Emmwen Seni Kot Ren Ach Sipwe Filata Puluwach
“Upwe aiti ngonuk o afalafala ngonuk ewe al kopwe fetal lon; mesei epwe nonnom wom lupwen ua afalafalok.”—KÖLFEL 32:8.
1. Ikkefa ekkewe mettoch mi lamot ren eu pupulu mi murinno?
EMON CHON SAKAS a esechano an we purangko me pworefengenni inisin, iwe a morokukkun lon asapwal, awenata inisin, awenawu poun, me poun kewe ra mwochuno lepoun pwal emon mwan mi soretiu chimwan nge a purangkoto me ewe epek. Eu pean chon ssa won ais ra chufengen le akkamaan fetal lon ewe leenien urumot. Muttir chok, ewe mwan a ekieta chienan we me moneeta lon ewe asapwal. Neminnewe a morokukkun me turupwotetetiu won efoch ipwan kewe sussun won ais me a sopweilo le fiti atewe le pwennifetal won ewe ais. Ir me ruuemon ra ussun pwe arapakan esap wor weiresir. Ren ei mwo ukuukun nge ita io epwe sotuni le apponuweer ika ese kakkaeo, me ika ese wor emon chienan mi angoch me ika ese angei ewe sokkun asukul me emmwen mi pwung ngeni ei sokkun urumot? Pwal ussun chok, eu pupulu mi pwung epwe ussun ita pwe mi chok pwisin fisita. Iwe nge, ewe pupulu epwe pwal alongolong won ochchun an ekkewe ruuemon poluoch, won ar angangfengen, me akkaewin, won emmwen mi tipatchem. Pwungun pwe emmwen mi murinno a wesewesen lamot.
2. (a) Io a poputaani ewe kkotun pupulu me met popun? (b) Ifa ussun a fen fisita ekkoch pupulu?
2 Mi wesewesen iei ussun pwe anuwol me fopwul mi lipich repwe ekieki ussun io repwe puluweni—io repwe chiechi ngeni ren unusen manauer. Seni chok ewe fansoun Jiowa Kot a poputaani ewe kkotun pupulu, an aramas pupulufengen iei ewe otot lon manauen aramas. Nge ewe aemonun mwan, Atam, ese pwisin filata puluwan. Ren tong, Jiowa a fen awora. (Keneses 2:18-24) Ekkewe ruuemon akkom ra wiisen chommongolo me auralo fonufan ren aramas. Mwirin ena aewin apupulu, ekkewe sam me in ra kan akkota ekkewe pupulu, me fan ekkoch repwe loom eisini ekkewe chon apupulu ika ra tipeeu ngeni. (Keneses 21:21; 24:2-4, 58; 38:6; Josua 15:16, 17) A chuen ina ussun lon ekkoch fonu nge, iei, chommong aramas repwe pwisin filata puluwer.
3. Ifa ussun sipwe filata puluwach?
3 Ifa ussun sipwe filata puluwach? Ekkoch ra ekkekieki liochun are atochun puluwer—minne meser ra tipeni. Pwal ekkoch ra kukkutta och feioch lon pekin aion, ra kukkutta emon epwe tongeni tumunur me apwonueta ar kewe osupwang me mochen. Nge ekkena ruu mettoch chok repwe emmwen ngeniir eu chiechi mi apwapwa me menemenoch? “Liewokekei mwakel chok, pwal lioch pon chok,” me ren An Salomon Fos 31:30. “Nge eman fefin mi niuokusiti ewe Samol mi Lapalap, iei sipwe mwareiti.” Iwe, ina eu minen alillis mi lamot: Ekieki Jiowa lupwen kopwe filata puluwom.
Emmwen Mi Tong Seni Kot
4. Ikkefa ekkewe minen alillis Kot a awora ren ach sipwe filata puluwach?
4 Semach we mi tong lon lang, Jiowa, a fen awora an we Kapas ren an epwe emmwenikich lon mettoch meinisin. A apasa: “Ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. Ua aiti ngonuk mine kopwe feioch ren, ua pwal emweni ngonuk ewe al kopwe fetal won.” (Aisea 48:17) Sisap mairu lupwen sia kuna lon ewe Paipel och emmwen fan iten ach sipwe filata puluwach, ewe emmwen a fen alisiochu aramas ren fansoun langattam. Jiowa a mochen pwe ach pupulu epwe nomofoch me pwapwa. Ina popun a fen awora alillis ren ach sipwe weweiti me apwonueta ewe kapasen emmwen. Esap ina met sia ekiekin kuna seni ewe Chon Forata mi tong?—Kol Fel 19:8.
