Kapitulo 23

Unsaon Nako Pagpatin-aw sa Giingon sa Bibliya Bahin sa Homoseksuwalidad?

Sa usa ka award ceremony, ang mga tawo nanghugyaw dihang ang duha ka sikat nga artistang babaye naghalok diha sa entablado! Ang mga tawo nakurat, dayon namakpak. Ang mga homoseksuwal nalipay niana. Ang uban nagtuo nga gusto lang silag atensiyon sa publiko. Kana nga paghinalokay seguradong balik-balik nga ipasalida sa TV—ug minilyon ang maagni sa pagtan-aw niana sa Internet.

SAMA sa hitabo nga giasoy sa ibabaw, mahimong sumsoman sa media kon ang usa ka sikat nga tawo moangkon nga siya bayot, tomboy, o silahis. Ang uban mobilib sa ilang kaisog sa pagpaila sa ilang pagkatawo; samtang ang uban motamay sa ilang mahilayong kinabuhi. Daghan usab nagtuo nga ang homoseksuwalidad maoy lahi lang nga paagi sa pagkinabuhi. Ang 21-anyos nga si Daniel miingon: “Sa nag-eskuyla pa ko, bisan ang tarong nga kabataan nagtuo nga kon supak ka sa homoseksuwalidad, mapihigon ug mahukmanon ka.”

Ang panglantaw sa mga tawo sa lainlaing henerasyon ug mga nasod bahin sa homoseksuwalidad magkalahi. Apan ang mga Kristohanon dili ‘madala ngadto-nganhi sa matag hangin sa pagtulon-an.’ (Efeso 4:14) Hinunoa, sila nagsunod sa prinsipyo sa Bibliya.

Unsay giingon sa Bibliya bahin sa homoseksuwalidad? Ug kon nagsunod ka sa mga prinsipyo sa Bibliya bahin sa moralidad, unsaon nimo pagtubag niadtong moingon nga ikaw ubos ug pagtamod, mahukmanon, o mapihigon sa mga homoseksuwal? Tagda ang mosunod nga mga pangutana o komento ug ang pwede nimong itubag.

“Unsay giingon sa Bibliya bahin sa homoseksuwalidad?”

“Klaro nga gipakita sa Bibliya nga katuyoan sa Diyos nga ang pagpakigsekso maoy para lang sa lalaki ug babaye nga kasado. (Genesis 1:27, 28; Levitico 18:22; Proverbio 5:18, 19) Ang Bibliya nagdili sa pakighilawas, nga nagtumong sa seksuwal nga mga buhat sa bayot, tomboy, ug sa lalakig-babaye nga nagpuyo-puyo.”a—Galacia 5:19-21.

“Unsay imong opinyon bahin sa homoseksuwalidad?”

“Wala ko magkondenar sa mga homoseksuwal, apan dili ko makadawat sa ilang ginahimo.”

Hinumdomi: Kon nagsunod ka sa balaod sa Bibliya bahin sa moralidad, nan mao kanay imong gipiling paagi sa pagkinabuhi, ug katungod mo kana. (Josue 24:15) Ayawg ikaulaw ang imong baroganan.—Salmo 119:46.

“Dili ba angayng tahoron sa mga Kristiyano ang tanang tawo, bisan ang mga homoseksuwal?”

“Oo, angay gyod. Ang Bibliya nag-ingon: ‘Pasidunggi ang tanang matang sa tawo’ o sumala pa sa Maayong Balita Biblia, ‘Tahora ang tanang tawo.’ (1 Pedro 2:17) Busa ang mga Kristohanon dili mapihigon sa mga homoseksuwal. Sila maayo sa tanang tawo, bisan sa mga bayot ug tomboy.”—Mateo 7:12.

“Dili ba ang imong panglantaw sa homoseksuwalidad makapukaw ug diskriminasyon sa mga bayot ug tomboy?”

“Dili man. May respeto ko nila, supak lang ko sa ilang ginahimo.”

Makadugang ka: “Pananglitan, dili ko manigarilyo kay para nako dili kana maayo. Apan ibutang ta nga hinigarilyo ka ug para nimo wala kanay kaso. Dili ko makahukom nimo, ug ikaw dili pod makahukom nako—dili ba? Mao sab na kon bahin sa atong managlahi nga panglantaw labot sa homoseksuwalidad.”

