Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w99 10/1 p. 12-17
  • Ewe Mi Foruketa—Kaeo Ussun Lapalapan

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Ewe Mi Foruketa—Kaeo Ussun Lapalapan
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1999
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • A Pwaralo Lapalapan Kewe
  • Emon Sense Mi Lapalap A Alisikich Le Silei ewe Chon Forata
  • Ifa Ussun Kopwe Tongeni Alisi Aramas le Kaeo Ussun ewe Chon Forata?
  • Akkapéchékkúla Óm Lúkú ewe Chón Fératá
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú (Fán Iten ewe Mwichefel)—2021
  • Ewe Chon Forata Mi Tongeni Alisuk Le Meefi Lamoten Manauom
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1999
  • Emén Soufiu me Emén Kúkkún Nengngin
    Lesen Ka Tongeni Káé Seni Paipel
  • Emén Nengngin A Álisi Emén Meilap
    Nei Puken Pwóróusen Paipel
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—1999
w99 10/1 p. 12-17

Ewe Mi Foruketa—Kaeo Ussun Lapalapan

“Upwe awora ai kirikiroch pwe epwe akom mwom, upwe pwal asilefeili me mwom itei we ‘Samol mi Lapalap.’”​—EKISTOS 33:19.

1. Met popun ewe Chon Forata a fich ngeni ach sufol?

EWE aposel Jon a makkei ei poraus mi alollol ussun ewe Chon Forata lon ewe saingoon puken Paipel: “Mi fich ngonuk, ach Samol o ach Kot, pwe kopwe angei ling o iteuoch o manaman, pun ka fen forata mettoch meinisin, o mettoch meinisin a fis o a nom ren letipom.” (Pwarata 4:11) Ussun a fen mak lon ewe lesen akkom, fan chommong, minne science a pwaralo epwe ngenikich ekkewe popun sipwe luku pwe mei wor emon Chon Foruta mi forata mettoch meinisin.

2, 3. (a) Ikkefa ekkewe mettoch aramas repwe ita kaeo ussun ewe Chon Forata? (b) Met popun sisap tongeni kuna ewe Chon Forata?

2 Mi lamot ach luku pwe mei wor emon Chon Forata, nge a pwal lamot ach kakkaeo ussun lapalapan​—pwe i wesewesen emon, me a wor lapalapan kewe epwe lukeato aramas ngeni i. Inaamwo ika ka fen kaeo ussun ewe Chon Forata nge, epwe alisuk le alapalo om sile ussun i. Nge esap wewe ngeni om kopwe chuuri Kot ussun om kopwe chuuri aramas.

3 Jiowa ewe Popun pwal mwo nge ekkewe fuu, ach we akkar eu me leir nge ese kon lien watte. Ita kopwe mochen kkan ngeni ewe akkar? Aapwi! Aramas repwe tumunuoch atun ra atola ewe akkar are atun ra nom fan pochokkulen ttinan. Pwichikkaren lukalapen ewe akkar 15,000,000 degree Celsius (27,000,000 degree F.). Iteiten seken ei sitof mi ussun eu kinsi pakutang a siwili ruaanu milion ton mass ngeni manaman. Eu kukkun kinikinin ena manaman a tori fonufan ussun pwichikkar me saram, nge ena ukuukun manaman a amanaua manau meinisin ikei ie. Sipwe ita ingelo ren ena poraus ussun an ewe Chon Forata manaman mi amwarar. Mi fich ngeni Jiowa an Aisea awewe ussun “pochokkulen an [ewe Chon Forata] manaman.”​—Aisea 40:26.

4. Ifa an Moses tingor, me ifa ussun Jiowa a polueni?

4 Iwe nge, en mi fen silei pwe fitu maram mwirin ekkewe Chon Israel ra towu seni Isip lon 1513 B.C.E., Moses a tingorei ewe Chon Forata: “Kose mochen akuna ngeniei lingom.” (Ekistos 33:18) Ika kopwe chechchemeni pwe Jiowa ewe Popun an ewe akkar manaman, kopwe weweiti ewe popun a ereni Moses: “Kosap tongeni kuna won mesei, pun esap wor eman epwe manau ika epwe kuna won mesei.” Ewe Chon Forata a mut ngeni Moses an epwe kutta an we leenien op won ewe Chuuk Sainai lupwen a “lula” seni. A ussun ita Moses a kuna ‘lukisokurun’ Jiowa, ttinen lingen are nonnomun ewe Chon Forata.​—Ekistos 33:20-23; Jon 1:18.

