ULAN

Usa ka hinungdanong bahin sa siklo nga pinaagi niini ang tubig nga mosaka ngadto sa atmospera ingong alisngaw gikan sa kamad-an ug sa katubigan ibabaw sa globo sa ulahi matigom ug manibuok ug mahulog sa yuta, sa ingon magtaganag kaumog nga gikinahanglan sa kinabuhi sa mga tanom ug mga hayop. Ang Bibliya naghisgot sa ulan maylabot niining maalamong pagkahan-ay ug kasaligan nga siklo.​—Job 36:​27, 28; Ecc 1:7; Isa 55:10.

Dugang pa sa mga pulong nga kasagarang gigamit alang sa ulan, ang ubay-ubayng Hebreohanon ug Gregong mga termino nga naghisgot sa ulan adunay nagkadaiyang mga kahulogan nga “pagbundak sa ulan” (1Ha 18:41), ‘walay puas nga pag-ulan’ (Pr 27:15), “ulan sa tinghunlak o sayong ulan” ug “ulan sa tingpamulak o ulahing ulan” (Deu 11:14; San 5:7), “alindahaw” (Deu 32:2), “bagyo” (Isa 4:6), ug “dagayang mga taligsik” (Sal 65:10).

Sa sayong bahin sa kasaysayan sa pag-andam sa yuta, ang “Diyos wala pa magpaulan diha sa yuta,” apan “dihay gabon nga mialisngaw gikan sa yuta ug gitubigan niini ang tibuok nawong sa yuta.” Ang panahon nga gihisgotan dinhi dayag nga mao ang sayong bahin sa ikatulong “adlaw” sa paglalang, sa wala pa motungha ang katanoman. (Gen 1:9-13; 2:​5, 6; tan-awa ang GABON.) Ang unang higayon diha sa rekord sa Bibliya diin espesipikong gihisgotan ang pag-ulan maoy diha sa asoy bahin sa Lunop. Unya “ang mga ganghaan sa tubig sa kalangitan nangabuksan,” ug “ang pagbundak sa ulan diha sa yuta nagpadayon sulod sa kap-atan ka adlaw ug kap-atan ka gabii.”​—Gen 7:​11, 12; 8:2.

Pagkamugna. Ingong pagpasiugda sa limitadong pagsabot sa tawo bahin sa mga puwersa ug mga balaod sa paglalang sa yuta, mao kini ang usa sa mga pangutana nga gisukna ni Jehova kang Job: “May amahan ba ang ulan?” (Job 38:28) Bisan tuod ang mga meteorologo nagtuon pag-ayo kon sa unsang paagi namugna ang ulan, ang resulta maoy “mga teoriya” lamang, sumala sa giingon sa The World Book Encyclopedia. (1987, Tomo 16, pp. 123, 124) Samtang ang init nga hangin nga nagdalag alisngaw sa tubig mosaka ug mobugnaw, ang kaumog manibuok ug mahimong gagming nga mga tinulo sa tubig. Ang usa ka teoriya nag-ingon nga samtang ang dagkong mga tinulo sa tubig mahulog agi sa panganod, kini mabangga sa mas gagmayng mga tinulo sa tubig ug masagol niini, hangtod nga kini bug-at na kaayo nga dili na madaog sa hangin. Ang laing teoriya nag-ingon nga ang mga kristal nga yelo maporma diha sa tumoy sa mga panganod diin ang temperatura maoy ubos sa freezing point (pagbagtok sa tubig) ug mahimo kining ulan samtang kini mahulog agi sa mas mainit nga hangin.

Si Jehova Ingong Tuboran Niini. Si Jehova dili lamang “diyos sa ulan” alang sa Israel. Siya dili sama kang Baal, nga gihunahuna sa mga Canaanhon nga maoy nagpahinabo sa ting-ulan sa dihang siya nabuhi pag-usab. Ang matinumanong mga Israelinhon nahibalo nga si Jehova, dili si Baal, ang makapugong sa hinungdanong ulan. Kini nadayag gayod sa dihang si Jehova nagpadangat ug hulaw sa Israel sa dihang ang pagsimba kang Baal miabot sa kinapungkayan sa panahon sa manalagna nga si Elias.​—1Ha 17:​1, 7; San 5:​17, 18.