“Dili ba nagtudlo si Jesus nga magmadinawaton kita sa tanan? Nan, dili ba angayng bukas ug hunahuna ang mga Kristiyano bahin sa homoseksuwalidad?”

“Si Jesus wala magtudlo nga atong dawaton ang tanang paagi sa pagkinabuhi. Hinunoa, siya nagtudlo nga maluwas ‘ang tanan nga magpasundayag ug pagtuo kaniya.’ (Juan 3:16) Ang pagpasundayag ug pagtuo kang Jesus naglakip sa pagsunod sa balaod sa Diyos bahin sa moralidad, nga nagdili sa pipila ka panggawi—sama sa homoseksuwalidad.”—Roma 1:26, 27.

“Dili na nila mausab ang ilang kaugalingon; natawo sila nga ingon niana.”

“Ang Bibliya walay giingon bahin sa pisikal nga kinaiyahan sa mga homoseksuwal, apan naghisgot kini nga dunay mga kinaiya nga nakagamot pag-ayo. (2 Corinto 10:4, 5) Bisan pag ang uban maibog sa parehas nilag sekso, ang Bibliya nagsugo sa mga Kristohanon sa paglikay sa homoseksuwal nga mga buhat.”

Sugyot: Imbes makigdebate bahin sa hinungdan sa pangibog sa mga homoseksuwal, ipasiugda nga ang Bibliya nagdili sa homoseksuwal nga buhat. Mahimong moingon ka: “Daghan ang nag-ingon nga ang mapintas nga kinaiya maoy dala sa pagkatawo, busa ang uban ingon niana. (Proverbio 29:22) Unsa kaha kon tinuod kana? Tingali nahibalo ka nga supak sa Bibliya ang pagsinta sa kasuko. (Salmo 37:8; Efeso 4:31) Buot bang ingnon nga dili makataronganon ang maong pagdili kay dala man diay sa pagkatawo ang mapintas nga kinaiya?”

“Dili ba morag walay konsiderasyon ang Diyos kon iyang did-an ang tawo sa pagkaibog sa parehas niyag sekso?”

“Kini nga pangatarongan gibase sa sayop nga pagtuo nga kinahanglang panungtan sa tawo ang iyang pangibog. Ang Bibliya naghatag ug dignidad sa tawo pinaagi sa pagpasalig kaniya nga siya makapugong sa iyang kailibgon kon gusto gyod niya.”—Colosas 3:5.

“Bisag dili ka homoseksuwal, angay nimong usbon ang imong panglantaw kanila.”

“Ibutang ta nga supak ko sa pagpanugal apan ikaw dili. Husto ba nga pugson ko nimo sa pag-usab sa akong panglantaw tungod lang kay daghan kaayo ang manugal?”

Hinumdomi kini: Ang mga homoseksuwal ug ang kadaghanan sa mga tawo may gibarogang mga prinsipyo, mao nga dulumtanan para kanila ang pipila ka butang sama sa panglimbong, inhustisya, o pagpakiggubat. Ang Bibliya nagdili niana ug sa pipila ka matang sa seksuwal nga buhat, lakip sa homoseksuwalidad.—1 Corinto 6:9, 10.

Ang Bibliya makataronganon, ug kini wala magpasiugdag pagpihig. Kini naghatag ug usa lang ka balaod alang sa mga tawong maibog sa parehas nilag sekso ug sa mga tawong maibog sa kaatbang nga sekso—sa ‘pagkalagiw gikan sa pakighilawas.’—1 Corinto 6:18.

Sa tinuod lang, milyon-milyong dili homoseksuwal nga nagtinguha sa pagsunod sa prinsipyo sa Bibliya nagpugong sa ilang kaugalingon bisan pa sa mga tentasyon. Daghan kanila dili minyo nga morag wala nay purohang maminyo, ug mga minyo kansang baldadong kapikas dili na makahimo sa pagpakigsekso. Sila malipayon gihapon bisan pa sa ilang kahimtang. Ang mga homoseksuwal makahimo usab niana kon buot gyod nilang pahimut-an ang Diyos.—Deuteronomio 30:19.