5. Ifa ussun ewe Chon Forata a polueni an Moses we tingor, me met a letelo seni ena?

5 Ese lus mwaal an Moses mochen le alapalo an silei ussun ewe Chon Forata. A ffat pwe emon chonlang a aueni auan lupwen Kot a pwerelo unukkun Moses me a apasa: “Ngang eman Kot mi eani umoumoch me kirikiroch, ua songomang, ua pwal woun tong me allukuluk. Ua eani tong ngeni ngerou o amusalo foforingau me pupungau me tipis. Nge usap amusafatei chon tipis, pwe ua liwini an samasam tipis won nour me noun nour tori aulungatin me aruaanun tettelin aramas.” (Ekistos 34:6, 7) Ei poraus a affata ngenikich pwe ach alapalo ach silei ussun ewe Chon Forata esap chok kapachelong ach silei ussun inisin, nge epwe wewe ngeni ach silei ussun lapalapan kewe.

6. Met popun a kon amwarar ewe minen eppeti semmwen lon inisich?

6 Akkom, sipwe tongeni miritiiti lapalapen Kot kewe seni minne a fen forata. Ekieki mwo ewe kokkot lon inisum a fiu ngeni semmwen. Lon echo chassi itan Scientific American a mak ei poraus ussun ena tufich lon ewe inis: “Seni mwen ach uputiu tori ach malo, ewe kokkot lon inisich mi eppeti semmwen a tuttumunukich. Sokkopaten kukkun kifetin inisich . . . ra tumunukich seni ekkewe kukkun man me ekkewe minen efisata ach semmwen mi katolong lon inisich. Ika ese wor ekkeei minen tumun, aramas resap tongeni manau.” A popu seni met ei minen tumun? Pwal eu poraus mi mak lon ena chassi a apasa: “Ekkeei sokkopaten kifetin inisich mi amwarar ra angangfengen le tumunu ewe inis seni ekkewe minen efisata semmwen mi tolong lon, ra pop seni ekkoch kifetin inisich mi keran pwalo lon ewe atiuen wiik mwirin emon a kolu.” Emon fefin mi pwopwo a ngeni noun we monukol esaamwo uputiu ekis an pochokkul ngeni semmwen. Mwirin, ren ewe chonun oup, a pwal awora ekkoch kifetin inis mi tumunu ewe monukol seni semmwen pwal ekkoch safei mi efeiochu ewe monukol.

7. Sipwe ita ekieki ussun met ren ach minen tumun seni semmwen, me ifa mwiriloon ach ekkekieki?

7 Mei wor popun ren om luku pwe ei kokkot lon inisum mi tumunuk seni semmwen a kon amwarar seni mettoch meinisin tokter me pioing mi tongeni fori. Iwe, kopwe pwisin eisinuk, ‘Met ei poraus epwe affata ngeniei ussun ewe Chon Poputani me ewe Chon Awora?’ Ei kokkot, mi ‘keran pwalo orun tiu wiik mwirin emon a kolu’ me a tuttumunu emon upufo, a fokkun pwarata tipatchem me an emon mefata fan iten met epwe fis mwirin. Nge, epwe pwal wor met sipwe tongeni miritiiti ussun ewe Chon Forata seni ach atittina ewe minen tumunukich seni semmwen a nom lon inisich? Ifa an aramas ekiek ussun Albert Schweitzer me ekkewe ekkoch aramas mi fangelo manauer pwe repwe awora alillis ngeni aramas mi semmwen me mwelele? Sia kan ekieki ussun lapalaper mi murinno me ussun watteen ar tongei aramas. Ussun we chok, met kopwe kaeo ussun ewe Chon Forata, ewe a fen awora eu kokkotun tumun seni semmwen ngeni ese lifilifil io kewe mi wouoch are woungau? A ffat pwe i emon mi tong, esor an lifilifil aramas, a meefi meefien aramas, me a pwung. Ena luku ussun ewe Chon Forata a tipeeu ngeni ewe awewe Moses a rongorong won ewe Chuuk Sainai.

