“Ineet Epwe Pwal Wor Ach Mwichelap?”

LESÓPWÓLÓÓN ewe November 1932, lón Mexico City, ikewe ie mi wor lap seni eú million aramas ra nóm ie. Eú wiik me mwen ena, a pachetá ekkewe traffic light lón ena leeni nge a kerán ina an epwe wor. Nge aramas ra mwétéresiti pwal eú mettóch. Ekkewe chón repot fán néúr camera ra nóm ren ewe leenien sousou train me witi warotoon emén waséla mi aúchea. Ié na? Joseph F. Rutherford presetenin ewe Watch Tower Society. Ekkewe Chón Pwáraatá lón ena leeni, ra pwal witi ar repwe etiwa Pwiich Rutherford, ewe epwe etto fiti ar we úlúngát ránin mwichelap.

Iei alon ewe puk, The Golden Age: “Ese wor tipemwaramwar pwe aramas resap fókkun ménúkaaló ena mwichelap mi fókkun aúchea” ren achochoon pwiich kewe le esilei ewe enlet lón Mexico. Nge ina eú mwichelap mi kúkkún pwe a chék wor ina epwe 150 aramas ra fiti. Nge pwata chék a fókkun aúchea?

Me mwen ena mwichelap, ewe enlet ese mwo kon chéúfetál lón Mexico. Seni 1919, a kan wor ekkewe mwichelap mi chék chókúkkún chón fiti, me mwirin chék ena ier, a chókúkkúnúló ekkewe mwichefel. Atun a suuk eú keangen ofes lón ewe fénú Mexico lón ewe 1929, itá úrúrún pwiich kewe ikenan repwe feffeitá, nge a chúen wor ekkóch minen eppet a lamot repwe pworacho ngeni. Ewe mwicheich lón ena atun a pesei ekkewe pioneer, mi iteni colporteurs me lóóm, ar resap féri angangen moni atun ra fiti ewe angangen afalafal. Emén colporteur a fókkun song ren ena, iwe a towu seni ewe enlet me a pwisin fératá eú an kúmiin káéén Paipel. Atun ena fansoun, a lamot epwe wor siwilin ewe chónemmwen lón ewe keangen ofes lón ena fénú pokiten an féffér ese pwúng. A lamot apéchékkúl ngeni ekkena Chón Pwáraatá mi tuppwél lón Mexico.

Atun Pwiich Rutherford a chuuri chón ena fénú, a fókkun apéchékkúla chókkana mi tuppwél ren an kewe ruu afalafal mi achchúngúúr atun ewe mwichelap me an kewe nimu afalafal mi katowu wóón reitio. Epwe kerán ina ewin atun ar repwe áeá reitio station le esilei ewe kapas allim lón unusen Mexico. Mwirin ena mwichelap, a kefilitá emén mineféén chónemmwen lón ewe keangen ofes pwe epwe wisen akkóta ewe angang. Ekkewe Chón Pwáraatá ra fókkun tinikken me pokiten Jiowa a pwapwa rer, iwe ra sópweló le afalafal.

Lón ewe ier 1933, a wor ruu mwichelap lón Veracruz me lón Mexico City. Pwiich kewe ra mmen angang weires lón ewe leenien afalafal, me ra fókkun sópwéch. Áwewe chék, lón ewe 1931 a wor úkúkún 82 chón afalafal. Lón ewe 1941 a lallapóló fán engol! Arapakkan ngeni 1,000 aramas ra lo ngeni Mexico City fán iten ewe mwichelap lón ewe 1941.

“ARAMAS MI TARANGARANG WÓÓN EWE AL”

Lón ewe 1943 ekkewe Chón Pwáraatá ra poputá le esilesil usun ewe mwichelap itelapan “Free Nation’s,” ewe epwe fis lón ekkewe 12 telinimw lón Mexico.a (Ppii ewe pwóróus fan.) Ra esilei pwóróusen ena mwichelap ren ar uweifetálei ekkewe esissil mi ittiwetiw. Ra ffér seni rúúaché esissil mi chééwatte mi pachefengen me ra kan uwei wóón afarer, eché lesékúrúr me eché fán meser. Chón Pwáraatá ra áeá ena sókkun minen afalafal le esilei ekkewe mwichelap seni ewe ier 1936.

A fókkun sópwéch ar uweifetálei ekkewe esissil mi ittiwetiw me wóón afarer pwe iwe ewe puk itan La Nación a makkeei ei usun ekkewe Chón Pwáraatá mi fiti ena mwichelap. A erá: “Ewe ewin rán, ra angei pesepes le etiwa pwal ekkóch aramas. Iwe sorotá rese chúen kuch lón ewe leenien mwichelap.” Chón ewe Felin Katolik rese pwapwaiti sópwéchún, iwe ra ú ngeni ekkewe Chón Pwáraatá. Nge pwiich kewe rese niwokkus. Ra sópweló le esilesil usun ewe mwichelap. Pwal iei met eú kinikin lón ena puk La Nación a repotei: “Chón unusen ewe leeni ra kúner.” A erá pwe pwiich kewe ra “wililó ngeni chón amémé ‘mwéngé.’” Lón kinikinin ena puk na a pwal pwári sasingin pwiich kewe me wóón alen Mexico City fán ei mak: “Invasion of the streets.”

EKKEWE BED MI “KINAMWE LAP SENI WÓÓN EWE CEMENT”

Lón ekkena ier, lape ngeni Chón Pwáraatá ra fókkun pennúkú chómmóng mettóch pwe repwe fiti ekkewe ekkóch mwichelap mi fis Mexico. Chómmóng pwiich kewe ra feito seni ekkewe sóópw mi towau seni telinimw, leenien sousou train are pwal mwo nge towau seni ekkewe al. Iei met eú mwichefel a makkeei, “Ese wor train mi ssá lón leeniem kana.” Pwiich kana ra chék wawa tongki are fetál ren fitu fitu rán pwe repwe tikeri ewe leenien sousou train pwe repwe ló fiti ekkena mwichelap lón ena telinimw.

Lape ngeni ekkewe Chón Pwáraatá ra wéúngaw me ese mé ngeniir ar repwe tikeri ewe mwichelap. Atun ra ló ikena, chómmóng leir ra nóm ren pwiir kewe lón ena telinimw, chókkewe mi pwári ar tongeer me awasélaéchúúr. Ekkóch me leir ra méúr lón ekkewe Imwen Mwich. A wor eú atun ina epwe 90 pwiich kewe ra nóm lón ewe keangen ofes, nge ra chék méúr wóón ekkewe pwóórun puk. Ewe Yearbook a erá pwe pwiich kana ra kilisou pokiten ekkena pwóór ra “kinamwe lap seni wóón ewe cement.”

Ekkena Chón Pwáraatá ra tipemecheres le pennúkú meinisin pwe repwe mwichfengen me pwiir kewe. Lón ach ei fansoun a wor lap seni 850,000 Chón Pwáraatá lón Mexico , me ra pwal meefi ena esin kilisou.b (Ppii ewe pwóróus fan.) Eú repot lón ewe Yearbook 1949 a erá pwe minne pwiich kewe ra pennúkúóló ese ekisikisaaló ar tinikken fán iten ar fel ngeni Jiowa. Iteiten an a fis mwichelap “ina met aramas ra fóffós usun ren langattam fansoun.” Ewe kapas eis pwiich kewe ra kan ekkeis, “Ineet epwe pwal wor ach mwichelap?”​—Seni lón uruwooch mi iseis lón Central America.