Sipwe Pwarata Ren Auach O Sipwe Kuna Manau
“Iteiten aramas meinisin mi kori iten Jiowa epwe kuna manau.”—ROM 10:13.
1. Lon uruwoon aramas, ikkefa ekkewe kapas ourour ra katowu?
URUWOON Paipel a era pwe mei wor ekkoch ‘ranin Jiowa.’ Ewe Noter lon ranin Noa we, taloon Sotom me Komora, me taloon Jerusalem lon 607 B.C.E. me 70 C.E., ikkena ekkoch ranin Jiowa mi lap me aniuokkus. Ikkena ekkoch ranin kapwung won ir kewe mi u ngeni Jiowa. (Malakai 4:5; Luk 21:22) Lon ekkena ran, chommong ra malo pokiten ar fofforingau. Nge ekkoch ra manau. Jiowa a awora kapasen ourour, pwe epwe esilei ngeni ekkewe mi ngau usun ewe kapwungungau epwe torir pwal suuk ngeni ir kewe mi pwung letiper tufichin ar repwe kuna manau.
2, 3. (a) Ifa ewe kapasen ourour lon oesini emon a aloni alon lon Pentekos? (b) Seni Pentekos 33 C.E., ifa usun emon epwe kori iten Jiowa?
2 Ren kapas awewe, ekieki usun taloon Jerusalem lon 70 C.E. Ewe soufos Sowel a oesini usun arapakan 900 ier me mwen an a fis, iwe, a makkei: “Iwe, upwe awarato manaman won lang pwal won fonufan, cha me ekkei, pwal kuchuun otuot. Akkar epwe rochola, nge maram epwe wiliti cha mwen epwe war ranin Jiowa mi Lapalap, ewe ran mi lap o eniwokus.” Ifa usun emon epwe manau mwirin ena fansoun mi aniuaniu? Sowel a mak fan emmwenien ngun mi fel: “Iwe, epwe fis pwe io epwe kori iten Jiowa epwe manau, pun won ewe chuk Saion pwal lon Jerusalem repwe nom chokewe mi su seni feiengau, usun Jiowa a fen apasa. Nge me lein ekkewe mi chuen manau epwe wor chokewe Jiowa a afiliir.”—Sowel 2:30-32.
3 Lon Pentekos 33 C.E., ewe aposel Piter a kapas ngeni eu pwin chon Jus me chon wilippos lon Jerusalem, a pwal aloni alon an Sowel we oesini, me a aiti ngeni chon rongorong pwe repwe kuna pwonuetaan ena oesini lon ar we ran, a era: “Upwe fori mettoch mi aweitifengen lon lang, pwal esissin won fonufan, cha, o ekkei o topotopun otuat. Ewe akkar epwe wiliti rochopwak, o ewe maram epwe wiliti cha, mwen fansoun ranin Jiowa epwe feito, ewe ran mi lapalap o aweitifengen. Iwe, iteiten aramas meinisin mi kori iten Jiowa epwe kuna manau.” (Fofor 2:16-21) Ekkewe pwin aramas mi auseling ngeni Piter ra nom fan ewe Allukun Moses, ina popun, ra silei iten Jiowa. Piter a awewei pwe seni ena fansoun feffeilo, epwe kapachelong pwal ekkoch mettoch lon an aramas kori iten Jiowa. Akkaeuin, epwe kapachelong an emon epwe papataiselo fan iten Jises, ewe emon mi ninnilo me manausefallita mwirin ngeni manau esemuch lon lang.—Fofor 2:37, 38.