5. Met a lamot ika ach pwapwa lon pupulu epwe nomofocholo?
5 Lupwen Jiowa a poputaani ewe kkotun pupulu, a mochen pwe epwe wiliiti eu riri mi nomofoch. (Mark 10:6-12; 1 Korint 7:10, 11) Ina ewe popun a “oputa mwufesen,” me a mutata chok ika a fen fis ewe tipisin “lisou.” (Malakai 2:13-16; Mattu 19:9) Ina popun ach filata puluwach a wewe ngeni eu me lein ekkewe kefil mi lamot seni meinisin lon manauach me sisap filata ika sise loom ekiekifichi. Ese wor chommong kefil mi tongeni atoto ngenikich ukuukun ewe pwapwa are letipechou. Ach filioch mi tongeni amurinnolo manauach me atoto ngenikich menemenoch, nge ach filingau epwe tongeni wato letipechou esap much. (An Salomon Fos 21:19; 26:21) Ika ewe pwapwa epwe sopwosopwolo, a lamot pwe sipwe filioch me unusen angang ngeni ach sipwe nonnom me puluwach, pun Kot a alapalapa pupulu ussun chok eu chiechi mi pochokkulelo ren tipeeufengen me angangfengen.—Mattu 19:6.
6. Met popun ekkewe anuwol me fopwul repwe tumunuoch lupwen ra filata puluwer, me ifa ussun repwe tongeni filioch?
6 Akkaewin ekkewe anuwol me fopwul repwe tumunu pwe kunaen meser me mochenin inisir resap aingaualo ar miritiiti ochchun are ngauen filier. Pwungun pwe eu chiechi mi alongolong won ekkena mettoch chok mi tongeni tatakkis me resap chuen saanifengennir are repwe pwal mwo nge oputfengennir. (2 Samuel 13:15) Iwe nge, tong mi likiitu mi tongeni pochokkulelo atun aramas ra kakkaeo lapalapen puluwer me lupwen a fen lapelo ar weweiti pwisin ir. A pwal lamot ach esinna pwe neman sisap feioch ren met letipach a akkom saani. (Jeremaia 17:9) Ina ewe popun ewe emmwen seni Kot lon ewe Paipel a kon watte lamotan. A alisata ach miritiiti ifa ussun sipwe filioch. Ewe soumak kol a fos fan iten Jiowa lupwen a apasa: “Upwe aiti ngonuk o afalafala ngonuk ewe al kopwe fetal lon; mesei epwe nonnom wom lupwen ua afalafalok.” (Kol Fel 32:8; Ipru 4:12) Pupulu mi tongeni apwonueta ach kewe osupwang mi lamot ren tong me chiechioch, nge a pwal tongeni efisi osukosuk mi tongeni chok pwak ren ach asimau me mirit.
7. Met popun ekkoch rese etiwa ewe fon lon Paipel ussun kefilin puluwer, nge ar rese etiwa ewe fon mi tongeni emmwen ngeni met?
7 Ach auselinga ewe Chon Poputaani pupulu lupwen sia filata puluwach ina ewe alen tipatchem. Iwe nge, neman sipwe chipwang lupwen inach me semach are emon elter epwe awora och fon seni ewe Paipel. Eli sipwe meefi pwe rese weweitikich me mocheniach kewe mi pochokkul repwe tongeni amwokutukich le fetal me ren emmwenien letipach. Iwe, mwirin och fansoun lupwen a piita osukosuk, sipwe tongeni niamam pwe sise fen etiwa ewe fon mi kawor epwe alisikich. (An Salomon Fos 23:19; 28:26) Neman esap chuen wor tong lon ach pupulu, are a weires ach tumunu nouch kewe, are neman puluwach ese tongei Jiowa. A ifa me aletipechoun pwe eu kokkot a ffor fan iten ach sipwe pwapwa a fen atoto ngenikich riaffou!