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 2, KAPITULO 28

[Footnote]

TEKSTO

“Patya ang inyong mga sangkap sa lawas nga anaa sa yuta maylabot sa pakighilawas, kahugawan, seksuwal nga gana, makadaot nga tinguha, ug hakog nga pangibog, nga maoy idolatriya.”—Colosas 3:5.

SUGYOT

Kon ang panggawi sa uban nakatugaw nimo, ayaw pagsulti nga daw matarong kaayo ka. Sa tinuod lang, sila—sama nimo—dunay kagawasan sa pagpili kon unsay ilang tuohan.

Nahibalo Ka Ba . . . ?

Ang ubang Kristohanon sa unang siglo nga nakigrelasyon sa parehas nilag sekso naghinlo sa ilang mahugawng kinabuhi ug “nahugasan na” sa mata sa Diyos.—1 Corinto 6:9-11.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong isulti kon dunay moingon nga kinaraan na ang giingon sa Bibliya bahin sa homoseksuwalidad: ․․․․․

Sa pagpakita nga wala ko magkondenar sa mga homoseksuwal kondili dili lang ko makadawat sa ilang mga buhat, kini ang akong isulti: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong may katungod ang Diyos sa paghatag sa tawo ug mga balaod bahin sa moralidad?

● Unsang mga kaayohan ang imong mabatonan kon mosunod ka sa moral nga mga balaod sa Bibliya?

[Blurb sa panid 170]

“Ang akong eskolmet nga lalaki miingon nga lain kono ko kay dili ko makadawat sa iyang paagi sa pagkinabuhi. Apan dihang gipatin-aw nako kaniya nga dili ubos ang akong pagtamod niya—ug sa nahibalo siya nga supak ko dili lang sa homoseksuwalidad kondili sa tanang matang sa imoralidad—nausab ang iyang pagtamod nako ug iya pa gani kong labanan kon magsupak-supak nako ang uban.”—Aubrey

[Kahon sa panid 168]

Komosta ang Bahin sa mga Silahis?

Bisag dunay mga lalaki ug babaye nga silahis, daw nagkadaghan ang babaye nga ingon niana. Ang pipila kanila gusto lang mosulay-sulay. Si Lisa, nga 26 anyos, miingon: “Kon ang sine, TV, ug musika magpasiugdag mga babaye nga nakighalok sa isigka-babaye, ang mga batan-on matental sa pagsulay niana—ilabina kon sa ilang tan-aw dili kana daotan.”

Ang uban naibog gyod. “Diha koy nakaila sa parti nga duha ka babayeng silahis,” miingon ang 13-anyos nga si Vicky, “ug gisultihan ko sa akong amiga nga naibog sila nako. Sa ulahi, giteksan nako ang usa kanila, ug wala madugay naibog na sab ko niya.”

Mibati ka ba sama sa gibati ni Vicky? Daghan ang moawhag nimo sa pagdawat na lang sa imong seksuwalidad ug sa pag-angkon nga silahis ka. Apan angay kang mahibalo nga ang pagkaibog sa sama nimog sekso sagad mawala ra. Mao kanay nasinatian ni Vicky ug sa 16-anyos nga si Lisette, kinsa miingon: “Miluag ang akong dughan dihang gisulti ko kini sa akong ginikanan. Dugang pa, akong nakat-onan sa among leksiyon sa biology nga panahon sa pagkabatan-on ang mga hormone usahay modaghan o modiyutay. Sa akong tan-aw kon daghag mahibaloan ang mga batan-on bahin sa ilang lawas, sila makasabot nga ang pagkaibog sa samag sekso lumalabay lang, busa dili kinahanglang magpadala sila sa tentasyon sa pagbinayot o pagtinomboy.”

Pero bisag sa imong tan-aw dili na mawala ang imong gibati, hinumdomi nga ang Bibliya nagtanyag ug tumong nga imong makab-ot: Makahimo ka sa pagpugong sa imong kaugalingon sa pagbuhat ug daotan.

[Hulagway sa panid 169]

Ang mga Kristohanon may kaisog sa pagsupak sa opinyon sa kadaghanan

Kapitulo 25

Unsaon Nako Pagbuntog ang Batasan sa Pagmasturbar?

