Kraist A Emmweni An We Mwichefel
“Nengeni, ngang upwe nonnom remi ran meinisin, tori le sopolon ei fansoun.”—Mattu 28:20.
1, 2. (a) Mwirin an manausefal lupwen Jises a ngeni ewe alluk ussun forien chon kaeo, met Jises a pwon ngeni noun kewe chon kaeo? (b) Ifa ussun Jises a emmweni ewe mwichefelin Chon Kraist?
MWIRIN an a manausefal nge mwen a feita lang, Jises Kraist, nouch we Sou Emmwen, a pwa ngeni noun kewe chon kaeo me a apasa: “Nemenem meinisin lon lang o pwal won fonufan a fen ngeniei. Iei minne, oupwe feilo asoulangalo chon fonu meinisin, oupwe papataisir fan iten ewe Sam, me ewe Nau, me ewe Ngun mi Fel, oupwe afalafaler pwe repwe alleasochisi mettoch meinisin minne ua alluku ngenikemi. O nengeni, ngang upwe nonnom remi ran meinisin, tori le sopolon ei fansoun.”—Mattu 23:10, NW; 28:18-20.
2 Jises ese chok awiisa ngeni noun kewe chon kaeo eu angang mi amanaua aramas, ewe angangen asoulangeerelo, nge a pwal pwon ngeniir pwe epwe nonnom reer. Uruwoon ekkewe Chon Kraist loom lon ewe Paipel a fokkun affata pwe Jises a aea ewe nemenem Kot a fangolo ngeni ren an epwe emmwenni ewe minefoon mwichefel. A tiinato ewe “chon alillis” mi pwonetiu—ewe ngun mi fel—ren an epwe apochokkula noun kewe me emmweni ar angang. (Jon 16:7; Fofor 2:4, 33; 13:2-4; 16:6-10) Mwirin an manausefal, Jises a nounou ekkewe chonlang fan nemenian ren an epwe alisi ekkewe chon kaeo. (Fofor 5:19; 8:26; 10:3-8, 22; 12:7-11; 27:23, 24; 1 Piter 3:22) Pwal och, nouch we Sou Emmwen a awora emmwen fan iten ewe mwichefel ren an akkota pwe mwan mi fich ngeni wiiser repwe angangfengen ussun chok eu mwichen sou pwungupwung.—Fofor 1:20, 24-26; 6:1-6; 8:5, 14-17.
3 Iwe, ifa ussun lon ach ei fansoun, “ekkewe ranin le sopwoloon”? Ifa ussun Jises a emmweni ewe mwichefelin Chon Kraist ikenai? Me ifa ussun sipwe tongeni pwaralo pwe sia etiwa ei emmwen?
Mei Wor Noun Ewe Masta Chon Angang Mi Tuppwol
4 Lupwen Jises a oesini ussun ewe esissinnen an nonnomsefal, a apasa: “Iwe, nge io ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem noun we masta a fen seikata me lein chienan kewe pwe epwe wisen awisa ngenir aner mongo fansoun meinisin? Feiochun ewe chon angang, are noun we masta epwe kuna pwe a fori iei usun lupwen a feito. Enlet, upwe apasa ngenikemi, epwe seikata i won pisekin meinisin.” (Mattu 24:45-47) Ewe “masta” nouch we Sou Emmwen, Jises Kraist, me a fen seikata “ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem”—ewe mwichen Chon Kraist mi kepit won fonufan—pwe repwe tumunu pisekin meinisin won fonufan.
5 Ewe puken Paipel itan Pwarata a aiti ngenikich pwe ewe chon angang mi tuppwol me tipatchem a nom fan an Jises nemenem. Lon ei langepwiin ewe “Ranin-Samol,” ewe aposel Jon a kuna “fisu lamp gold, o lein ekkewe lamp ua kuna emon mi usun chok Noun-Aramas” me a wor “fisu fu lon poumwanin.” Jises a awewei weween ewe langepwi ngeni Jon ren an apasa: “Iei weween ewe monomon usun ekkewe fisu fu, ekkewe ka nengeni lon poumwani, o ekkewe fisu lamp gold: ekkewe fisu fu, ir mi chonlangin ekkewe fisu mwichefel, o ekkewe fisu lamp, ir mi ekkewe fisu mwichefel.”—Pwarata 1:1, 10-20.