4. Ifa ewe poraus chon Kraist ra esilefetalei?
4 Seni Pentekos feffeilo, ekkewe chon Kraist ra esilefeili ewe kapas usun ewe Jises mi fen manausefal. (1 Korint 1:23) Ra esileilo pwe Jiowa Kot epwe tongeni muti aramas pwe repwe noun kewe lon pekin ngun, iwe, repwe tongeni choni ewe minefoon “Israelin Kot,” eu muu lon pekin ngun mi epwe ‘arongafeili amwararen Jiowa.’ (Kalesia 6:16; 1 Piter 2:9) Ir kewe mi tuppwol tori malo repwe alemwiri manau esemuch lon lang usun chon alemwir eti Jises lon an we Muu lon lang. (Mattu 24:13; Rom 8:15, 16; 1 Korint 15:50-54) Pwal eu, ekkena chon Kraist repwe arongafeili ewe ranin Jiowa mi lap me aniuokkus epwe feito. A lamot ar repwe ouroura ewe ototen Jus pwe epwe kuna eu riaffou mi watte seni mettoch meinisin minne a fen tori Jerusalem me ekkewe chon Jus tori ena fansoun. Iwe nge, epwe wor epwe manau. Io? Ir kewe mi kori iten Jiowa.
“Lon ekkewe Ranin le Sopwolon”
5. Ikkefa ekkewe oesini ra pwonueta ikenai?
5 Chommong lapalap lon na fansoun ra liosueta minne sia kuna ikenai. Seni 1914, aramas ra nonnom lon eu fansoun mi sokkolo aucheaan Paipel a eita ngeni “ewe fansoun sopwolon,” “muchuloon ewe ototen mettoch,” me “ekkewe ranin le sopwolon.” (Taniel 12:1, 4; Mattu 24:3-8; 2 Timoti 3:1-5, 13) Lon ach ei senturi, maun mi kirikiringau, foffor mi mwanesol, me aingauen kokkotun aramas me fonufan ra apwonueta ekkewe oesini lon Paipel. Ir meinisin kinikinin eu esissin Jises a oesini usun, ewe mi pwarata pwe epwele tori aramas ewe amuchuloon ranin Jiowa mi aniuokkus. Epwe sopwolo lon ewe maunen Armaketon, le muchuloon eu “riaffou mi lapalap, usun chok esaamo fis seni le poputaan fonufan tori ikenai, o esap pwal usun chok mwirin.”—Mattu 24:21; Pwarata 16:16.
6. (a) Ifa usun Jiowa a mwokutukut pwe epwe selani ekkewe mi tipetekison? (b) Ia a mak ia an Paul kapasen fon ren ifa usun sipwe su seni feiengau?
6 Atun ewe ranin tatakkis a chok arapoto, Jiowa a mwokutukut fan iten amanauen ekkewe mi tipetekison. Lon ei “fansoun le sopwolon,” a ionifengenni ekkewe lusun chon ewe Israelin Kot lon pekin ngun me pwal seni 1930 feffeilo, a okullu ekiekin noun kewe chon angang won fonufan pwe repwe ionifengenni “eu mwich mi lapalap, esor emon mi tongeni alleani iteiter, seni muu meinisin me einang meinisin, o sokkun aramas meinisin, o sokkun kapas meinisin.” Chon ena mwich repwe “tou seni ewe riaffou mi lapalap” weween, repwe manau. (Pwarata 7:9, 14) Nge ifa usun emon me emon epwe tongeni alukuluku an amanau? Ewe aposel Paul a polueni ena kapas eis. Lon Rom sopwun 10, a awora kapasen fon mi murinno fan iten amanau—kapasen fon mi lamot lon ranin we me pwal lon ach ei fansoun.
Eu Iotek fan iten Amanau
7. (a) Rom 10:1, 2 a aiti ngenikich usun menni apilukuluk allim? (b) Pwata a tufich iei pwe Jiowa epwe fori pwe ewe “kapas allim” epwe esilefetalei lap seni lom?