“Nagsugod ko pagmasturbar sa edad nga otso anyos. Sa ulahi, akong nahibaloan ang panglantaw sa Diyos bahin niini. Makonsensiya ko matag higayong himoon ko kini. Nakapangutana ko sa akong kaugalingon, ‘Mahigugma pa kaha ang Diyos kanako?’”—Luiz.

KUSOG kaayo ang seksuwal nga pagbati kon batan-on ka. Tungod niini, basig mabatasan nimo ang pagmasturbar.a Daghan tingali moingon nga okey lang kini. Sila mangatarongan, “Wala may maangin niini.” Apan dunay rason sa paglikay niini. Si apostol Pablo misulat: “Patya ang inyong mga sangkap sa lawas . . . maylabot sa . . . seksuwal nga gana.” (Colosas 3:5) Ang pagmasturbar dili makapatay sa seksuwal nga gana kondili makapukaw hinuon niini. Dugang pa, palandonga kini:

● Ang tawong magmasturbar makaugmad ug makikaugalingon nga tinamdan. Pananglitan, sa dihang magmasturbar, ang iyang hunahuna nasentro lang sa iyang gibati.

● Isipon sa tawong magmasturbar ang kaatbang nga sekso ingong butang o gamit sa pagtagbaw sa iyang kailibgon.

● Ang hinakog nga tinamdan nga maugmad tungod sa pagbatasan sa pagmasturbar makaapektar sa seksuwal nga relasyon sa magtiayon.

Inay magmasturbar sa pagtagbaw sa seksuwal nga gana, paningkamoti nga maugmad ang pagpugong sa kaugalingon. (1 Tesalonica 4:4, 5) Aron matabangan ka, ang Bibliya nagtambag sa paglikay sa mga kahimtang nga makapukaw sa seksuwal nga gana. (Proverbio 5:8, 9) Apan komosta kon nabatasan na nimo kana? Tingali nakasulay ka na sa paghunong apan wala ka molampos. Seguro makaingon ka nga wala ka nay paglaom nga mabag-o pa, nga dili ka makasunod sa sukdanan sa Diyos. Ingon niana si Pedro. “Lain kaayo kog gibati dihang nahimo nako kini pag-usab,” siya miingon. “Nagtuo ko nga dili na gyod ko mapasaylo. Dili ko makaampo.”

Kon ingon niana ang imong gibati, ayawg kaluya. Dili buot ingnon nga wala ka nay paglaom. Daghang batan-on—ug mga hamtong—nakabuntog sa batasan sa pagmasturbar. Makabuntog ka usab niini!

Pag-atubang sa Nahasol nga Konsensiya

Sama sa nahisgotan na, kadtong nagbatasan sa pagmasturbar sagad hasolon sa ilang konsensiya. Sa walay duhaduha, ang “pagkasubo sa diyosnong paagi” makatabang nimo sa paghunong niini nga batasan. (2 Corinto 7:11) Apan ang sobrang pagkahasol sa konsensiya dili maayo. Kini makapaluya nimo sa pagpaningkamot sa pagbuntog niini.—Proverbio 24:10.

Busa paningkamot sa pagbaton ug timbang nga panglantaw. Ang masturbasyon maoy usa ka matang sa kahugawan. Mahimo ka niini nga ‘ulipon sa nagkadaiyang mga tinguha ug mga kalipayan,’ ug makapaugmad kinig dili maayong tinamdan. (Tito 3:3) Apan kini dili usa ka seryosong matang sa seksuwal nga imoralidad, sama sa pakighilawas. (Judas 7) Kon may problema ka labot sa masturbasyon, ayaw paghunahuna nga nakahimo kag sala nga dili mapasaylo. Importante nga imong suklan ang kailibgon ug ayaw pagsurender sa imong pagpaningkamot sa pagbuntog niini!

Makaluya gayod dihang makabuhat ka niini pag-usab. Apan hinumdomi ang mga pulong sa Proverbio 24:16: “Ang tawong matarong mahimong matumba sa makapito, ug siya mobangon gayod; apan ang mga daotan mangapukan tungod sa katalagman.” Dili buot ingnon nga daotan ka na kon mahimo nimo kini pag-usab. Busa ayaw pagsurender. Hinunoa, hunahunaa kon nganong nabuhat nimo kini pag-usab, ug paningkamot sa paglikay sa mga butang nga nakaingon niini.