6 “Ekkewe fisu lamp gold” ra liosueta ekkewe mwichefelin Chon Kraist mi enlet meinisin lon ewe “Ranin-Samol,” ewe a poputa lon 1914. Nge, met weween ekkewe “fisu fu”? Me loom ra liosueta ekkewe sou emmwen mi upun won ngun me kepit ren ngun mi fel mi wiisen tumunu ekkewe mwichefel lon ewe aewin senturi.a Ekkewe chon mas ra nonnom lon poumwanin Jises are fan an nemenem me emmwen. Ewer, Jises a emmweni ekkewe aramas ir kinikinin eu mwichen aramas, ewe chon angang mi tuppwol. Iwe, iei, ekkewe chon mas mi kepit ir chokisikis. Ifa ussun an Kraist emmwen epwe tori ekkewe 93,000 mwichefelin Chon Pwarata Jiowa won unusen fonufan?
7 Ussun we chok me met a fis lon ewe aewin senturi, eu mwich mi kisikis, eu mwichen mwan mi fich ngeni wiiser mi filita seni me leiin ekkewe chon mas mi kepit, ra eani wiiser lon ewe Mwichen Sou Pwungupwung, me ra tupuni meinisin mi pachengeni ewe chon angang mi tuppwol me tipatchem. Nouch we Sou Emmwen a nounou ei Mwichen Sou Pwungupwung ren an epwe seikata mwan mi fich ngeni wiiser—ese lifilifil ika ir aramas mi kepit ren ngun mi fel are rese kepit—fan iten ewe wiis elter lon eu me eu mwichefel. Jiowa a fen mutata ngeni Jises nounoun ewe ngun mi fel, me a mmen watte ewe lamoten ngun mi fel lon filien chokkewe repwe wiisen chon mas. (Fofor 2:32, 33) Akkaewin, ekkeei chon mas repwe apwonueta minne a fen makketiu lon an Kot we Kapas mi pop seni ngun mi fel. (1 Timoti 3:1-7; Taitos 1:5-9; 2 Piter 1:20, 21) Filien chokkewe mi tongeni eani ena wiis me seikitaan ekkewe repwe eani ewe wiis a fis mwirin iotek me fan emmwennin ngun mi fel. Pwal och, emon me emon mi seikita epwe fen pwaralo pwe a ukkuwaani uwaan ewe ngun. (Kalesia 5:22, 23) An Paul we fon a weneiti ekkewe elter meinisin, ika ir aramas mi kepit are rese kepit: “Oupwe pwisin tumunukemi, pwal ewe mwichen siip meinisin, pun seni lon ewe mwich, ewe Ngun mi Fel a fen seikikemita pwe chon maser.” (Fofor 20:28) Ekkena mwan mi seikita ra angei emmwen seni ewe Mwichen Sou Pwungupwung me ra mammasa ewe mwichefel seni letiper. Iei ussun, Kraist a nom rech iei me a emmweni ewe mwichefel.
8 Jises a pwal nounou ekkewe chonlang ren an epwe emmweni noun kewe ikenai. Me ren an we kapas monomon ussun ewe wit me ekkewe ira mi ngau, ewe fansoun ras epwe fis atun “sopolon ei fansoun.” Io noun ewe Masta chon angang lon ewe ras? Jises a apasa: “Ekkewe chon angang, ir mi chonlang.” Jises a pwal apasa: “Ewe Noun-Aramas epwe akunoulo noun kewe chonlang, o repwe ionfengenni ekkewe minen oturukapa meinisin, pwal ekkewe chon fofor ingau meinisin, seni lon muun.” (Mattu 13:37-41) Pwal och, ussun chok emon chonlang a fen emmweni Filip ngeni ewe re Itiopia, a wor chommong pisekin pwarata pwe Kraist a nounou ekkewe chonlang ren an epwe emmweni angangen Chon Kraist mi enlet lupwen ra kukkutta chokkewe mi letip wenechar.—Fofor 8:26, 27; Pwarata 14:6.
