Ang Katuigang 1990—Usa ka Dekada sa Kawalay-Kapihoan
ANG banagbanag sa katuigang 1990 nagdala uban niini sa bag-ong kalaoman alang sa kalinaw sa kalibotan. Apan kini nagdala usab sa way-katupong nga kawalay-kapihoan ug kalibog.
Pananglitan, adunay dakong kawalay-kapihoan kon unsay mahitabo sa mga nasod nga nagabiya sa giplano sa sentro nga mga ekonomiya nga nangapakyas. Ubay-ubay sa maong mga nasod namalhin ngadto sa libreng-baligyaan nga kapitalismo. Apan daghang nasod nga kapitalista na may kaylap nga kakabos ug kawalay-trabaho, hataas nga implasyon ug utang. Bisan ang Tinipong Bansa may dako kaayong sulodnong utang—mga tulo ka milyon ka milyong dolyares—ug mao usab ang kinadak-ang nangutang nga nasod diha sa internasyonal nga pamatigayon.
Usa ka resulta sa mga kaalaotan sa ekonomiya gipahayag sa usa ka editoryal sa New York Times, nga miingon: “Adunay mas daghang kabos kaayong mga tawo sa kalibotan kay sukad masukad.”
Sa bahin tungod sa nagausbawng mga kawalay-kapihoan, daghan ang misibog paingon sa kahakog: ako-una nga tinamdan, materyal nga kadalo, tinguha sa dihadihang katagbawan walay sapayan sa mga sangpotanan. Ang kaylap nga pag-abusar sa droga maoy ebidensiya niini. Si Christopher Lasch, usa ka propesor sa kasaysayan sa University of Rochester, nagpahayag niini niining paagiha: “Ang moral nga pasikaranan nawala sa atong kultura.”
Ang dinayeg sa kalibotan nga ekonomistang si Arjo Klamer miingon: “Ang mga tawo sa arte, mga ekonomista, mga negosyante ug mga pamilya nawad-ag pagtuo sa modernistang mga kapihoan. . . . Ang pagkawala sa kasibot misangpot nga usa ka emosyon nga giambitan sa mga tawo sa tanang natad ug mga kalagdaan sa kalihokan.” Sa pag-ingon nga “ang kalibog nagalungtad,” siya midugang: “Pagkabahinbahin. Kahaw-ang. Panagsumpaki. Kagubot. Kini mao ang pipila ka pulong nga nauso. Sila nagabatbat sa makuting gambalay sa tapos-modernismo diin nahisalaag ang modernong mga tawo.”
Dayag nga makapaguol nga ang politikanhon, ekonomikanhon, ug sosyal nga mga sistema niining kalibotana walay permanenteng mga kasulbaran sa labihan ka dagkong mga suliran ug kawalay-kapihoan karong adlawa. Apan kining kahimtanga mismo gitagna diha sa mga tagna sa Bibliya alang sa atong panahon. Matikdi ang pipila ka panig-ingnan: “Sa kataposang mga adlaw ang mga panahon nga lisod sagubangon moabot.” “Sa yuta kagul-anan sa mga kanasoran, kay wala mahibalo sa lutsanan . . . samtang ang mga tawo panguyapan tungod sa kahadlok ug pagpaabot sa mga butang mahitabo sa gipuy-ang yuta.”—2 Timoteo 3:1; Lucas 21:25, 26.
[Picture Credit Line sa panid 31]
Fotografia de Publicaciones Capriles, Carocas, Venezuela