7 Lupwen Paul a makkei ewe puken Rom, Jiowa a fen poutalo ewe muun Israel. Iwe nge, ewe aposel a alukuluku: “Iei ai mochen seni lon letipei, o pwal iei ai iotek ngeni Kot fan asengesir, pwe repwe kuna manau.” A apilukuluku pwe emon me emon chon Jus epwe angei sile mi enlet usun letipen Kot, me emmwen ngeni ar repwe manau. (Rom 10:1, 2) Pwal eu, Jiowa a mochen pwe aramas meinisin mi luku repwe kuna manau, usun an a mak lon Jon 3:16: “Pwe a chok iei usun an Kot tongei fonufan pwe a fangelo Noun we Alaemon pwe iteiten aramas meinisin mi luku i esap poutmwaalilo, nge epwe kuna manau esemuch.” An Jises we moon kepich a suuki ewe al ngeni amanau. Usun chok lon ranin Noa we me pwal ekkoch ranin kapwung mwirin, Jiowa a efisi pwe epwe rongfeil ewe “kapas allim”, pwe epwe emmweni aramas ngeni ewe alen amanau.—Mark 13:10, 19, 20.
8. Ren ar akkappiru Paul, chon Kraist enlet ikenai ra pwarata kichioch ngeni io, iwe, ifa usun?
8 Paul a pwarata an umoumoch ngeni chon Jus me chon Jentail ren an afalafal iteiten fansoun mi fich ngeni. A “sotun asoulangi ekkewe chon Jus me chon Krik.” A ereni ekkewe elter lon Efisus: “Use mo amwochu senikemi och mi lamot ngenikemi, pun ua chok kapas ngenikemi, o afalafala ngenikemi, lon mwich pwal lon imwemi. Ua pwarata ngenikemi, re Jus o pwal re Kris, usun aier ngeni Kot, o luku ngeni ach Samol Jises Kraist.” (Fofor 18:4; 20:20, 21) Pwal usun chok, Chon Pwarata Jiowa ikenai ra achocho le afalafal, sap chok ngeni chon Kristendom, pwe pwal ngeni aramas meinisin, pwal mwo nge “lon unusen fonufan meinisin.”—Fofor 1:8; 18:5.
Pwarata “ewe ‘Kapasen’ Luku”
9. (a) Rom 10:8, 9 a peseikich ach sipwe eani met sokkun luku? (b) Inet me ifa usun sipwe pwarata ach luku ren auach?
9 A lamot luku mi lukuchar fan iten amanau. Paul a aloni alon Tuteronomi 30:14, a apasa: “‘Ewe kapas a chok arap ngonuk, lon a uom o pwal lon letipom’; usun chok ewe kapasen luku sia arongafeili.” (Rom 10:8) Atun sipwe afalafala ena “‘kapasen’ luku,” epwe fotukalong lon letipach. A ina usun Paul, iwe, alon kewe repwe pwal apochokkula ach mochen appiru an esilei ngeni aramas an luku: “Pun are kopwe pwarata ren auom pwe Jises mi ewe Samol, o are kopwe luku lon letipom pwe Kot a fen autasefalli i seni malo, kopwe kuna manau.” (Rom 10:9) Ese chok pwarata mwen mesen aramas atun an a papataiselo pwe epwe chok pwapwarata, ren tinikken ngeni aramas meinisin usun ekkewe sokkopaten poraus mi kapachelong lon ewe enlet meinisin. Ewe enlet a itelapei ewe it mi auchea, iten ewe Samol mi Lapalap Jiowa; won ach Messaia King me Moon Kepich, ewe Samol Jises Kraist, me won ekkewe pwon usun ewe Muu mi lingoch.