Si Jehova mao ang magpaulan alang sa yuta. (Sal 147:8; Isa 30:23) Siya ang “naghimo ug usa ka agianan alang sa baha,” tingali nagtumong sa sistema diin gipahinabo sa Diyos nga pinaagi sa mga panganod mobunok ang ulan sa ibabaw sa pipila ka bahin sa globo. (Job 38:25-27; itandi ang Sal 135:7; Jer 10:13.) Ang iyang katakos sa pagkontrolar sa ulan nga uyon sa iyang katuyoan maoy usa sa mga butang nga nagpalahi kang Jehova gikan sa walay-kinabuhing mga diyos nga gisimba sa mga nasod palibot sa Israel. (Jer 14:22) Sa Yutang Saad, ang mga Israelinhon angay nga labi pang magmapasalamaton niini kay sa dihang sila didto pa sa Ehipto, diin ang ulan nihit kaayo.​—Deu 11:​10, 11.

Sa pagsangyaw ngadto sa mga Grego sa Listra, gipatin-aw ni Pablo ug Bernabe nga ang ulan nagsilbing pamatuod bahin sa “buhing Diyos” ug nga kini nagpakita sa iyang pagkamaayo. (Buh 14:14-17) Ang mga kaayohan sa ulan mapahimuslan dili lamang sa maayo ug matarong nga mga tawo kondili sa tanang katawhan; busa, gipasiugda ni Jesus nga ang gugma sa Diyos niining bahina angayng mahimong sumbanan alang sa mga tawo.​—Mat 5:43-48.

Pag-ulan sa Yutang Saad. Ang usa ka linaing kinaiyahan sa klima sa Yutang Saad mao ang dili managsamang gikusgon sa pag-ulan didto. Ang duha ka pangunang mga hinungdan nga motino sa gidaghanon sa ulan mao ang pagkaduol sa dagat ug ang pagkahabog sa nahimutangan sa usa ka lugar. Ang kapatagan ubay sa Mediteranyo makadawat ug igoigong ulan sa panahon sa ting-ulan, nga magkamenos samtang ang usa ka tawo mopadulong sa H gikan sa A. Mas kusog ang ulan sa kabungtoran ug kabukiran tungod kay mas kusog manibuok didto ang umog nga ipadpad pasidlakan gikan sa dagat. Ang Walog sa Jordan nahimutang sa “dapit nga masalipdan sa ulan,” kay ang hangin nga mohuros latas sa kabukiran mawad-an na sa kaumog niini, ug ang hangin moanam na ug kainit samtang kini mopaingon sa walog. Apan, sa dihang kini nga hangin makaabot sa habog nga patag ibabaw sa bukid sa S sa Jordan, ang mga panganod maporma pag-usab ug tungod niini mamugna ang mga ulan. Sa ingon, ang usa ka taas nga hikting luna sa yuta sa S sa Jordan nahimong haom nga sibsibanan o sa ginagmay nga pagpanguma. Sa unahan pa dapit sa S mao ang desyerto, diin ang ulan diyutay kaayo ug panagsa ra mao nga dili angayan sa pagpananom o sa pagpasibsib sa panon sa mga hayop.

Mga panahon. Ang duha ka pangunang klima sa Yutang Saad mao ang ting-init ug ting-ulan. (Itandi ang Sal 32:4; Aw 2:​11, ftn sa Rbi8.) Sa mga tungatunga sa Abril hangtod sa tungatunga sa Oktubre diyutay lamang kaayo ang pag-ulan. Nihit kaayo ang pag-ulan panahon sa ting-ani. Ang Proverbio 26:1 nagpakita nga ang pag-ulan sa ting-ani giisip nga wala sa panahon. (Itandi ang 1Sa 12:17-19.) Sa panahon sa ting-ulan dili sagunson ang pag-ulan; magsal-angsal-ang ang pag-ulan ug ang sanag nga mga adlaw. Sanglit kini maoy tingtugnaw usab, hilabihan ka bugnaw kon ang usa maulanan. (Esd 10:​9, 13) Busa, ang usa ka komportableng puy-anan hinungdanon kaayo.​—Isa 4:6; 25:4; 32:2; Job 24:8.

