Auseling Ngeni Met Ewe Ngun A Apasa!
“Eka e wor selingan epwe rong minne ewe Ngun a apasa ngeni ekkewe mwichefel.”—PWARATA 3:22.
MI LAMOT pwe noun Jiowa kewe chon angang repwe auselinga an Jises Kraist kewe kapas ngeni ekkewe fisu mwichefel mi mak porauser lon ewe puken Pwarata lon ewe Paipel. Ekkewe poraus ngeni eu me eu mwichefel a kapachelong ei fon: “Eka e wor selingan epwe rong minne ewe Ngun a apasa ngeni ekkewe mwichefel.”—Pwarata 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
2 Sia fen kaeo an Jises poraus ngeni ekkewe chonlang, are overseer, lon Efisus, Smirna, me Perkamom. Iwe, ifa ussun met a ereni ekkewe lusun ruaanu mwichefel fan emmwenien ewe ngun mi fel epwe alisikich?
Ngeni Ewe Chonlang Lon Taiataira
3 “Noun Kot” we a apunga me apwungu ewe mwichefel lon Taiataira. (Alleani Pwarata 2:18-29.) Taiataira (iei Akhisar) a kauta ppen eu kukkun chanpupu mi pupulong lon ewe chanpupu Gediz lon notoun Esia Minor. Ewe telinimw a itefoulo pokiten chommongun ekkewe aramas mi angoch ren sokkopaten angang. Ekkewe chon fori tuumw ra aea waren ewe ira madder fan iten an epwe wor anuwen mi parapar are forket. Litia, emon fin Taiataira a wiliiti chon Kraist atun Paul a nonnom Filipai lon Kris, a “amomo mangaku forket.”—Fofor 16:12-15.
4 Jises a apunga ewe mwichefel lon Taiataira pokiten an kewe foffor murinno, tong, luku, likiitu, me an angangen afalafal. Ren enletin, ‘ar foforun mwirin mi chommong seni ar foforun le popun.’ Nge inaamwo ika manauach a murinno, a lamot ach sipwe tumunu limochuch.
5 Ewe mwichefel lon Taiataira ese apwungu ewe fel ngeni uluulun, luku mi chofona, me lisowu mwaal a fiffis lon. A nonnom rer “ewe fefin Jesepel”—eli eu mwichen fefin mi lapalapeni lapalapen ewe kiwin mi ngau itan Jesepel seni ewe engol einangen Muun Israel. Ekkoch sou kaeo ra ekieki pwe ewe ‘soufos fefin’ lon Taiataira a etipetipa ekkewe chon Kraist ar repwe fel ngeni koten ekkewe kumiin chon amomo me chon ffor pisek me fitalong ekkewe fetelap ia aramas ra ani ewe mongo mi fen asor ngeni lios. Esap wor soufos fefin epwe etipetipa aramas lon ewe mwichefelin Kraist ikenai!
6 Kraist ‘epwe akonalo i [Jesepel] won eu kiekien samau, o epwe pwal tinalo ngeni riaffou chapur pwal ir ekkewe mi lisou ngeni, are resap aier seni ar kewe fofor.’ Ekkewe overseer resap mut ngeni ena esin afalafal mi ngau me resap mut ngeni etipetipaen aramas mi ngau lon ewe mwichefel. Chon Kraist resap mutata ena esin luku me etipetip mi ingau, me chon Kraist resap lisowu mwaal are lisowu mwaal lon pekin ngun are fel ngeni uluulun ren ar repwe miritiiti pwe ekkewe “alollolun Satan” ra unusen ngau. Ika sia auselinga an Jises kapasen ourour pwe ‘sipwe amwochu ekkena mettoch mi nonnom rech,’ tipis esap nemenikich. Pokiten ra fen u ngeni ekkewe foffor Kot a oput, me rese mochenia are achocho ngeni minne mi ngau, ekkewe mi kepit mi manausefal repwe angei “nemenemen ekkewe mu” me repwe fiti Kraist le atatakkisiirelo. Mei wor ekkewe fuu lon kapas awewe lon ekkewe mwichefel ikenai, me ekkewe mi kepit repwe angei “ewe fu mi saramaram,” ewe Mwan Apupulu, Jises Kraist, lupwen ra manausefal lon lang.—Pwarata 22:16.
