Reperensiya Para sa Workbook sa Tigom nga Kinabuhi ug Ministeryo
Oktubre 5-11
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | EXODO 31-32
“Isalikway ang Idolatriya”
(Exodo 32:1) Sa kasamtangan, namatikdan sa katawhan nga si Moises dugayng milugsong gikan sa bukid. Busa gitapok-an nila si Aaron ug giingnan: “Buhati mig diyos nga maggiya namo, kay wala mi mahibalo kon unsa nay nahitabo aning Moises nga nagpagawas namo sa Ehipto.”
Uswag Ngadto sa Pagkahamtong—‘Haduol Na ang Dakong Adlaw ni Jehova’
11 Dili sayon ang pagpadapat sa atong nahibaloan sa Kasulatan, ilabina kon lisod ang mga kahimtang. Pananglitan, wala madugay human pagawsa ni Jehova ang mga anak sa Israel gikan sa pagkaulipon sa Ehipto, sila “nakiglalis kang Moises” ug nagpadayon “sa pagbutang kang Jehova sa pagsulay.” Ngano? Tungod kay sila walay tubig nga mainom. (Ex. 17:1-4) Wala pa dangtig duha ka bulan human nga sila nakigsaad sa Diyos ug miuyon sa pagbuhat sa “tanang pulong nga gisulti ni Jehova,” gilapas na nila ang iyang balaod bahin sa pagsimbag diyosdiyos. (Ex. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Ang pagdugay ba ni Moises didto sa Bukid sa Horeb, sa dihang siya midawat ug instruksiyon, maoy hinungdan nga sila nangahadlok? Naghunahuna kaha sila nga ang mga Amalekanhon mosulong pag-usab kanila ug ang mga Israelinhon walay mahimo kon wala si Moises, nga gigamit ni Jehova kaniadto sa pagpildi sa mga Amalekanhon? (Ex. 17:8-16) Kana posible, apan bisan kon unsa pay hinungdan, ang mga Israelinhon “wala magmasinugtanon.” (Buh. 7:39-41) Si Pablo nag-awhag sa mga Kristohanon nga ‘buhaton ang kutob sa ilang maarangan’ aron dili “mahulog sa samang sumbanan sa pagkadili-masinugtanon” nga gipakita sa mga Israelinhon sa dihang nangahadlok sila sa pagsulod sa Yutang Saad.—Heb. 4:3, 11.
(Exodo 32:4-6) Unya iyang gikuha kanila ang bulawan ug gikulit kini ug gihimong estatuwa nga nating baka. Sila miingon: “Kini ang imong Diyos, Oh Israel, ang nagpagawas nimo sa Ehipto.” 5 Pagkakita ni Aaron niini, naghimo siyag halaran sa atubangan niini. Dayon si Aaron miingon: “Ugma dunay pista para kang Jehova.” 6 Busa sayo silang namangon pagkaugma ug nagtanyag silag mga halad nga sinunog ug mga halad sa panag-ambit. Human niana ang katawhan nanglingkod aron mangaon ug manginom. Unya sila nanindog aron maglipaylipay.
Sunda ang Diyos Aron Makabenepisyo sa Iyang mga Saad
12 Gituman dayon ni Jehova ang iyang papel diha sa pakigsaad sa Balaod. Nagpatukod siyag tolda sa pagsimba ug nagtudlog mga saserdote aron ang makasasalang katawhan makaduol kaniya. Apan ang Israel nalimot dayon sa ilang panaad sa Diyos ug “gipasakitan bisan ang Balaang Usa sa Israel.” (Sal. 78:41) Pananglitan, samtang si Moises atua sa Bukid sa Sinai aron sa pagdawat ug dugang instruksiyon, ang mga Israelinhon wala kapaabot niya ug nawad-ag pagtuo sa Diyos. Nagtuo sila nga gibiyaan na sila ni Moises. Busa mihimo silag bulawang baka ug miingon: “Kini mao ang imong Diyos, Oh Israel, nga nagpagawas kanimo gikan sa yuta sa Ehipto.” (Ex. 32:1, 4) Dayon mihimo silag kasaulogan nga gitawag nilag “pista alang kang Jehova,” diin sila nangyukbo ug naghalad sa bulawang baka. Dihang nakita kini ni Jehova, iyang giingnan si Moises: “Sila sa madali mitipas sa dalan nga gisugo ko kanila nga pagalaktan.” (Ex. 32:5, 6, 8) Ikasubo nga sukad niadto, ang Israel mihimog daghang saad sa Diyos nga wala nila tumana.—Num. 30:2.
(Exodo 32:9, 10) Si Jehova miingon kang Moises: “Nakita nako nga gahig ulo kini nga katawhan. 10 Suko kaayo ko. Busa laglagon nako sila, ug maghimo kog dakong nasod gikan kanimo.”
“Kinsa ang Dapig Kang Jehova?”
14 Kabalo ang katawhan nga seryosong sala ang idolatriya. (Ex. 20:3-5) Pero wala madugay, nagsimba na silag bulawang baka! Bisan pa niining klaro kaayong pagsupak, gipatuo sa mga Israelinhon ang ilang kaugalingon nga dapig gihapon sila kang Jehova. Gitawag pa gani ni Aaron ang pagsimba sa baka ingong “usa ka pista alang kang Jehova”! Unsay reaksiyon ni Jehova? Mibati siyang giluiban. Giingnan ni Jehova si Moises nga ang katawhan “migawi sa ikadaot” ug “mitipas sa dalan nga gisugo [Niya] kanila nga pagalaktan.” ‘Nasuko’ pag-ayo si Jehova, nga naghunahuna pa gani siyang paphaon ang bag-ong natukod nga nasod, ang Israel.—Ex. 32:5-10.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Exodo 31:17) Kini maoy permanenteng ilhanan tali kanako ug sa mga Israelinhon, kay gibuhat ni Jehova ang langit ug ang yuta sa unom ka adlaw ug sa ikapitong adlaw siya nagpahulay.’”
“Dunay Gitakdang Panahon” sa Pagtrabaho ug Pagpahulay
4 Ang panig-ingnan ba nga gipakita ni Jehova ug Jesus sa pagtrabaho pag-ayo nagpasabot nga dili na ta kinahanglang mopahulay? Wala. Si Jehova dili gyod kapoyon, busa dili siya kinahanglang mopahulay. Pero ang Bibliya nag-ingon nga human lalanga ni Jehova ang langit ug yuta, “siya nagpahulay.” (Ex. 31:17) Dayag nga nagpasabot kana nga si Jehova mihunong sa pagpanglalang ug migahig panahon nga kalipayan ang iyang gihimo. Ug bisag si Jesus nagtrabaho pag-ayo samtang dinhi sa yuta, migahin gihapon siyag panahon sa pagpahulay ug sa pagpangaon uban sa iyang mga higala.—Mat. 14:13; Luc. 7:34.
