Tumunuochu Lingen Ewe “Apilukuluk Allimen Amanauen Ngunuch!”
“Sipwe pwal imweim ewe akkau itan apilukuluk allimen amanauen ngunuch.”—1 TESALONIKA 5:8.
1. Ifa ussun ewe “apilukuluk allimen amanauen ngunuch” a alisikich le likiitu?
EWE apilukuluk allimen amanau epwe tongeni alisi emon le likiitu lon pwal mwo nge fansoun weires chapur. Emon a nonnom lon efoch timma pokiten ewe siip a kokkolo epwe tongeni pwal ekis likiitu ika a silei pwe alillis epwele tori. Pwal ussun chok, ren fite ngerou ier, ewe apilukuluk won “ewe amanauen Jiowa” a fen alisi ekkewe mwan me fefin mi luku lon fansoun osukosuk, me ei apilukuluk ese aletipengaueer. (Ekistos 14:13, New World Translation; Kol Fel 3:8; Rom 5:5; 9:33) Ewe aposel Paul a alollofengenni “ewe apilukuluk allimen amanauen ngunuch” ngeni “ewe akkau” eu me lein an Chon Kraist kewe pisekin maun lon pekin ngun. (1 Tesalonika 5:8; Efisus 6:17) Ewer, ach lukuluk pwe Kot epwe selanikich epwe tumunu ach ekiek, me epwe alisikich le miritilo inaamwo ika weires, riaffou, me sossot a totorikich.
2. Ifa ussun ewe “apilukuluk allimen amanauen ngunuch” a riri ngeni fel mi enlet?
2 “Apilukulukoch ussun mwach kkan esap eu lapalapen chon lukun,” ekkewe aramas mi pwellifeili ekkewe Chon Kraist lon ewe aewin senturi, alon The International Standard Bible Encyclopedia. (Efisus 2:12; 1 Tesalonika 4:13) Nge, “ewe apilukuluk allimen amanauen ngunuch” eu kinikin mi lamot lon fel mi enlet. Ifa ussun? Aewin, ewe amanauen noun Jiowa kewe chon angang a ririfengen me itan we. Ewe soumak kol fel a iotek: “Koten am amanau, kopwe alisikem, pokiten lingen itom; kopwe angasakemelo, o omusalo am tipis.” (Kol Fel 79:9; Isikiel 20:9) Pwal och, ach eani lukuluk won an Jiowa kewe pwonen feioch a lamot ngeni ach chiechioch ngeni i. Paul a awewei ena mettoch iei ussun: “Are emon esap luku, iwe, esap tongeni apwapwai i. Pun are emon mi mochen arap ngeni Kot, epwe fakkun luku pwe a wor Kot, o a liwini ngeni ir ekkewe mi kukutta i.” (Ipru 11:6) Pwal och, Paul a awewei pwe eu popun mi lamot Jises a feito fonufan, pwe epwe amanaua ekkewe mi aiersefal. A apasa: “Ei kapas mi chok enlet, o mi fich ngeni aramas meinisin repwe etiwa: Kraist Jises a feitiu fonufan pwe epwe amanaua kich aramas mi tipis.” (1 Timoti 1:15) Me ewe aposel Piter a makkei pwe amanau a ussun ‘sopolon [are, mwiriloon] ach luku.’ (1 Piter 1:9) A ffat pwe epwe pwung ach sipwe apilukuluku ach amanau. Nge ifa wesewesen weween amanau? Me met sipwe fori pwe epwe torikich?
Met Ena Amanau?
3. Ifa ewe sokkun amanau noun Jiowa kewe chon angang loom ra kuna?
3 Lon ewe Tesin Ipru, “amanau” fan chommong a wewe ngeni selani are ngaselo seni riaffou are malo. Awewe chok, Tafit a eita ngeni Jiowa “ewe chon angasaei,” a apasa: “Ai Kot ai achau. . . . A tumwunuei o amanauaei seni foforun mwaneson. Ua kokkori ewe Samol mi Lapalap, ewe mi fich ngeni ach sipwe mwareiti. A amanauaei seni chokewe mi oputaei.” (2 Samuel 22:2-4) Tafit a silei pwe Jiowa a auseling lupwen noun kewe chon angang mi tuppwol ra sio ngeni ren alillis.—Kol Fel 31:22, 23; 145:19.