7 Mei kawor kapasen ourour ngeni ewe mwichefel lon Taiataira pwe resap mutata etipetipaen ekkewe fefin mi rikilo. An Kraist we poraus fan emmwenien ewe ngun ngeni ewe mwichefel a alisi ekkewe fefin mi achocho lon pekin ngun ar repwe amwochu ar repwe nonnom lon leenier ikenai, ewe leeni Kot a awiisa ngeniir. Rese sotun le nemeni ekkewe mwan me rese sotun michi ekkewe brother ren lisowu mwaal are lisowu mwaal lon pekin ngun. (1 Timoti 2:12) Nge, ekkena fefin ra isetiu eu leenien appiru lon foffor murinno me angang mi mwareiti Kot. (Kol Fel 68:11; 1 Piter 3:1-6) Ika ewe mwichefel a mammasa met a nom rer—Kraist epwe war ren liwinir mi amwarar, nge esap nninni.
Ngeni Ewe Chonlang Lon Sartis
8 Ewe mwichefel lon Sartis a fokkun osupwangen alillis pokiten a malo lon pekin ngun. (Alleani Pwarata 3:1-6.) Sartis eu telinimw mi wakkattelo a nonnom orun 30 mwail oorun Taiataira. Sopai, uwaochun atake, me forun mangak me carpet seni mokuren siip a alisata wouochun ewe telinimw mei wor 50,000 som aramas lon me loom. Me ren ewe soumak uruwo itan Josephus, mei wor chommong chon Jus lon Sartis lon ewe aewin senturi B.C.E. Ewe telinimw a fen tatakkiselo nge a pwalo lon leenian, leenien eu sinakok me eu imwen felin an chon Efisus anufefin itan Artemis.
9 Kraist a ereni ewe chonlangin ewe mwichefel lon Sartis: “Ua sinei om kewe fofor. Mi wor itom usun chok ita ka manau, nge ka fen malo.” Nge epwe ifa ussun ika aramas ra esinna pwe sia mirit lon pekin ngun nge sise afanni wiisach kewe mi auchea me sise afalafal ren letipach me ach angangen afalafal a nikinikin “malo”? Iwe a lamot ach sipwe chechemeni ifa ussun ‘sia fen angei o rong,’ porausen ewe Muu, me a lamot ach sipwe amaaraatasefalli ach achocho lon ewe angang mi pin. Sipwe poputa le uwawu meefiach lon ekkewe mwich. (Ipru 10:24, 25) Kraist a ouroura ewe mwichefel lon Sartis: “Are kosap pwata, upwe feito reom usun chok emon chon sola, nge kosap sinei menni klok upwe waroto reom.” Ei kapasen ourour a weneitikich ikenai? Ekiselo chok sipwe atittin mwen mesen Kot.
10 Pwal mwo nge lon ewe mwichefel lon Sartis, eli mei wor ekkoch ‘aramas mi sap alimengaua ufer kewe. Iwe, repwe eti Kraist le fefetal lon mangaku pwechepwech, pun ra fich ngeni.’ Ra amwochu ekkewe foffor mi esissinata pwe ir chon Kraist fansoun meinisin, me ra limelimoch, me esor ar tikitikipwul seni ei fonufan are seni lamalam. (Jemes 1:27) Iwe, Jises ‘esap toluelo iter seni lon ewe puken manau. Epwe pwarata iter mwen mesen Seman, o pwal mwen mesen noun kewe chonlang.’ Pokiten mi fich ngeniir ar repwe fetal me Kraist, noun we mwichen aramas mi kepit a ussun chok emon fin apupulu mi ufouf mangaku linen mi pwechepwech me meriueriu mi liosueta ekkewe foffor mi pwung an noun Kot kewe mi pin. (Pwarata 19:8) Wiiser kewe mi amwarar mi wikiitiir lon lang ra amwokutuur le akkufu fonufan. Feioch ra pwal wikiitiir chokkewe repwe manau esemuch won fonufan. Iter a pwal makketiu lon ewe puken manau.