(Exodo 32:32, 33) Apan karon kon gusto nimo, pasayloa ang ilang sala; kon dili, papasa ko sa imong basahon nga imong gisulat.” 33 Apan si Jehova miingon kang Moises: “Bisan kinsa nga nakasala nako, papason nako sa akong basahon.
Mga Pangutana Gikan sa mga Magbabasa
Ang pagmatikod sa usa ka tawo uban ang paghinumdom ug pag-uyon (kay ang iyang ngalan nahisulat “diha sa basahon sa kinabuhi”) wala magkahulogang gipasalig na kaniya ang kinabuhing dayon, nga daw kini gihukom daan o dili na mausab. Mahitungod sa mga Israelinhon, si Moises nangutana kang Jehova: “Karon kon imong pasayloon ang ilang sala,—ug kon dili, palaa ako, palihog, gikan sa imong basahon nga imong gisulat.” Ang Diyos mitubag: “Si bisan kinsa nga nakasala kanako, akong palaon siya gikan sa akong basahon.” (Exodo 32:32, 33) Oo, bisan tapos sa paglista sa Diyos sa usa ka tawo uban ang pag-uyon diha sa iyang “basahon,” ang indibiduwal mahimong masupilon o mobiya sa iyang pagtuo. Kon mahitabo kana, ang Diyos “magpala sa iyang ngalan gikan sa basahon sa kinabuhi.”—Pinadayag 3:5.
Pagbasa sa Bibliya
(Exodo 32:15-35) Unya si Moises milugsong gikan sa bukid dala ang duha ka papan sa Pamatuod diha sa iyang kamot. Ang mga papan gikulitan sa pikas ug pikas; kini gisulatan sa atubangan ug likod. 16 Ang mga papan hinimo sa Diyos, ug ang sinulat nga kinulit diha sa papan maoy sinulat sa Diyos. 17 Pagkadungog ni Josue nga naninggit ang katawhan didto sa kampo, giingnan niya si Moises: “Morag nag-away ang mga tawo.” 18 Apan si Moises miingon: “Dili kana tingog sa pag-awit tungod sa kadaogan, Ug dili kana tingog sa pagminatay tungod sa kapildihan; Laing tingog sa pag-awit ang akong nadungog.” 19 Sa nagkaduol na si Moises sa kampo ug nakita niya ang nating baka ug ang pagsayaw, misilaob ang iyang kasuko, ug gilabay niya ang mga papan nga iyang gidala ug napusgay kini sa tiilan sa bukid. 20 Gikuha niya ang nating baka nga ilang gihimo ug gisunog kini ug gidugmok hangtod nga napolbos; dayon iya kining gisabwag sa tubig ug gipainom sa mga Israelinhon. 21 Ug giingnan ni Moises si Aaron: “Unsay gibuhat sa katawhan kanimo nga nagpahinabo man kag dakong sala kanila?” 22 Si Aaron mitubag: “Ayawg kasuko, akong ginoo. Nahibalo ka pag-ayo nga ang katawhan may tendensiya sa paghimog daotan. 23 Busa ila kong giingnan, ‘Buhati mig diyos nga maggiya namo, kay wala mi mahibalo kon unsa nay nahitabo aning Moises nga nagpagawas namo sa Ehipto.’ 24 Mao nga giingnan nako sila, ‘Kon kinsay naay bulawan ninyo, tangtanga kana ug ihatag kanako.’ Dayon giitsa nako ni sa kalayo ug mitungha kining nating baka.” 25 Nakita ni Moises nga nagpatuyang ang katawhan kay gipasagdan sila ni Aaron, mao nga nahimo silang talamayon atubangan sa ilang mga kaaway. 26 Unya si Moises mibarog sa entrada sa kampo ug miingon: “Kinsay dapig kang Jehova? Duol nako!” Ug ang tanang Levihanon miduol palibot kaniya. 27 Karon siya miingon kanila: “Kini ang giingon ni Jehova, ang Diyos sa Israel, ‘Ang matag usa kaninyo magtakin sa iyang espada ug molibot sa tibuok kampo gikan sa usa ka ganghaan ngadto sa laing ganghaan, ug patyon niya ang iyang igsoon, silingan, ug suod nga higala.’” 28 Gituman sa mga Levihanon ang giingon ni Moises mao nga mga 3,000 ka lalaki ang gipatay niadtong adlawa. 29 Dayon si Moises miingon: “Ilain ang inyong kaugalingon para kang Jehova karong adlawa, kay mibarog mo batok sa inyong kaugalingong mga anak ug igsoon; panalanginan mo niya karong adlawa.” 30 Pagkaugma dayon, si Moises miingon sa katawhan: “Kamo nakahimog dakong sala, ug karon motungas ko sa bukid ug magpakiluoy kang Jehova kay basig pasayloon niya ang inyong sala.” 31 Busa mibalik si Moises kang Jehova ug miingon: “Dako kaayong sala ang nahimo sa katawhan! Naghimo silag diyos nga bulawan! 32 Apan karon kon gusto nimo, pasayloa ang ilang sala; kon dili, papasa ko sa imong basahon nga imong gisulat.” 33 Apan si Jehova miingon kang Moises: “Bisan kinsa nga nakasala nako, papason nako sa akong basahon. 34 Lakaw, dad-a ang katawhan sa dapit nga akong gisulti kanimo. Ang akong anghel mag-una kanimo, ug sa adlaw sa akong paghukom, akong silotan sila tungod sa ilang mga sala.” 35 Dayon gisilotan ni Jehova ang katawhan pinaagig hampak tungod sa nating baka nga gipahimo nila kang Aaron.