Manau Mi Fich Ngeni Kot—Mi Lamot
8. Ifa ussun ach manaueni eu manau mi fich ngeni Kot epwe wato pwapwa me likiitu ngeni ewe pupulu?
8 Pwungun pwe an ruuemon saanifengennir epwe tongeni apochokkula eu pupulu. Nge minne mi auchea ngeni ir me ruuemon a lamot seni ena ika ewe pupulu epwe nomofoch me uwaani pwapwa. An ekkewe ruuemon fel ngeni Jiowa a wewe ngeni eu riri mi nomofoch me a alisata tipeeufengen lap seni mettoch meinisin. (Än Salomon Afalafal 4:12) Lupwen manauen ruuemon Chon Kraist mi pupulufengen epwe alongolong won ar fel ngeni Jiowa, ir mi tipeeu lon pekin ngun, pekin ekiek, me lon met ra eani ekiek ussun pwung me mwaal. Ra kaeofengen lon an Kot we kapas. Ra iotekfengen me ena iotek a kan atipeeufengenni letiper. Ra mwin le fiti mwich me feilo afalafal. Ekkena mettoch meinisin ra alisata fisitaan eu riri lon pekin ngun mi pochokkul mi aririfengennir. Nge mi lamot seni ena an a efisi an Jiowa feioch.
9. Ifa ussun Eperiam a kutta puluwen Aisek, me met a fis?
9 Pokiten a tongei Kot, ewe chinnap mi tuppwol itan Eperiam a sotun le apwapwai Kot lupwen a tori fansoun an epwe filata puluwen noun we Aisek. Iei met Eperiam a apasa ngeni noun we chon angang mi tuppwol: “Kopwe pwon fan akapel ngeni ewe Samol mi Lapalap, ewe Koten lang me fanufan, pwe kosap tungor pwuluen nei we me lein ekewe fin Kanaan, ewe ia ua nonom ie. Nge kopwe feila lon fanuei ren aramasei kewe pwe kopwe kutta eman pwuluen Isaak nei we. . . . Kot epwe tinala noun chon lang, pwe epwe akkom mwom pwe kopwe angei pwuluen nei we seni ikenan.” Puluwen Aisek we, Repeka, emon fefin mi murinno Aisek a fokkun tongei.—Keneses 24:3, 4, 7, 14-21, 67.
10. Ikkefa wiisen mwan me fin pupulu me ren ewe Paipel?
10 Ika kich Chon Kraist mi lipich, ach manaueni eu manau mi fich ngeni Kot epwe atufichikich le amaaraata ekkewe lapalap mi lamot ngeni pupulu me ren ewe Paipel. Paul a makketiu ekkoch ekkena lapalap mwan me fin pupulu repwe fich ngeni: “Ami fefin kena, oupwe alleasochisi puluemi usun chok ach Samol. . . . Ami mwan kena, oupwe tongei puluemi, usun chok Kraist a pwal tongei ewe mwichefel, o a pwisin fangelo manauan fan asengesin i. . . . Repwe tongei puluer usun chok pwisin inisir. . . . Nge ami mwan kena, oupwe chok tongei en me puluan usun chok pwisin ami, pwal ewe fefin epwe meniniti puluan we.” (Efisus 5:22-33) Sia kuna ifa ussun an Paul kewe kapas ra menlapei tong me sufol. Ach niueiti Jiowa a kapachelong lon ach apwonueta alon ei fon. A lamot ach achocho ngeni ren unusen letipach lon fansoun mi murinno me fansoun osukosuk. Chon Kraist mi ekiekin pupulu repwe mmonleta ngeni ei wiis.
Kefiliten Ineet Sipwe Pupulu
11. (a) Ifa ewe fon lon Paipel ussun ineet sipwe pupulu? (b) Menni poraus a anneta ochchun ach auselinga ewe fon lon Paipel mi mak lon 1 Korint 7:36?
11 A mmen lamot ach silei ineet sipwe pupulu. Pokiten a sokkolo ren emon me emon, ewe Paipel ese affata eu ierin aramas fan iten pupulu. Nge ekkewe wokisin lon ewe Paipel ra affata pwe a murinno pwe emon epwe “lu seni ier kukkun,” lupwen pochokkulen mochenin inisin mi tongeni pwoluelo mirit. (1 Korint 7:36, New World Translation) “Fan ekkoch a weires ngeniei le apwonueta ei fon lupwen ua kuna an chienei kewe date me pupulu, nge chommong leir sarafo chok,” Michelle a apasa. “Nge ua fen chechchemeni pwe ena fon a feito seni Jiowa, me a chok erenikich ekkewe mettoch sipwe feioch ren. Pokiten ua witiwit, ua fen tongeni ekkekieki ai chiechi me Jiowa me ua tongeni kaeo sokkopaten mettoch mi lamot ngeni manauei, ekkewe mettoch resaamwo nom ren sarafo. Fitu ier mwirin, a ekis murinnoolo ai mmonleta ngeni wiisei kewe lon pupulu me ai tufich le angang won ekkewe osukosuk ra kan piita lon pupulu.”