Ulan sa tinghunlak ug sa tingpamulak. Ang Bibliya naghisgot ug “ulan sa tinghunlak [sayo o nahauna] ug ulan sa tingpamulak [ulahi],” nga gisaad sa Diyos ingong usa ka panalangin ngadto sa matinumanong mga Israelinhon. (Deu 11:​14, ftn sa Rbi8; Jer 5:24; Joe 2:​23, 24) Ang mag-uuma mapailobong magpaabot sa ulan niining mga yugtoa tali sa ting-init ug sa tingtugnaw. (San 5:7; itandi ang Job 29:23.) Ang sayong ulan o ulan sa tinghunlak (nga magsugod sa mga tungatunga sa Oktubre) mahinangpon nga gipaabot aron magpabugnaw sa kainit ug kauga sa ting-init. Gikinahanglan kini sa dili pa magsugod ang pagpananom, kay ang ulan magpahumok sa yuta ug magpaarang sa mag-uuma sa pagdaro sa iyang yuta. Sa susama, ang ulahing ulan o ulan sa tingpamulak (mga tungatunga sa Abril) gikinahanglan sa pagbisibis sa nagtubong mga tanom aron kini mogulang, ug ilabina aron ang lugas mahinog.​—Zac 10:1; Am 4:7; Aw 2:11-13.

Mahulagwayong Paggamit. Sa dihang ang Israel gipanalanginan sa Diyos pinaagig mga ulan sa tinudlong panahon niini, dihay kadagaya. Busa, si Oseas nagsaad nga si Jehova ‘moabot sama sa ulan,’ “sama sa ulan sa tingpamulak nga nagatumog sa yuta,” alang niadtong nangita kaniya. (Os 6:3) Ang pagtulon-an sa Diyos “magatulo ingon sa ulan” ug ang iyang mga pulong maoy ingon sa “alindahaw diha sa balili ug ingon sa dagayang ulan diha sa katanoman.” (Deu 32:2) Kini hinayhinay nga motuhop apan igo nang makarepresko sa bug-os, sama sa taligsik diha sa mga tanom. Sa ingon usab, gihulagway ang usa ka tinubdan sa karepresko ug kadagaya sa dihang ang natigom pag-usab nga nahibilin ni Jacob gitandi ngadto sa “dagayang ulan sa katanoman.”​—Miq 5:7.

Ang pagmando sa hari nga gitudlo sa Diyos nga gihubit sa Salmo 72 pagatiman-an sa kauswagan ug panalangin. Busa, siya gihulagway nga mokunsad “ingon sa ulan sa ibabaw sa gigalaban nga balili, ingon sa dagayang taligsik nga nagbasa sa yuta” ug mopatunghag lunhawng katanoman. (Sal 72:​1, 6; itandi ang 2Sa 23:​3, 4.) Ang maayong kabubut-on sa hari gipakasama “sa panganod sa ulan sa tingpamulak,” kay kini naghatag ug timailhan sa maayong mga kahimtang nga moabot, maingon nga ang mga panganod nga nagdalag ulan magtagana gayod ug tubig nga gikinahanglan sa mga pananom aron magmabungahon.​—Pr 16:15.

Bisan pa niana, ang pag-ulan dili lang magpatubog mga tanom nga maoy usa ka panalangin alang sa tawong magtitikad; ang yuta nga nabisbisan mahimong magpatubo usab ug mga sampinit ug mga kudyapa. Gigamit kini ni Pablo ingong usa ka pananglitan, nga nagtandi sa yuta nga nabisbisan sa ulan ngadto sa mga Kristohanon nga “nakatilaw na sa walay bayad nga gasa, ug nahimong mga mag-aambit sa balaang espiritu.” Kon sila dili magpatunghag bunga sa espiritu apan mahulog gikan sa kamatuoran, sila angayng sunogon, sama sa umahan nga magpatubo lamang ug mga sampinit.​—Heb 6:4-8.

Sa panan-awon ni Juan diha sa Pinadayag, iyang nakita ang “duha ka saksi” nga adunay “awtoridad sa pagtak-op sa langit aron dili moulan sulod sa mga adlaw sa ilang pagpanagna.” (Pin 11:3-6) Kini nga ‘mga saksi’ nga naghawas sa ‘mga manalagna,’ o mga tigpamaba, sa Diyos dili magpahayag ug pabor o panalangin sa Diyos tungod sa mga plano ug buhat sa mga tawong daotan sa yuta. Sama kang Elias, kinsa nagpahibalo sa tulo ka tuig ug tunga nga hulaw diha sa Israel tungod sa ilang pagsimba kang Baal nga gipalambo ni Haring Ahab ug sa iyang asawa nga si Jezebel, mao man usab kining “duha ka saksi” mahulagwayong ‘nagtak-op sa langit’ aron walay makarepreskong ‘ulan’ gikan sa Diyos ang modangat nga maghatag ug kauswagan sa maong mga paningkamot sa mga tawo.​—1Ha 17:1–​18:45; Luc 4:​25, 26; San 5:​17, 18.