Ekkewe Oesini Ussun Muun Kot Ra Pwonueta
“Oupwe tumunu ekkeei kapas [kapasen oesini] usun chok eu lamp mi titin lon eu leeni mi rochopwak.” —2 PITER 1:19.
OSUKOSUK me fitikoko ikkena esissinnen ach ei fonufan. Ren chok limengaueloon asapwal, ppwul, me saat, me ekkewe terrorist ekis meinisin, a ussun ita pwe an aramas kewe osukosuk ra ussun chok eu ekkeei wachemuk ese tongeni kunulo. Pwal mwo nge ekkewe lamalam won fonufan rese tongeni awora alillis. Pwungun pwe fan chommong ra alapalo ewe lifilifil aramas, koput, me tongen fonu mi kon senuk ra kan aimufeseni aramas. Iwe, ussun chok a fen oesini, “rochopwak” a pwoluelo “ekkewe mwu.” (Aisea 60:2) Iwe nge, lon ei fansoun fite milion ra lukulukoch lupwen ra ekieki ussun mwach kkan. Pwata? Pokiten ra auselingaochu an Kot kewe kapasen oesini ussun chok repwe nengeni “eu lamp a titin lon eu leeni mi rochopwak.” Ra mut ngeni an Kot “kapas,” are poraus, iei mi nonnom lon ewe Paipel, an epwe emmweni ar fetal.—2 Piter 1:19.
2 Ewe soufos Taniel a makkei ei poraus ussun ewe “fansoun sopolan”: “Chomong aramas repwe sotun kutta wewen, nge ar weweiti epwe lapala. Chomong aramas repwe limelim pwe repwe unusen limoch o murina. Nge ekewe chon foforingau repwe fori mine a ngau. Esap wor eman leir epwe wewe, pwe chokewe chok mi mirit.” (Taniel 12:4, 10) Mirit lon pekin ngun a tori chok chokewe ra “kutta wewen,” are kaeo fichi an Kot we Kapas, anomu pwisin ir fan an kewe minen aukuk, me achocho le fori letipan.—Mattu 13:11-15; 1 Jon 5:20.
3 Orun 1871, mwen poputaan “ekkewe ran le sopolon,” Jiowa a poputa le asarama aramas ussun weween “ekkewe kapas monomon usun muun lang.” (2 Timoti 3:1-5; Mattu 13:11) Lon ena fansoun eu mwichen aramas mi kaeo ewe Paipel, a miritiiti pwe aramas resap kuna Kraist ren meser lupwen a liwinsefal, nge ena luku ese fokkun tipeeu ngeni minne aramas ra kan luku. Mwirin an nemenem a poputa lon lang, ewe King Kraist Jises epwe liwinsefal, weween pwe an ekiek epwe ngeni fonufan pokiten wiisan mi fo. Eu esissin ra tongeni kuna ren meser epwe affata ngeni noun Jises kewe chon kaeo ussun warotoon Jises.—Mattu 24:3-14.
Lupwen Eu Oesini A Pwonueta
4 An Jises wililo eu lios mi amwarar ussun lingen Kraist lon Muun we. (Mattu 17:1-9) Ena langepwi a apochokkula lukuen Piter, Jemes, me Jon lon eu fansoun chommong ra ukutiu seni ar fiti Jises pokiten ar kewe apilukuluk rese pop seni Paipel rese pwonueta. Pwal ussun chok, lon ekkeei ranin le sopwoloon, Jiowa a apochokkula lukuen noun kewe chon angang ren an asarameer ussun pwonuetaan ena langepwi mi amwarar me chommong oesini mi riri ngeni. Iei mwo sipwe ekieki ussun ekkoch ekkeei poraus mi apochokkula ach luku.
5 Ewe aposel Piter a awewe won an Jises wililo lupwen a apasa: “Ewe kapasen oesini mi fakkun nukuchar a nonnom rech. Iwe, epwe chok murinno are oupwe tumunu ekkeei kapas usun chok eu lamp mi titin lon eu leeni mi rochopwak, tori fansoun epwe ranilo, o ewe fu ran epwe pwata lon letipemi.” (2 Piter 1:19) Ewe fuu ran, are “fu ran mi saramaram,” a wewe ngeni Jises Kraist mwirin a lingelo. (Pwarata 22:16) A ‘pwata’ lon 1914 lupwen Muun Kot a uputiu lon lang. Poputaan ena Muu a esinna poputaan eu minefoon fansoun. (Pwarata 11:15) Lupwen Jises a wililo, Moses me Elias ra pwa unukkun Jises, me ra porausfengen me Jises. Io kewe ra liosueta?
