Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Chuuk
  • PAIPEL
  • PUK
  • MEETINGS
  • w02 9/1 p. 5-8
  • Eu Atittinin Ekkoch Ekiek Mwaal Ussun Malo

Ese wor video fán iten ei kinikin.

Omusaaló, a wor osukosuk le eppietá ewe video.

  • Eu Atittinin Ekkoch Ekiek Mwaal Ussun Malo
  • Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2002
  • Itelap Kisikis
  • Pwal Ekkóch
  • Ngaselo Seni Niuokkus
  • Ikkefa Iir Ekkewe mi Máló?
    Met ewe Paipel a Wesewesen Apasa?
  • “Manau A Oromalo Mälo Reen An Pworaacho”
    Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2005
  • Met A Fis Atun Sia Máló?
    Eáni Manaw mi Pwapwa Tori Feilfeiló!​—Eú Káéén Paipel
Ewe Leenien Mas a Esilefeili án Jiowa We Mwú—2002
w02 9/1 p. 5-8

Eu Atittinin Ekkoch Ekiek Mwaal Ussun Malo

SENI ME LOOM LOOM, aramas ra osukosuk me niuokkus lupwen ra ekiek ussun malo. Pwal och, sokkopaten afalafalen lamalam mi chofona, eoreni mi foulo, me lukuen aramas, ra fen efisata an aramas niueiti malo. An aramas niueiti malo a tongeni ataielo ar tufichin pwapwaesini manauer me epwe efisi ar lukulukummang ussun auchean manauer me epwe tatakkisilo ar luku pwe mei wor eu popun mi auchea ren ar nonnom won fonufan.

Ekkoch lamalam watte ra tipis ren ar alisata ekiek mwaal ussun malo. Ren ach atittina ekkoch ekkeei ekiek mwaal me ren ewe saram lon ewe Paipel, kopwe kuna ika om kewe luku ussun malo repwe tongeni ffatelo.

Ekiek Mwaal 1: Uruurun pwe malo awesiloon manauach.

A mak lon ewe puk Death​—The Final Stage of Growth (Malo​—⁠Ewe Saingoon Kinikinin Ach Maarita) pwe “malo . . . a wewe ngeni eu kinikin mi lamot lon manauach.” Ena esin poraus a alisata ewe luku pwe uruurun sipwe malo, me malo ewe kokkot mi amuchaalo manauen monumanau meinisin. Me ena esin luku a fen alisata ewe sokkun ekiek pwe esor lamoten nonnomuch me esor ngauen ach rauei aramas ren ach sipwe win.

Nge a wesewesen kkotolo pwe malo epwe awesalo manau? Esap ina lukuen ekkewe scientist meinisin. Ren chok awewe, Calvin Harley, emon sou kaeo sokkopaten monumanau, a awewei atun eu interview, pwisin an luku pwe ese nom ren aramas “eu prokram mi akkota pwe repwe malo.” Emon tokter mi kaeo ifa ussun ewe inis a fiu ngeni paiking itan William Clark a apasa: “Sap minne pwe malo epwe kapachelong lon ach poraus ussun weween manauach.” Me Seymour Benzer, seni ewe California Institute of Technology, a apasa pwe “a murinno ika sisap alollo an aramas chinnapelo ngeni fetalin eu kulok nge sipwe alollo ngeni eu kachito, me sia anean pwe sipwe tongeni pokuolo ekkoch kinikinin ren ach sipwe siwili porausen ewe kachito.”

Lupwen ekkewe scientist ra kaeo lapalapen aramas, ra osukosuk. Ra kuna pwe a nom ren aramas sokkopaten tufichin inisir fan iten eu manau mi fokkun ttam seni 70 are 80 ier. Ren chok awewe, ekkewe scientist ra kuna pwe a mmen watte an tupuwen aramas chechchemeni poraus. Emon sou kaeo a esissin pwe ukuukun ewe sile tupuwach a tufichin chechchemeni “mi tongeni amasoua ruwe milion puk, ussun chok choochoon ekkewe puk lon ekkewe leenien iseis puk mi watte seni meinisin.” Ekkoch scientist mi kaeo ussun porausen ewe tupuw ra luku pwe lon unusen manauan, emon epwe aea 1/100en 1 percentin (.0001) ewe tufich lon tupuwan. Iwe, sia kapas eis, ‘Met popun a mmen watte tufichin tupuwach nge sia aea eu kukkun kinikinin ena tufich lon unusen manauach?’