9 Ach silei pwe Kraist a awora emmwen fan iten noun kewe chon kaeo ren ewe Mwichen Sou Pwungupwung, ren ewe ngun mi fel, me, ren ekkewe chonlang, a fokkun alukulukukich. Pwal mwo nge lupwen ekkoch chon fel ngeni Jiowa ra imulo seni ewe Mwichen Sou Pwungupwung pokiten riaffou mwaal are pwal och osukosuk, iwe, Kraist epwe chuen awora emmwen ren ewe ngun mi fel me ekkewe chonlang. Iwe nge, sia kuna feioch seni an emmwen lupwen sia etiwa an emmwen. Ifa ussun sipwe pwaralo ach etiwa an Kraist emmwen?
‘Alleasochis . . . Nonnom Fan Nemenier’
10 Nouch we Sou Emmwen a “liffang ngeni aramas mwan mi asimau”—“ekkoch repwe chon afalafala kapas allim, ekkoch repwe chon mas me sense.” (Efisus 4:8, 11, 12, New World Translation) Ach ekiek me ifa ussun sia alisiir a pwaralo ika sia etiwa are tunaalo an Kraist emmwen. A fen pwung pwaloon ach “kilisou” fan iten ekkewe mwan mi fich lon pekin ngun ngeni wiiser kewe Kraist a awiisa ngeniir. (Kolose 3:15) Ra fich ngeni ach sufoliitiir. Paul a makkei: “Iwe, sipwe ekieki usun ekkewe elter mi forfichi lon ar angang, pwe sipwe fakkun asamolu ir.” (1 Timoti 5:17) Ifa ussun sipwe tongeni pwaralo ach kilisou me sufol fan iten ekkeei mwan mi asimau—elter are chon mas—lon ewe mwichefel? Paul a polueni: “Oupwe alleasochisi ekkewe chon emmwenikemi, o nonnom fan nemenier.” (Ipru 13:17) Ewer, sipwe alleasochisiir me nonnom fan nemenier, me mwokutukut me ren.
11 Nouch we Sou Emmwen mi unusoch. Ekkewe mwan Jises a liffang ngenikich rese unusoch. Iwe, neman repwe mwaallilo fan ekkoch. Iwe nge, a lamot pwe sipwe tuppwol ngeni an Kraist we kokkot. Pwungun pwe ach apwonueta alon ewe pwon sia fori lupwen sia fangolo manauach me papatais a wewe ngeni ach esinna pwungun ewe nemenem lon ewe mwichefel mi pop seni ngunun Kot me a wewe ngeni ach pukun filata le anomukich fan ena nemenem. Ach papatais ‘fan iten ewe ngun mi fel’ a wewe ngeni ach pwar ngeni aramas pwe sia weweiti met ena ngun mi fel me sia weweiti wiisen ewe ngun mi fel lon pwonuetaan an Jiowa kewe kokkot. (Mattu 28:19) Weween ewe papatais pwe sipwe tipeeu ren ewe ngun me sisap fori och mettoch mi pinei an angang leiin noun Kraist kewe aramas. Pokiten a watte wiisen ewe ngun mi fel lon filien me seikitaan ekkewe elter, sipwe tongeni tuppwol ngeni ewe pwon sia fori lupwen sia fangolo manauach ngeni Kot ika sise tipeeu ren ewe kokkotun emmwen lon ewe mwichefel mi kawor ren ekkewe elter?