11 Esor emon leich a mochen apwangapwangelo lon pekin ngun ussun chok ewe mwichefel lon Sartis. Nge epwe ifa ussun ika sia esinna pwe sia molululo lon pekin ngun? Sipwe muttir mwokutukut pwe sisap feiengau. Awewe chok met sipwe fori ika sia ekis pae ngeni fofforingau are sia etiwalo mwich are a kisikisilo ach angangen afalafal. Sipwe kutta alillisin Jiowa lon iotek. (Filipai 4:6, 7, 13) Ach akkalleaani me kakkaeo ewe Paipel me ekkewe puk seni ewe “chon angang mi tuppwel” epwe alisikich le nennelo lon pekin ngun. (Luk 12:42-44) Iwe, sipwe ussun chok chokkewe lon Sartis Kraist a pwapwaesini, me sipwe apochokkula chienach kewe chon luku.
Ngeni Ewe Chonlang Lon Filatelfia
12 Jises a apunga ewe mwichefel lon Filatelfia. (Alleani Pwarata 3:7-13.) Filatelfia (iei Alasehir) eu telinimw mi wouoch me a fori wain mi nonnom notoun Esia Minor. Iten noun we kot mi lapalap Dionysus, ewe koten wain. Ekkewe chon Jus lon Filatelfia rese sopwoch le etipetipa ekkewe chon Jus chon Kraist ar repwe etiwasefalli ewe Allukun Moses are fitisefalli ewe lamalamen Jus.
13 “Ewe kien Tafit a nonnom ren” Kraist me a wiisen tumunu me nemeni aramas mi luku. (Aisea 22:22; Luk 1:32) Jises a aea ena kki ren an epwe awiisa ngeni ekkewe chon Kraist lon Filatelfia loom wiiser kewe mi auchea me ren an epwe suuk ngeniir sokkopaten angang fan iten ewe Muu. Seni 1919 a fen isetiu mwen “ewe chon angang mi tuppwel” “eu asam lap” mi emmwen ngeni ewe angangen afalafala ewe Muu nge esor chon u ngeni epwe tongeni apungalo ewe asam. (1 Korint 16:9; Kolose 4:2-4) Pwungun pwe, ewe asam ngeni angangen ewe Muu a fen kesip ngeni chokkewe lon “ewe sinakokun Satan,” pokiten esap ir chon Israel lon pekin ngun.
14 Jises a pwon ngeni ekkewe chon Kraist lon Filatelfia loom: “Pun ka fen alleasochisi ai kapas usun likiitu. Iwe ngang upwe tumunuk seni ewe klokun sosot mi epwe feito ngeni fonufan meinisin.” A lamot ewe sokkun likiitu Jises a pwarata fan iten ewe angangen afalafal. Ese ffangeta ngeni ewe chon oput nge a chok sopweilo le fori letipen Seman we. Ina popun, Kraist a manausefal ngeni manau esemuch lon lang. Ika sia kamwochunuk won ach kefil le fel ngeni Jiowa me sia alisata ewe Muu ren ach afalafala ewe kapas allim, sisap turutiu atun ei fansoun sossot, “ewe klokun sosot.” Sipwe chok ‘amwochu minne mi nonnom rech’ seni Kraist ren ach achocho le alapalo ekkena mettochun ngun. Ach fori a wewe ngeni epa mwaramwar lon lang mi watte aucheaan fan iten ekkewe mi kepit me manau esemuch fan iten chiener kewe mi tuppwol.