4. Noun Jiowa kewe chon angang mwen Kraist ra eani met sokkun apilukuluk fan iten manau lon mwach kkan?
4 Noun Jiowa kewe chon angang loom ra pwal eani apilukulukun manau sefal mwirin malo lon mwach kkan. (Hiop 14:13-15; Aisea 25:8; Taniel 12:13) Ren enletin, chommong lein ekkewe pwon ussun ngaselo mi mak lon ewe Tesin Ipru ra liosueta pwal och amanau mi lap—eu mettoch epwe alelo ngeni manau esemuch. (Aisea 49:6, 8; Fofor 13:47; 2 Korint 6:2) Lon ranin Jises we, chommong Chon Jus ra apilukuluku manau esemuch, nge rese mochen etiwa Jises ussun ewe emon mi atufichi met ra apilukuluku. Jises a ereni ekkewe nouwisin lamalam lon ranin we: “Ami oua kuttafichi lon ekkewe puk, pun ami oua ekieki pwe mi wor manau esemuch remi lon, nge ekkewe puk ra pwarata usi.”—Jon 5:39.
5. Ifa weween amanau?
5 Kot a unusen pwaralo weween amanau ren Jises. A kapachelong lon ewe ngaselo seni manamanen tipis, seni fotekin lamalam chofona, seni ewe fonufan fan nemenien Setan, seni niuokkusun aramas, me pwal mwo nge seni niuokkusun malo. (Jon 17:16; Rom 8:2; Kolose 1:13; Pwarata 18:2, 4) Iwe, fan iten noun Kot chon angang mi tuppwol, amanau seni Kot ese chok wewe ngeni ngaselo seni riaffou me weires nge a pwal awora ewe tufichin manau esemuch. (Jon 6:40; 17:3) Jises a asukula pwe fan iten eu “mwich kisikis,” amanau a wewe ngeni ar repwe manausefalita ngeni manau lon lang pwe repwe fiti Kraist le nemenem lon muun we. (Luk 12:32) Fan iten ekkewe lusun, amanau a wewe ngeni ar repwe angeisefalli manau mi unusoch me chiechioch ren Kot ussun chok Atam me If ra pwapwaesini lon ewe malamalen Ichen mwen ar tipis. (Fofor 3:21; Efisus 1:10) Manau esemuch lon paratis, ina an Kot kokkot fan iten aramas seni le poputaan. (Keneses 1:28; Mark 10:30) Iwe nge, epwe ifa ussun epwe fisisefal ena paratis?
Ewe Moon Kepich—Ewe Longolongun Amanau
6, 7. Ifa wiisen Jiss lon amanauach?
6 Amanau mi nomofoch a chok tufich ren an Kraist asorun moon kepich. Pwata? Ewe Paipel a awewei pwe lupwen Atam a tipis, a ‘amomono’ pwisin i me mwirimwirin kewe meinisin, kapachelong kich, ngeni tipis—ina popun epwe lamot ewe moon kepich ika epwe wor an aramas apilukulukoch. (Rom 5:14, 15; 7:14, NW) An Kot awora eu moon kepich fan asengesin aramas meinisin a pwalo ren ewe asorun man fan ewe Allukun Moses. (Ipru 10:1-10; 1 Jon 2:2) Asorun Jises a apwonueta ekkena alluk mi ussun eu oesini. Noun Jiowa chonlang a appioni mwen Jises a uputiu: “I epwe amanaua noun aramas seni ar kewe tipis.”—Mattu 1:21; Ipru 2:10.
7 Lupwen Meri esaamwo tori mwan, a nounatiu Jises ren eu manaman. Pokiten i Noun Kot, ese alemwiri malo seni Atam. Ei poraus mi enlet kapachelong fofforun kewe mi unusoch me tuppwol a fen atoto ngeni i manauan mi auchea pwe epwe moonisefalli aramas seni tipis me malo. (Jon 8:36; 1 Korint 15:22) Jises ese ussun ekkewe mwan meinisin, ese nonnom fan nemenien malo pokiten tipis. A feito fonufan ren an epwe “fangelo manauan pwe epwe penmanauen aramas mi chommong.” (Mattu 20:28) Mwirin an fori ena mettoch, me pokiten a fen manausefal me a nemenem ussun king, Jises a tufichin awora amanau ngeni meinisin mi alleasochisi an Kot kewe alluk.—Pwarata 12:10.