A Pwaralo Lapalapan Kewe

8. Ifa ussun Jiowa a pwaralo lapalapan ngenikich?

8 Mei pwal wor eu mettoch sipwe nengeni ren ach sipwe alapalo ach sile ussun ewe Chon Forata​—ina ewe Paipel. A lamot pun mei wor mettoch mi mak lon Paipel science ese awewe won are sisap tongeni weweiti seni ach atittina masouen lang me fonufan, me a pwal wor ekkoch mettoch mi wesewesen ffatelo seni ach alleani ewe Paipel. Sipwe eani awewe ren iten ewe Chon Forata. Ewe Paipel chok a pwaralo iten ewe Chon Forata me lamoten itan. Lon ekkewe toropween Paipel mi mak lon fosun Ipru, iten Kot a mak fan 7,000 ren ekkewe ruaanu mesen mak sipwe tongeni makkei ren YHWH are JHVH, newenewen Jehovah lon fosun Merika.​—Ekistos 3:15; 6:3.

9. Ifa weween iten ewe Chon Forata, me met sipwe kaeo seni weween itan?

9 Ren ach sipwe silei ewe Chon Forata, mi lamot ach weweiti pwe ese chok wewe ngeni ekkeei ruu poraus mi ffatangau, “Ewe Aemonun Mi Efisata” are “Ngang ngang echok.” Pwungun ena poraus a pwalo ren pwisin itan. Itan a wewe ngeni eu sokkun verb lon fosun Ipru weween, “wiliiti” are “Upwe wiliiti met upwe wiliiti.”a (Alollo ngeni Keneses 27:29; Än Salomon Afalafal 11:3.) Iten Kot a wewe ngeni “A Efisata An Epwe Wiliiti.” Ewe it a menlapei pwe Kot a akkota me fori mettoch. Ach silei me pappaani itan epwe alisata ach weweiti pwe Kot a apwonueta an kewe pwon me a angang ngeni fisitaan an kewe kokkot.

10. Met sokkun sile sipwe angei seni ewe uruwo lon puken Keneses?

10 Ewe Paipel a ngenikich ewe sile ussun an Kot kewe kokkot me lapalapan kewe. Ewe poraus lon ewe puken Keneses a pwaralo pwe, me loom, aramas me Kot ra kinamwefengen me aramas ra tufichin manaueni ewe sokkun manau mei wor lamotan me a ttam. (Keneses 1:28; 2:7-9) An Jiowa awesalo ewe riaffou me mangau a fen tori aramas seni me loom a tipeeu ngeni weween itan. Sia alleani ussun an apwonueta an we kokkot: “Ewe fonufan a fen anomu fan mangau, nge esap ren pwisin letipan, nge ren letipen ewe Chon Forata, ewe emon a fen efisi an epwe ina ussun, a ngeni eu apilukuluk pwe neman lon eu ran . . . epwe fiti ewe ngaselo mi amwarar a nom ren noun Kot kewe.”​—Rom 8:20, 21, The New Testament Letters, forien J. W. C. Wand.

11. Met popun sipwe ita ekkekieki porausen aramas lon ewe Paipel? Awewei mwo eu me lein ekkewe poraus.

11 Ewe Paipel epwe tongeni alisata ach silei ewe Chon Forata pokiten a pwaralo an kewe foffor me memmeef ngeni Chon Israel loom. Ekieki mwo met a fis ren Elisa me Naaman, ewe meilapen sounfiu seni Siria, ewe fonu a oput Israel. Atun om alleani ei poraus lon 2 King sopwun 5, kopwe kuna pwe emon nengnginin Israel mi eolo a apasa pwe neman Elisa lon Israel mi tongeni awesalo an Naaman rupun pwotur. Naaman a feilo ngeni leenien Elisa me a ekieki pwe atewe epwe fori och mettoch mi amwarar ren poun kewe ussun ekkewe sou roong. Iwe nge, Elisa a ereni ewe Re Siria pwe epwe feilo tutu lon ewe chanpupu Jorotan. Inaamwo ika noun Naaman kewe chon angang ra wiisen angang weires le pese ngeni nge, lupwen a fori, a pochokkulelo. Naaman a mochen ngeni Elisa sokkun liffang mi auchea, nge Elisa ese mochen angei. Mwirin noun Elisa we chon angang a kapas mwakel le angei ekkoch ekkena liffang mi auchea. An kapas chofona a emmwen ngeni an uri rupun pwotur. Ei poraus mi awewe won chommong lein an aramas kewe lapalap​—eu poraus sipwe tongeni kaeo seni.

