Áwewe fán Iten Manawach me Ach Angangen Afalafal Mwich
March 6-12
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JEREMAIA 1-4
“Upwe Etuk o Tümwünuk”
Sipwe Nennelo Usun Chök Jeremaia
4 Eli a arapakkan 25 ierin Jeremaia atun Jiowa a ewisa ngeni pwe epwe emön chon mas. (Jer. 1:1, 2) Nge a meefi pwe i chök emön kükkün ät, esap tufichin fos ngeni ekkewe mwän mi mwukolo me watte wiser. (Jer. 1:6) Epwe uwei kapasen apwüng mi chou me eniuokkus, äkkäeüin ngeni ekkewe samolfel, soufos chofona, sou nemenem, me pwal chokkewe mi “tokofochofochola” me ‘chök fetal won ewe al aramas ra efich.’ (Jer. 6:13; 8:5, 6, NW) Epwe unusen talo förien King Salomon we imwenfel mi ling, ewe iolapen fel mi enlet lon arapakkan föpükü ier. Jerusalem me Juta repwe pöönnülo, me ekkewe aramas repwe eolo. A ffat pwe a fokkun atapwalapwal ewe pworaus Jeremaia epwe esilefeili!
En Mi Alleasochisi Kot Are Aramas?
18 Kot a ereni ewe soufos Jeremaia: “Ngang upwe etuk o tumwunuk. Ngang ewe Samol mi Lapalap ua kapas.” (Jeremaia 1:8) Ifa ussun Jiowa a amanauakich seni riaffou mwaal ikenai? Neman epwe nounou emon sou kapwung mi wenechar ussun chok Kamaliel. Eli epwe pout seni ekkewe nouwis mi ppwor me chon oput kich wiiser kewe me chon wenechar repwe siwiliir. Iwe nge, fan ekkoch, Jiowa a chok mut ngeni ewe riaffou mwaal an epwe fisita. (2 Timoti 3:12) Ika Kot a mutata och riaffou mwaal, iwe, epwe ngenikich ewe pochokkul mi lamot fan iten ach sipwe likiitu. (1 Korint 10:13) Ese lifilifil met Kot a mutata nge, sia silei met epwe fis lon mwach kkan. Chokkewe mi u ngeni noun Kot kewe aramas ra u ngeni Kot, me chon u ngeni Kot resap win.
jr-E 88 ¶14-15
“Üpwe Apöchökülasefäli Chokewe mi Malülü”
KOPWE APÉCHÉKKÚLASEFÁLI CHÓKKEWE MI MÉLÚLÚ?
14 Sipwe ekieki ifa usun Jeremaia a kúna péchékkúl me ifa usun a apéchékkúla ‘chokewe mi malülü.’ (Jer. 31:25) Ena soufós a kúna péchékkúl seni Jiowa. Epwe ifa meefiom ika ka rongorong án Jiowa erenuk: “Nengeni, ikenai üpwe apöchökülok pwe kopwe wewe ngeni eu telinimw mi pöchökül tittin . . . Ir repwe maun ngonuk, nge resap tongeni akufuk, pun ngang üa etuk pwe üpwe tümwünuk. Ngang ewe Samol mi Lapalap üa kapas.’” (Jer. 1:18, 19) Ina ewe popun, Jeremaia a kér ngeni Jiowa “ai pöchökül me imwei imwen maun, en ai lenien op lon fansoun riaföü.”—Jer. 16:19.
15 A mmen aúchea án Jiowa ereni Jeremaia: “ngang üa etuk.” Mi affata ngonuk met ka tongeni fér ngeni emén mi osupwangen apéchékkúl? A mecheres emén epwe esilla pwe mi lamot an epwe apéchékkúla emén pwiich Chón Kraist are fen emén aramasan, nge téweires an epwe awora apéchékkúl mi álilliséch. Fán chómmóng, ewe apéchékkúl mi kon álilliséch ika sipwe áppirú met Jiowa a fér ngeni Jeremaia ren ach nónnóm ren ewe mi apwangapwang. Iwe sipwe eáni kapasen apéchékkúl, nge sisap achommonga ach kapas. Sipwe filiéchú ach kapas. Sipwe áeá kapas mi mecheres mi pwári pwe sia enletin chúngúúr, áfánniir me pwári án Chón Kraist tong. Ika sia eáni ekkena sókkun kapas epwele mmen álilliséch.—Álleani Än Salomon Fos 25:11.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Menlapen Pworous Seni ewe Puken Jeremaia
2:13, 18. Ekkewe chon Israel mi rikilo ra föri ruu tipis. Ra likitalo Jiowa, ewe popunlapen ar pwapwa, emmwen me tümün. Ra ttu pwisin ar ito ren ar kütta älillis seni Isip me Asiria. Lon ach ei fansoun, emön a pwal siwili ewe “popun ewe konikin manau” ngeni ewe “channutu mi mok” ren ar likitalo ewe Kot mi enlet me etiwa än aramas afalafal me fiti mwökütükütün mwuun fönüfan.