Met A Lamot Pwe Emon Epwe Kuna Amanau?
8, 9. (a) Ifa ussun Jises a polueni an emon sou emmwen mi pisekisek kapas eis ussun amanau? (b) Ifa ussun Jises a nounou ei fansoun le asukula noun kewe chon kaeo?
8 Fan eu, emon sou nemenemen Israel mi pisekisek a eisini Jises: “Meeta upwe fori pwe upwe alemwiri manau esemuch?” (Mark 10:17) Eli an we kapas eis a pwaralo ekiekin ekkewe Chon Jus lon ranin we—pwe Kot a kutta seni aramas ekkoch fofforoch me ika emon epwe fori ekkoch lein ekkena foffor, iwe epwe winneni ewe amanau seni Kot. Nge ena sokkun fel a tongeni pop seni ekiek mi maicha. Ekkena sokkun fofforoch rese fen awora apilukuluk allimen amanauen ngunuch, pokiten aramas meinisin rese unusoch me rese tongeni unusen apwonueta an Kot kewe alluk.
9 Lupwen Jises a polueni an ewe mwan kapas eis, a chok achema ngeni pwe epwe alleasochisi an Kot kewe alluk. Ewe sou nemenem a muttir alukuluku Jises pwe a fen apwonuureta seni le kukkunun. Met ewe mwan a apasa a efisi an Jises tongei atewe. Jises a apasa ngeni: “Mi wor och esaamo nom reom. Kopwe feilo, amomolo minne mi nom reom, o liffang ngenir mi woungau. Iwe, om pisek epwe wor lon lang, o kopwe feito mwiri.” Iwe nge, atewe a feilo fan letipechou, “pun i emon mi pisekisek.” Mwirin Jises a menlapei ngeni noun kewe chon kaeo pwe ika emon a kon tongei pisekin kewe, epwe tongeni pout seni an amanau. A pwal apasa pwe esor emon epwe tongeni kuna manau seni pwisin an achocho. Nge Jises a alukulukur: “Ren aramas ese tufich, nge esap iei usun ren Kot, pun ren Kot mettoch meinisin a tufich.” (Mark 10:18-27; Luk 18:18-23) Ifa ussun amanau epwe fis?
10. A lamot ach fori met ika sipwe kuna manau?
10 Amanau eu liffang seni Kot, nge ese chok pukun torikich. (Rom 6:23) Mei wor ekkoch mettoch emon me emon epwe fori pwe epwe tongeni angei ena liffang. Jises a apasa: “A chok iei usun an Kot tongei fonufan, pwe a fangelo Noun we Alaemon pwe iteiten aramas meinisin mi luku i esap poutmwalilo, nge epwe kuna manau esemuch.” Me ewe aposel Jon a pwal apasa: “A fen wor manau esemuch ren ewe mi luku ewe Nau, nge ewe ese alleasochisi ewe Nau esap tongeni kuna manau.” (Jon 3:16, 36) A ffat pwe Kot a kutta luku me alleasochis seni emon me emon mi apilukuluku amanauan feilfeilo. Emon me emon epwe filata ika epwe nguuri ewe moon kepich me tapwelo mwirin ipwen Jises.
11. Ifa ussun emon ese unusoch epwe tongeni apwapwai Jiowa?
11 Pokiten sise unusoch, ese mecheres ach sipwe alleasochis me ese tufich ach sipwe unusochun alleasochis. Ina ewe popun Jiowa a awora ewe moon kepich ren an epwe pwoluelo ach kewe tipis. Nge, sipwe sopweilo le achocho ngeni ach manaueni manauach me ren an Kot kewe alluk. Ussun chok met Jises a ereni ewe sou nemenem mi pisekisek, sipwe alleasochisi an Kot kewe alluk. Ach fori ena mettoch esap chok apwapwai Kot nge epwe pwal wato pwapwa wachemuk, pun “an kewe alluk ese mo chourek”; ‘repwe apochokkulakich.’ (1 Jon 5:3; An Salomon Fos 3:1, 8, New World Translation) Nge, ese mecheres ach sipwe amwochu ach apilukuluk allimen amanauen ngunuch.
