Kapitulo 24

Unsay Akong Himoon Kon Maglalis ang Akong Ginikanan?

Maglalis ba ang imong ginikanan sa imong atubangan? Kon mao, hain niining problemaha ang ilang lalisan kanunay?

□ Kuwarta

□ Buluhaton sa balay

□ Mga paryente

□ Ikaw

Isulat kon unsay gusto nimong isulti sa imong ginikanan bahin sa epekto sa ilang away diha nimo.

□․․․․․

NATURAL lang nga maapektohan ka kon mag-away ang imong ginikanan kay imo man silang gihigugma ug nagdepende ka kanila. Busa maguol ka gayod kon makadungog ka kanila nga maglalis. Tingali mouyon ka sa batan-ong si Marie, kinsa miingon, “Unsaon man nako pagtahod sa akong ginikanan nga sila gani walay pagtahod sa usag usa.”

Kon makakita ka sa imong ginikanan nga mag-away, makaamgo ka niining masakit nga kamatuoran: Dili sila hingpit. Busa dili kalikayang mabalaka gyod ka. Kon magsige lang silag away ug grabe na ang ilang panag-away, tingali mabalaka ka nga basig magbulag sila. Si Marie miingon, “Kon makadungog ko sa akong ginikanan nga mag-away mosantop sa akong hunahuna nga basig magdiborsiyo sila ug unya papilion ko kon kang kinsa ko moipog puyo. Nahadlok sab ko nga magkabulag kami sa akong mga igsoon.”

Nganong mag-away man ang mga ginikanan, ug unsay imong himoon kon mag-away sila?

Kon Nganong Mag-away ang mga Ginikanan

Tingali ang imong ginikanan nagpailobay tungod sa ilang gugma sa usag usa. (Efeso 4:2) Apan ang Bibliya nag-ingon: “Ang tanan nakasala ug wala makaabot sa himaya sa Diyos.” (Roma 3:23) Ang imong ginikanan dili hingpit. Busa ayawg katingala kon masuko sila ug kon mag-away usahay.

Hinumdomi usab nga nagkinabuhi na kita sa “mga panahong lisod sagubangon.” (2 Timoteo 3:1) Ang kalisod sa pagpangabuhi, ang mga bayranan, ug ang pagpakig-atubang sa mga tawo sa trabahoan makahatag ug dugang problema sa kaminyoon. Ug kon parehong nagtrabaho ang ginikanan, maglalis sila usahay kon kinsay mohimo sa pipila ka buluhaton sa balay.

Kon mag-away gani ang imong ginikanan, wala kini magpasabot nga kabungkagon na ang ilang kaminyoon. Lagmit naghigugmaay gihapon sila​—bisan tuod ug lahi silag opinyon sa pipila ka butang.

Aniay ilustrasyon: Nakasulay ka na bag tan-aw ug sine uban sa imong suod nga mga higala ug imong nakita nga ang imong opinyon bahin sa sine lahi sa ilaha? Sagad kining mahitabo. Bisan ang mga tawo nga suod kaayo lahig mga panglantaw. Ingon usab niini ang imong ginikanan. Tingali silang duha nabalaka bahin sa panalapi sa pamilya, apan ang matag usa lahig hunahuna kon unsaon pagbadyet sa kuwarta; silang duha nagplano ug bakasyon sa pamilya, apan ang matag usa lahig ideya kon unsang matanga sa kalingawan ang makalingaw; o silang duha nagtinguha nga molampos ka sa pagtungha, apan ang matag usa lahig ideya kon unsaon ka pagdasig sa pagtuon.

Sa ato pa, ang duha ka tawo nga naghigugmaay lahi usahay ug panglantaw. Bisan pa niana, mabalaka gyod ka kon mag-away ang imong ginikanan. Unsay imong himoon o isulti aron ka makasugakod?

Kon Unsay Imong Himoon

Magmatinahoron. Maglagot gyod ka kon magsigeg away ang imong ginikanan, ilabina kay sila man unta ang angayng magpakitag maayong panig-ingnan. Apan kon dili pod ka motahod sa imong ginikanan mosamot ang problema sa pamilya. Gawas pa, gisugo ka ni Jehova nga Diyos sa pagtahod ug pagsunod sa imong ginikanan​—bisan pag kontra sa imong buut.​—Exodo 20:12; Proverbio 30:17.

Apan komosta kon ikay gilalisan sa imong ginikanan? Pananglitan, ingnon ta nga ang usa kanila Saksi ug ang usa dili. Motungha usahay ang mga problema ilabina kon mobarog ka sa pagtulon-an sa imong Saksi nga ginikanan. (Mateo 10:34-37) Busa kon mangatarongan ka bahin niini, ‘magmalumo ug pagpakitag halawom nga pagtahod.’ Ang imong maayong panig-ingnan basig makakabig sa imong dili Saksi nga ginikanan.​—1 Pedro 3:15.