10. Me ren Rom 10:10, 11, ifa usun sipwe anganga ei “‘kapasen’ luku”?
10 Esor amanau fan iten ir kewe rese nguuri me apwonueta ei “‘kapasen’ luku,” usun ewe aposel a pwal apasa: “Sia luku ren letipach, o sia kuna pung; sia pwarata ren auach, o sia kuna manau. Ewe puk a apasa, “Iteiten aramas meinisin mi luku i resap sau.’” (Rom 10:10, 11) Sipwe fokkun angei sile mi enlet usun ena “‘kapasen’ luku” me sopweilo le amari lon letipach pwe epwe amwokutukich ach sipwe arongafeili ngeni aramas. Jises a pwisin achema ngenikich: “Pun are emon epwe sauesiniei me ai kewe kapas me lein ei tappin aramas mi mocheisou me tipis, ewe Noun-Aramas epwe pwal sauesini i lupwen epwe feito lon lingen Seman eti ekkewe chonlang mi fel.”—Mark 8:38.
11. Ewe kapas allim epwe tori ia, iwe, pwata?
11 Usun ewe soufos Taniel a oesini, lon ei fansoun sopwolon, “ekkewe chon mirit” repwe meriweriw “usun meriweriwen lang,” atun ewe afalafal usun ewe Muu epwe tori ekis meinisin won fonufan. Ra “aiti ngeni chommong aramas usun ar repwe fori minne a pwung,” me sile mi enlet epwe lapelo, pun Jiowa a atittina saram won ekkewe oesini usun ei fansoun sopwolon. (Taniel 12:3, 4) Iei eu poraus usun amanau mi fokkun lamot ngeni ir meinisin mi tongei enlet me pwung.
12. Ifa usun Rom 10:12 a riri ngeni wisen ewe chonlang lon Pwarata 14:6?
12 Ewe aposel Paul a sopweilo: “Pun ese mo sokkofesen lefilen re Jus me re Kris, ewe chok Samol mi Samolun ir meinisin, o a fangeto pisekin ngenir meinisin mi kori itan.” (Rom 10:12) Ewe “kapas allim” epwe fokkun esilefeil ekis meinisin ikenai—ngeni aramas meinisin, tori sopwolon fonufan. Ewe chonlang lon Pwarata 14:6 a chuen akkas fan lang, a alukuluku ngenikich “kapas allim esemuch pwe epwe afalafala ngeni ir mi nonnom won fonufan, ngeni iteiten muu, me einang, me sokkun kapas, me sokkun aramas meinisin.” Ifa usun epwe efeiochu ir kewe mi etiwa?
Kokkori Iten Jiowa we
13. (a) Ifa ewe lesenin ier fan iten 1998? (b) Pwata ena lesenin ier a fich ngeni ikenai?
13 Paul a aloni alon Sowel 2:32, a era: “Iteiten aramas meinisin mi kori iten Jiowa epwe kuna manau.” (Rom 10:13) A fokkun fich pwe ekkena kapas epwe wewe ngeni ewe lesenin ier fan iten Chon Pwarata Jiowa lon 1998! A fokkun lamot iei lap seni lom pwe sipwe feffeita ren ach apilukuluk won Jiowa, me esilefeili itan we me an kewe kokkot mi lap! Usun chok lon ewe aeuin senturi, epwe pwal ina usun lon ekkewe ranin le sopwolon ei ototen mettoch mi ingau, pwe epwe katowu ewe koko: “Oupwe pwisin amanauakemi seni ei tappin aramas mi pwor.” (Fofor 2:40) A usun eu rappwa mi etiwa aramas meinisin mi niuokkusiti Kot won unusen fonufan ar repwe kori iten Jiowa an epwe awora amanau ngenir pwal ir kewe mi auseling ngeni ar pwarata ewe kapas allim.—1 Timoti 4:16.