Menlapen Pworous Seni ewe Puken Jeremaia
4:10; 15:18—Ifa weweöchün ei wokisin mi apasa pwe Jiowa a otupu nöün kewe aramas mi lükümach? Lon ränin Jeremaia we, mei wor ekkewe soufos ra ‘kapas chofona le osuni.’(Jeremia 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Jiowa ese pineir ar repwe esilefetälei ekkena pworaus mi otuputup.
March 13-19
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JEREMAIA 5-7
“Ra Úkútiw le Féfféri Letipen Kot”
w88-E 4/1 11-12 ¶7-8
Jeremaia—Emén Soufós mi Kúna Koput Pokiten A Uwei án Jiowa Kewe Kapasen Kapwúng
7 Jiowa a éúréúrer, “Ir repwe maun ngonuk, nge resap tongeni akufuk.” (Jeremaia 1:19) Pwata ekkewe Chón Jus me néúr kewe sounemenem ra oput ei soufós? Pokiten a apwúngú ar tanechepwak me napanapen ar fel ngeni Kot. Jeremaia ese niwokkus le apasa: “Nengeni, ra pineela selinger pwe resap mochen rongorong om kapas. Ra takiri mine ka akünö ngeniei pwe üpwe üreniir. Pun seni ekewe mi kis tori ekewe mi lap ir meinisin ra kütta ar win fän pwüngingau. Pwal seni ekewe soufos tori ekewe souasor [itá úrúrún chókkeei repwe akkomw túmúnú liméchúúr mwen mesen Jiowa lón pekin lúkú], ir meinisin ra atupu aramas.”—Jeremaia 6:10, 13.
8 Mei pwúng, ra wisen emmweni ewe mwú atun ra eáni asor. Ra chék pwomwen féri ar angang ngeni fán iten fel mi enlet, nge ese fiti letiper. Ra aúcheani ekkewe eérenien fel mwen ar féfféréch. Ekkewe néúwisin lamalamen chón Jus ra efisatá án ekkewe aramas repwe tipitipin meefi núkúnúkéch ren ar ereniir, “A wor kinamwe, a wor kinamwe,” nge esor kinamwe. (Jeremaia 8:11; 6:14) Ewer, ra asona ekkewe aramas le lúkú pwe ra kinamwefengen me Kot. Ra meefi pwe ese wor met repwe lólilen ren, pokiten iir néún Jiowa kewe aramas me ra nóm lón ewe telinimw mi pin me ewe imwen fel. Nge Jiowa a tipeeú ngeni ena?
w88-E 4/1 12 ¶9-10
Jeremaia—Emén Soufós mi Kúna Koput Pokiten A Uwei án Jiowa Kewe Kapasen Kapwúng
9 Jiowa a allúkú ngeni Jeremaia an epwe nóm lón ewe leenien tolong ngeni ewe imwen fel ikewe chómmóng aramas repwe kúna me ié, me epwe ereni iir kewe mi tolong án Jiowa kapasen apwúng. Epwe erá: ” Ousap lükü ekei kapasen atuputup ra apasa, ‘Aisap feiengau. Iei än ewe Samol mi Lapalap imwenfel, än ewe Samol mi Lapalap imwenfel, än ewe Samol mi Lapalap imwenfel.’ . . . oua lükü kapasen atuputup esap wor lomotan.” Ekkewe Chón Jus ra áfánni met chék ra kúna ren meser, nge esap met ra lúkú atun ra eingeing me lón ewe imwenfel. Ra fen ménúkaaló án Jiowa kapasen fén: “Läng ai lenien mot, nge fanüfan lenien puun pechei. Met sokun imw oupwe aüetä fän itei?” Jiowa, Samolun unuselapen láng me fénúfan, ese kuch lón ena imwenfel, ese lifilifil úkúkún lingemwararan!—Jeremaia 7:1-8; Aisea 66:1.