12 Mei wor poraus lon ewe Paipel mi aiti ngenikich ewe aucheaan alleasochis. Ewe chon kaeo Juta a ngenikich ulungat pisekin nengeni mi ourourakich lupwen a fos ussun chokkewe mi kapasingau ussun ekkewe mwan mi kepit lon ewe mwichefel: “Riaffou ngeni ir! Pun ra fefetal lon ewe alen Ken, ra afangema pwisin ir ngeni ewe fofor-mwalin Pelam fan asengesin liwinir, o ra poutmwal ren ewe pinei an Kora.” (Juta 11) Kein a tunalo an Jiowa fon mi tong me a pukun amwochu an koput mi emmwen ngeni nni manau. (Keneses 4:4-8) Kot a fen ouroura Pelam fan fitu nge, a chuen achocho ngeni an anumamaua noun Kot kewe aramas ren an epwe angei moni. (Numperis 22:5-28, 32-34; Tuteronomi 23:5) A wor an Kora wiis tekia lon Israel, nge ese naf fan itan. A efisi an aramas u ngeni Moses, ewe mwan mi mosonoson seni meinisin won fonufan. (Numperis 12:3; 16:1-3, 32, 33) Feieingau a tori Kein, Pelam, me Kora. A ifa me pochokkulen aitien ekkewe poraus ussun ir me ulumon ngeni ewe lamoten ach sufoliiti me auselinga fon seni chokkewe Jiowa a awiisa ngeni wiiser lon ewe mwichefel!
13 Io esap mochen kuna feioch seni ewe kokkotun emmwen mi murinno nouch we Sou Emmwen a fen akkota fan iten ewe Mwichefelin Kraist? Ewe soufos Aisea a oesini ussun ekkena feioch: “Nengeni, eman king epwe nemenem fan pwung, nge ekewe samol repwe nemenem fan pwunguoch. Iwe, iteiten eman me eman leir epwe usun chok eu lenien chuno seni asepwal, pwal usun chok eu leni mi pwasapwas, pwal usun chok nurun eu achau mi watte lon fanuapo.” (Aisea 32:1, 2) Emon me emon leiin ekkewe elter epwe “eu lenien” op me tumun. Pwal mwo nge ika ach anomukich fan och nemenem eu mettoch mi weires ngenikich, amwo sipwe achocho ngeni fan iotek me alleasochisi ewe emmwen seni lang lon ewe mwichefel.
Ifa Ussun Ekkewe Elter Repwe Anomuur Fan An Kraist Emmwen
14 Chon Kraist meinisin—akkaewin ekkewe elter—repwe fiti an Kraist emmwen. Ekkewe chon mas, are elter, mei wor ekis ar nemenem won ewe mwichefel. Nge rese kutta ar repwe ‘mastaan lukuen chiener chon luku’ ren ar sotun nemeni manauer. (2 Korint 1:24) Ekkewe elter ra lefareni an Jises kewe kapas: “Oua sinei pwe chon nemenemen ekkewe re Jentail ra chok samol wor, o nour kewe mi lap ra chok nemeni ir. Nge esap iei usun lefilemi.” (Mattu 20:25-27) Lupwen ekkewe elter ra apwonueta wiiser, ra sotun angang fan iten aramas.
15 Iei ewe kapasen pesepes fan iten Chon Kraist: “Oupwe chechemeni ekkewe chon emmwenikemi, ir mi fen apasa ngenikemi ewe kapasen Kot. Oupwe ekieki usun uwan manauer, o oupwe appiru ar luku.” (Ipru 13:7) Esap iei ussun pokiten ekkewe elter ir sou emmwen. Jises a apasa: “Mei wor emon noumi Sou Emmwen, Kraist.” (Mattu 23:10, NW) Sipwe appiru lukuen ekkewe elter pokiten ar appiru nouch we Sou Emmwen, Kraist. (1 Korint 11:1) Ekieki mwo ifa ussun ekkewe elter ra sotun lapalapeni lapalapen Kraist lupwen ra chiechi ngeni aramas lon ewe mwichefel.
16 Inaamwo ika Jises a fokkun tekia seni aramas mi tipis me a fen angei nemenem mi tekia seni Seman nge, a tipetekison lupwen a alisi ekkewe chon kaeo. Ese sotun ainga aramas ren watteen an sile. Jises a meefi meefien noun kewe me a tongeer. A silei pwe ir aramas me a chechchemeni an aramas kewe osupwang. (Mattu 15:32; 26:40, 41; Mark 6:31) Ese kutta seni noun kewe chon kaeo met ese ki reer, me ese isetiu woor met mi lap seni ar repwe tongeni eki. (Jon 16:12) Jises mi “mosonoson me tipetekison.” Esap eu minen amairu pwe chommong ra meefi pwe Jises a asoosoor.—Mattu 11:28-30.