12. Met sipwe kaeo ussun ewe Chon Forata seni ewe poraus ussun Elisa me Naaman?

12 Ei poraus, lon eu lapalap mi murinno, a pwarata ifa ussun ewe Chon Forutaan unusen lang me fonufan ese kon tekia pwe esap mochen nennengeni emon kukkun nengngin, nge an foffor mi mwaalfesen me eorenien chommong fonu lon ei fansoun. A pwal pwarata pwe ewe Chon Forata ese tongei aramas seni eu fonu lap seni an tongei aramas seni pwal eu fonu. (Fofor 10:34, 35) Atola ifa ussun ewe Chon Forata ese eani foffor mi nikinikin magic ussun ekkoch “chon apochokkula aramas” me loom me iei ra fori, nge a pwaralo an tipatchem mi amwarar. A fen silei ifa ussun epwe apochokkula emon mi uri rupun pwotur. A pwal pwaralo an mirit me pwung pokiten ese mut ngeni an emon epwe feioch seni an fofforingau. Pwal eu, ena poraus a tipeeu ngeni minne Moses a rong. Inaamwo ika ena poraus lon Paipel mi mwochomwoch nge, a ifa me watteen ekkewe poraus sipwe kaeo seni ussun lapalapen ach we Chon Forata!​—Kol Fel 33:5; 37:28.

13. Awewei mwo ifa ussun sipwe tongeni kaeo ekkewe lesen mi auchea seni ekkewe poraus lon Paipel.

13 Ekkewe ekkoch poraus ussun an Israel nafangauen kilisou me ifa ussun Kot a sotun le alisiir a anneta pwe Jiowa a tongeer. Alon ewe Paipel, Israel a lukumach fan chommong me ar lukumach a achou letipan. (Kol Fel 78:40, 41) Ina pwata sia silei pwe mei wor meefien ewe Chon Forata me a lamot ngeni i met aramas ra fori. Sipwe tongeni kaeo chommong mettoch seni porausen ekkewe aramas mi itefoulo lon Paipel. Lupwen Tafit a seikita kingen Israel, Kot a ereni Samuel: “Aramas ra nenengeni lapalapen mesen eman, nge ngang ua nenengei leluken aramas.” (1 Samuel 16:7) Ewer, ewe Chon Forata a nennengeni lelukach, esap chok mesach. A ifa murinnoon!

14. Atun ach alleani ewe Tesin Ipru, ifa ussun sipwe tongeni pwisin efeiochukich?

14 Sipwe ita alleani ekkewe inik me tiu puken Paipel ra fen mak mwen ewe fansoun Jises we. Sap minne sipwe chok kaeo uruwo are chechchemeni ewe poraus lon ewe Paipel. Ika sia wesewesen mochen kaeo ussun ewe Chon Forata, sipwe ita ekiekifichi ekkena poraus. Neman sipwe ekieki, ‘Met ei poraus a pwaralo ussun lapalapen Kot kewe? Menni lein lapalapan a kon ffatelo?’b Ei sokkun atittin mi tongeni alisi pwal mwo nge chon lukulukummang le kuna pwe ewe Paipel a pop seni Kot, me awora longolongun ar repwe silei ewe Emon a awora ewe Paipel.

Emon Sense Mi Lapalap A Alisikich Le Silei ewe Chon Forata

15. Met popun fofforun me ekkewe afalafal seni Jises repwe alisikich?

15 Pwungun pwe, ekkewe aramas mi tipemwaramwareiti nonnomun emon Chon Forata are eani eu luku mi toputop ussun Kot, resap kon lien silei ussun ewe Paipel. Neman ka fen fos ngeni aramas nge resap silei ika Moses a uputiu me mwan are mwirin Mattu me ar sile ussun an Jises kewe foffor me afalafal a chok kisikis. A solap pun ena emon mi tongeni kaeo ussun ewe Chon Forata seni ewe Sense mi Lapalap, Jises. Pokiten an chiechioch me Kot, Jises mi tongeni pwaralo ngeni aramas lapalapen ewe Chon Forata. (Jon 1:18; 2 Korint 4:6; Ipru 1:3) Ina met a fori. Ren enletin a fen apasa: “Ewe mi kunaei a fen kuna ewe Sam.”​—Jon 14:9.

