Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w97 10/1 p. 16-20
  • Ach Esissinata Ewe Sokkun Chon Kuno Mi Pwung

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Ach Esissinata Ewe Sokkun Chon Kuno Mi Pwung
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • Jiowa a Pwari Ekkewe Soufos Chofona
  • Poraus mi Ruko Ussun Papilon me Jerusalem
  • Kot A Apwonueta Alon Noun kewe Chon Kuno
  • Ewe Chon Kuno A Uwei Poraus Allim fan iten Saion!
  • Mi Pwapwa Ekkewe Chon Kuno Fan Iten Ewe Kinamwe Seni Kot
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
  • Néún Kot Kewe Aramas Ra Ló Seni Papilon
    Nei Puken Pwóróusen Paipel
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1997
w97 10/1 p. 16-20

Ach Esissinata Ewe Sokkun Chon Kuno Mi Pwung

“Ngang . . . ewe Emon mi apwonueta alon nei chon angang, me ewe Emon mi unusen apwonueta ewe fon seni pwisin nei kewe chon kuno.”​—AISEA 44:25, 26.

1. Ifa ussun Jiowa a kan esissinata ekkewe chon kuno mi enlet, me ifa ussun a kan pwari ekkewe mi chofona?

JIOWA KOT, i ewe Sou Esissinata noun kewe chon kuno mi enlet. A kan esissinereta ren an apwonueta ekkewe poraus ra uwei seni i. Jiowa, pwal i ewe Sou Pwari ekkewe chon kuno mi chofona. Ifa ussun a kan pwarirelo? A kan afitikokoi ar kewe esissin me oesini. A ina ussun an pwarata pwe ra pwisin seikireta chon oesini, me ar kewe poraus ra wesewesen popu seni pwisin ekiekir mi mwaal, ewer, seni ar ekiek mi umwes me orukoruk!

2. Ifa ewe fitikoko a fis lefilen ekkewe chon kuno lon Israel lom?

2 Aisea me Isikiel ra apasa pwe ir noun Jiowa Kot chon kuno. Mi enlet ena? Sipwe pi. Aisea a oesini lon Jerusalem poputa seni orun 778 B.C.E. tori ekiselo mwirin 732 B.C.E. Isikiel a choisa lon Papilon lon 617 B.C.E. A oesini ngeni pwiin kewe chon Jus ikewe ie. Ir me ruuemon ra oesini fan pwora pwe Jerusalem epwe talo. Pwal ekkoch soufos ra apasa pwe Kot esap mutata ena mettoch. A ffatalo pwe io ekkewe chon kuno mi pwung?

Jiowa a Pwari Ekkewe Soufos Chofona

3, 4. (a) Ikkefa ekkewe ruu poraus mi ufengen lefiler a tori ekkewe chon Israel lon Papilon, me ifa ussun Jiowa a pwari emon chon kuno mi chofona? (b) Me ren Jiowa, met epwe fis ngeni soufos chofona?

3 A tori Isikiel eu langepwi lupwen a nom lon Papilon, ussun met a fiffis lon ewe imwen fel lon Jerusalem. Ren ewe leenien tolong mi sap ngeni otiu, a nom 25 mwan. Ruuemon samol, iter Jaasanaia me Pelatia a nom leir. Ifa ekiekin Jiowa ussur? Iei alon Isikiel 11:2, 3: “Noun aramas, ikkeei ir ekkewe mwan ra ekiekieta sokkun rauangau o ouroura ngeni chon ei telinimw minne a ngau. Iwe, ra apasa, ‘Esap pwe a arap ewe fansoun ach sipwe aueta imw?’’” Ekkena chon kunoon kinamwe mi lamalam tekia ra apasa, ‘Esap feiengau Jerusalem. Ekiselo chok nge sipwe aueta chommong imw lon neminewe!’ Ina minne, Kot a ereni Isikiel pwe epwe eani och oesini ngeni ekkena soufos chofona. Isikiel 11:13 a affata met a fis ngeni emon leir: “Iwe, lupwen ua oesini, a fis pwe Pelatia noun Penaia we a malo.” Neman ena mettoch a fis pun Pelatia a kon tekia me foummong lein ekkewe samol me i ewe mi kon tiniken le fel ngeni ululun. An makai a anneta pwe i emon soufos chofona!