17 Ika Kraist, ewe Sou Emmwen, a tipetekison, a ifa lamoten an chokkewe mei wor wiiser lon ewe mwichefel repwe tipetekison! Ewer, ra tumunu pwe resap aeamwaalli ewe nemenem a nom reer. Me rese feito ren “kapasen lamalam tekia,” ren ar repwe ainga aramas. (1 Korint 2:1, 2) Nge ra sotun apasawu kapas mi enlet seni ewe Paipel ren awewe mi mecheres seni lon letiper. Pwal och, ekkewe elter repwe ekiekoch ren met ra kutta seni aramas me repwe afanni ar kewe osupwang. (Filipai 4:5) Pokiten ar silei pwe an emon me emon tufich mi aukuk, ra chechchemeni ena lon ar kewe foffor me chiener kewe chon luku. (1 Piter 4:8) Esap pwe ekkewe elter mi tipetekison me mosonoson ra asoosokich? Ewer, ra fokkun ina.
18 A mecheres an aramas chuuri Jises pwal mwo nge ika ir aramas kisikis. Ekieki mwo met Jises a apasa ngeni noun kewe chon kaeo lupwen ra apwungu aramas mi “wato ekkoch semirit ren.” Jises a apasa: “Oupwe mut ngeni ekkewe semirit pwe repwe feito rei, nge ousap pinei ir.” Iwe, mwirin “a foropachei ir, a iseta poun wor, o a afeiochur.” (Mark 10:13-16) Jises mi tong me kirokiroch, me aramas ra mochen nonnom ren. Aramas rese niueiti Jises. Pwal mwo nge semirit ra kinamwe lupwen ra nonnom ren Jises. A pwal mecheres an aramas chuuri ekkewe elter, me pokiten an ekkewe elter tong me kirokiroch, aramas—pwal mwo nge semirit—ra kinwamwe ren ar repwe nonnom reer.
19 Ukuukun an ekkewe elter appiru Kraist Jises a alongolong won ukuukun ar silei Jises. Paul a eani ei kapas eis: “Io mi sinei letipen ewe Samol pwe epwe afalafala i?” Iwe mwirin a pwal apasa: “Nge letipen Kraist a fen nonnom rech.” (1 Korint 2:16) Ika letipen Kraist epwe nonnom rech, sipwe akkomw silei ifa ussun a kan ekiek me sipwe silei kinikinin sororosorun Jises meinisin. Iei ussun sia tongeni weweiti met Jises epwe fori lupwen a ppiita sokkopaten osukosuk. Mwa met ren ach silei nouch we Sou Emmwen ina ussun! Ewer, a lamot ach ekiekifichi ekkewe puken Kapas Allim me ach auralo tupuwach ren weweochun manauen Jises me an leenien appiru. Lupwen ekkewe elter ra achocho le appiru lapalapen an Jises emmwen ren ar foffori ekkena mettoch, chon ewe mwichefel repwe achocho le appiru an ekkewe elter luku. Me ekkewe elter repwe pwapwa pokiten ar kuna aramas mi tapwelo lon ipwen ewe Sou Emmwen fan chengel.
Nonnomolo Fan An Kraist Emmwen
20 A lamot pwe oukich meinisin sipwe nonnomolo fan an Kraist emmwen. Sia arap ngeni sopwoloon ei otot minen loom, me sipwe tongeni alolo nonnomuch me nonnomun an ekkewe Chon Israel nonnom lon ewe fonuen Moap mi sonosonoch lon 1473 B.C.E. Repwe tolong lon ewe Fonu mi Pwonetiu, me Kot a nounou Moses ren an epwe ereniir: “En kopwe emweni ekei aramas le tolong lon ewe fanu ewe Samol mi Lapalap a pwon fan akapel ngeni ar kewe lewo pwe epwe ngenir.” (Tuteronomi 31:7, 8) Josua ewe sou emmwen Kot a filata. Ren ar repwe tolong lon ewe Fonu mi Pwonetiu, Israel a wiisen anomuur fan an Josua emmwen.