Paggahin ug panahon sa pagpamalandong sa gugma ug kaluoy sa Diyos. Ang salmistang si David, kinsa nakigbisog usab sa iyang mga kahuyangan, miingon: “Ingon sa usa ka amahan nga magapakitag kaluoy sa iyang mga anak, si Jehova nagpakitag kaluoy kanila nga nahadlok kaniya. Kay siya nahibalo pag-ayo sa atong pagkaumol, nga nahinumdom nga kita abog.” (Salmo 103:13, 14) Oo, gihatagan ni Jehova ug konsiderasyon ang atong pagkadili-hingpit ug siya ‘andam mopasaylo.’ (Salmo 86:5) Sa laing bahin, buot niya nga kita maningkamot nga magbag-o. Busa unsay imong himoon sa pagbuntog sa maong batasan?

Susiha ang imong kalingawan. Motan-aw ka bag sine o salida sa TV o mga Web site nga makapukaw sa kailibgon? Ang salmista maalamong miampo sa Diyos: “Ilikay ang akong mga mata gikan sa pagtan-aw sa butang nga walay-pulos.”b—Salmo 119:37.

Pugsa ang imong kaugalingon sa paghunahunag ubang butang. Si William, nga usa ka Kristohanon, nagtambag: “Sa dili ka pa matulog, pagbasag literatura nga gipasukad sa Bibliya. Hinungdanon kaayo nga ang kataposan nga anaa sa imong hunahuna nianang adlawa maoy bahin sa espirituwal nga mga butang.”—Filipos 4:8.

Ipakigsulti ang imong problema. Tingali maulaw ka sa pagsulti bahin niini ngadto sa uban. Apan kon imo kining ipakigsulti, matabangan ka sa pagbuntog niini! Napamatud-an kana sa Kristohanong batan-ong si David. “Nakigsulti ko kang Papa,” siya miingon. “Dili gyod nako malimtan ang iyang gisulti. Siya mipahiyom nga miingon, ‘Nakadayeg ko nimo Dong.’ Nahibalo si Papa nga dili sayon ang pagsulti bahin niini. Nadasig kaayo ko ug nahimong mas determinado sa pagbuntog niini.

“Gibasahan ko niyag mga teksto aron makita nako nga dili ko daotan, ug dayon pipila ka teksto sa pagseguro nga nakasabot ko nga dili gyod maayo ang akong gibuhat. Gitambagan ko niya sa paghunong sa pagbuhat niini sa usa ka yugto sa panahon usa pa namo kini hisgotan pag-usab. Iya kong gisultihan nga dili ko angayng maluya kon mosipyat ko, kondili maningkamot lang ko nga dili kini buhaton pag-usab sa taas-taas nga panahon.” Unsay nahinapos ni David? “Maayo gyod nga dunay nahibalo sa akong problema ug nagtabang nako.”c

[Mga footnote]

TEKSTO

“Kalagiw gikan sa mga tinguha nga iya sa pagkabatan-on, apan tinguhaa ang pagkamatarong, pagtuo, gugma, pakigdait, uban niadtong nagatawag sa Ginoo gikan sa usa ka hinlong kasingkasing.”—2 Timoteo 2:22.

SUGYOT

Pag-ampo sa dili pa mokusog ang kailibgon. Hangyoa si Jehova nga Diyos nga hatagan kag “gahom nga labaw sa kasarangan” aron mabuntog ang tentasyon.—2 Corinto 4:7.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Ang tawong mahuyang mahimong madaog sa iyang kailibgon. Apan ang lalaki o babaye nga lig-on ug baroganan makapugong sa iyang kaugalingon bisag mag-inusara.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon aron dili ko makahunahunag lain: ․․․․․

Imbes panungtan ang akong kailibgon, kini ang akong himoon: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Nganong maayong hinumdoman nga si Jehova ‘andam mopasaylo’?—Salmo 86:5.