Oktubre 12-18
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | EXODO 33-34
“Nindot nga mga Hiyas ni Jehova”
(Exodo 34:5) Unya si Jehova nanaog diha sa panganod ug mitindog duol kaniya ug mipahayag bahin sa iyang ngalan nga Jehova.
it-2 460
Ngalan
Ang pisikal nga kalalangan nagpamatuod sa paglungtad sa Diyos, apan wala kini magbutyag sa ngalan sa Diyos. (Sal 19:1; Rom 1:20) Ang pagkaila sa tawo sa ngalan sa Diyos nagkahulogan ug labaw pa kay sa pagkasinati lamang pinaagi sa pulong. (2Cr 6:33) Kini nagkahulogan sa aktuwal nga pagkaila sa Pagkapersona—sa iyang mga katuyoan, kalihokan, ug mga hiyas sumala sa gibutyag sa iyang Pulong. (Itandi ang 1Ha 8:41-43; 9:3, 7; Neh 9:10.) Kini giilustrar sa kahimtang ni Moises, usa ka tawo kinsa ‘nailhan ni Jehova pinaagi sa ngalan,’ buot ingnon, suod nga nailhan. (Ex 33:12) Si Moises nakapribilehiyo sa pagkakita sa himaya ni Jehova ug usab sa ‘pagkadungog sa pagpahayag sa ngalan ni Jehova.’ (Ex 34:5) Ang maong kapahayagan dili usa ka pagsubli lamang sa ngalan ni Jehova apan maoy usa ka pahayag bahin sa mga hiyas ug mga kalihokan sa Diyos. “Si Jehova, si Jehova, usa ka Diyos nga maluluy-on ug mapuangoron, mahinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran, nagatipig ug mahigugmaong-kalulot alang sa linibo, nagapasaylo ug kasaypanan ug kalapasan ug sala, apan dili gayod magpahigawas gikan sa silot, nga nagapahamtang ug silot nganha sa mga anak ug nganha sa mga apo tungod sa kasaypanan sa mga amahan, nganha sa ikatulo nga kaliwatan ug nganha sa ikaupat nga kaliwatan.” (Ex 34:6, 7) Sa susama, ang awit ni Moises, nga naundan sa mga pulong nga “kay akong ipahayag ang ngalan ni Jehova,” nagbatbat sa mga pakiglabot sa Diyos uban sa Israel ug naghubit sa iyang personalidad.—Deu 32:3-44.
(Exodo 34:6) Si Jehova miagi sa iyang atubangan ug miingon: “Si Jehova, si Jehova, Diyos nga maluluy-on ug mabination, dili daling masuko ug dagaya sa maunongong gugma ug kamatuoran,
Sa Dihang Gipadayag ni Jehova ang Iyang mga Hiyas
Ang unang butang nga gisulti ni Jehova bahin sa iyang kaugalingon mao nga siya “usa ka Diyos nga maluluy-on ug mapuangoron.” (Bersikulo 6) Sumala sa usa ka eskolar sa Bibliya, ang Hebreohanong pulong nga gihubad ug “maluluy-on” nagpaila nga ang Diyos adunay “malumong pagbati, sama nianang sa usa ka amahan ngadto sa iyang mga anak.” Ang pulong nga gihubad ug “mapuangoron” nalangkit sa usa ka berbo nga “naghubit sa usa ka tawo nga kinasingkasing nga natukmod sa pagtabang sa usa nga nanginahanglan.” Klaro nga gusto ni Jehova nga atong mahibaloan nga siya nag-atiman sa iyang mga magsisimba sama sa pag-atiman sa mga ginikanan sa ilang mga anak—nga may halalom nga gugma ug kahingawa sa ilang mga panginahanglan.—Salmo 103:8, 13.
Sunod, si Jehova nag-ingon nga siya “mahinay sa kasuko.” (Bersikulo 6) Siya dili daling masuko sa iyang mga alagad dinhi sa yuta. Hinunoa, siya mapailobon kanila ug sa ilang mga kahuyangan samtang naghatag kanilag higayon nga mag-usab sa ilang makasasalang mga buhat.—2 Pedro 3:9.
Ang Diyos nagpadayon sa pag-ingon nga siya “dagaya sa mahigugmaong-kalulot ug kamatuoran.” (Bersikulo 6) Ang mahigugmaong-kalulot, o maunongong gugma, maoy bililhong hiyas nga pinaagi niana mapatungha ni Jehova ang usa ka lig-on ug dumalayong bugkos tali kaniya ug sa iyang katawhan. (Deuteronomio 7:9) Si Jehova mao usab ang tuboran sa kamatuoran. Siya dili manglimbong ni malimbongan. Sanglit siya ang “Diyos sa kamatuoran,” kita makatuo gayod sa tanan niyang gisulti, lakip na sa iyang mga saad alang sa umaabot.—Salmo 31:5.
(Exodo 34:7) nagapakitag maunongong gugma sa linibo ka henerasyon, nagapasaylo sa kasaypanan ug kalapasan ug kasal-anan, apan dili niya pasagdang dili masilotan ang nakasala, ug ang silot sa kasaypanan sa mga amahan ipahamtang niya sa mga anak ug mga apo, sa ikatulo ug ikaupat nga henerasyon.”
Sa Dihang Gipadayag ni Jehova ang Iyang mga Hiyas
Ang laing hinungdanong kamatuoran nga gusto ni Jehova nga atong mahibaloan bahin sa iyang kaugalingon mao nga siya nagapasaylo sa “kasaypanan ug kalapasan ug sala.” (Bersikulo 7) Siya “andam sa pagpasaylo” sa mahinulsolong mga makasasala. (Salmo 86:5) Sa samang higayon, si Jehova dili mokonsentir sa pagkadaotan. Siya nagpatin-aw nga siya “dili gayod magpahigawas gikan sa silot.” (Bersikulo 7) Ang balaan ug matarong nga Diyos magasilot gayod niadtong tinuyo nga nagapakasala. Sa madugay o sa madali ilang anihon ang sangpotanan sa ilang sala.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Exodo 33:11) Si Jehova direktang nakigsulti kang Moises, samag tawo nga nakigsulti sa laing tawo. Inigbalik niya sa kampo, ang iyang tig-alagad nga si Josue nga anak ni Nun magpabilin lang sa tolda.
(Exodo 33:20) Apan siya midugang: “Dili ka puwedeng makakita sa akong nawong, kay walay tawo nga makakita nako ug mabuhi pa.”
Mga Haylayt Gikan sa Basahon sa Exodo
33:11, 20—Sa unsang paagi ang Diyos nakigsulti kang Moises nga “nawong sa nawong”? Kining maong panultihon nagpasabot sa suod nga panagkabildohay. Si Moises nakigsulti sa hawas sa Diyos ug binabang nakadawat sa instruksiyon gikan kang Jehova pinaagi kaniya. Apan si Moises wala makakita kang Jehova, tungod kay ‘walay tawo nga makakita sa Diyos ug mabuhi pa.’ Sa pagkatinuod, si Jehova wala makigsulti kang Moises sa personal. Ang Balaod “gipadangat pinaagi sa mga manulonda pinaagi sa kamot sa usa ka tigpataliwala,” nag-ingon ang Galacia 3:19.