Ekieki mwo met aramas ra fori lupwen a wor mi ma! Fan iten lape⁠-⁠ngenikich, maloon puluwach are nouch a aosukosukakich lap seni mettoch meinisin lon manauach. Fan chommong aramas repwe osukosuk lon pekin memmeef fansoun langattam mwirin maloon attonger kewe. Pwal mwo nge chokkewe mi luku pwe malo eu chok pwal kinikinin ewe kkotun manau, ra osukosuk lupwen ra chechchemeni pwe ar malo epwe awesi mettoch meinisin ra pwapwaiti atun ra manau. Ewe British Medical Journal a fos ussun “eu luku mi choufetal pwe aramas ra mochen alangattamalo manauer.”

Lupwen sia atittina met aramas ra meefi me fori lupwen mei wor mi ma, an aramas tufichin chechchemeni me kaeo mi watte, me ar mochen manau tori feilfeilo chok, ese ffat ngenikich pwe aramas ra foruta fan iten ar repwe manau? Pwungun pwe Kot ese forata aramas pwe manauer epwe muchulo ren malo nge a mochen pwe repwe manaufoch. Nengeni met Kot a isetiu mwen ekkewe ruuemon aramas akkom: “Oupwe nounou o achomongakemi pwe fanufan epwe masou remi o nom fan nemeniemi. Oupwe nemeni ekewe ikenen leset me ekewe mansusu me monun won unusen fanufan.” (Keneses 1:​28) A ifa me amwararen ena apilukulukun manau tori feilfeilo chok!

Ekiek Mwaal 2: Kot a angei aramas lon malo pwe repwe nonnom ren.

Emon inelap, 27 ierin me a wor ulumon noun kewe, nge i epwele malo. Neminnewe a ereni emon nienkatekin Katolik: “Kesap ereniei pwe ai malo letipen Kot. . . . Ua fokkun oput an emon a ereniei ena.” Iwe nge, a ina met chommong lamalam ra eani afalafal ussun malo​—⁠pwe Kot a mochen angei aramas pwe repwe nonnom ren.

Ewe Chon Forata a kon kirikiringau me nafangau an tong pwe epwe efisi an aramas malo lupwen a silei watteen ewe riaffou ena foffor epwe efisata? Aapw, ese ina ussun ewe Koten Paipel. Me ren 1 Jon 4:8, “Kot mi tong.” Nengeni pwe ese makketiu pwe mei wor an Kot tong are pwe Kot a tongei aramas, nge a mak pwe Kot mi tong. An Kot tong a kon pochokkul, limoch, unusoch, me a kon unus an a kku lapalapan me fofforun Kot kewe pwe sia tongeni apasa pwe Kot a liosueta tong. Esap i emon Kot mi angei aramas pwe repwe nonnom ren.

Lamalam mi chofona a fen afitikokoi chommong aramas ussun leenien me lapalapen chokkewe mi fen malo. A weires ach weweiti lang, ell, purkatorio, Limpo, me pwal ekkoch leeni sise mwo fos ussun me ra fokkun anniuokkusukich. Ewe Paipel a apasa pwe ekkewe mi malo rese meefi och mettoch me sipwe tongeni alollo lapalaper ngeni aramas mi onnut. (An Salomon Afalafal 9:​5, 10; Jon 11:11-​14) Ina ewe popun sisap lolileniesini met epwe torikich mwirin malo, ussun chok sisap lolilen lupwen sia kuna emon mi onnut kinamwe. Jises a fos ussun ewe fansoun lupwen “chon peias meinisin . . . repwe tou” me manausefal lon eu paratis won fonufan.​—Jon 5:​28, 29; Luk 23:43.

Ekiek Mwaal 3: Kot a angei kukkun semirit pwe repwe wiliiti chonlang.