10 Jeremaia a sópweló le apwúngú ekkewe aramas fán pechékkúl: “Oua solä, niela aramas, föri föförün lisowu, akapelmwäl, keni apach mi pwokus ngeni ewe anü Paal o fel ngeni pwal ekoch kot ousap sileer me mwan, . . . mürin o apasa, ‘Sisap feiengau,’ nge oua chök sopwela le föri ekei föför mi anioput meinisin.” Pokiten ekkewe Chón Jus iir ‘eu ainang mi fil’, ra ekieki pwe Kot ese pwal ekieki féfférúr ika ra chék ukkuwei ar asor ngeni ewe imwenfel. Iwe nge, ika ra ekieki pwe Jiowa a usun emén sam mi néúkechen ngeni néún áláemén mi lúkúmach, iwe repwe fókkun máirú pwe esap ina usun.—Jeremaia 7:9, 10; Ekistos 19:5, 6.
jr-E 21 ¶12
Akkangang fán iten Jiowa “Lon Fansoun Sopolan”
12 Lepoputáán án Jehoiakim nemenem, Jiowa a ereni Jeremaia epwe feiló ngeni ewe imwenfel me apwúngú ekkewe Chón Juta pokiten ra mmen féfféringaw. Ra ekieki pwe imwenfelin Jiowa ina eú ttit epwe túmúnúúr. Iwe nge, ika rese úkú seni ar “solä, niela aramas, föri föförün lisowu, akapelmwäl, keni apach mi pwokus ngeni ewe anü Paal o fel ngeni pwal ekoch kot ousap sileer me mwan,” Jiowa epwe likitaló ewe imwenfel me ekkewe chón likótuputup mi fel ngeni I lón, usun chék an likitaló ewe imwenfel lón Silo lón fansoun Eli ewe Souasor mi Lap. Ewe fénú Juta “epwe wiliti eu fanü mi pöön.” (Jer. 7:1-15, 34; 26:1-6) Mi lamot Jeremaia epwe pwora atun a esilefeili ena kapwúng! Neman, a esilei ena kapwúng mwen mesen chókkewe mi pwal watte wiser. Ekkóch pwiich kewe ikenái ra pwal meefi lamoten ar repwe pwora atun ra afalafal wóón al are atun ra afalafal ngeni chókkewe mi wéúéch me iteféúló. Kich mi tongeni lúkúlúk wóón ei: Án Jiowa álillis ngenikich a núkúchar, usun chék an álisi Jeremaia.—Ipru 10:39; 13:6.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Kopwe Fetäl Ren Kot?
11 Sia wesewesen titchik le etiwa ewe emmwen lon Paipel? A mmen lamot ach sipwe atittina pwisin kich, nge ren eü atittin mi wenechar. Ekieki mwo eü wökisin mi älisatä ach föri ena: “Iei alon ewe Samol mi Lapalap, ‘Oupwe ütä ünükün ekewe al o katol, oupwe ais usun ekewe alen lom ifan ewe al mi mürina. Oupwe fetal won o küna kinamwe.’ Nge ir ra apasa, ‘Äm aisap mochen fetal won.’” (Jeremaia 6:16) Ekkeei kapas ra achema ngenikich ussun emön chon säi mi ekis kaulo lon keangen ewe aal pwe epwe eis menni aal epwe fetäl won. Itä nöün Jiowa kewe aramas mi rikilo repwe föri ina ussun lon pekin ngün. A lamot ar repwe fetäl sefäl lon ewe “alen lom.” Ewe “al mi mürina” alen samasamer kewe mi tuppwöl. Ina ewe aal Israel a rikilo seni. A mmen solap pwe Israel rese mochen aüseling ngeni ei fön mi tong seni Jiowa. Ewe wökisin a pwal apasa: “Nge ir ra apasa, ‘Äm aisap mochen fetal won.’” Iwe nge, lon ei fansoun, nöün Kot kewe aramas rese ina ussun lupwen ra rongorong an Kot fön.