(Exodo 34:23, 24) “Katulo sa usa ka tuig, ang tanang lalaki moatubang sa matuod nga Ginoo, si Jehova, ang Diyos sa Israel. 24 Kay akong abogon ang mga nasod sa inyong atubangan ug padak-on ang inyong teritoryo, ug walay bisan kinsa nga magtinguha sa inyong yuta samtang manungas mo aron moatubang kang Jehova nga inyong Diyos katulo sa usa ka tuig.
Seguroa nga Unahon ang mga Butang nga Angayng Unahon!
Katulo sa usa ka tuig ang matag lalaki nga Israelinhon ug proselita diha sa maong nasod gisugo sa pag-atubang kang Jehova. Kay nakaamgo nga ang tibuok pamilya makabenepisyo sa espirituwal gikan sa maong mga okasyon, daghang ulo sa pamilya ang naghikay nga mouban kanila ang ilang asawa ug mga anak. Apan kinsay manalipod sa ilang mga balay ug sa ilang mga uma batok sa pagsulong sa kaaway samtang milakaw ang pamilya? Si Jehova misaad: “Walay bisan kinsa nga magtinguha sa imong yuta kon ikaw motungas sa pagpakita sa atubangan ni Jehova nga imong Diyos katulo sa usa ka tuig.” (Exodo 34:24) Nagkinahanglag pagtuo alang sa mga Israelinhon sa pagtuo nga kon unahon nila ang espirituwal nga mga intereses, dili sila mawad-an sa materyal nga paagi. Gituman ba ni Jehova ang iyang pulong? Gituman gayod!
Pagbasa sa Bibliya
(Exodo 33:1-16) Si Jehova misultig dugang kang Moises: “Biya dinhi uban sa katawhan nga imong gipagawas sa Ehipto. Adto sa yuta nga akong gipanumpa kang Abraham, Isaac, ug Jacob, dihang miingon ko, ‘Ihatag nako ni sa imong kaliwat.’ 2 Magpadala kog anghel nga mag-una nimo ug akong abogon ang mga Canaanhon, Amorihanon, Hitihanon, Perizihanon, Hivihanon, ug mga Jebusihanon. 3 Adto sa yuta nga abunda sa gatas ug dugos. Apan dili ko mouban ninyo, kay kamo katawhan nga gahig ulo, ug basig mapuo mo nako sa dalan.” 4 Dihang nadungog sa katawhan kining sakit nga mensahe, sila naguol pag-ayo, ug walay usa nila nga nagsul-ob ug mga alahas. 5 Si Jehova miingon kang Moises: “Sultihi ang mga Israelinhon, ‘Kamo gahig ulo nga katawhan. Puwede kong moanhag kalit sa inyong kampo ug puohon mo. Busa ayawg isul-ob ang inyong mga alahas samtang maghunahuna ko kon unsaon mo nako.’” 6 Busa gikan sa Bukid sa Horeb paunahan, wala isul-ob sa mga Israelinhon ang ilang mga alahas. 7 Karon gidala ni Moises ang iyang tolda ug gipatindog kini sa dapit nga layolayo sa kampo, ug gitawag niya kinig tolda nga tagboanan. Kadtong gustong magpakisayod kang Jehova moadto sa tolda nga tagboanan sa gawas sa kampo. 8 Dihang mopaingon si Moises sa tolda, ang tanang katawhan manindog sa entrada sa ilang kaugalingong tolda, ug ilang tan-awon si Moises hangtod makasulod siya sa tolda. 9 Inigsulod ni Moises sa tolda, ang haliging panganod manaog ug mobarog sa entrada sa tolda samtang makigsulti ang Diyos kang Moises. 10 Inigkakita sa katawhan sa haliging panganod nga nagbarog sa entrada sa tolda, ang matag usa nila moyukbo diha sa entrada sa iyang kaugalingong tolda. 11 Si Jehova direktang nakigsulti kang Moises, samag tawo nga nakigsulti sa laing tawo. Inigbalik niya sa kampo, ang iyang tig-alagad nga si Josue nga anak ni Nun magpabilin lang sa tolda. 12 Karon si Moises miingon kang Jehova: “Imo kong giingnan, ‘Dad-a kining katawhan,’ apan wala ko nimo sultihi kon kinsay imong ipadala uban nako. Giingnan sab ko nimo, ‘Nakaila kaayo ko nimo ug nakauyon ko nimo.’ 13 Kon nakauyon ka nako, palihog pahibaloa ko sa imong mga dalan, aron mailhan ti ka ug padayon ko nimong uyonan. Hinumdomi sab nga kining nasora imong katawhan.” 14 Busa siya miingon: “Ako mismo ang mouban nimo, ug hatagan ti kag kalinaw.” 15 Si Moises miingon kaniya: “Kon dili ka mouban, ayaw mi pabiyaa dinhi. 16 Unsaon man pagkahibalo sa mga tawo nga giuyonan ko nimo ug ang imong katawhan? Dili ba pinaagi man sa imong pag-uban namo, aron ako ug ang imong katawhan malahi gikan sa tanang katawhan sa tibuok yuta?”
Oktubre 19-25
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | EXODO 35-36
“Gitabangan sa Paghimo sa Buluhaton Para Kang Jehova”
(Exodo 35:25, 26) Ang tanang hanas nga babaye manomanong nagkalinyas, ug gidala nila ang ilang hinimo nga mga hilo: asul nga hilo, purpura nga delana, hayag-pula nga hilo, ug maayong klase nga lino. 26 Ug ang tanang hanas nga babaye nga gipalihok sa ilang kasingkasing nagkalinyas ug balhibo sa kanding.
Si Jehova Dagayang Magpanalangin Niadtong Andam ug Kasingkasing
Ang labing nakapalipay kang Jehova mao ang andam nga kasingkasing niadtong misuportar sa putling pagsimba, dili ang materyal nga mga halad. Natukmod usab sila sa paghatag sa ilang panahon ug kusog. “Ang tanang babaye nga maalamon sa kasingkasing nagkalinyas pinaagi sa ilang mga kamot,” miingon ang asoy. Gani, “ang tanang babaye kansang mga kasingkasing nagtukmod kanila uban ang kaalam nagkalinyas sa balhibo sa kanding.” Dugang pa, si Jehova naghatag kang Bezalel ug ‘kaalam, pagsabot, ug kahibalo sa tanang matang sa pagkahanas sa pagbuhat.’ Gani, ang Diyos nagpuno kang Bezalel ug Oholiab ug kaalam sa kasingkasing sa pagbuhat sa tanan nga gisugo kanila.—Ex. 35:25, 26, 30-35.