● Sanglit ang Diyos, kinsa naglalang sa seksuwal nga pagbati, nag-ingon sab nga kinahanglang imong ugmaron ang pagpugong sa kaugalingon, unsay iyang gidahom nga mahimo nimo?

[Blurb sa panid 182]

“Sukad nga nabuntog nako ang problema, hinlo na ang akong konsensiya atubangan kang Jehova, ug dili gyod nako kini ikabaylo sa bisan unsa!”—Sarah

[Hulagway sa panid 180]

Kon madagma ka samtang nagdagan, dili kinahanglang mobalik ka sa sinugdanan—kon mosipyat ka pag-usab, ang imong paningkamot dili kawang

Kapitulo 32

Unsay Akong Himoon Aron Dili Ko Mabiktima sa mga Tigmolestiya?

Tuig-tuig minilyon ang gilugos o giabusohan, ug gipakita sa mga panukiduki nga mga batan-on ang biktima. Pananglitan, gibanabana nga sa United States, mga katunga sa tanang gilugos wala pay 18 anyos. Kay kaylap man kini, angay nimo kining hatagag seryosong pagtagad.

“Nakalitan ko dihang iya kong gilayog. Pwerte nakong lugnot-lugnot. Mikuha kog pepper spray, apan iya kining giwakli. Misulay kog singgit, pero wa gyod ko makasinggit. Ako siyang gitulod, gipatiran, gisumbag, ug gikamras. Apan sa dihang iya kong gitionag kutsilyo, wa na ko makalihok.”—Annette.

DAGHAN kaayong tigmolestiya karon, ug sagad mga batan-on ang ilang biktimahon. Ang ubang batan-on, sama kang Annette, gimolestiya sa tawong dili niya kaila. Ang uban gilugos ug silingan. Kanay nahitabo kang Natalie, kinsa 10 anyos pa lang dihang gimolestiya sa tin-edyer nga ilang silingan. “Nahadlok kaayo ko ug naulaw mao nga wala nako kini itug-an,” siya miingon.

Daghang batan-on ang namolestiya sa usa ka membro sa pamilya. “Sa nag-edad kog mga 5 hangtod 12, gimolestiya ko sa akong amahan,” miingon si Carmen. “Gisukmatan nako siya sa nag-edad kog 20. Nangayo siyag pasaylo, apan paglabayg pipila ka bulan iya kong gipalayas.”

Daghan na karon ang gimolestiya sa silingan, higala, o membro sa pamilya.a Apan ang pagbiktima sa mga batan-on dili kay karon lang nahitabo. Kining dulumtanang buhat nahitabo bisan sa panahon nga gisulat pa ang Bibliya. (Joel 3:3; Mateo 2:16) Kita nagkinabuhi niining makuyawng panahon. Daghan ang walay “kinaiyanhong pagbati,” ug komon karon nga pahimudsan ang mga babaye (ug bisan mga lalaki). (2 Timoteo 3:1-3) Tinuod, dili garantiya nga dili ka mabiktima bisag magbantay ka, pero daghan kag mahimo sa pagpanalipod sa imong kaugalingon. Tagda kining mga sugyota:

Pagbantay. Kon molakaw ka, tan-awa ang palibot. Dunay mga lugar nga nabaniog nga peligroso ilabina magabii. Kon mahimo, ayawg agi niining mga dapita. Ug kon wa kay laing kaagian, paneguroa nga duna kay kauban.—Proverbio 27:12.

Ayaw paghatag ug sayop nga impresyon. Ayaw pagkiniat o pagsininag seksi. Kini makahatag ug impresyon nga nanghagad ka o mosugot nga makigsekso.—1 Timoteo 2:9, 10.

Pagtakdag mga limitasyon. Kon duna kay trato, hisgoti ninyo kon unsay angay o dili angayng panggawi.b Dihang mahisgotan na kini, ayaw ibutang ang imong kaugalingon sa situwasyon nga maabusohan ka.—Proverbio 13:10.