6 Pokiten Moses me Elias ra lingelo ren Jises, ekkeei ruuemon chon pwarata mi tuppwol ra liosueta chokkewe mi nemenem ren Jises lon Muun we. Pwe a wor chienen Jises kewe sou nemenem a tipeeu ngeni ewe poraus a pwalo lon an Taniel langepwi ussun Messaia mi mottiu won an leenien motun king. Taniel a kuna emon “a usun chok lapalapen eman noun aramas” me a angei “nemenem epwe nom tori feilfeilachok,” seni “ewe mi nom seni me lomlom,” Jiowa Kot. Nge nengeni met Taniel a kuna ekis chok mwirin ena. Iwe, a makkei: “Ewe mwichen chon pin noun Ewe mi Fokun Tekia repwe angei nemenem me ling.” (Taniel 7:13, 14, 27) Iwe, lap seni limu puku ier mwen Jises a wililo, Kot a pwalo pwe ekkoch “chon pin” repwe pwal lingelo seni Kraist lupwen a nemenem.
7 Io ekkewe chon pin lon an Taniel langepwi? Paul a fos ussur lupwen a makkei: “Ewe Ngun a pwisin eti ngunuch le pwarata pwe kich noun Kot. O are kich noun, iwe, sia pwal chon alemwir, chon alemwirin Kot, chienen Kraist le alemwir, are sia eti i le riafou, pwe sipwe pwal eti i lon an ling.” (Rom 8:16, 17) Ekkewe chon pin ir noun Jises kewe chon kaeo mi seikita ren ngun mi fel. Lon ewe puken Pwarata Jises a apasa: “Eka mi pworacho upwe mut ngeni pwe epwe etiei le momot won ai leenien motun king, usun chok pwisin ngang ua fen pworacho o eti Semei le momot won an we leenien motun king.” Mei wor 144,000 “mi pworacho,” me repwe nemenem ren Jises won unusen fonufan.—Pwarata 3:21; 5:9, 10; 14:1, 3, 4; 1 Korint 15:53.
8 Met popun Moses me Elias ra liosueta ekkewe chon Kraist mi kepit? Iwe, lupwen ra chuen nonnom won fonufan, ekkewe chon Kraist mi kepit ra fori eu angang mi ussun chok an Moses me Elias angang. Ren chok awewe, ra pwarata ussun Jiowa, pwal mwo nge lupwen aramas ra eriaffour. (Aisea 43:10; Fofor 8:1-8; Pwarata 11:2-12) Ra ussun chok Moses me Elias ren ar pwaralo fofforun ekkewe lamalam chofona me ra pesei aramas mi letip wenechar ar repwe fel ngeni Kot chok. (Ekistos 32:19, 20; Tuteronomi 4:22-24; 1 King 18:18-40) Ar we angang a uwaoch? Fokkun ewer! Ra awora alillis ren ionfengennin unusen ekkewe aramas mi kepit me ra alisi fite milion “ekkewe ekkoch siip” ar repwe anomuur fan an Jises Kraist nemenem.—Jon 10:16; Pwarata 7:4.
Kraist A Unusen Pworacho
9 Jises ese chuen chok emon aramas won emon apanen as, nge emon King mi manaman. Lon ewe langepwi, Jises a wawa oris—lon Paipel oris ra weneiti maun. (An Salomon Fos 21:31) Sia allea lon Pwarata 6:2: “Nengeni, emon ors mi pwechepwech, o mi wor efoch asefich ren atewe mi mottiu won. Iwe, ra ngeni atewe epa mwarin, o a tou, pwe epwe pworacho, o pwal pworacho.” Pwal och, ewe soumak kol mi fel, Tafit, a makkei: “Seni lon Saion ewe SAMOL a tinalo wokum we wokun king mi manaman. Kopwe fori om angangen samol lein ekkewe chon oputok!”—Kol Fel 110:2.