(Exodo 35:30-35) Unya si Moises miingon sa mga Israelinhon: “Gipili ni Jehova si Bezalel nga anak ni Uri nga anak ni Hur sa tribo ni Juda. 31 Gipuno siya sa Diyos sa iyang espiritu aron makabaton siyag kaalam, pagsabot, ug kahanas sa paghimog bisan unsang butang, 32 sa pagdisenyog mga butang, sa pagsalsal ug bulawan, plata, ug tumbaga, 33 sa pagtabas ug pagplastar ug mga bato, ug sa paghimog bisan unsang butang nga hinimo sa kahoy. 34 Siya ug si Oholiab, nga anak ni Ahisamak sa tribo ni Dan, gihatagan sa Diyos ug katakos sa pagtudlo sa uban. 35 Gihatagan niya silag kahanas sa pagbuhat sa tanang buluhaton sa artesano, sa tigborda, sa tigdisenyog panapton, ug sa tighablon gamit ang asul nga hilo, purpura nga delana, hayag-pula nga hilo, ug maayong klase nga lino. Himoon nila ang tanang matang sa trabaho, ug mag-andam silag lainlaing disenyo.
Matinumanong mga Alagad Kanhi—Gigiyahan sa Espiritu sa Diyos
6 Ang kasinatian sa katalirongan ni Moises nga si Bezalel nagpakita kon sa unsang paagi molihok ang espiritu sa Diyos. (Basaha ang Exodo 35:30-35.) Si Bezalel gitudlo nga manguna sa paghimo sa mga kasangkapan sa tabernakulo. May kasinatian na ba siya niini una gihatagan sa maong dakong proyekto? Posible. Apan lagmit ang iyang kinaulahiang trabaho mao ang paghimog tisa para sa mga Ehiptohanon. (Ex. 1:13, 14) Busa unsaon ni Bezalel pagpalampos kining lisod nga proyekto? Si Jehova ‘nagpuno kaniya sa espiritu sa Diyos sa kaalam, sa pagsabot ug sa kahibalo ug sa tanang matang sa kahanas sa pagbuhat ug pagdisenyog mga galamiton aron sa paghimo sa tanang matang sa binatid nga pagkabuhat nga mga kagamitan.’ Ang katakos ni Bezalel gipauswag pa sa balaang espiritu. Tinuod usab kana kang Oholiab. Lagmit sila hanas kaayo kay napalampos nila ang ilang buluhaton ug nakatudlo pa sa uban.
(Exodo 36:1, 2) “Si Bezalel magbuhat uban ni Oholiab ug sa tanang hanas nga tawo, kinsa gihatagan ni Jehova ug kaalam ug pagsabot aron mahibalo sila kon unsaon paghimo ang tanang buluhaton maylabot sa balaang pag-alagad sumala sa gisugo ni Jehova.” 2 Unya gitawag ni Moises si Bezalel, Oholiab, ug ang tanang hanas nga tawo kansang kasingkasing gibutangan ni Jehova ug kaalam, ang matag usa kansang kasingkasing napalihok sa pagboluntaryo sa buluhaton.
Matinumanong mga Alagad Kanhi—Gigiyahan sa Espiritu sa Diyos
7 Ang laing pamatuod nga si Bezalel ug Oholiab gigiyahan sa espiritu sa Diyos mao ang talagsaong kalig-on sa ilang gihimo. Kini gigamit gihapon mga 500 ka tuig sa ulahi. (2 Cron. 1:2-6) Dili sama sa mga tiggama karon, si Bezalel ug Oholiab dili interesadong mainila tungod sa ilang gihimo. Buot nilang mapasidunggan si Jehova sa tanan nilang nalampos.—Ex. 36:1, 2.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Exodo 35:1-3) Sa ulahi gitigom ni Moises ang tanang Israelinhon ug giingnan sila: “Kini ang mga sugo ni Jehova nga angayng tumanon: 2 Unom ka adlaw mong makahimo sa inyong buluhaton, apan ang ikapitong adlaw mahimong balaan kaninyo kay kini maoy igpapahulay, bug-os nga pagpahulay para kang Jehova. Bisan kinsa nga magtrabaho nianang adlawa patyon. 3 Ayaw mo paghaling ug kalayo bisan asa sa inyong gipuy-an sa adlawng Igpapahulay.”
Pagkakat-on sa mga Dalan ni Jehova
14 Unaha ang espirituwal nga mga butang. Ang nasod sa Israel kinahanglang dili mogugol ug daghan kaayong panahon sa pag-atiman sa pisikal nga mga panginahanglan nga wala na hinuon silay panahon sa espirituwal nga mga kalihokan. Ang kinabuhi sa mga Israelinhon kinahanglang dili ideboto sa yutan-ong mga pangagpas lamang. Si Jehova naggahin ug panahon kada semana nga iyang gipaila ingong balaan, panahon nga gamiton lamang sa kalihokan nga adunay kalabotan sa pagsimba sa matuod nga Diyos. (Exodo 35:1-3; Numeros 15:32-36) Kada tuig, dugang panahon ang gigahin alang sa gitakda nga balaang mga kombensiyon. (Levitico 23:4-44) Maghatag kinig mga kahigayonan sa paghisgot bahin sa gamhanang mga buhat ni Jehova, nga mapahinumdoman sa iyang mga dalan, ug sa pagpasalamat kaniya tungod sa tanan niyang kaayo. Samtang ang mga tawo magpahayag sa ilang pagkamahinalaron ngadto kang Jehova, mosamot ang ilang kahadlok ug gugma sa Diyos ug matabangan sila sa paglakaw diha sa iyang mga dalan. (Deuteronomio 10:12, 13) Ang maayong mga prinsipyo nga anaa nianang maong mga instruksiyon makabenepisyo sa mga alagad ni Jehova karon.—Hebreohanon 10:24, 25.
(Exodo 35:21) Dayon ang tanan nga gipalihok sa ilang kasingkasing nangabot ug nagdalag mga amot kang Jehova para sa tolda nga tagboanan, para sa tanang pag-alagad niini, ug para sa balaang mga besti.