w88-E 4/1 13 ¶15
Jeremaia—Emén Soufós mi Kúna Koput Pokiten A Uwei Án Jiowa Kewe Kapasen Kapwúng
Juta A Kúna Kapwúng
15 Órun ewe ier 632 mwen Kraist, Papilon me Metia ra okkufu Asiria, me án Isip nemenem a apwangapwangoló me a chék nemeni kinikinin éérún Juta. Ewe mwú epwe maunei Juta epwe feito seni efeng. Ina popun, Jeremaia a ereni chienan kewe Chón Jus eú pwóróus mi eletipechou! “Nengeni, eu mwichen aramas a feito seni ewe fanü mi nom efeng . . . ra ariaföüü aramas nge resap eäni tong . . . Ra tettel pwe repwe mauneek en, Jerusalem.” Papilon ina ewe mwú mi péchékkúl lón ena fansoun. Jiowa epwe néúnéú Papilon le apwúngú meinisin Chón Juta rese lúkú.—Jeremaia 6:22, 23; 25:8, 9.
March 20-26
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JEREMAIA 8-11
“Aramas Ra Tongeni Sópwéch ren Chék án Jiowa Emmwen”
it-1-E 555
Kúúri
Úrelap, úúr, are pwal och mettóch aramas ra onómu lón eú tánipi le eniwokkusu man, me ewe soufós Jeremaia a erá pwe ekkewe ululun anúmwáál ekkewe mwú mi fel ngeni ululun ra féri, ra usun chék “ekkewe anewenewen machang lon eu tanipin kiuri” rese mwékútúkút.—Jer 10:5.
Io Kewe Ra Alingalo Kot Ikenai?
10 A ffat ewe pisekin annet pwe a wor emon chon Forata ese lifilifil ika sia neta lang asan are atola ekkewe mettoch mi ffor won ei fonufan. (Jeremaia 10:12) Sipwe tipeeu ngeni ekkewe chonlang mi koluwu: “Mi fich ngonuk, Ach Samol o ach Kot, pwe kopwe angei ling o iteuoch o manaman, pun ka fen forata mettoch meinisin.” (Pwarata 4:11) Nge, chommong scientist rese miritiiti woren emon chon Forata ren ‘mesen letiper,’ inaamwo ika ra ingeiti lapalapen ekkewe mettoch ra kuna ren meser. (Efisus 1:18) Sia tongeni eani awewe ussun ekiekir: Ach ingeiti lingen me lapalapen ekkewe mettoch won fonufan me apasa mwirin pwe esor emon chon Forata a umwes ussun chok ika emon a ingeiti eu lios mi fokkun ling me apasa pwe esor emon a chungani ewe lios. Ina popun Paul a apasa pwe “esor popun rese luku”!
w15-E 9/1 15 ¶1
En mi Meefi Lichippúng ren Kot?
Núkúnúkúngawen ei ótót ikenái a affataéchú sópwongawen an aramas nemenem. Esap chék pwe rese tufich le efisi kinamwe, núkúnúkéch, me pwapwa, nge iir ra pwal fen angawaló ewe fénúfan. Ei mettóch a ekilapei ewe enlet seni Paipel pwe aramas “resap pwal tongeni akota mine repwe föri.” (Jeremaia 10:23) Án Kot we chék nemenem epwe tongeni anúkúnúkú pwe epwe wor enletin kinamwe, pwapwa me wéúéch fán iten chón fénúfan, pún ina letipen Kot.—Aisea 45:18.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
Akkarap Ngeni Jiowa
16 Sia meefi aúcheach pokiten kich Chón Pwáraatá Jiowa. (Jer. 9:24) Ina minne sia kan achocho le kefiliéch me álleasochisi án Jiowa kewe allúk mi tekia. Nge sipwe túmúnú ach sisap ekieki pwe a kon watte aúcheach, pwe site lamalam tekia me meefi pwe a watte sileach lap seni Jiowa. Ei esin ekiek epwe atowauakicheló seni i.—Kölf. 138:6; Rom 12:3.