Ayaw pagdapig-dapig. Unsay imong himoon kon pugson ka sa imong ginikanan sa pagdapig kaniya sa ilang away? Ayaw pagdapig-dapig. Pwede nimo silang sultihan sa matinahoron ug susama niini, “Ma, Pa, pareho nako kamong gihigugma. Apan ayaw lang ko papilia kon kinsa ninyo ang akong dapigan. Kamo ray makasulbad sa inyong problema.”

Pagpakigsulti. Ipahibalo sa imong ginikanan nga naapektohan ka sa ilang panag-away. Pagpilig panahon nga sa imong tan-aw mamati sila nimo ug matinahorong isulti kanila nga ikaw naguol, naglagot, o nabalaka sa ilang panag-away.​—Proverbio 15:23; Colosas 4:6.

Kon Unsay Dili Nimo Himoon

Ayaw pagtambag kanila bahin sa kaminyoon. Sanglit bata ka pa, dili ka makasulbad sa mga away sa imong ginikanan. Aniay ilustrasyon: Handurawa nga pasahero ka sa ayroplano ug nakadungog sa piloto ug sa iyang asistant nga naglalis. Siyempre, mabalaka ka. Apan unsa kahay mahitabo kon magpatuga-tuga kag tudlo sa mga piloto kon unsaon pagpalupad sa ayroplano o mosulay sa pagpalupad mismo sa ayroplano?

Sa susama, makahatag ka lag dugang kagubot kon magpatuga-tuga kag tudlo sa imong ginikanan kon unsaon pagsulbad sa ilang away. Ang Bibliya nag-ingon: ‘Kadtong mapangahason makakita gayod ug away, apan kadtong maalamon magkonsultahanay.’ (Proverbio 13:10) Lagmit masulbad ra sa imong ginikanan ang ilang problema kon ila kining estoryahan.​—Proverbio 25:9.

Ayaw pag-apil-apil. Gubot na gani paminawon ang duha ka tawo nga naglalis, unsa pa kaha kon dunay laing tawo nga moapil? Bisag kaapilon ka, wala kay katungod sa pagsulbad sa away sa imong ginikanan. Sunda hinuon ang tambag sa Bibliya nga dili ka angayng manghilabot sa personal nga mga problema sa uban. (1 Tesalonica 4:11) Ayaw pag-apil-apil sa away.

Ayawg isabong ang imong ginikanan. Isabong sa ubang mga batan-on ang ilang ginikanan aron mag-away. Kon mobalibad ang inahan sa ilang ihangyo, ilang pugson ang ilang amahan sa pagsugot. Tingali makabaton kag gamayng kagawasan tungod sa imong kalaki, apan makapasamot lang hinuon kini sa kagubot sa pamilya.

Ayaw paapektar sa ilang batasan. Ang batan-on nga si Peter nakaamgo nga nagtinonto siya kay gusto siyang manimalos sa iyang amahan nga sakit manulti. “Gusto kong pasakitan siya,” miingon si Peter. “Naglagot kaayo ko niya tungod sa iyang pagtratar kang mama, kanako, ug sa akong manghod nga babaye.” Apan si Peter ray nag-antos sa iyang gihimo. Ang leksiyon? Ang daotang panggawi makapasamot lang sa mga problema sa imong pamilya.​—Galacia 6:7.

Isulat kon hain sa mga punto niining kapituloha ang angay nimong pauswagon. ․․․․․

Klaro nga dili ka makapahunong sa panaglalis sa imong ginikanan. Apan makasalig ka nga tabangan ka ni Jehova aron dili ka kaayo mabalaka sa ilang panag-away.​—Filipos 4:6, 7; 1 Pedro 5:7.

Paningkamot sa pagpadapat sa mga sugyot sa ibabaw. Sa ngadto-ngadto basig maaghat ra ang imong ginikanan sa pagsulbad sa ilang mga problema. Kinsay nasayod​—basig mohunong pa gani sila sa pagsigeg away.

TEKSTO

“Himoa ang inyong sinultihan nga kanunayng madanihon.”​—Colosas 4:6.

SUGYOT

Kon ang imong ginikanan magsigeg away ug grabeng mag-away, matinahorong isugyot nga mangayo silag tabang.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Ang mga tawo nga nahigugma sa usag usa magtrukis usahay.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon kon magsugod nag lalis ang akong ginikanan ․․․․․

Kini ang akong isulti kon pangutan-on ako sa akong ginikanan kon kinsay akong dapigan ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong mag-away ang ubang ginikanan?

● Nganong dili ikaw ang mabasol sa mga problema sa imong ginikanan?

● Unsay imong makat-onan sa imong nakita nga panggawi sa imong ginikanan?