Ang Pagkamanggihatagon Makalipay
Nan, handurawa lang kon unsay gibati sa mga Israelinhon. Ang mga kaliwatan nag-antos sa mapait nga pagkaulipon ug kawalad-on. Karon sila may kagawasan na ug dagaya sa mga kabtangan. Unsay ilang gibati bahin sa pagpaambit sa uban niadtong maong mga kabtangan? Tingali mibati sila nga ilang kinitaan kini ug may katungod sa pagtago niini. Apan, sa dihang gihangyo sa pag-amot sa pinansiyal nga paagi aron sa pagsuportar sa putli nga pagsimba, sila miamot—ug dili kontragusto o sa tinihik! Sila wala malimot nga si Jehova ang nagpaarang aron sila makabaton ug materyal nga mga butang. Busa, sila mihatag nga madagayaon sa ilang plata ug bulawan ug mga binuhi. Sila “mainandamon ug kasingkasing.” Ang ilang ‘mga kasingkasing nagdasig kanila.’ ‘Ang ilang espiritu nag-aghat kanila.’ Kadto maoy tinuod gayod nga “kinabubut-ong pagpanghatag ngadto kang Jehova.”—Exodo 25:1-9; 35:4-9, 20-29; 36:3-7.
Pagbasa sa Bibliya
(Exodo 35:1-24) Sa ulahi gitigom ni Moises ang tanang Israelinhon ug giingnan sila: “Kini ang mga sugo ni Jehova nga angayng tumanon: 2 Unom ka adlaw mong makahimo sa inyong buluhaton, apan ang ikapitong adlaw mahimong balaan kaninyo kay kini maoy igpapahulay, bug-os nga pagpahulay para kang Jehova. Bisan kinsa nga magtrabaho nianang adlawa patyon. 3 Ayaw mo paghaling ug kalayo bisan asa sa inyong gipuy-an sa adlawng Igpapahulay.” 4 Dayon si Moises miingon sa tanang Israelinhon: “Kini ang gisugo ni Jehova, 5 ‘Maghatag mog amot kang Jehova. Ang matag usa nga may mahinatagong kasingkasing magdala niini ingong amot kang Jehova: bulawan, plata, tumbaga, 6 asul nga hilo, purpura nga delana, hayag-pula nga hilo, maayong klase nga lino, balhibo sa kanding, 7 panit sa laking karnero nga gitinag pula, panit sa poka, kahoyng akasya, 8 lana para sa mga lampara, balsamo para sa lana nga pangdihog ug sa humot nga insenso, 9 mga batong onyx, ug ubang bato nga ibutang sa epod ug sa tabon sa dughan. 10 “‘Panganhi mo, kamong tanang hanas, ug buhata ang tanang gisugo ni Jehova: 11 ang tabernakulo apil ang tabon niini, mga kaw-it, mga kuwadrong bayanan, mga balabag, mga haligi, ug mga suksokanang patongan niini; 12 ang Kaban apil ang mga yayongan ug tabon niini, ug ang kortina nga pangtabil; 13 ang lamesa apil ang mga yayongan ug tanang galamiton niini, ug ang halad nga tinapay; 14 ang tangkawan apil ang mga galamiton, mga lampara, ug lana niini; 15 ang halaran sa insenso ug ang mga yayongan niini; ang lana nga pangdihog ug ang humot nga insenso; ang tabil para sa entrada sa tabernakulo; 16 ang halaran sa halad nga sinunog ug ang tumbagang parilya niini, ang mga yayongan ug ang tanang galamiton niini; ang kawakawa ug ang tungtonganan niini; 17 ang mga kortina sa hawanan, ang mga haligi ug ang mga suksokanang patongan niini; ang tabil sa entrada sa hawanan; 18 ang mga ugsok sa tabernakulo ug ang mga ugsok sa hawanan ug ang mga pisi niini; 19 ang maayong pagkahablon nga mga besti para sa pag-alagad sa sangtuwaryo, ang balaang mga besti ni Aaron nga saserdote, ug ang mga besti sa iyang mga anak nga mag-alagad ingong mga saserdote.’” 20 Busa ang tanang nagkatigom nga Israelinhon nanghawa sa atubangan ni Moises. 21 Dayon ang tanan nga gipalihok sa ilang kasingkasing nangabot ug nagdalag mga amot kang Jehova para sa tolda nga tagboanan, para sa tanang pag-alagad niini, ug para sa balaang mga besti. 22 Daghan ang nangabot, mga lalaki ug mga babaye nga may mahinatagong kasingkasing. Nagdala silag mga barpin, ariyos, singsing, ubang alahas, ug bisan unsang butang nga bulawan. Gihatag nila ang ilang mga halad nga bulawan kang Jehova. 23 Ug ang tanan nga may asul nga hilo, purpura nga delana, hayag-pula nga hilo, maayong klase nga lino, balhibo sa kanding, mga panit sa laking karnero nga gitinag pula, ug mga panit sa poka, sila nagdala niini. 24 Ang tanang gustong moamot ug plata ug tumbaga nagdala niini ingong amot kang Jehova, ug ang tanan nga may kahoyng akasya nagdala niini para sa proyekto.
Oktubre 26–Nobyembre 1
BAHANDI GIKAN SA PULONG SA DIYOS | EXODO 37-38
“Mga Halaran sa Tabernakulo ug ang Papel Niini sa Tinuod nga Pagsimba”
(Exodo 37:25) Unya iyang gihimo ang halaran sa insenso nga kahoyng akasya. Kuwadrado kini, nga usa ka maniko ang gitas-on, usa ka maniko ang gilapdon, ug duha ka maniko ang gihabogon. Ang halaran naay mga sungay. Gikan sa halaran hangtod sa mga sungay niini walay sinumpayan.