21 Ewe Paipel a erenikich: “Ami Sou Emmwen emon chok, ewe Kraist.” Kraist chok epwe emmwen ngenikich ewe fonufan sefo mi pwonetiu ikewe pwung epwe nonnom ie. (2 Piter 3:13) Amwo pwe a ppos letipach ngeni ach sipwe anomukich fan an Kraist emmwen lon manauach meinisin.
[Footnotes]
a Ekkewe “fu” rese liosueta chonlang wesewesan. Sap minne Jises epwe nounou emon chon fonufan ren an epwe makkei poraus fan iten ekkewe chonlang sise tongeni kuna. Ina popun ekkewe “fu” repwe liosueta chon fonufan ir ekkewe chon mas, are ekkewe elter, lon ekkewe mwichefel, me ir noun Jises kewe chon uwei poraus. Mei wor fisu fuu pokiten ena nampa a liosueta och mettoch mi unus me ren Kot.
En Mi Chechchemeni?
• Ifa ussun Kraist a emmweni ewe mwichefel loom?
• Ifa ussun Kraist a emmwen an we mwichefel ikenai?
• Met popun sipwe anomukich fan emmwenien chokkewe mei wor wiiser lon ewe mwichefel?
• Ifa ussun ekkewe elter mi tongeni pwaralo pwe Kraist ar we Sou Emmwen?
3. Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe porausfengen won lon ei lesen?
4. (a) Io kan ra kapachelong lon “ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem”? (b) Menni angang ewe Masta a awiisa ngeni ei chon angang?
5, 6. (a) Lon an Jon we langepwi, ekkewe “fisu lamp kolt” me ekkewe “fisu fu” ra liosueta met? (b) Ifa weween an ekkewe “fisu fu” nonnom lon poumwanin Jises?
7. (a) Ifa ussun Jises a nounou ewe Mwichen Sou Pwungupwung ren an epwe awora emmwen lon ekkewe mwichefel won unusen fonufan? (b) Ifa ussun ekkewe chon mas Chon Kraist ra filita me ren ngun mi fel?
8. Ifa ussun Kraist a nounou ekkewe chonlang ren an epwe emmweni noun kewe?
9. (a) Kraist a emmweni ewe mwichefelin Chon Kraist ren met ikenai? (b) Ifa ewe kapas eis sipwe ekkekieki ika sia mochen kuna feioch seni an Kraist emmwen?
10. Ifa ussun sipwe pwaralo ach aucheaani ekkewe elter lon ewe mwichefel?
11. Met popun ach sufoliiti ekkewe elter ina eu kinikinin ewe pwon sia fori lupwen sia papatais?
12. Juta a makkei porausen menni fansoun sufolungau ngeni nemenem, me met sipwe kaeo seniir?
13. Ikkefa ekkewe feioch Aisea a oesini fan iten chokkewe mi anomuur fan emmwenien ekkewe elter?
14, 15. Ifa ussun chokkewe mei wor wiiser lon ewe mwichefel repwe pwaralo pwe ra anomu pwisin ir fan an Kraist emmwen?
16. Inaamwo ika a mmen watte an Jises nemenem nge, ifa ussun an kewe foffor ngeni noun kewe chon kaeo?
17. Ifa ussun ekkewe elter repwe pwaralo ar tipetekison lon ar chiechi me aramas lon ewe mwichefel?
18. Met ekkewe elter repwe kaeo seni ifa ussun Jises a etiwa ekkewe semirit?
19. Met a kapachelong lon ach eani “letipen Kraist,” me met sipwe fori ren ach sipwe angei?
20, 21. Lupwen sia ekieki ussun ewe fonufan sefo, sipwe apposa letipach le fori met?
[Pictures on page 15]
Kraist a emmweni an we mwichefel me a amwochu ekkewe chon mas lon poumwanin
[Picture on page 16]
“Oupwe alleasochisi ekkewe chon emmwenikemi, o nonnom fan nemenier”
[Pictures on page 18]
Jises a tongei aramas me a mecheres an aramas fos ngeni. Ekkewe elter Chon Kraist repwe achocho le appiru Jises