Magmaprangka. Dili daotan kon moingon ka niya, “Ayawg panghikap diha ha!” Ayawg kahadlok nga bulagan ka. Kon bulagan ka tungod niana, dili siya takos para nimo! Makakita ra kag lalaki nga morespeto sa imong pagkababaye ug sa imong mga prinsipyo.c

Pagbantay kon mag-Internet. Ayaw gyod paghatag ug personal nga impormasyon o pagbutang ug mga letrato nga maghatag ug ideya kon asa ka.d Kon makadawat kag bastos nga mga message, ayawg reply. Walay mahimo ang mga tigmolestiya kon dili ka mo-reply.

Kini nga mga sugyot makapanalipod nimo. (Proverbio 22:3) Pero dili nimo kontrolado kanunay ang situwasyon. Pananglitan, usahay wala kay kauban o dili makalikay sa pag-agig peligrosong mga dapit. Basig nagpuyo ka pa gani sa delikadong lugar.

Tingali tungod sa imong naagoman, nahibalo ka nga posibleng mabiktima ka bisag nag-amping ka pa. Sama kang Annette, nga gihisgotan sa sinugdanan, basig kalit kang gilayog ug walay nahimo. O sama kang Carmen, tingali nabiktima ka sa bata pa ug wala gani makasabot kon unsay nagakahitabo. Sagad bation sa mga biktima nga silay sad-an sa nahitabo. Unsay imong himoon kon ingon usab niini ang imong gibati?

Kon Mibati Kang Sad-an

Si Annette mibati gihapong sad-an sa nahitabo kaniya. “Naglagot ko sa akong kaugalingon,” siya miingon. “Magsige kog hunahuna niini. Mibati ko nga kulang ang akong gihimo. Ang tinuod, dihang may kutsilyong midulot sa akong panit, wala ko makalihok sa kahadlok. Apan maayo untag gisuklan pa gyod nako siya.”

Gibasol sab ni Natalie ang iyang kaugalingon. “Kompiyansa ra kaayo ko,” siya miingon. “Dunay pahimangno ang among ginikanan nga kinahanglang mag-uban mi kanunay sa akong igsoon kon magdula sa gawas, apan wala ko mopatuo. Busa morag gihatagan nakog higayon ang among silingan sa pagmolestiya nako. Naapektohan pag-ayo ang akong pamilya sa nahitabo, ug mibati ko nga akoy nakaingon niini. Kanay nakahasol pag-ayo nako.”

Kon sama kag gibati ni Annette o Natalie, unsay imong himoon? Una, hinumdomi nga dili nimo gusto ang nahitabo. Ang uban moingon nga ingon gyod niana ang mga lalaki ug nga ang gilugos mao ra poy mabasol. Apan kinsa may gustong lugoson? Kon biktima ka niining yawan-ong buhat, dili ikaw ang mabasol!

Siyempre, sayon lang ang pag-ingon nga “dili ikaw ang mabasol,” pero lisod kini dawaton. Ang uban gihasol pag-ayo sa ilang konsensiya kay wala nila itug-an ang nahitabo. Apan kon magpakahilom ka, kinsa may alkanse—ang nanglugos o ikaw? Busa, mas maayong imong sundon kining mosunod nga tambag.

Itug-an ang Nahitabo

Gipakita sa Bibliya nga dihang nag-antos pag-ayo ang matarong nga si Job, siya miingon: “Ipahungaw ko ang akong kabalaka bahin sa akong kaugalingon. Ako mosulti sa kapait sa akong kalag!” (Job 10:1) Makatabang kanimo kon kini usab ang imong himoon. Kon imong itug-an sa imong kasaligang higala ang nahitabo nimo, matabangan ka nga maulian ug mahupayan sa ngadto-ngadto.

Kon Kristohanon ka, kinahanglang isulti nimo sa mga ansiyano sa kongregasyon ang nahitabo. Ang ilang tambag makahupay nimo nga ingong biktima sa pagpanglugos, wala ka mamansahi sa sala sa uban. Mao kanay napamatud-an ni Annette. Siya miingon: “Akong gitug-anan ang akong suod nga higala, ug iya kong gitambagan nga moduol sa mga ansiyano sa among kongregasyon. Maayo na lang kay naminaw ko sa iyang tambag. Kadaghan silang nakigkita nako ug ila kong gisultihan sa kinahanglan nakong madunggan—dili ako ang sad-an sa nahitabo.”