15 Kraist a pwal apasa: “Eka mi pworacho epwe wiliti efoch ur lon felin ai Kot, . . . nge upwe makketiu won i iten ai Kot, o pwal iten telinimwen ai Kot, ewe Jerusalem mi fo, mi feitiu me ren ai Kot seni lang, o pwal itei mi fo.” A lamot pwe ekkewe overseer mi kepit repwe amwochata fel mi enlet. Repwe fich ngeni wiiser lon “ewe Jerusalem mi fo” ren ar afalafala an Kot we Muu me amwochu ar limelimoch lon pekin ngun. A lamot ar fori ika ra mwochen wiliiti ekkewe ur lon ewe imwen fel mi ling lon lang me ika ra mochen iteit ren iten ewe telinimwen Kot ussun chok chon wiliposun kewe lon lang me iteit ren iten Kraist pokiten ir noun we fin apupulu. Me, pwungun pwe a lamot pwe epwe wor rer ekkewe seling mi “rong minne ewe Ngun a apasa ngeni ekkewe mwichefel.”
Ngeni Ewe Chonlang Lon Leotisia
16 Kraist a apwungu ewe mwichefel lon Leotisia mi chok pwapwaesini nonnomuur mi kinamwe. (Alleaani Pwarata 3:14-22.) Leotisia a nom orun 90 mwail otiuen Efisus. Leenian, a nom le keangen fitu aal mi lap mi alisata mwokutukutun pisek lefilen ekkewe telinimw lon ewe leemon mi uwaoch an ewe chanpupu Lycus. A wor chommong leenien ffor pisek me a chommong bank ie. A itefoulo pokiten ekkewe uf ra ffor seni mokuren siip mi chol. Pokiten Leotisia iolapen eu sukulen safei mi itefoulo, ese mwaal ewe safeien mas itan Phrygian powder a ffor lon ei telinimw. Asclepius, emon koten safei mi lapalap lon ei telinimw. Mei wor chommong chon Jus lon Leotisia, me ekkoch leir ra fokkun wouoch.
17 Jises a kapas ren manaman ussun “ewe chon pwarata mi tuppwel o enlet, ewe chon popueta forien Kot kewe” ngeni ewe mwichefel lon Leotisia ren noun we “chonlang.” (Kolose 1:13-16) Ekkewe chon Leotisia ra kuna kapwung pokiten rese “patapat are pwichikar” lon pekin ngun. Pokiten rese patapat are pwichikar, Kraist epwe kusufireu seni lon auan. Ese weires ngeniir ar repwe weweiti ena kapas awewe. Mei wor puachen konik mi pwichikkar lon Ierapolis mi kan ngeni Leotisia, nge mei wor konik mi patapat lon Kolose. Iwe nge, pokiten ewe konik epwe puupu ngeni Leotisia lon paip seni towau, ese mwaal ewe konik ese chuen patapat me ese chuen pwichikkar lupwen a tori ewe telinimw. Kinikin ewe warawaren konik efoch piris fan iten konik. Lupwen a kan ngeni Leotisia, ewe konik a kusulong lon ekkewe fau watte ra fen pwangeni. Ekkeei fau ra nikinikin plok me ra simenfengenniir.
18 Aramas lon ekkewe mwichefel mi ussun chok ewe mwichefel lon Leotisia rese apochokkulakich ren pwichikkar are asosokich ren patapat. Ussun chok konik ese patapat are pwichikkar, repwe kusufukowu seni lon ewe au! Jises ese mochen pwe repwe aueni auan, me eani wiiser “ambassador mi siwili Kraist.” (2 Korint 5:20, New World Translation) Ika rese aier, epwe pout seniir wiiser le afalafala ewe Muu. Ekkewe chon Leotisia ra chei woun fonufan me rese ‘mo meefi pwe ra fen riaffou o atong o woungau o mesechun o selelo.’ Pwe epwe mo seniir ar woungau, mesechun, me selelo lon pekin ngun, a lamot ngeni chokkewe mi ussun chok ir ikenai ar repwe mooni seni Kraist ewe “gold mi alimelimochulo” mi wewe ngeni luku mi fen likiitu fan sossot, ewe “mangaku pwechepwech” mi wewe ngeni pwung, me ewe “safeien mas” mi apochokkula meser lon pekin ngun. Ekkewe overseer chon Kraist ra pwapwa le alisiir pwe repwe miritiiti ar osupwang lon pekin ngun pwe repwe “pisekisek lon luku.” (Jemes 2:5; Mattu 5:3) Pwal och, a lamot pwe ekkewe overseer repwe alisiir le tolu ngeni meser ewe “safeian mas”—pwe repwe nguuri me atipeeufengenni manauer ren aitien Jises, an emmwen, foffor me ekiek. Iei eu safei fan iten “mochenia-ingauen fituk, mochenia-ingauen mesach, o lamalam tekian ach pisek.”—1 Jon 2:15-17.