Halaran
Halaran sa insenso. Ang halaran sa insenso (gitawag usab nga “halaran nga bulawan” [Ex 39:38]) ginama usab sa kahoyng akasya, ug ang ibabawng bahin ug ang mga kilid niini gihaklapan ug bulawan. Sa ibabaw adunay ribete nga bulawan libot niini. Ang sukod sa halaran maoy 44.5 sm (17.5 pul.) kuwadrado ug 89 sm (2.9 p) ang gihabogon, ug kini usab adunay “mga sungay” nga nagtuybo gikan sa upat ka eskina o kanto niini. Gihimo ang duha ka argolya nga bulawan ingong sul-otanan sa mga yayongan nga ginama sa akasya nga gihaklapan ug bulawan, ug kini nga mga argolya gibutang sa ubos sa ribete nga bulawan sa magkaatbang nga mga kilid sa halaran. (Ex 30:1-5; 37:25-28) Usa ka espesyal nga insenso ang sunogon sa ibabaw niini nga halaran kaduha sa usa ka adlaw, sa buntag ug sa gabii. (Ex 30:7-9, 34-38) Sa ubang mga teksto gihisgotan ang paggamit ug insensaryo alang sa pagsunog ug insenso, ug dayag nga kini gigamit usab labot sa halaran sa insenso. (Lev 16:12, 13; Heb 9:4; Pin 8:5; itandi ang 2Cr 26:16, 19.) Ang halaran sa insenso nahimutang sa sulod sa tabernakulo sa dili pa ang kortina sa Labing Balaan, maong giingon nga kini nahimutang sa “atubangan sa arka sa pagpamatuod.”—Ex 30:1, 6; 40:5, 26, 27.
(Exodo 37:29) Gihimo sab niya ang balaang lana nga pangdihog ug ang lunsay ug humot nga insenso nga maayong pagkatimpla.
it-1 1127
Insenso
Ang sagradong insenso nga gilagda nga gamiton didto sa tabernakulo sa kamingawan maoy gama sa mahalong mga sambog nga giamot sa kongregasyon. (Ex 25:1, 2, 6; 35:4, 5, 8, 27-29) Sa paghatag sa Diyos sa pormula sa pagsagol niining upat ka sambog, si Jehova miingon kang Moises: “Pagkuha ug mga pahumot: mga tinulo nga estacte ug onika ug pinahumotan nga galbanum ug lunsay nga kamangyan. Kinahanglan nga sama ang gidaghanon sa matag usa. Ug himoon mo kini nga insenso, usa ka sambog sa mga yerbang-paalimyon, nga gama sa usa ka tighimog pahumot, inasinan, lunsay, butang nga balaan. Ug dugmokon mo ang pipila niini aron mapolbos, ug ibutang mo ang pipila niini sa atubangan sa Pagpamatuod sulod sa tolda nga tagboanan, diin didto akong ipadayag ang akong kaugalingon kanimo. Kinahanglan nga labing balaan kini alang kaninyo.” Dayon, aron ipasiugda diha kanila ang bugtong nga paggamit sa insenso ug ang pagkabalaan niini, si Jehova midugang: “Bisan kinsa nga maghimo ug sama niini aron tagamtamon ang kahumot niini pagaputlon gikan sa iyang katawhan.”—Ex 30:34-38; 37:29.
(Exodo 38:1) Iyang gihimo ang halaran sa halad nga sinunog gamit ang kahoyng akasya. Kuwadrado kini, nga lima ka maniko ang gitas-on, lima ka maniko ang gilapdon, ug tulo ka maniko ang gihabogon.
it-1 944
Halaran
Mga Halaran sa Tabernakulo. Sa dihang gitukod ang tabernakulo, ang duha ka halaran gitukod sumala sa disenyo nga gisugo sa Diyos. Ang halaran sa halad-nga-sinunog (gitawag usab nga “halaran nga tumbaga” [Ex 39:39]) maoy gama sa kahoyng akasya nga pormag haw-ang nga kaban, nga dayag nga walay tabon o lubot. Kini maoy 2.2 m (7.3 p) kuwadrado ug 1.3 m (4.4 p) ang gihabogon nga may “mga sungay” nga nagtuybo gikan sa upat ka [gipadayon sa panid 961] [sumpay sa panid 944] eskina o kanto niini. Kini lukop nga gihaklapan ug tumbaga. Ang usa ka parilya o rehasrehas nga tumbaga gibutang ubos sa sanipa sa halaran “sa sulod niini,” “sa may tungatunga.” Sa pagdala sa halaran, upat ka argolya ang gitaod sa upat ka ngilit duol sa parilya, ug mopatim-awng mao ra usab kini nga mga argolya ang sul-otan sa duha ka yayongan nga kahoyng akasya nga hinaklapan ug tumbaga. Kini mahimong magkahulogan nga gibutangan ug gawang ang duha ka kilid sa halaran aron kasul-otan sa lapad nga parilya, diin ang mga argolya nagsiwil sa isigkakilid. Magkalahi kaayo ang mga opinyon sa mga eskolar bahin niini, ug daghan ang naghunahuna nga lagmit dihay duha ka paris sa mga argolya, ug kining ikaduhang paris, nga sul-otanan sa mga yayongan, direktang gitaod sa gawas nga bahin sa halaran. Gihimo ang mga galamiton nga tumbaga sama sa mga laton ug mga pala alang sa mga abo, mga panaksan nga saloran sa dugo sa mga hayop, mga tenedor nga gamiton sa pagkuha sa unod, ug mga insensaryo.—Ex 27:1-8; 38:1-7, 30; Num 4:14.
Pagpangitag Espirituwal nga Bahandi
(Exodo 37:1) Dayon gihimo ni Bezalel ang Kaban nga kahoyng akasya. Duhag tunga ka maniko ang gitas-on niini, usag tunga ka maniko ang gilapdon, ug usag tunga ka maniko ang gihabogon.
(Exodo 37:10) Dayon iyang gihimo ang lamesa nga kahoyng akasya. Duha ka maniko ang gitas-on niini, usa ka maniko ang gilapdon, ug usag tunga ka maniko ang gihabogon.