Ang pagtug-an sa nahitabo ug ang pagpahayag sa imong gibati makatabang aron dili ka mapuno sa kasuko ug pagdumot. (Salmo 37:8) Kon dugay na nimo kining giluom, tingali mahupayan ka kon imo kining itug-an. Nahupayan gyod si Natalie dihang gisultihan niya ang iyang ginikanan sa nahitabo. “Wala ko nila pasagdi,” siya miingon. “Ila kong gidasig sa pagsulti bahin niini, ug nakatabang ni nako nga dili na kaayo maguol ug masuko.” Nakatabang usab kang Natalie ang pag-ampo. “Ang pag-ampo sa Diyos nakahupay nako,” siya miingon, “ilabina sa panahon nga dili pa nako masulti sa uban ang nahitabo. Kon mag-ampo ko, masulti nako ang tanan. Nakahatag kinig kalinaw sa akong hunahuna.”e

Makasalig ka usab nga maulian ra ka paglabay sa panahon. (Ecclesiastes 3:3) Pangayog tabang sa kasaligang mga higala kinsa nahisamag mga ansiyano nga gihubit ingong ‘tagoanang dapit gikan sa hangin ug salipdanang dapit gikan sa bagyo.’ (Isaias 32:2) Atimana ang imong lawas ug ang imong emosyon. Pahulayg eksakto. Ug labaw sa tanan, salig kang Jehova, ang Diyos sa tanang paghupay, kinsa hapit nang magpatunghag bag-ong kalibotan diin ang “mga mamumuhat ug daotan pagaputlon, apan ang mga nagalaom kang Jehova mao ang magapanag-iya sa yuta.”—Salmo 37:9.

[Mga footnote]

TEKSTO

“Sa kataposang mga adlaw moabot ang makuyaw nga mga panahong lisod sagubangon. Kay ang mga tawo unya magmahigugmaon sa ilang kaugalingon, . . . walay kinaiyanhong pagbati, . . . walay pagpugong-sa-kaugalingon, mabangis, walay gugma sa pagkamaayo.”—2 Timoteo 3:1-3.

SUGYOT

Kon biktima ka sa pagmolestiya, paghimog listahan sa mga teksto nga makahupay nimo. Ilakip niini ang Salmo 37:28; 46:1; 118:5-9; Proverbio 17:17; ug Filipos 4:6, 7.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Sa United States, kapig 90 porsiyento sa biktimang mga bata nakaila sa nagmolestiya nila.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon kon hasolon ko sa akong konsensiya tungod sa nahitabo: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Unsay mga kaayohan kon itug-an nimo nga gimolestiya ka?

● Unsay mahitabo—kanimo ug sa uban—kon magpakahilom lang ka?

[Blurb sa panid 232]

“Dili sayon isulti ang nahitabo, pero kini ang labing maayong himoon. Ang pagsulti niini makatabang nga mawala ang imong kaguol ug kasuko ug aron maulian ka.”—Natalie

[Kahon sa panid 230]

“Kon Nahigugma ka Nako . . . ”

May mga tigmolestiya nga dili mamugos apan maniobrahon nila ang emosyon sa babaye. Pananglitan moingon sila, “Walay daotan sa atong himoon,” “Walay mahibalo ini,” o sama sa gihisgotan sa Kapitulo 24 niining libroha, “Kon nahigugma ka nako, mosugot ka.” Ayaw pailad sa lalaki nga magpatuo nimo nga ang pagpakigsekso maoy pamatuod sa iyang gugma. Sa pagkatinuod, gusto lang ka niyang pahimuslan. Siya wala maghunahuna nimo o sa imong kaayohan. Apan ang sinsero nga lalaki maghunahuna sa imong kaayohan ug mosunod gyod sa moral nga mga sukdanan sa Diyos. (1 Corinto 10:24) Ang tinuod nga lalaki dili mag-isip sa babaye ingong gamit sa pagpakigsekso. Hinunoa, iyang isipon ang ‘batan-ong mga babaye ingong igsoon uban sa bug-os nga kaputli.’—1 Timoteo 5:1, 2.

[Hulagway sa panid 233]

Lagmit bug-at kaayo sa imong dughan ang nahitabo nimo. Nganong dili ka magpatabang pinaagi sa pagpakigsulti sa uban?