Elisabeth Kübler-Ross a kaeo ussun aramas mi uri semmwenichou me a awewe won eu luku mi foulo lein ekkewe aramas mi achocho lon ar lamalam. A awewe won och mettoch a wesewesen fisita lupwen a apasa pwe “ese och ach ereni emon semirit mi pout seni mongean pwe Kot a kon tongei kukkun at me ina ewe a uwei Johnny ngeni lang.” Ena esin kapas a aitengaua Kot me ese tipeeu ngeni lapalapan me fofforun Kot kewe. Dr. Kübler-Ross a sopweilo: “Lupwen ei kukkun nengngin a maarita me a wiliiti fefin, a chuen song ngeni Kot, me an song a efisata eu semmwen watte lon pekin memmeef lupwen noun we at a malo inik som ier mwirin.”

Met popun Kot epwe angei emon semirit ren an epwe wor pwal emon chonlang? Lamoten ewe semirit ngeni Kot epwe lap seni lamotan ngeni ewe sam me in? Ika epwe pwung pwe Kot a angei semirit, esap affata pwe i emon Chon Forata mi maicha me a nafangau an tong? Mi sokkolo minne a mak lon ewe Paipel: “Kot mi tong.” (1 Jon 4:7) Emon Kot mi tong epwe efisata eu riaffou pwal mwo nge aramas mi tipis ra luku pwe mi mwaal?

Iwe, met popun semirit ra malo? Eu kinikinin poluan ena kapas eis lon ewe Paipel a makketiu lon An Salomon Afalafal 9:​11: “Fansoun me feiengau rese fen ekieki a tori ir meinisin.” (New World Translation) Me Kol Fel 51:5 a erenikich pwe kich meinisin chon tipis me sise unusoch seni ewe fansoun kolu, me sia fetal ngeni malo pokiten sokkopaten popun. Fan ekkoch malo a kku aramas mwen ar uputiu, iwe, a fis nouma. Semirit mi tongeni malo seni feiengau me accident. Kot ese fen efisata ar malo.

Ekiek Mwaal 4: Ekkoch aramas ra riaffou mwirin malo.

Chommong lamalam ra afalafal pwe aramas mi ngau repwe koturulong lon ekkeiin ell me repwe riaffou feilfeilo chok. Ei afalafal mi murinno me a tipeeu ngeni ewe poraus lon ewe Paipel? Ttamen manauen aramas mi aukuk, 70 are 80 ier chok. Pwal mwo nge ika emon a fofforingau atun manauan meinisin, epwe pwung an kuna riaffou mwaal feilfeilo chok? Aapw. Esap pwung an emon riaffou feilfeilo pokiten an kewe tipis atun manauan mi mwochomwoch.

Kot chok mi tongeni affata ngenikich met a fis ngeni aramas mwirin ar malo, me ena poraus a fen pwalo lon an we Kapas, ewe Paipel. Iei met ewe Paipel a apasa: “Usun aramas ra mala, ina usun man ra pwal mala. Ir meinisin ra eani eu chok ngasangas. . . . Ir meinisin ra feila lon eu chok leeni. Ir meinisin ra for seni pwul, repwe pwal liwiniti pwul.” (An Salomon Afalafal 3:​19, 20) Esor porausen ekkeiin ell. Aramas ra liwiniiti ewe ppwul​—⁠rese chuen nom​—⁠lupwen ra malo.

Ren an epwe tongeni riaffou, emon epwe silei me meefi. Ekkewe mi malo mi tongeni silei me meefi? Ewe Paipel a polueni: “Pun ekewe chon manau ra silei pwe repwe malo. Nge ekkewe sotup resap silei och mettoch, resap pwal chuen angei liwinin ar angang, esap pwal wor eman a chechemeniir.” (An Salomon Afalafal 9:5) Ese tufich pwe ekkewe mi malo, ekkewe rese “silei och mettoch,” repwe meefi och riaffou ese lifilifil leenier.

Ekiek Mwaal 5: Malo a awesalo manauach tori feilfeilo chok.