(Exodo 37:25) Unya iyang gihimo ang halaran sa insenso nga kahoyng akasya. Kuwadrado kini, nga usa ka maniko ang gitas-on, usa ka maniko ang gilapdon, ug duha ka maniko ang gihabogon. Ang halaran naay mga sungay. Gikan sa halaran hangtod sa mga sungay niini walay sinumpayan.
it-1 88
Akasya
Ang akasya adunay daghang tag-as nga mga tunok nga misiwil sa misanggaka nga mga sanga. Kini nga mga sanga sagad naglanggikitay uban sa mga sanga sa sikbit nga mga akasya nga nahisamag masiot nga kalibonan; kini nga kamatuoran sa walay duhaduha mao ang hinungdan kon nganong ang plural nga pormang shit·timʹ halos kanunayng gigamit diha sa rekord sa Bibliya. Ang akasya mahimong modako sa gitas-on nga 6 hangtod sa 8 m (20 hangtod sa 26 p), apan sagad morag kahoykahoy tan-awon. Kini adunay humok, balhiboon nga mga dahon ug nalukop sa humot ug dalag nga mga bulak, nga magpatunghag kurbado, pahiktin nga bunga. Ang sapnot, itom nga panit maoy nagputos sa gahi kaayo, pinog-grano, bug-at nga kahoy nga dili bukbokon. Kini nga mga kalidad ug ang pagkadaling mabatonan niini diha sa desyerto naghimo sa akasya nga maayong materyales alang sa pagtukod sa tabernakulo ug sa mga kasangkapan niini. Gigamit kini sa paghimo sa arka sa pakigsaad (Ex 25:10; 37:1), sa lamesa sa pasundayag nga tinapay (Ex 25:23; 37:10), sa mga halaran (Ex 27:1; 37:25; 38:1), sa mga yayongan sa pagdala niini nga mga butang (Ex 25:13, 28; 27:6; 30:5; 37:4, 15, 28; 38:6), sa mga haligi alang sa kortina ug sa tabil (Ex 26:32, 37; 36:36), ug sa mga kuwadrong bayanan (Ex 26:15; 36:20) ug sa ilang mga balabag (Ex 26:26; 36:31).
(Exodo 38:8) Sunod niyang gihimo ang kawakawa nga tumbaga ug ang tungtonganan niini nga tumbaga; gigamit niya ang mga samin sa mga babaye, kinsa giorganisar nga mag-alagad sa entrada sa tolda nga tagboanan.
Nahibalo Ka Ba?
Dili sama sa salamin karon nga mabuak, ang mga salamin kaniadto hinimo sa sinaw kaayong metal nga sagad bronse, pero posible sab nga tumbaga, plata, bulawan, o sinubong. Sa Bibliya, unang nahisgotan ang salamin panahon sa pagtukod sa tabernakulo, ang unang sentro sa pagsimba sa Israel. Ang mga babaye naghatag ug mga salamin aron mahimo ang sagradong dulang nga tumbaga ug ang tungtonganan niini. (Exodo 38:8) Lagmit ang mga salamin tunawon alang niana.
Pagbasa sa Bibliya
(Exodo 37:1-24) Dayon gihimo ni Bezalel ang Kaban nga kahoyng akasya. Duhag tunga ka maniko ang gitas-on niini, usag tunga ka maniko ang gilapdon, ug usag tunga ka maniko ang gihabogon. 2 Gihaklapan niyag purong bulawan ang sulod ug gawas niini, ug gihimoag ribete nga bulawan ang palibot niini. 3 Human niana naghulma siyag upat ka argolya nga bulawan ug gibutang kini ibabaw sa upat ka tiil niini, nga duha ka argolya sa isigkakilid. 4 Dayon naghimo siyag mga yayongan nga kahoyng akasya ug gihaklapan kinig bulawan. 5 Unya ang mga yayongan iyang gipasulod sa mga argolya sa isigkakilid sa Kaban aron naay kagunitan sa pagdala sa Kaban. 6 Iyang gihimo ang tabon nga purong bulawan. Duhag tunga ka maniko ang gitas-on niini, ug usag tunga ka maniko ang gilapdon. 7 Dayon nagsalsal siyag duha ka bulawang kerubin diha sa isigkatumoy sa tabon. 8 Ang usa ka kerubin naa sa usa ka tumoy, ug ang laing kerubin naa sa pikas tumoy. Iyang gibutang ang mga kerubin sa ibabaw sa tabon sa isigkatumoy niini. 9 Ang mga pako sa duha ka kerubin nagbukhad pataas ug nagsalipod sa tabon. Sila nag-atubangay ug nagyukbo diha sa tabon. 10 Dayon iyang gihimo ang lamesa nga kahoyng akasya. Duha ka maniko ang gitas-on niini, usa ka maniko ang gilapdon, ug usag tunga ka maniko ang gihabogon. 11 Gihaklapan niya kinig purong bulawan ug gihimoag ribete nga bulawan ang palibot niini. 12 Dayon gihimoan niyag sanipa nga usa ka dapal ang palibot niini, ug gibutangan niyag ribete nga bulawan ang palibot sa sanipa. 13 Human niana, naghulma siyag upat ka argolya nga bulawan ug gibutang kini sa upat ka kanto diin gitaod ang upat ka tiil. 14 Ang mga argolya gibutang duol sa sanipa, nga maoy maghawid sa mga yayongan sa pagdala sa lamesa. 15 Unya iyang gihimo ang mga yayongan nga kahoyng akasya aron sa pagdala sa lamesa, ug gihaklapan niya kinig bulawan. 16 Human niana naghimo siyag mga galamiton nga purong bulawan para sa lamesa—mga plato, kopa, panaksan, ug mga pitsil nga gamiton sa pagbubo ug mga halad nga ilimnon. 17 Dayon nagsalsal siyag tangkawan nga purong bulawan. Kini walay sinumpayan gikan sa tiilan, lawas, mga pungango, mga biyoos, hangtod sa mga bulak niini. 18 Unom ka sanga ang nagtuybo sa lawas sa tangkawan, tulo ka sanga sa matag kilid niini. 19 Ang matag sanga sa pikas kilid dunay tulo ka pungango nga pormag bulak sa almendras, ug ang matag pungango gisal-angsal-angan ug usa ka biyoos ug usa ka bulak. Ingon sab niana ang matag sanga sa pikas kilid. Kini ang pagkahimo sa unom ka sanga sa lawas sa tangkawan. 20 Ang lawas sa tangkawan dunay upat ka pungango nga pormag bulak sa almendras, ug ang matag pungango gisal-angsal-angan ug usa ka biyoos ug usa ka bulak. 21 Diha sa lawas sa tangkawan, may biyoos sa ilalom sa unang magkaatbang nga sanga, ug may biyoos sa ilalom sa ikaduhang magkaatbang nga sanga, ug naa poy biyoos sa ilalom sa ikatulong magkaatbang nga sanga. Kini ang pagkahimutang sa unom ka sanga sa tangkawan. 22 Kinahanglang walay sinumpayan ang tibuok tangkawan bisan sa mga biyoos ug mga sanga niini. Kini sinalsal nga purong bulawan. 23 Unya gihimoan niya kinig pito ka lampara, mga kimpit, ug mga insensaryo, ang tanan purong bulawan. 24 Usa ka talanton nga purong bulawan ang iyang gigamit sa paghimo sa tangkawan ug sa tanang galamiton niini.