12. Met popun sia tipatchem ika sise kon atapwal le pupulu lupwen sia chuen sarafo?
12 Fan chommong chokkewe mi pupulu lupwen resaamwo lu seni ierir kukkun, ra kuna pwe minne a lamot ngeniir me met ra tipeni lon manauer a siwil lupwen ra asimauolo. Ina ewe fansoun ra kuna pwe ekkewe mettoch ra fokkun aucheani me loom rese chuen watte lamoter. Emon nengngin, Chon Kraist, a mochen pupulu lupwen a tori 16 ierin. Inan me inen inan ra pupulu lupwen ra tori 16 ierir. Lupwen ewe anuwol neminnewe a mochen puluweni ese mochen pupulu lon ena fansoun, ewe nengngin a filata pwal emon anuwol a mochen puluweni i. Iwe, lon manauan mwirin, neminnewe a letipechou pwe a muttir filata le pupulu.
13. Fan chommong met ese nom ren chokkewe mi muttir pupulu?
13 Lupwen ruuemon ra ekiekin pupulu, a lamot ar repwe asimau lon ar weweiti mettoch meinisin a kapachelong lon pupulu. Chommong osukosuk mi tongeni piita lupwen aramas ra atapwal le pupulu, me ruuemon sarafo rese mmonleta le angang won ena esin osukosuk. Esap naf ar asimau me met ra kuna lon manauer ren ar repwe angang won ekkewe osukosuk lon pupulu me amaariochu semirit. Sipwe ekiekin pupulu chok lupwen sia fen mmonleta lon pekin aion, pekin ekiek, me pekin ngun fan iten ach sipwe popueta ei chiechi epwe ita nomofochelo.
14. Met a lamot ika sipwe pwakini ekkewe osukosuk ra piita lon pupulu?
14 Paul a makkei pwe chokkewe mi pupulu repwe kuna “riaffou lon fituker.” (1 Korint 7:28, NW) Osukosuk repwe piita pokiten lapalaper me ekiekir mi sokkolo. Pokiten rese unusoch, neman epwe weires ar apwonueta wiiser kewe lon ewe kkotun pupulu mi affatetiu lon ewe Paipel. (1 Korint 11:3; Kolose 3:18, 19; Taitos 2:4, 5; 1 Piter 3:1, 2, 7) Ika aramas repwe kutta me apwonueta alon ewe fon seni Kot ren ar repwe pwakini osukosuk ren tong, a lamot asimau me lukuchar lon pekin ngun.
15. Ifa ussun ekkewe sam me in mi tongeni alisi nour kewe le ammonlata ngeni pupulu? Awewe mwo.
15 Sam me in repwe tongeni alisata an nour kewe mmonleta ngeni pupulu ren ar repwe alisiir le weweiti ewe lamoten ar fiti ewe emmwen seni Kot. Ren ar nounoufichi ewe Paipel me ekkewe puken aweween Paipel, sam me in mi tongeni alisi nour kewe le pwisin miritiiti ika ir are chokkewe repwe puluweni ra wesewesen mmonleta ren ar repwe pwonfengen lon apupulu.a Blossom emon nengngin 18 ierin me a fen ekieki pwe a tongei emon anuwol lon an we mwichefel. Atewe emon pioneer, me ir me ruuemon ra mochen pupulufengen. Nge seman me inan ra tingor ngeni pwe epwe witiwit eu ier pokiten ar luku pwe neminnewe a chuen kukkun. Mwirin Blossom a makkei: “Ua fokkun kilisou pwe ua fen etiwa ena fon mi tipatchem. Atun ena ier, ua ekis asimauolo me ua fen kuna pwe ese nom ren atewe ekkewe lapalap mi lamot fan iten emon chon pupulu mi murinno. Lo, lo, lo atewe a towu seni an Kot we mwicheich, me ua fen ti seniei eu fitikoko watte. A mmen murinno ika inach me semach mi tipatchem me sia tongeni lukulukoch won ar we fon!”
‘Pupulu Lon Chok Ewe Samol’
16. (a) Ifa ussun Chon Kraist mi tongeni kuna sossot ren ‘pupulu lon chok ewe Samol’? (b) Chon Kraist repwe ekkekieki met lupwen ra ekiekin puluweni emon chon lukun?