Sise chuen nonnom lupwen sia malo, nge sap minne a unusen wes ach apilukulukun manau. Ewe mwan mi tuppwol itan Jop a silei pwe epwe feilo ngeni ewe peias, are Seol, lupwen a malo. Nge, kopwe auselinga an we iotek ngeni Kot: “Amwo kopwe aopaei lon ewe lenien sotup, amwo kopwe aopaei tori om lingeringer epwe wesila. Murin, kopwe filata eu fansoun fan itei o chechemeniei. Are eman aramas a mala, ifa usun, epwe pwal manausefal? . . . En kopwe koriei, nge ngang upwe paluenuk.”​—Hiop 14:13-​15.

Jop a luku pwe ika epwe amwochu an luku tori malo, Kot epwe chechchemeni me amanauasefalli i. A ina lukuen noun Kot kewe chon angang meinisin loom loom. Jises a pwisin fos ussun ena apilukuluk me a apasa pwe Kot epwe nounou i ren an epwe amanaua ekkewe mi malo. Pwisin an Jises kewe kapas ra alukulukukich: “Iwe, ousap weitifengen ren ei sokkun, pun fansoun epwe feito, nge chon peias meinisin repwe rong leuwan, o repwe tou, chon fori murinno ngeni ewe manaueta an manau, nge chon fofori ingau ngeni ewe manaueta an kapung.”​—Jon 5:​28, 29.

Ekiselo chok Kot epwe amoielo fofforingau meinisin me fori eu fonufan sefo fan nemenemen lang. (Kol Fel 37:10, 11; Taniel 2:​44; Pwarata 16:14, 16) Epwe wor eu paratis won unusen fonufan me aramas mi pwung mi angang ngeni Kot repwe nonnom lon. Sia alleani lon ewe Paipel: “O ua rong eu mongungu mi leuwommong seni won ewe leenien motun king, o a apasa, ‘Nengeni, ewe imwen Kot a nom ren aramas. Pwisin i epwe nonnom rer, o ir repwe noun aramas, o Kot epwe pwisin nonnom rer. I epwe tolu seni meser chonun meser meinisin, o esap chuen wor kechiu are akurang, are metek, pun ekkewe mettochun lom ra fen morelo.’ ”​—Pwarata 21:​3, 4.

Ngaselo Seni Niuokkus

Sile ussun ewe apilukulukun manausefal fengen me sile ussun ewe Emon a akkota ena apilukuluk mi tongeni auruuruuk. Jises a pwonei: “Iwe, oupwe sinei minne mi enlet, o minne mi enlet epwe angasalo ami.” (Jon 8:​32) Ena ngaselo a kapachelong ach ngaselo seni niuokkusun malo. Jiowa chok mi tongeni siwili ewe kokkotun an aramas chinnapelo me malo me ngenikich manau esemuch. Kopwe tongeni lukuluk won an Kot kewe pwon? Ewer, kopwe tongeni pun an Kot we Kapas mi enlet. (Aisea 55:11) Sia peseok le alapalo om kaeo ussun met Kot a akkota fan iten aramas. Chon Pwarata Jiowa repwe pwapwa le alisuk.

[Blurb on page 6]

An emon niueiti malo a tongeni ataielo an tufichin pwapwaesini manauan

[Chart on page 7]

EKKOCH EKIEK MWAAL USSUN MALO MET A MAK LON EWE PAIPEL?

● Uruurun pwe malo wesiloon Keneses 1:28; 2:17; Rom 5:12

manauach

● Kot a angei aramas lon malo Hiop 34:15; Kol Fel 37:11, 29; 115:16

pwe repwe nonnom ren

● Kot a angei kukkun semirit Kol Fel 51:5; 104:1, 4; Ipru 1:7, 14

pwe repwe wiliiti chonlang

● Ekkoch aramas ra riaffou Kol Fel 146:4; An Salomon Afalafal 9:5, 10; Rom 6:23

mwirin malo

● Malo a awesalo manauach tori Hiop 14:14, 15; Jon 3:16; 17:3; Fofor 24:15

feilfeilo chok

[Picture on page 8]

Ach sile ewe enlet ussun malo a angasakichelo seni niuokkus

[Picture Credit Line on page 5]

Barrators​—Giampolo/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.

    Meinisin mi Peres lón Fósun Chuuk (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Chuuk
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share