4 An Jiowa nnielo Pelatia ese amwokutu ekkewe pwal fitemon soufos chofona ar repwe ukutiu seni ar kapas mwakel ren ar pani iten Kot we. Ekkena chon otupotup ra umwesin sopweilo ar u ngeni letipen Kot ren ar eani ekkewe oesini. Ina minne, iei alon Kot ngeni Isikiel: “Feiengauen ekkewe soufos mi tiparoch pwe ra oesini seni pwisin letiper, nge esap wor kunaer!” Ussun Pelatia, “resap chuen nom” pokiten ar oesini fan iten Jerusalem “eu oesini fan iten kinamwe, lupwen esor kinamwe.”​—Isikiel 13:3, 15, 16.

5, 6. Inaamwo ika a wor chommong chon kuno mi chofona, nge met a affata pwe Aisea emon soufos mi enlet?

5 Nge ren Aisea, meinisin an kewe poraus mi fel ussun Jerusalem ra pwonuta. Lon 607 B.C.E., chon Papilon ra ataielo ewe telinimw me ra uwei ngeni Papilon ekkoch lusun chon Jus pwe repwe fotek ie. (2 Kronika 36:15-21; Isikiel 22:28; Taniel 9:2) Ekkena feiengau ra ita aukatiu an ekkewe soufos chofona aumwesi noun Kot kewe aramas ren kapas orukoruk? Aapw, ekkena chon kuno mi mwakel ra chok sopweilo ar kapas!

6 Ekkewe chon Israel mi choisa ra pwal osukosuk ren ekkewe sou oesini, sou pwee, me sou fos lon Papilon. Iwe nge, Jiowa a pwarata pwe ekkena sou kuno mi chofona ra umwes, me mi ssor ar kewe poraus. Lo, lo, a pwarata pwe Isikiel noun chon kuno mi enlet, ussun chok Aisea. Jiowa a apwonueta alon kewe meinisin ekkena ruuemon ra wisen uwawu, ussun a fen pwonei: “Ua amwaalli esissinen ekkewe mi chopun ama, me ngang ewe Emon mi aumwesi ekkewe sou pwee; ewe Emon mi okullu ekkewe mwan tipatchem, me ewe Emon mi siwili ar silelap ngeni mettoch mi umwes; ewe Emon mi apwonueta alon noun chon angang, me ewe Emon mi unusen apwonueta ewe fon seni pwisin nei kewe chon kuno.”​—Aisea 44:25, 26.

Poraus mi Ruko Ussun Papilon me Jerusalem

7, 8. Ifa ewe poraus seni lang Aisea a uwawu fan iten Papilon, me ifa weween alon?

7 Juta me Jerusalem repwe kiteterelo, iwe, epwe poonulo seni aramas ren 70 ier. Iwe nge, Jiowa a nounou Aisea me Isikiel le esileilo pwe ena telinimw epwe kausefal me aramas repwe liwiniti ewe fonu lon chok ewe fansoun a fen oesini! Ina eu oesini mi amairu! Pwata? Pun Papilon ese kan epichi chon fotek. (Aisea 14:4, 15-17) Iwe, io epwe tongeni epichi ekkena chon fotek? Io epwe tongeni akkufu Papilon, pwe a mmen pochokkul me ttitin kewe mi watte me eu chanpupu ra kan tumunu? Jiowa, ewe mi Unusen Tekia, a tongeni! Iwe, ina alon: “Ngang . . . ewe Emon mi ereni ewe konik mi alollol [weween, ewe chanpupu mi tumunu ewe telinimw], ‘Kopwe pwas; me upwe amorata om kewe chanpupu’; ewe Emon mi apasa ussun Sirus, ‘Atei nei chon mas epwe apwonueta unusen mochenin letipei’; pwal mwo nge alon usun Jerusalem, ‘Neminewe epwe kausefal,’ me ussun ewe imwen fel, ‘Longolongum epwe forutiu.’”​—Aisea 44:25, 27, 28.

8 Ekieki mwo ena mettoch! Ewe Chanpupu Iufretis eu watten minen eppet ngeni aramas, nge me ren Jiowa, a ussun echchi konik won och mettoch mi pwich. Ena minen eppet epwe morokai! Papilon epwe turutiu. Inaamwo ika a 150 ier mwen uputiuen Sirus ewe re Persia, nge Jiowa a nounou Aisea le oesini an ena king liapeni Papilon me ngaseloon ekkewe chon Jus mi fotek ren an mut ngenir ar repwe liwin pwe repwe auetasefalli Jerusalem me ewe imwen fel.