Menlapen Pworous Seni ewe Puken Jeremaia
3:11-22; 11:10-12, 17—Pwata Jeremaia a apachaalong mwúún ekkewe engol einangen ennefen lón an esilesil, inaamwo ika Samaria a fen taló lón 740 B.C.E.? Popun, pun lupwen a talo Jerusalem lon 607 B.C.E., ina än Jiowa we kapwüng fän iten unusen mwuun Israel nge sap chök fän iten Juta. (Isikiel 9:9, 10) Pwal eü, Jerusalem a tupuni mwuun ewe engol einang mwirin an türülo, me nöün Kot kewe soufos ra chüen angang ngeni chon Israel.
March 27–April 2
PWÓRÓUS AÚCHEA SENI KAPASEN KOT | JEREMAIA 12-16
“Israel A Ménúkaaló Jiowa”
jr-E 51 ¶17
Túmúnuk Seni Eú Letip mi Otuputup
17 Mi lamot Jeremaia epwe álleasochisi án Jiowa kapasen emmwen. Ika en Jeremaia, kopwe tipemecheres le etiwa án Jiowa kapasen emmwen? Lón eú atun, Jiowa a ereni Jeremaia an epwe áeá efóch penit mi ffér seni mangaku. Mwirin, Kot a ereni an epwe sái ngeni ewe Chénúpupu Oifrat. Ika kopwe nengeni eché map, epwe pwá pwe Jeremaia epwe sái úkúkún 300 mwail. Atun a tori, Jiowa a ereni an epwe aopa ena penit lón eú pwangen achaw iwe mwirin epwe liwiniti Jerusalem. Mwirin och fansoun Kot a ereni an epwe liwiniti ewe Chénúpupu Oifrat me angeisefáli ena penit. (Álleani Jeremaia 13:1-9.) Jeremaia a sái úkúkún 1,200 mwail. Chókkewe mi soun ú ngeni ewe Paipel rese fókkun lúkú pwe Jeremaia epwe fetál ina úkúkún towauan, ren fitu fitu maram. (Esra 7:9) Iwe nge, ina met Kot a apasa me Jeremaia a féri.
jr-E 52 ¶18
Túmúnuk Seni Eú Letip mi Otuputup
18 Kachitooni an ewe soufós tékaatá ewe chuuk lón Juta, iwe mwirin, lóngólóng wóón menni al a filatá, a fetál lón ewe fénúpéén únúkkún Oifrat. Meinisin ekkeei fán iten chék epwe aopa ewe pelit! Langattamen an ese nóm a ngeni chón orun kewe ar repwe ekieki ika pwata ese nóm. Atun a liwin, ewe pelit ese chúen nóm. Iwe mwirin, Kot a apasa pwe Jeremaia epwe pwal liwinsefál pwe epwe angei ewe pelit, iei ewe pelit a ngawóló me a “lomotongau.” Anchangei mwo pwe iei a fen mecheres an epwe erá pwe: “Iwe, a naf, usap chúen feiló pún ese wor lamotan.” Iwe nge, pokiten Kot a fen anapanapa i, Jeremaia ese pwal ngúnúngúnúngaw. Nge a chék féri minne Kot a apasa ngeni!
jr-E 52 ¶19-20
Túmúnuk Seni Eú Letip mi Otuputup
19 Mwirin chék án Jeremaia we oruuen sái, Kot a áweweei weween ena mettóch. Án Jeremaia na sái a ammólnatá i fán iten an epwe esilei ei pwóróus mi tuwenewen: “Ekei aramas mi ngau, resap mochen aleasochisiei. Ra chök ülöförea le chei mochenin letiper. Ra fel ngeni pwal ekoch kot o angang ngeniir. Iei mine repwe wewe ngeni ei achök mi lomotongau.” (Jer. 13:10) A ifa me amwararen napanapen án Jiowa asukula néún kewe aramas! Án Jeremaia álleasochis seni letipan le apwénúetá met Jiowa a ereni inaamwo ika mi lamotongaw me ren ekkewe ekkóch, a ina usun a álisi Kot le achchúngú letipen néún kewe aramas.—Jer. 13:11.