“Oupwe Akkachocho Fan Iten Ewe Luku”
12. Ifa ussun ewe apilukuluk allimen amanauen ngunuch epwe apochokkula emon Chon Kraist an epwe u ngeni sossotun lisowu mwaal?
12 Ewe chon kaeo Juta a mochen mak ngeni ekkewe Chon Kraist loom ussun “ewe amanau [ra] fen mwinelong lon.” Iwe nge, lapalapen ekkewe aramas mi choufetal lon ena atun a amwokutu i le fonou pwiin kewe pwe repwe “akkachocho fan iten ewe luku.” Ewer, ika emon a mochen manau, ese naf an epwe chok luku, an epwe pach ngeni ewe lamalamen Chon Kraist mi enlet, me an alleasochis lupwen mettoch meinisin mi kinamwe. Epwe naf pochokkulen ach tuppwol ngeni Jiowa pwe epwe alisikich le u ngeni sossot me etipetipaen lisowu mwaal. Ewer, sokkopaten lisowu mwaal, sufolungau ngeni nemenem, tipefesen, me tipemwaramwar ra efeiengaua ekiekin me lapalapen ewe mwichefel lon ewe aewin senturi. Ren an epwe alisiir le u ngeni ena esin etipetip, Juta a pese ngeni chienan kewe Chon Kraist pwe repwe fokkun chechchemeni met ra achocho ngeni: “Ami mi achengicheng, oupwe pwisin aukemita won ami luku mi fakkun fel chapur, oupwe iotek lon ewe Ngun mi Fel; oupwe iseis pwisin ami lon ewe tongen Kot, oupwe witiwiti umoumochun ach Samol Jises Kraist ngeni ewe manau esemuch.” (Juta 3, 4, 8, 19-21, NW) Ar apilukulukun amanau epwe tongeni apochokkuleereta pwe repwe amwochu limochun manauer.
13. Ifa ussun sipwe tongeni pwarata pwe sise angeimwalli ewe chenin Kot?
13 Jiowa Kot a kutta seni aramas ewe sokkun manau mi unusen limoch ika epwe amanauer. (1 Korint 6:9, 10) Iwe nge, ika sipwe achocho le apwonueta allukun Kot kewe, esap wewe ngeni ach sipwe apwungu ekkewe ekkoch. Esap wiisach le apwungu met epwe fis ngeni aramas lon mwach kkan. Nge, Kot epwe pwisin apwunguur, ussun chok Paul a ereni ekkewe Chon Kriis lon Athens: “A fen filata eu ran, ranin an epwe apungu fonufan ren minne mi pung, ren atewe a fen seikata”—Jises Kraist. (Fofor 17:31; Jon 5:22) Ika sia manaueni manauach me ren ach luku won an Jises moon kepich, esor popun sipwe niueiti ewe ranin kapwung epwe feito. (Ipru 10:38, 39) A lamot ach sisap “angeimwalli ewe chenin Kot [ach chasefal me Kot ren ewe moon kepich]” ren ach mut ngeni ach ekiek mwaal me fofforingau. (2 Korint 6:1) Pwal och, ren ach alisi ekkoch le kuna manau, sia pwarata pwe sise angeimwalli ewe chenin Kot. Epwe ifa ussun sipwe alisiir?
Ach Esilei Ewe Apilukuluk Allimen Amanauen Ngunuch
14, 15. Jises a awiisa ngeni io ewe wiisen afalafala ewe kapas allimen amanau?
14 Paul a aloni alon ewe soufos Sowel lupwen a makkei: “Iteiten aramas meinisin mi kori iten ewe Samol repwe kuna manau.” Mwirin a pwal apasa: “Nge ifa usun ar repwe tongeni kori i are resaamo luku? O ifa usun repwe tongeni luku i, are resaamo rong usun? O ifa usun ar repwe tongeni rong, are esor emon chon afalafala?” Fitu wokisin mwirin, Paul a apasa pwe luku ese chok pwisin maarita: nge “a popu seni minne kewe sia rong,” weween, “ewe afalafal usun Kraist.”—Rom 10:13, 14, 17; Sowel 2:32.