9. Ren an epwe apwungu Papilon, Jiowa a apasa pwe epwe nounou io?

9 Sia kuna ena oesini lon Aisea 45:1-3: “Iei alon Jiowa ngeni Sirus noun we mi kepit, a pwal awisa pwe epwe akkufu ekkewe muu mi nonnom mwan, . . . epwe pwal suuki asamen ekkewe telinimw mi nom mwan pwe resap chuen kapungulo: ‘Upwe akkom mwom o atekisonatiu chuuk kana. Upwe ataietiu ekkewe asam kapa o atatakkisi lokkur. Upwe fang ngonuk wou mi iseis lon rochopwak pwal pisek mi auchea mi nom lon leeni mi monomon, pwe kopwe silei pwe ngang Jiowa, ewe Emon mi koruk me ren itom.’”

10. Ifa ussun Sirus a “kepit,” me ifa ussun Jiowa a tongeni fos ngeni i lap seni ipuku ier mwen uputiuan?

10 Nengeni pwe Jiowa a fos ngeni Sirus ussun ita nge a fen manau. A tipeeu ngeni an Paul makkei pwe Jiowa a “kori ekkewe mettoch esaamwo fis pwe a ussun ita nge ra fen foruta.” (Rom 4:17) Kot a pwal ko ngeni Sirus “noun mi kepit”. Pwata a ina ussun? Pwungun pwe noun Jiowa we samol fel lapalap ese epiti ngeni mokuren Sirus loon kepit. Mi enlet ena, nge ina eu kepit fan iten oesini. A affata pwe emon a seikita ngeni eu wis tekia. Ina minne, Kot a tongeni apasa pwe an seikata Sirus a ussun an wiliiti emon mi kepit.​—Alollo ngeni 1 Kings 19:15-17; 2 Kings 8:13.

Kot A Apwonueta Alon Noun kewe Chon Kuno

11. Pwata chon Papilon ra mefi lukulukoch?

11 Lon ewe fansoun Sirus a poputa le ekiekin maun ngeni Papilon, chon ena telinimw ra meefi lukulukoch. Konikin ewe Chanpupu Iufretis a pwelli ewe telinimw, a cholap me alollol. Ikewe ewe chanpupu a pupulong lukanapen ewe telinimw, a wor efoch oror me le pekin kuku ngeni otiu. Ren an epwe aimulo ena oror seni ewe telinimw, Neputkanessar a aueta minne a eita ngeni “eu ttit mi lapalap, a ussun eu chuuk esap tongeni mwokut. . .A aueta pwe epwe ussun eu chuuk mi tekia.”a A wor ren ena ttit asam mi fokkun watte, nge ra for seni kapa. Ika emon epwe tolong, epwe fetaleta won ewe ppan seni le pekin ewe chanpupu. Ina ewe popun chon fotek lon Papilon ra meefi pwe esap fokkun tufich ar repwe ngaselo!

12, 13. Ifa ussun alon Jiowa me ren noun chon kuno Aisea a pwonuta lupwen Papilon a kkuf ren Sirus?

12 Nge esap ina ussun ekkewe chon Jus mi fotek nge ir mi luku Jiowa! A nom rer apilukulukoch. Ren an nounou noun kewe soufos, Kot a pwonei pwe epwe angaserelo. Ifa ussun Kot a apwonueta an pwon? Sirus a ereni noun kewe sounfiu pwe repwe arikalo konikin ewe Chanpupu Iufretis ekkoch mwail ennefenin Papilon. Ina minne, ewe nampa eu mettoch mi tumunu ewe telinimw a kkotota. Lon ewe pwinin mi auchea, ekkewe mi pwapwafengen lon Papilon rese apwungalo ekkewe asam mi sap ngeni ewe Iufretis. Jiowa ese atatakkisi ekkewe asam kapa, me ese pwal atai ekkewe mecha mi pacheta wor, nge an akkota pwe repwe suuk me esap wor mechaan eppet wor a wewe chok me ena mettoch. Mi lamotongau ttittin Papilon. Ren noun Sirus kewe sounfiu, esor popun ar repwe tota won ekkewe ttit fan iten ar repwe tolong. Jiowa a akkomelo mwen Sirus, iwe, a amotoutou “ekkewe ppan” ewer, meinisin minen eppet. A ffatolo pwe Aisea noun Kot chon kuno mi enlet.

13 Lupwen Sirus a nemeni unusen ewe telinimw, meinisin pisekin kewe mi auchea a nom le poun, pachelong ekkewe mi nom lon ekkewe leeni monomon. Pwata Jiowa Kot a fori ena mettoch fan iten Sirus? Popun, pun atewe epwe silei pwe Jiowa, ‘ewe Emon mi kori i me ren itan,’ ina i ewe Koten oesini mi enlet me ewe Sou Nemenem mi Tekia seni meinisin. Epwe silei pwe Kot a fen akkota pwe i epwe wiliiti sou nemenem fan iten an epwe angasalo noun Kot kewe aramas, weween, Israel.