20 Ese lamot ngeni Chón Kraist ikenái ar repwe pwal fetál fitepúkú mwail ren án Kot epwe áitiir eú lesen. Iwe nge, ifa usun ika chón órum kewe are chienom kewe repwe máirú are esiita óm kefil le manaweni manawen Chón Kraist? Epwe kapachelong óm kefil wóón úfom me foutom, óm kefil lón pekin sukul, met ka eáni angang, are pwal mwo nge óm ekiek usun sakaw. Ka tongeni tipeppós le álleasochisi án Jiowa emmwen usun chék Jeremaia? Pokiten ka mut ngeni Jiowa an epwe anapanapa letipom, minne ka filatá epwe tongeni eú minen káit mi múrinné ngeni ekkewe ekkóch. Ese lifilifil met ka féri, nge kopwe kúna feiéch ika ka álleasochis ngeni án Jiowa emmwen mi nóm lón an we Kapas me óm etiwa kapasen emmwen seni ewe mwich mi alúkúlúk me tipachem. Kosap mut ngeni letipom mi otuputup an epwe emmwenuk, nge kopwe usun chék Jeremaia. Filatá iei, le etiwa án Jiowa anapanapók; mut ngeni epwe féruk pwe kopwe eú sepi mi aúchea epwe tongeni chék ákkáeá.
it-1-E 1121 ¶2
Wánúkún
Jiowa a erá pwe ekkewe chón Israel me ekkewe chón Juta ra usun chék efóch pelit wóón wánúkún, weween ra fókkun pach ngeni, pwe aramas lúkúúr repwe pwal mwareiti Jiowa me elinga. (Jer. 13:11) Lón eú oesini a áweweei pwe Jesus a nemenem fán pwúng me alúkúlúk ra usun chék pelit wóón wánúkún. A affata ngenikich pwe meinisin án Jesus manaman ra núkúchar me lóngólóng wóón pwúng me lúkúlúk. Usun chék efóch penit mi awora álillis, limeliméchún an pwúng a apéchékkúla le eáni ewe wis Sou Kapwúng, ewe Jiowa a ewisa ngeni.—Ais. 11:1, 5.
Kúkkútta Pwóróus Aúchea
jr-E 118 ¶11
Iteitan Rán Ka Kan Eis, “Ifa I Jiowa?”
11 Atun Jeremaia a kúna sópwéchún ekkewe aramasangaw, a eáni eú kapas eis fán mángaw. (Álleani Jeremaia 12:1, 3.) Nge, Jeremaia ese fókkun tipemwaramwar usun án Jiowa pwúng, nge a kútta pélúwen an “osukosuk.” An kapas fán wenechar a affata ngenikich pwe a mmen péchékkúl an riri ngeni Kot, usun chék eú riri lefilen emén sam mi tong me néún we. Jeremaia ese weweiti pwata chómmóng chón Jus ra feffeitá inaamwo ika iir aramasangaw. Itá Jeremaia a menemenéch ren pélúwan? Jiowa a alúkúlúkú I pwe epwe úttatá ekkewe aramasangaw. (Jer. 12:14) Atun Jeremaia a kúna pwénúetáán met a eáni iótek ngeni Jiowa, an lúkúlúk wóón minne mi pwúng lón pekin lúkú a péchékkúleló. Ese mwáál a lapóló án Jeremaia iótek ngeni Jiowa, me ukkuwawu meefian ngeni Seman we.
Sipwe Pwora Ussun Jeremaia
Sipwe Tuttumunu ewe Mettoch Chiechi
16 Jeremaia a kapas ussun pwal eu mettoch mi alisi i pwe epwe pwora. Iei alon: “Use mottiu lein ekkewe chiechi mi eani chuupwutak me takirita ren. Pokiten poum ua fen mottiu alaemon chok, pun ka fen auraeilo ren kapasen apwung.” (Jeremaia 15:17, NW) Jeremaia a efich an epwe alaemon chok lap seni an epwe ngauolo manauan ren chiechi mi ngau. A pwal chok ina ussun ach ekiek lon ei fansoun. Sisap monuki an ewe aposel Paul kapasen ourour pwe “Chienach mi ingau repwe alimengaualo ach kewe fofor murinno,” pwal mwo nge ekkewe foffor murinno sia fen akkeani fite, fite ier.—1 Korint 15:33.