19 Jises a apwungu me apunga chokkewe a tongei. A lamot pwe ekkewe overseer fan an emmwen repwe fori pwal ussun we chok. (Fofor 20:28, 29) A lamot pwe ekkewe chon Leotisia repwe “achocho ngeni o aier,” siwili ar ekiek me manauer. Iwe, ifa ussun ika sia fen eorenalo ach sise chuen akkomwa ewe angang mi pin ngeni Kot? Iwe, sipwe ‘kamo safeien mas’ pwe sipwe kuna ewe lamoten ach sipwe achocho le kukkutta akkom ewe Muu.—Mattu 6:33.
20 Kraist a apasa: “Nengeni, ua chok uta orun asaman o fichifich; are emon epwe rong ngingii o suuki ewe asam, iwe, upwe tolong ren o mongo ren i, o i epwe mongo rei.” Fan chommong lupwen Jises a mongo, a asukula aramas lon pekin ngun. (Luk 5:29-39; 7:36-50; 14:1-24) Iei a fichifich lon asamen ekkewe mwichefel mi ussun chok ewe mwichefel lon Leotisia. Chon ekkena mwichefel repwe suuki ewe asam, amaaraatasefalli ar tong fan itan, etiwa i, me mut ngeni an epwe asukuleer sefal? Ika pwe wuu, Kraist epwe nonnom rer me repwe feioch watte lon pekin ngun.
21 Ekkewe “ekkoch siip” lon kapas awewe, ra atolonga Jises, me ar foffor a emmweniir ngeni manau esemuch. (Jon 10:16; Mattu 25:34-40, 46) Ngeni emon me emon chon pworacho mi kepit, Kraist epwe awiisa ngeniir ewe wiisen ‘momot won an leenien motun king, usun chok pwisin an pworacho o eti Seman le momot won an we leenien motun king.’ Ewer, ngeni ekkewe chon pworacho mi kepit, Jises a pwonei ewe feioch watte, eu leenien motun king ren i peliemwanin Seman we lon lang. Me ekkewe ekkoch siip mi pworacho repwe apilukulukun nonnom won fonufan fan nemenien ewe Muu.
Ekkewe Lesen Fan Itach Meinisin
22 Esor tipemwaramwar pwe chon Kraist meinisin repwe tongeni feioch watte seni an Jises kewe kapas ngeni ekkewe fisu mwichefel lon Esia Minor. Ren chok awewe, pokiten Kraist a awora kapasen apung mi fich, a achungu ekkewe elter chon Kraist mi tong pwe repwe apunga ekkewe aramas me mwichefel mi pochokkul lon pekin ngun. Nge lon ekkewe mwichefel mei wor ekis osukosuk ie, ekkewe elter repwe alisi chiener kewe chon luku pwe repwe apwonueta ekkewe minen alillis seni ewe Paipel. Oukich meinisin mi tongeni sopweilo le kuna alillis seni ekkewe sokkopaten emmwen Kraist a ngeni ekkewe fisu mwichefel, ika sia muttir apwonueta alon ekkewe emmwen fiti ioteka
23 Esap atun ekkewe ranin le sopwoloon ewe fansoun sipwe tinikkop, tongei pisek, are fori pwal och mettoch mi tongeni efisi ach ekisalo ach angang ngeni Kot. Amwo ekkewe mwichefel meinisin repwe tittinoch ussun ekkewe lamp Jises epwe mut ngeni ar repwe nonnom lon leenier kewe. Ussun chok chon Kraist mi tuppwol, amwo sipwe uppos le auselingoch lupwen Kraist a fos me auseling ngeni met ewe ngun a apasa. Iei ussun sipwe pwapwa tori feilfeilo ussun chok chon uwei saram fan iten lingen Jiowa.