14, 15. Pwata sia silei pwe Sirus a akkufu Papilon pokiten angangen Jiowa?

14 Iei alon Jiowa ngeni Sirus: “Fan iten nei chon angang Israel, nei we ua afili, ua kori ngonuk itom, ua pwal eita ngonuk eu it mi iteuoch, inaamwo are kosap silei. Ngang Jiowa, esap wor emon luki, esap pwal wor emon Kot luki. Upwe atufichuk, inaamwo are kosap silei. Ua fori ei pwe aramas seni otiu tori lotou repwe meefi o silei pwe esap fokkun wor emon Kot luki. Ngang Jiowa, esap wor emon luki. Ngang ua forata saram, ua pwal forata rochopwak. Ngang ua awarato feioch [weween, fan iten noun kewe aramas mi choisa] me feiengau [ren Papilon]. Ngang, Jiowa, ua fori ekkeei mettoch meinisin.”​—Aisea 45:4-7.

15 Sirus a tongeni akkufu Papilon pokiten Jiowa, pun i a apochokkula atewe pwe epwe apwonueta letipan ngeni ena telinimw mi ngau me angasalo noun kewe aramas mi fotek. Ren ena foffor, Kot a akkota pwe an kewe lang repwe apwungatiu alillis mi pwung. A akkota pwe an fonufan epwe suuk me epwe efisata angang mi pwung me amanaua noun kewe aramas mi choisa. Iwe, an kewe lang me fonufan ra apwonueta alluk. (Aisea 45:8) Lap seni ipuku ier mwirin an malo, a pwalo pwe Aisea noun Jiowa chon kuno mi enlet!

Ewe Chon Kuno A Uwei Poraus Allim fan iten Saion!

16. Met sokkun poraus allim epwe tongeni rongfeil lon ewe telinimw mi ta, Jerusalem, lupwen Papilon a turutiu?

16 Nge iei pwal och. Aisea 52:7 a uwawu poraus allim fan iten Jerusalem: “A murinno ewe chon kuno mi fetal won ekkewe chuuk o uwato poraus allim, ewe a arongafeili kinamwe o uwato kapasen feioch. A esilefeili pwe aramas ra tongeni kuna manau o ureni Saion, ‘Om Kot a nemenem!’” Ekieki mwo amwararen an emon chon kuno wareiti Jerusalem seni ekkewe chuuk! Ese mwaal a uwei poraus. Met sokkun? Ina poraus mi ammeseik fan iten Saion. Ina porausen kinamwe, ewer, porausen an Kot umoumoch. Jerusalem me an imwen fel epwe kausefal! Iwe, ewe chon kuno a mwotores le kota: “Om Kot a nemenem!”

17, 18. An Sirus akkufu Papilon a efisata met ren iten Jiowa?

17 Lupwen Jiowa a mut ngeni chon Papilon ar repwe akkufu an we leenien nemenem ekkewe king lon tettelin Tafit ra mot won, eli a ussun ita nge i ese chuen King. A ussun ita nge Martuk, ewe kot mi nampa eu lon Papilon, i ewe king. Iwe nge, lupwen ewe Koten Saion a akkufu Papilon, a pwarata pwe an nemenem mi lap seni meinisin, weween, i ewe King mi lap seni meinisin. Usefallin Jerusalem, “telinimwen ewe King mi lapalap,” me an imwen fel a annetaochu ena mettoch. (Mattu 5:35) Nge ren ewe chon kuno mi uwei ena poraus allim, inaamwo ika pechen kewe ra ppwul me kinas, nge mwen mesen ekkewe mi tongei Saion me an Kot, ra mmen lingoch!

18 Fan iten oesini, turutiuen Papilon a wewe ngeni pwe an Kot muu a uta me ewe mi uwei poraus allim a esileilo ena mettoch. Pwal och, ena chon kuno, emonewe Aisea a oesini ussun, a liosueta emon chon kuno mi uwei poraus allim mi lapalap, nge a lapalap pokiten a amwarar masouan me a eani itelapan ewe Muu, iwe, a fokkun murinno fan iten chon luku meinisin.