16. Met sia kaeo seni an Jises porausfengen me ewe fin Sameria?

16 Ekieki mwo ei poraus. Fan eu lupwen Jises a fen molulu seni an sai, a fos ngeni emon fin Sameria unukkun Saikar. Jises a awewei ekkoch poraus enlet mi alollol. Ekkewe poraus ra menlapei lamoten “fel ngeni ewe Sam lon ngun o enlet.” Lon ranin Jises we, Chon Jus rese mochen fos ngeni Chon Sameria. Ekiekin Jises mi mwaalfesen me ena, me an ekiek a tipeeu ngeni an Jiowa tipemecheres le etiwa mwan me fefin mi letip wenechar seni ekkewe fonu menisin, ussun a pwalo ren met a fis lefilen Elisa me Naaman. Ei poraus epwe ita alukulukukich pwe ewe lamalam tekia me oput lon pekin lamalam a choufetal ikenai ese pop seni Jiowa. Sipwe pwal tongeni ekieki ussun an Jises fos ngeni emon fefin, emon fefin mi nonnom ren emon mwan esap puluwan. Jises ese muttir tipi ngeni nge an kapas ren sufol a fokkun alisi ewe fefin. Mwirin, pwal ekkoch Chon Sameria ra auselinga Jises me ra apasa: “Mi enlet pwe atei ewe Chon Amanaua fonufan.”​—Jon 4:2-30, 39-42; 1 King 8:41-43; Mattu 9:10-13.

17. Met sipwe kaeo seni porausen an Laseres manausefal?

17 Ekieki mwo pwal eu poraus mi awewei ifa ussun sipwe tongeni kaeo ussun ewe Chon Forata seni ach kakkaeo an Jises kewe foffor me afalafal. Ekieki mwo ewe fansoun chienen Jises we, Laseres, a malo. Me mwan, Jises a fen pwarata an tufichin amanaua aramas seni malo. (Luk 7:11-17; 8:40-56) Iwe, met Jises a fori lupwen a kuna riaffoun fefinen Laseres, Meri? Jises “a fakkun chouchou o a mairu.” Sap minne Jises ese ekieki meefien Meri are muttir likitalo; “Jises a kechiu.” (Jon 11:33-35) Jises ese chok pwaralo an letipengau. Nge an letipengau a amwokutu i le fori och mettoch​—a amanaua Laseres. Ekieki mwo ifa ussun ei foffor a fen alisi ekkewe aposel le afanni meefien me fofforun ewe Chon Forata. Epwe pwal alisikich me ekkewe ekkoch le weweiti lapalapan me fofforun ewe Chon Forata.

18. Epwe ita ifa ussun meefien aramas ussun ar kaeo Paipel?

18 Esor popun sipwe saueiti ach kakkaeo ewe Paipel me alapalo ach sile ussun ewe Chon Forata. Ewe Paipel esap eu puk mi lamot mwaal pokiten a minen loom. Jon emon mi fen kaeo ewe Paipel me a wiliiti chiechien Jises. Jon a makkei: “Sia silei pwe Noun Kot we a fen feito, me a fen ngenikich tipatchem pwe sipwe silei ussun ewe emon mi enlet. Me sia nonnom lon ewe emon mi enlet, me pokiten Noun we, Jises Kraist. Iei i ewe Kot mi enlet, me ewe manau esemuch.” (1 Jon 5:20, New World Translation) Chechchemeni mwo pwe ach aea “tipatchem” ren ach sipwe angei sile ussun “ewe emon mi enlet,” ewe Chon Forata, epwe tongeni emmwen ngenikich “manau esemuch.”

Ifa Ussun Kopwe Tongeni Alisi Aramas le Kaeo Ussun ewe Chon Forata?