[Footnotes]
a Ewe puk Revelation—Its Grand Climax At Hand!, forien Chon Pwarata Jiowa a pwal poraus ussun Pwarata 2:1–3:22 lon sopwun 7 tori 13.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Io ena “ewe fefin Jesepel,” me pwata ekkewe fefin mi tongei Kot resap appiru i?
• Met a fiffis lon ewe mwichefel lon Sartis, me met sipwe fori pwe sisap pwal ussun chommong chon Kraist mi nonnom ikena ie?
• Ikkefa ekkewe pwon Jises a pwon ngeni ewe mwichefel lon Filatelfia, me ifa ussun ra weneitikich ikenai?
• Met popun ekkewe chon Leotisia ra kapwung, nge ikkefa apilukulukun chon Kraist mi achocho?
[Study Questions]
1, 2. Jises a ekkenniwili menni fon lon an poraus ngeni ekkewe fisu mwichefel lon Pwarata?
3. Taiataira a nonnom ia, me a itefoulo fan iten menni pisek?
4. Met popun Jises a apunga ewe mwichefel lon Taiataira?
5-7. (a) Io “ewe fefin Jesepel,” me a lamot pwe ewe mwichefel epwe fet ussun an etipetip? (b) An Kraist poraus ngeni ewe mwichefel lon Taiataira a alisi fefin mi achocho lon pekin ngun ar repwe fori met?
8. (a) Sartis a nonnom ia, me ifa ekkewe poraus mi titchik ussun ei leeni? (b) Pwata ewe mwichefel lon Sartis a osupwangen alillis?
9. A lamot pwe sipwe fori met ika sise chuen afalafal ren unusen letipach?
10. Pwal mwo nge lon ekkewe mwichefel mi ussun chok Sartis nge, met a chuen pwung ussun ekkoch ekkewe chon Kraist?
11. Met sipwe fori ika sia ekis molululo lon pekin ngun?
12. Ifa ussun kopwe awewei ekkewe lamalam lon Filatelfia loom?
13. Ifa ussun Kraist a aea “ewe kien Tafit”?
14. (a) Met Jises a pwon ngeni ewe mwichefel lon Filatelfia? (b) Met sipwe fori pwe sisap ttur atun “ewe klokun sosot”?
15. Met chokkewe repwe wiliiti ekkewe ‘ur lon ewe imwen felin Kot’ repwe fori?
16. Ikkefa ekkoch poraus ussun Leotisia?
17. Met popun Jises a apwungu ekkewe chon Leotisia?
18, 19. Ifa ussun Chon Kraist ikenai mi ussun chok ekkewe lon Leotisia repwe kuna alillis?
20, 21. Io ra wesewesen auseling lupwen Jises a “fichifich” ikenai, me ikkefa ar kewe apilukuluk?
22, 23. (a) Ifa ussun chon Kraist meinisin ra tongeni feioch seni an Jises kewe kapas ngeni ekkewe fisu mwichefel? (b) Met sipwe uppos le fori?
[Picture on page 14]
Tumunu seni fofforingauen “ena fefin Jesepel”
[Pictures on page 16]
Jises a isetiu mwen noun kewe chon kaeo “eu asam lap” mi emmwen ngeni chommong wiis fan iten ewe Muu
[Picture on page 18]
Ka kan etiwa me auseling ngeni Jises?