19. Ifa ewe poraus ussun ewe fonu Israel Jiowa a ngeni Isikiel?

19 A pwal tori Isikiel ekkewe oesini mi ammeseik usun forsefallin mettoch mi auchea. A oesini pwe “Iei alon Jiowa ewe Samol mi Lapalap, ‘. . . Upwe asosefalli ekkewe telinimw, nge ekkewe imw mi talo repwe kausefallita. Iwe, repwe apasa, “Ei fonu mi talo me lom a ussun chok ewe tannipi Ichen.”’”​—Isikiel 36:33, 35.

20. Ifa ewe kapasen pesepes mi apwapwa Aisea a eani lon eu oesini ngeni Jerusalem?

20 Lupwen noun Kot kewe aramas ra fotek lon Papilon, ra kechiueiti Saion. (Kol Fel 137:1) Iei ra tongeni meefi chengel. Aisea a peser, “Oupwe leuwommong le kolfengen, ami leeni mi talo lon Jerusalem, pun Jiowa a achipa noun aramas, a pwal angasa chon Jerusalem. Iwe, Jiowa a pwarawu an manaman mi pin ngeni chon ekkewe muu won fonufan, nge lesopwun fonufan meinisin repwe kuna pwe ach we Kot a amanaua noun aramas.”​—Aisea 52:9, 10.

21. Ifa ussun alon Aisea 52:9, 10 a pwonuta mwirin turutiuen Papilon?

21 Ewer, a wor eu popun noun Jiowa kewe aramas mi fel repwe chengel. Iei, repwele tolongsefal lon ekkewe leeni mi poon, iwe, repwe awiliirelo pwe repwe ussun chok Ichen. Jiowa a fen “pwarawu an manaman” fan asengesir. A akkota pwe repwe nomsefal lon pukun fonuer mi achengicheng. Esap ina och mettoch mi lamot kisikis lon uruwo. Aramas meinisin mi manau lon ena atun ra kuna ‘manamanen’ Kot mi nemeni mwokutukutun aramas pwe epwe apwonueta ewe angangen amanaua eu muu. A wenewenen ffat ngenir pwe Aisea me Isikiel, ir noun Jiowa chon kuno mi enlet. Esap tongeni wor tipemwaramwar pwe ewe Koten Saion, i ewe emon chok Kot mi manau me enlet lon unusen fonufan. Iei alon Aisea 35:2: “Aramas meinisin repwe kuna lingen Jiowa, repwe pwal meefi tekian ach we Kot.” Ekkewe mi luku ekkena pisekin annet pwe an Jiowa nemenem a tekia seni meinisin ra poputa le fel ngeni i.

22. (a) Sipwe tongeni mefi kilisou ren met ikenai? (b) Pwata sipwe ita akkaewin mefi kilisou pwe Jiowa a kan pwari ekkewe chon kuno mi chofona?

22 Sipwe ita meefi kilisou pwe Jiowa a kan esissinata noun kewe chon kuno mi enlet! I wesewesen “ewe Emon mi apwonueta alon noun chon angang, me ewe Emon mi unusen apwonueta ewe fon seni pwisin noun kewe chon kuno.” (Aisea 44:26) Ekkewe oesini a ngeni Aisea me Isikiel ussun forsefallin mettoch mi auchea ra menlapei an tong mi lapalap, an kirokiroch, me an umoumoch ngeni noun kewe chon angang. Mi enlet pwe a fichiti Jiowa ach sipwe mwareiti i ren ekkena mettoch. Iwe, ikenai, sipwe akkaeuin kilisou pwe a kan pwari ekkewe chon kuno mi chofona. Popun, pun a wor chommong won unusen fonufan. Ar kewe poraus mi amwarar ra kan u ngeni an Jiowa kewe kokkot mi rongfeil. Ena eu lesen mwirin ei epwe esissinata ekkena chon kuno mi chofona.

[Footnote]

a The Monuments and the Old Testament, by Ira Maurice Price, 1925.

En mi Tongeni Awewei?

◻ Ifa ussun Jiowa a kan esissinata noun kewe chon kuno mi enlet?

◻ Ren an nounou Aisea, Jiowa a pwarata pwe epwe nounou io ren an epwe akkufu Papilon?

◻ Ifa ussun a pwonuta an Aisea kewe oesini ussun turutiuen Papilon?

◻ Ifa ewe mettoch mi murinno a fis fan asengesin iten Jiowa pokiten turutiuen Papilon?

[Sasing lón pekin taropwe 17]

Me ren ekkewe muu, a ussun ita nge Papilon esap tongeni kkuf lon fansoun Isikiel

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share