisyon​—ang pagtungha sa Gregong eskatolohiya, nga sa sukaranan lahi gikan sa Hudiyo-Kristohanon.” Kining bag-ong pagtulon-an gipasikad sa “pagkadili-mamatay sa kalag, diha sa paghukom sa matag usa uban ang ganti o silot dihadiha dayon inigkamatay.” Busa, ang usa ka pangutana gipatungha bahin sa “tungatungang kahimtang”: Kon ang kalag magpabiling buhi inigkamatay sa lawas, unsay mahitabo niana samtang kini naghulat sa pagkabanhaw sa “kataposan nga adlaw”? Mao kini ang suliran nga gipaningkamotan sa mga teologo nga sulbaron.

Sa ikaunom nga siglo K.P., si Papa Gregorio I miergo nga inigkamatay ang mga kalag moadto gilayon sa usa ka dapit diin sila gitudlo nang daan. Si Papa Juan XXII sa ika-14ng siglo nakombinsir nga ang mga patay makadawat sa ilang kataposang ganti sa Adlaw sa Paghukom. Apan, si Papa Benedicto XII misupak sa nag-una niya. Sa opisyal nga mando sa papa nga Benedictus Deus (1336 K.P.), siya mihukom nga “ang mga kalag sa namatay mosulod sa usa ka kahimtang sa bug-os nga kalipay [langit], paghinlo [purgatoryo], o pagkahinukman [impiyerno] dihadiha inigkamatay, nga mahiusa lamang sa ilang nabanhawng mga lawas sa kataposan sa kalibotan.”

Bisan pa sa panagsumpaki ug panaglalis, kasagaran mao kini ang baroganan sa mga iglesya sa Kakristiyanohan sulod sa kasiglohan, bisan tuod ang Protestante ug Ortodoksong mga iglesya sa katibuk-an wala magtuo sa purgatoryo. Bisan pa niana, gikan sa kataposan sa miaging siglo, ang nagauswag nga gidaghanon sa mga eskolar nagpunting sa pagtagad sa mga tawo nganha sa dili-Biblikanhong sinugdanan sa doktrina sa pagkadili-mamatay sa kalag, ug ingong sangpotanan, “ang modernong teolohiya karon sagad nagsulay sa pag-isip sa tawo ingong usa ka panaghiusa nga mahanaw sa bug-os diha sa kamatayon.” (The Encyclopedia of Religion) Busa, ang mga tigkomento sa Bibliya nalisdan sa pagpamatuod sa paglungtad sa usa ka “tungatungang kahimtang.” Ang Bibliya naghisgot ba bahin niana, o kini ba nagtanyag ug laing paglaom?

Si Pablo Nagtuo ba sa Usa ka “Tungatungang Kahimtang”?

Ang Catechism of the Catholic Church miingon: “Aron mobangon uban ni Kristo, kinahanglang mamatay kita uban kang Kristo: kinahanglang kita ‘mawala sa lawas ug himoon ang atong puluy-anan uban sa Ginoo’. [2 Corinto 5:8] Sa maong ‘paghawa’ nga mao ang kamatayon ang kalag mobulag gikan sa lawas. [Filipos 1:23] Kini hiusahon uban sa lawas sa adlaw sa pagkabanhaw sa mga patay.” Apan sa mga teksto nga gikutlo dinhi, nag-ingon ba si apostol Pablo nga ang kalag magpabiling buhi inigkamatay sa lawas ug unya maghulat sa “Kataposang Paghukom” aron mahiusa sa lawas?

Sa 2 Corinto 5:1, si Pablo nagtumong sa iyang kamatayon ug naghisgot bahin sa usa ka “yutan-ong balay” nga “natun-as.” Siya ba naghunahuna bahin sa lawas nga gibiyaan sa dili-mamatay nga kalag niini? Wala. Si Pablo nagtuo nga ang tawo maoy usa ka kalag, dili nga siya adunay kalag. (Genesis 2:7; 1 Corinto 15:45) Si Pablo maoy usa ka dinihogan-sa-espiritu nga Kristohanon kansang paglaom, sama sa iyang unang-siglong mga igsoon, ‘gitagana sa mga langit.’ (Colosas 1:5; Roma 8:14-18) Nan, ang iyang ‘tim-os nga tinguha,’ mao ang pagkabanhaw ngadto sa langit ingong dili-mamatay nga espirituhanong linalang sa tinudlong panahon sa Diyos. (2 Corinto 5:2-4) Sa paghisgot niining maong paglaom, siya misulat: “Kitang tanan mangausab . . . panahon sa kataposan nga trumpeta. Kay ang trumpeta motingog, ug ang mga patay pagabangonon nga dili-madunoton, ug kita mangausab.”​—1 Corinto 15:51, 52.

Sa 2 Corinto 5:8, si Pablo nag-ingon: “Kita maisogon ug nahimuot pag-ayo hinuon nga mawala sa lawas ug himoon ang atong puluy-anan uban sa Ginoo.” Ang uban nagtuo nga kining mga pulonga nagtumong ngadto sa dihadihang tungatungang kahimtang sa paghulat. Ang maong mga tawo naghisgot usab sa saad ni Jesus ngadto sa iyang matinumanong mga sumusunod nga siya mag-andam ug usa ka dapit diin ‘iyang pagadawaton sila sa iyang kaugalingon.’ Apan kanus-a matuman ang maong mga palaaboton? Si Kristo miingon nga kana mahitabo sa dihang siya ‘mobalik’ sa iyang umaabot nga presensiya. (Juan 14:1-3) Sa susama, sa 2 Corinto 5:1-10, si Pablo miingon nga ang paglaom nga komon sa dinihogang mga Kristohanon mao ang pagpanunod sa langitnong puluy-anan. Kini mahitabo, dili pinaagi sa gihunahunang pagkadili-mamatay sa kalag, kondili pinaagi sa pagkabanhaw panahon sa presensiya ni Kristo. (1 Corinto 15:23, 42-44) Ang tighubad sa teksto nga si Charles Masson mihinapos nga ang 2 Corinto 5:1-10 “masabtan pag-ayo bisan dili modangop sa pangagpas sa usa ka ‘tungatungang kahimtang.’”