14. Sipwe kori menni Achau fan iten amanau?
14 Met epwe fis lupwen ewe ranin Jiowa mi lap epwe poputa won ei fonufan? Lap ngeni aramas meinisin resap apilukuluk won Jiowa fan iten amanau. Ekkena aramas repwe “ereni ekkewe chuuk me achau, ‘Oupwe turutiu wom o aopakem seni won mesen atewe mi mottiu won ewe leenien motun king, pwal seni songen ewe Lam.’” (Pwarata 6:15, 16) Repwe apilukuluk won ekkewe mwicheichin aramas mi usun chok chuuk lon ei ototen mettoch. Iwe nge, epwe fen murinno ika repwe apilukuluku ewe Achau mi Lapalap seni meinisin, Jiowa Kot! (Tuteronomi 32:3, 4) King Tafit a apasa usun I: “Jiowa i mi ai achau, o imwei imwen maun, o i chon angasaeilo.” Jiowa i “ach Achauen amanau.” (Kol Fel 18:2; 95:1) Itan we a usun chok “eu imw tekia mi pochokkul,” ewe chok “imw tekia” mi naf pochokkulan an epwe tumunukich lon ewe riaffou epwe feito. (Proverbs 18:10) Ina popun a fokkun lamot pwe ukukun chochoon aramas mei tufich ngeni me lein ekkewe wonu billion mi manau ikenai repwe kaeo ar repwe kori iten Jiowa lon luku me letip-wenechar.
15. Met Rom 10:14 a aiti ngenikich usun luku?
15 A fich pwe ewe aposel Paul a pwal eis: “Iwe nge, ifa usun ar repwe kori i are resaamwo luku?” (Rom 10:14) Mei wor chommong aramas mi chuen tongeni kuna alillis pwe repwe pwisin eani “ewe ‘kapasen’ luku”, fan iten ar repwe kori Jiowa me kuna manau. Luku a fokkun lamot. Paul a apasa lon pwal echo taropwe: “Are emon esap luku, iwe, esap tongeni apwapwai i. Pun are emon mi mochen arap ngeni Kot, epwe fokkun luku pwe a wor Kot, o a liwini ngeni ir ekkewe mi kukkutta i.” (Ipru 11:6) Iwe nge, ifa usun fitu million aramas repwe luku Kot? Lon ewe taropwe ngeni ekkewe chon Rom, Paul a eis: “Ifa usun ar repwe tongeni luku i, are resaamwo rong usun?” (Rom 10:14) Jiowa ese awora tufichin ar repwe rongorong? Fokkun ewer! Auseling ngeni alon Paul mwirin: “Ifa usun ar repwe tongeni rong, are esor emon chon afalafala?”
16. Lon an Kot kokkot, pwata a fokkun lamot an epwe wor chon afalafal?
16 Seni an Paul poraus, a fokkun ffatoch pwe a lamot an epwe wor chon afalafal. Jises a apasa pwe epwe ina usun, “tori ewe sopwolon ei ototen mettoch.” (Mattu 24:14; 28:18-20) Ewe angangen afalafal, ina eu kinikinin ewe ototen lang mi lamot watte fan iten an epwe alisi aramas ar repwe kori iten Jiowa fan iten ar repwe su seni feiengau. Pwal mwo nge lon Kristendom lap ngeni aramas meinisin rese fori och fan iten ar repwe alingalo iten Kot we mi auchea. Chommong ra aosukosuka Jiowa me Jises pwal ewe ngun mi fel ren eu afalafal itan Trinitas nge aramas rese tongeni awewei. Pwal eu, chommong ra usun chok ewe sokkun aramas Kol Fel 14:1 me 53:1 a kapas usun, a era: “Ekkewe aramas mi puch ra ekieki lon letiper, “Ese mo wor Jiowa.’” A lamot ar repwe silei pwe Jiowa mi ewe Kot mi manau, iwe, repwe pwal weweiti mettoch meinisin minne a kapachelong lon itan we ika repwe su seni feiengau lon ewe riaffou mi lapalap mi chok arapoto.
‘Lingochun Ipwen’ Ir mi Afalafala ewe Kapas Allim
17. (a) Pwata a fich pwe Paul a aloni alon eu oesini usun forsefallin fel mi enlet? (b) Met a kapachelong lon ach sipwe era pwe a “lingoch pechech”?