15 Io epwe wato “ewe afalafal usun Kraist” ngeni aramas? Jises a awisa ewe angang ngeni noun kewe chon kaeo—ekkewe ra fen kaeo ena “afalafal.” (Mattu 24:14; 28:19, 20; Jon 17:20) Lupwen sia afalafal ussun ewe Muu me foralo chon kaeo, sia apwonueta minne ewe aposel Paul a makkei ussun, nge lon ei fansoun a aloni alon Aisea: “Lingochun ipwen ir mi afalafala ewe kapas allim!” Inaamwo ika chommong rese etiwa ewe kapas allim sia wato, ipwach a chuen ‘lingoch’ ngeni Jiowa.—Rom 10:15; Aisea 52:7.
16, 17. Ikkefa ekkewe ruu mettoch mi pwonueta ren ach angangen afalafal?
16 Ach fori ei alluk a apwonueta ruu mettoch. Aewin, ewe kapas allim epwe esilefeili pwe iten Kot epwe lingelo me ekkewe ra mochen manau repwe silei ia repwe tongeni angei alillis me ie. Paul a weweiti ena kinikinin ewe alluk. A apasa: “Pun a chok iei usun an ewe Samol alluk ngenikem, lupwen a apasa, ‘Ua seikukata saramen ekkewe Jentail, pwe kopwe uwei kapas usun amanau ngeni unusen fonufan meinisin.’” Iwe, pokiten kich noun Kraist kewe chon kaeo, epwe lamot pwe emon me emon leich epwe fiti ewe angangen esilefeili porausen amanau ngeni aramas.—Fofor 13:47; Aisea 49:6.
17 Oruuen, ewe angangen afalafal a isetiu longolongun an Kot kapwung mi pwung. Jises a apasa ussun ena kapwung: “Lupwen ewe Noun Aramas epwe waroto lon lingan, eti chonlang meinisin, epwe mottiu won an leenien motun king mi ling. Iwe, epwe ionfengenni einang meinisin mwen mesan, o epwe aimufeseni ir usun chok emon chon mas a aimufesini siip me siike.” Inaamwo ika kapwungun me aimufesennin aramas epwe fis “lupwen ewe Noun Aramas epwe waroto lon lingan,” ewe angangen afalafal a atufichi aramas ikenai ar repwe esinna pwiin Kraist kewe lon pekin ngun pwe repwe tongeni alisiir fan iten pwisin ar amanau.—Mattu 25:31-46.
Amwochu “Uren Ach Apilukuluk Allim”
18. Ifa ussun sipwe tumunu lingen “apilukuluk allimen amanauen ngunuch?”
18 Ach fiffiti ewe angangen afalafal epwe pwal alisata ach tumunu lingen apilukuluk allimen amanauen ngunuch. Paul a makkei: “Am aua mochen pwe emon me emon leimi oupwe pwarata ewe chok sokkun achocho pwe oupwe kuna uren ach apilukuluk allim tori le sopolon.” (Ipru 6:11) Iwe, amwo emon me emon leich epwe “imweim ewe akkau itan apilukuluk allimen amanauen ngunuch,” pwe sipwe chechchemeni pwe “Kot ese mo isenikich ren liwinin ingau, nge sipwe angei amanauen ngunuch ren ach Samol Jises Kraist.” (1 Tesalonika 5:8, 9) Sipwe pwal lefareni an Piter kapasen pesepes: “Oupwe rifengenni lukanapen letipemi, oupwe anonoto, oupwe fakkun apilukuluku ewe chen mi epwe feito remi.” (1 Piter 1:13) Meinisin mi fori ei mettoch repwe unusen kuna pwonutaan ar ‘apilukuluk allimen amanauen ngunuur!’
19. Met sipwe kaeo lon ewe lesen mwirin?
19 Nge tori an epwe war ena fansoun, epwe ifa ach ekiek ussun ewe lusun fansoun fan iten ei otot? Ifa ussun sipwe nounou ena fansoun le angei amanau fan itach me aramas? Sipwe poraus ussun ekkeei kapas eis lon ewe lesen mwirin ei.
Kopwe Tongeni Awewei?
• Pwata a lamot ach tumunu lingen “apilukuluk allimen amanuaen ngunuch”?
• Met a pwal kapachelong lon ach amanau?
• Met sipwe fori ren ach sipwe angei ewe liffangen amanau?
• Me ren an Kot we kokkot meta a fen pwonueta ren ach angangen afalafal?
[Ekkewe sasing lon pekin taropwe 22]
Amanau ese chok wewe ngeni ach ngaselo seni kiteter