19. Ifa ussun a fen kawor alillis fan iten ekkewe mi lukulukummang?

19 Epwe fen kawor chommong pisekin annet mwen ekkoch aramas repwe tongeni luku pwe mei wor emon Chon Forata mi tongei aramas me repwe weweiti lapalapan kewe. Fite, fite milion aramas ra tipemwaramwareiti nonnomun emon Chon Forata are ar we ekiek ussun ese tipeeu me met a mak lon ewe Paipel. Ifa ussun en mi tongeni alisiir? Lon ewe 1998/99 district me international mwichelap an Chon Pwarata Jiowa, a fen katowu eu minefoon pisekin alillis lon chommong kapasen fonufan​—ewe puk Is There a Creator Who Cares About You?

20, 21. (a) Ifa ussun sipwe tongeni nounou ewe Creator puk? (b) Awewei mwo porausen an aramas anounou ewe Creator puk.

20 Ei puk epwe alisata om luku lon ewe Chon Forata me epwe alapalo om afanni lapalapan kewe me an kewe aal. Met popun sia luku ena? Pokiten Is There a Creator Who Cares About You? a fen mak lon och lapalap pwe epwe fori ena mettoch. Eu itelap a pwalo lon unusen ewe puk: “Met epwe ameef ngonuk pwe manauom mei wor lamotan?” A fen kkotelo masouen ewe puk lon och lapalap mi tongeni achungu letipen pwal mwo nge ekkewe aramas mi silelap pwe repwe mochen nennelong lon. Iwe nge, a pwal awewe won ekkewe mochenin letipen aramas meinisin. Mei wor poraus mi auchea lon ewe puk fan iten ekkewe aramas mi tipemwaramwareiti nonnomun emon Chon Forata. Esap pwalo lon ewe puk ewe ekiek pwe aramas meinisin mi alleani ra fen luku pwe mei wor emon Chon Forata. Aramas mi tipemwaramwar repwe saani ewe awewe ussun minne science a keran kaeo me luku. Ena esin poraus epwe apochokkula lukuen ekkewe aramas mi fen luku Kot.

21 Lupwen kopwe kaeo ei puk, kopwe kuna pwe mei wor eu awewe ussun uruwoon Paipel me lapalapen ewe awewe a menlapei lapalapen Jiowa kewe. Iei ussun aramas mi alleani repwe alapalo ar sile ussun Kot. Chommong aramas mi fen alleani ewe puk ra fen apasa pwe mi enlet ena. Amwo epwe pwal ina ussun reom atun om pwisin kaeo ewe puk me alisi aramas le alapalo ar silei ewe Chon Forata.

[Footnote]

a Emon sou kaeo mi fiti eu mwichen lamalam Jesuit, itan M. J. Gruenthaner, atun an eani ewe wiis editor-in-chief ren ewe chassi The Catholic Biblical Quarterly, a apasa pwe an awewe ussun pwal eu verb a weneiti ewe verb lon iten Kot we. “Ese wewe ngeni an emon nonnom chok nge a awewe won amwararen emon are an wiliiti och mettoch mi amwarar pokiten an foffor.”

b Lupwen ekkewe sam me in repwe aporausa ekkewe poraus lon ewe Paipel ngeni nour kewe, repwe tongeni alisiir ren ar eani ena esin kapas eis. Ina ussun ekkewe nau repwe silei Kot, pwal kaeo ifa ussun repwe ekiekifichi ussun an we Kapas.

Met Ka Fen Kaeo?

◻ Ifa ussun Moses a fen alapalo an sile ussun Jiowa won ewe Chuuk Sainai?

◻ Met popun ach kaeo Paipel epwe alisata ach sile ussun lapalapen Kot kewe?

◻ Atun ach alleani ewe Paipel, ifa ussun sipwe tongeni chiechioch me ewe Chon Forata?

◻ Ifa ussun en mi tongeni nounou ewe Creator puk?

[Sasing lón pekin taropwe 14]

Met sipwe kaeo ussun ewe Chon Forata seni ewe minen eppeti semmwen lon inisich?

[Sasing lón pekin taropwe 15]

Eu kinikinin ekkewe Dead Sea Scroll. A esissin ewe Tetragrammaton (Iten Kot lon kapasen Ipru)

[Credit Line]

Courtesy of the Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem

[Sasing lón pekin taropwe 16]

Met sipwe kaeo seni met Jises a fori lupwen a kuna watteen an Meri riaffou?

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share