16 An Jiowa emmwen ngeni Chon Kraist a ffat: ‘Pupulu chok lon ewe Samol.’ (1 Korint 7:39) Sam me in Chon Kraist me nour kewe mi tongeni kuna sossot ren ei. Ifa ussun? Anuwol me fopwul ra kan mochen pupulu, nge neman ese wor io kewe repwe puluweni lon ewe mwichefel. A tongeni ina ussun an aramas ekiek. Lon ekkoch fonu neman a chokkisikis ekkewe mwan, are esap wor emon ewe a mochen pupulu a saani. Neman emon anuwol mi fiffiti mwich nge esaamwo fangolo manauan ngeni Kot epwe saani emon fopwul Chon Kraist (are emon fopwul ese papatais epwe saani emon anuwol a papatais), me ewe fopwul fengen me inan me seman mi tongeni meefi pwe epwe och ar tunalo an Jiowa we fon. Ika a ina ussun, epwe murinno ach ekkekieki Eperiam. Eperiam a tumunu an chiechioch me Jiowa ren an akkota pwe noun we Aisek epwe puluweni emon chon fel ngeni Jiowa mi enlet. A pwal ina ussun met Aisek a fori fan iten noun we Jekop. Ra fen angang weires le fori, nge met ra fori a apwapwai Jiowa me a atoto ngeniir an we feioch.—Keneses 28:1-4.
17. Met popun ach puluweni chon lukun mi tongeni efisi feiengau watte, me ifa ewe popun mi lamot seni meinisin sipwe ‘pupulu lon chok ewe Samol’?
17 Fan ekkoch, ewe chon lukun a wiliiti emon Chon Kraist. Iwe nge, fan chommong an aramas puluweni chon lukun a efisi feiengau watte. Aramas ra iokfengen lon pupulu nge ese wewefengen ar luku, ekiekir ussun pwung me mwaal, me met repwe achocho ngeni. (2 Korint 6:14) Porausfengen epwe tongeni weires me pwapwaan ar pupulu epwe tongeni kisikisilo. Ren chok awewe, emon fin Kraist a letipechou pokiten ese tongeni porausfengen me puluwan ussun mettochun ngun mwirin an pochokkulelo lon ewe mwich. Iwe nge a lamot seni ena pwe ‘pupulu chok lon ewe Samol’ a wewe ngeni ach tuppwol ngeni Jiowa. Lupwen sia emmweni manauach me ren an Kot we Kapas, letipach ese apwungukich, pun sia fori “minne a pwapwa ren.”—1 Jon 3:21, 22.
18. Lupwen sia ekiekin pupulu, ikkefa ekkewe poraus mi lamot sipwe ekkekieki, me met popun?
18 Lupwen emon a ekiekin pupulu, epwe ita lamot seni meinisin lapalapochun ewe emon me pochokkulan lon pekin ngun. Lapalapan kewe mi fich ngeni Chon Kraist, tong ngeni Kot, me an fel ngeni ren unusen letipan a fokkun lamot seni liochun are atochun. Kot a pwapwa ren chokkewe mi aucheani me apwonueta wiiser we, wiisen ar repwe chon pupulu mi pochokkul lon pekin ngun. Ewe pochokkul mi murinno seni meinisin fan iten eu pupulu a pop seni ar fel ngeni ewe Chon Forata me ar etiwa unusen an we emmwen. Iei ussun ra sufoliiti Jiowa me ar pupulu epwe poputa won eu alongolong lon pekin ngun mi pochokkul me ekkeei mettoch repwe alisi ar pupulu le nomofocholo.
[Pwóróus fan]
a Nengeni The Watchtower minen February 15, 1999, pekin taropwe 4-8.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Met popun emmwen seni Kot a lamot ika sia filiochu puluwach?
• Ifa ussun ach manaueni eu manau mi fich ngeni Kot epwe apochokkula ach pupulu?
• Ifa ussun sam me in mi tongeni alisi nour kewe le ammonlata fan iten pupulu?
• Met popun a lamot ach ‘pupulu chok lon ewe Samol’?
[Ekkewe sasing lón pekin taropwe 11]
Ach apwonueta an Kot fon lupwen sia filata puluwach mi tongeni wato pwapwa wachemuk
[Ekkewe sasing lón pekin taropwe 12]
Feioch wachemuk ra pop seni ‘pupulu chok lon ewe Samol’