Sa Filipos 1:21, 23, si Pablo miingon: “Sa akong bahin ang pagkabuhi mao si Kristo, ug ang pagkamatay, ganansiya. Ako ilalom sa pagpiot gikan niining duha ka butang; apan ang akong gitinguha mao ang pagpagawas ug ang pagkahimong uban kang Kristo, kay kini, sa tino, maoy mas maayo pa kaayo.” Si Pablo nagtumong ba dinhi sa usa ka “tungatungang kahimtang”? Ang pipila ka tawo naghunahuna niana. Apan, si Pablo miingon nga siya gipiotan sa duha ka posibilidad​—kinabuhi o kamatayon. “Apan ang akong gitinguha,” siya midugang, nga naghisgot ug ikatulong posibilidad, “mao ang pagpagawas ug ang pagkahimong uban kang Kristo.” Usa ka “pagpagawas” aron mahiuban kang Kristo dihadiha dayon inigkamatay? Aw, sa nasabtan na, si Pablo nagtuo nga ang matinumanong dinihogang mga Kristohanon pagabanhawon panahon sa presensiya ni Kristo. Busa, lagmit gayod nga naghisgot siya bahin sa mga hitabo sa maong yugto.

Kini masabtan gikan sa iyang mga pulong nga makaplagan sa Filipos 3:20, 21 ug sa 1 Tesalonica 4:16. Ang maong “pagpagawas” panahon sa presensiya ni Kristo Jesus makapaarang kang Pablo sa pagdawat sa ganti nga giandam sa Diyos alang kaniya. Ang kamatuoran nga mao kini ang iyang paglaom makita sa iyang mga pulong ngadto sa batan-ong si Timoteo: “Sukad niining panahona adunay gigahin alang kanako nga purongpurong sa pagkamatarong, nga ihatag kanako sa Ginoo, ang matarong nga maghuhukom, isip ganti nianang adlawa, ngani dili lamang kanako, apan usab sa tanan kanila nga nahigugma sa iyang pagpadayag.”​—2 Timoteo 4:8.

Ang Pagkabanhaw​—Usa ka Mahimayaong Kamatuoran sa Bibliya

Ang unang mga Kristohanon nag-sip sa pagkabanhaw ingong hitabo nga magsugod panahon sa presensiya ni Kristo, ug sila nakadawat ug kusog ug kahupayan gikan niining mahimayaong kamatuoran sa Bibliya. (Mateo 24:3; Juan 5:28, 29; 11:24, 25; 1 Corinto 15:19, 20; 1 Tesalonica 4:13) Sila matinumanong nagpaabot nianang umaabot nga kalipay, nga nagsalikway sa apostatang mga pagtulon-an sa dili-mamatay nga kalag.​—Buhat 20:28-30; 2 Timoteo 4:3, 4; 2 Pedro 2:1-3.

Siyempre, ang pagkabanhaw dili limitado sa mga Kristohanon nga adunay langitnong paglaom. (1 Pedro 1:3-5) Ang mga patriarka ug ubang karaang mga alagad sa Diyos nagbaton ug pagtuo sa katakos ni Jehova sa pagbuhi sa mga patay dinhi sa yuta. (Job 14:14, 15; Daniel 12:2; Lucas 20:37, 38; Hebreohanon 11:19, 35) Bisan kadtong binilyon nga sulod sa kasiglohan wala gayod makaila sa Diyos adunay kahigayonan nga mabanhaw sa usa ka paraisong yuta, sanglit “adunay pagkabanhaw sa mga matarong ug sa mga dili-matarong.” (Buhat 24:15; Lucas 23:42, 43) Dili ba kini usa ka kulbahinam nga palaaboton?

Inay patuohon kita nga ang pag-antos ug kamatayon magpadayon, si Jehova nagpunting sa atong pagtagad sa panahon dihang “ang kataposang kaaway, ang kamatayon,” wagtangon sa walay kataposan ug ang matinumanong katawhan mabuhi sa walay kataposan sa usa ka yuta nga nahimo na usab nga Paraiso. (1 Corinto 15:26; Juan 3:16; 2 Pedro 3:13) Pagkakahibulongan ang pagkakita sa atong mga minahal nga mabuhi pag-usab! Labi pa gayod nga maayo kining seguradong paglaom kay sa pangagpas nga pagkadili-mamatay sa tawhanong kalag​—usa ka doktrinang gipasikad, dili sa Pulong sa Diyos, kondili sa Gregong pilosopiya! Kon imong ipasikad ang imong paglaom sa seguradong saad sa Diyos, ikaw usab makaseguro nga sa dili madugay “ang kamatayon mahanaw na”!​—Pinadayag 21:3-5.

[Hulagway sa panid 31]

Ang pagkabanhaw maoy usa ka mahimayaong kamatuoran sa Bibliya