17 Ewe aposel Paul a eani pwal eu kapas eis mi lamot: “Ifa usun ar repwe tongeni afalafala, are resap tinirelo? Usun a makketiu, ‘Lingochun ipwen ir mi afalafala ewe kapas allim!’” (Rom 10:15) Ikei ie Paul a aloni alon Aisea 52:7, ina eu kinikinin eu oesini usun ar forsefalli fel mi enlet a pwonueta seni 1919. Ikenai, fan eu, Jiowa a tinalo “ewe chon kuno mi uwato poraus allim, ewe a arongafeili kinamwe o uwato kapasen feioch, ewe a esilefeili pwe aramas ra tongeni kuna manau.” Noun Kot kewe “chon mas” mi kepit pwal chiener kewe mi alleasochis ra pupuchor ren pwapwa. (Aisea 52:7, 8) Ipwen ir kewe mi arongafeili amanau ikenai repwe tongeni pekkus, pwal mwo nge pwul, atun repwe fetal imw me imw, nge meser kewe ra meriweriw ren pwapwa! Ra silei pwe Jiowa a awisa ngenir ar repwe afalafala ewe kapasen allim usun kinamwe me pwal aururu ekkewe mi letipechou, me alisir ar repwe kori iten Jiowa fan iten amanau.
18. Met Rom 10:16-18 a apasa usun mwiriloon ach arongafetalei ewe kapas allim?
18 Ese lifilifil ika aramas repwe “luku minne kewe ra rong” are repwe filata ar repwe alleasolapa, nge alon Paul kewe a chok enlet, a era: “Nge upwe eis, rese mo rong? Ewer, ra rong, pun “Ngingir a fen feilo won fonufan meinisin, o ar kewe fos a tori le sopun fonufan.’” (Rom 10:16-18) Usun chok “ekkewe lang ra apworausa usun lingen Kot” mi pwapwalo lon forian kewe, a pwal ina usun noun kewe Chon Pwarata won fonufan repwe fokkun afalafala “ewe ierin an Jiowa chen a war pwal ewe ranin an Kot apwungu chon oputa, pwe epwe achipa meinisin mi letipeta.”—Kol Fel 19:1-4; Aisea 61:2.
19. Met epwe fis ngeni ir kewe mi ‘kori iten Jiowa’ ikenai?
19 Ewe ranin Jiowa mi lap me aniuokkus a chok arapoto. “Eniwokusun lon ewe ran. Pun ranin Jiowa a arap. Ewe ran a war, eu ranin efeiengau me ren ewe Kot mi Unusen Manaman!” (Sowel 1:15; 2:31) Iei ach iotek pwe chommong repwe atapwalapwal le etiwa ewe kapas allim me kito ngeni an Jiowa we mwicheich. (Aisea 60:8; Apakuk 2:3) Chechemeni pwe ekkewe pwal ekkoch ranin Jiowa ra wato sopwongau ngeni ekkewe mi ngau—lon ranin Noa we, lon ranin Lot we, me lon ranin Israel me Juta mi tokolo. Iei sia uta ikewe epwele poputa ewe riaffou mi lapalap seni meinisin ie, lupwen an Jiowa we asepwal epwe limetau fofforingau seni fonufan, me suuki ewe al ngeni eu paratisin kinamwe tori feilfeilo chok. En emon mi “kori iten Jiowa” ren luku? Ika ina, kopwe pwapwa! Mei wor reom an Kot pwon pwe kopwe su seni feiengau.—Rom 10:13.
Epwe Ifa Usun Kopwe Polueni?
◻ Ikkefa ekkewe minefoon poraus ra rongfeil mwirin Pentekos 33 C.E.?
◻ Ifa usun chon Kraist repwe auseling ngeni “ewe ‘kapasen’ luku”?
◻ Met weween an emon epwe ‘kori iten Jiowa’?
◻ Ifa usun an a ‘lingoch ipwen’ chon arongafeili porausen ewe Muu?