[Blurb sa panid 201]

“Dili na kaayo ko matugaw sa panaglalis sa akong ginikanan tungod kay gidawat ko nga dili sila hingpit ug nga sila dunay mga problema sama nako.”​—Kathy

[Kahon/​Mga hulagway sa panid 206, 207]

Unsa Kaha Kon Magbulag ang Akong Ginikanan?

Kon magbulag ang imong ginikanan, unsay imong himoon aron dili madaot ang imong kinabuhi bisan pag morag gilangkat ang imong dughan? Palandonga ang mga sugyot sa ubos:

● Ayaw pagdahom nga magkauli ang imong mga ginikanan. Tingali mohimo kag paagi aron magkauli sila. Si Anne miingon: “Bisag nagbulag na ang among ginikanan, isuroy gihapon mi nila. Ako ug ang akong igsoong babaye maghinunghongay, ‘Mag-una tag lakaw ug biyaan nato sila.’ Apan wala kana mosaler. Wala gayod sila magkauli.”

Ang Proverbio 13:12 nag-ingon: ‘Ang pagdahom nga malangan makapasakit sa kasingkasing.’ Aron dili ka maguol pag-ayo, hinumdomi nga dili ka makakontrolar kon unsay himoon sa imong ginikanan. Dili ikaw ang mabasol sa ilang panagbulag, ug lagmit dili ka makapangilabot ug makahusay sa ilang kaminyoon.​—Proverbio 26:17.

● Ayaw pagdumot. Ang paghambin ug kasuko ug pagdumot sa usa kanila o kanilang duha makahatag ug kasakit nga dugayng maalim. Si Tom nahinumdom sa iyang gibati sa nag-edad siyag 12: “Nasuko ako sa akong papa. Dili ko gustong magdumot niya, apan naglain gyod ang akong buut. Naglibog ko kon nganong nakaingon siya nga nahigugma siya namo nga iya man gani kaming gibiyaan.”

Kon magbulag ang ginikanan dili buot ingnon nga ang usa maayo ug ang usa daotan. Sa pagkatinuod, ang imong ginikanan tingali wala magtug-an nimo sa tanan bahin sa ilang problema o kon nganong nagbulag sila; tingali wala usab sila makasabot kon nganong nahitabo kini. Busa ayaw paghukom kon kinsay sad-an kay wala ka masayod sa tanan. (Proverbio 18:13) Natural lang nga masuko ka. Apan ang paghambin ug kasuko ug ang pagtinguha nga manimalos makadaot sa imong pagkatawo. Busa may maayong katarongan nga gisugo kita sa Bibliya: “Likayi ang kasuko ug biyai ang kaaligutgot.”​—Salmo 37:8.

● Magmarealistiko. Imbes magdumot sa mibulag nga ginikanan, may mga batan-on nga bilib kaayo niya. Pananglitan, ang amahan sa usa ka batan-on palainom ug babayedor ug makadaghan na siyang mibiya sa iyang pamilya hangtod nga nakigdiborsiyo na gayod siya. Bisan pa niana, kining batan-ona nahinumdom nga bilib kaayo siya sa iyang papa!

Daghang kabataan ang bilib kaayo sa ilang mibulag nga ginikanan. Diha sa usa ka nasod, mga 90 porsiyento sa mga anak sa nagdiborsiyo nga ginikanan nagpuyo uban sa ilang inahan ug moduaw sa ilang amahan. Busa ang inahan maoy nangabaga sa adlaw-adlawng panginahanglan sa iyang mga anak​—lakip na ang pagdisiplina. Ug bisan pag gisustentohan, ang inahan apeke kanunay sa kuwarta human sa diborsiyo. Sa laing bahin, ang amahan tingali moasenso. Ang resulta: Kon moduaw ang anak sa iyang amahan, siya mabuhong sa gasa ug makalingaw-lingaw pa! Apan lisod ang kinabuhi sa anak uban sa iyang inahan tungod sa kaapeke sa kuwarta ug sa kadaghan sa mga balaod sa panimalay. Makasubo, biyaan sa ubang mga batan-on ang ilang Saksi nga ginikanan ug mopuyo uban sa kuwartahan, matinugoton, ug dili magtutuong ginikanan.​—Proverbio 19:4.

Kon matental ka sa pagpili sa imong ginikanan nga dili Saksi, palandonga kon unsay mas importante kanimo. Hinumdomi nga nagkinahanglan kag giya sa hustong pamatasan ug disiplina. Ug wala nay mas bililhon pa niini nga ikahatag ang imong ginikanan kanimo nga dako kaayog epekto sa imong pagkatawo ug kalidad sa imong kinabuhi.​—Proverbio 4:13.

[Hulagway sa panid 202, 203]

Ang batan-ong manudlo sa iyang ginikanan kon unsaon pagsulbad sa ilang panag-away kaamgid sa usa ka pasahero nga nanudlo sa mga piloto kon unsaon pagpalupad sa ayroplano