10 Akkom, Jises a pworacho ngeni chon koputaan mi pochokkul seni meinisin—Setan me ekkewe timon. A asuurelo seni lang me otureeretiu won fonufan. Pokiten ra silei pwe ar fansoun mi mwochomwoch, ekkeei ngun mi ngau ra pwaralo ar song mi mwanesol won aramas me ra efisata riaffou wachemuk. Ei riaffou a liosutiu lon ewe puken Pwarata ren pwal ulumon mi wawa oris. (Pwarata 6:3-8; 12:7-12) Me ren an Jises oesini ussun ‘esisinen an liwinsefal pwal sopolon ei fansoun,’ ekkewe ulumon mi wawa oris ra efisata maun, lengita, me malapalap. (Mattu 24:3, 7; Luk 21:7-11) Ussun chok metekin nounou, ese mwaal pwe weiresin ewe “poputan riaffou” epwe lapalapelo tori Kraist a “pworacho” ren an ataielo unusen meinisin an Setan mwicheich won fonufan.a—Mattu 24:8.
11 An Jises nemenem a pwal pwalo ren an tumunu ewe mwichefelin chon Kraist pwe ra tongeni apwonueta wiiser le esilefeili porausen ewe Muu ekis meinisin won fonufan. Ei angangen afalafal ese chok fisita nge a lapalapelo fan riaffou mwaal seni Papilon mi Lapalap—ekkewe lamalam chofona—me seni ekkewe muun fonufan. (Pwarata 17:5, 6) A ifa me watteen ei pwarata pwe Jises emon king iei!—Kol Fel 110:3.
12 A solap pwe lape-ngeni aramas, kapachelong fite milion aramas ra apasa pwe ir chon Kraist, rese weweiti ekkewe mettoch ra fiffis le monomon mi efisata ekkewe mettoch mi amwarar ra kuna won fonufan. Ra pwal mwo nge esiita chokkewe mi esilefeili porausen Muun Kot. (2 Piter 3:3, 4) Pwata? Pokiten Setan a achunalo mesen letiper. (2 Korint 4:3, 4) Ren enletin, Setan a ussun ita pwoluelo ewe lamalamen Kraist ren kiroch lon pekin ngun fite, fite puku ier loom, me a pwal mwo nge efisata poutuloon ewe apilukuluk mi fokkun auchea ussun Muun Kot.
Poutuloon Ewe Apilukuluk Ussun Muun Kot
13 Jises a oesini pwe chon rikilo, ussun chok ira mi ngau lein ekkewe iraan wiit, repwe anifelong lon ewe mwichefelin chon Kraist me arikalo chommong. (Mattu 13:24-30, 36-43; Fofor 20:29-31; Juta 4) Lo, lo, lo, ekkeei chon Kraist mi chofona ra etiwa an ekkewe chon lukun ran mi pin, foffor, me afalafal me ra apasa pwe ir mi fich ngeni chon Kraist. Ren chok awewe, Kirisimas a poputa me loom ren chokkewe ra fel ngeni ekkewe koten chon lukun iter Mitra me Saturn. Iwe, met a etipetipa chon Kraist ar repwe etiwa an ekkewe chon lukun ranin apwapwa? Ewe New Encyclopædia Britannica (1974) a apasa: “Kirisimas, ewe fetelap fan iten an Jises Kraist ranin uputiu, a fisita pokiten apwangapwangeloon ar apilukuluk pwe Kraist epwe muttir liwinto.”
14 Kopwe pwal ekieki ifa ussun a siwil weween ewe kapas “muu.” Ewe puk The Kingdom of God in 20th-Century Interpretation (Aweween Muun Kot Lon Ewe 20en Ipuku Ier) a apasa: “Origen [emon soukaeo ussun Kot lon ewe aulungatin ipuku ier] a siwili an chon Kraist weweiti ewe kapas “muu” ngeni eu nemenemen Kot lon letipen aramas.” Ifa alongolongun an Origen afalafal? Ese alongolong won Paipel, nge a alongolong won “ekiekin sou kaeo me chon fonufan mi fokkun sokko seni ekiekin Jises me ewe mwichefelin chon Kraist loom.” Lon noun we puk De Civitate Dei (Ewe Telimwen Kot), Augustine seni Hippo (354-430 C.E.) a apasa pwe Muun Kot a wewe ngeni ewe lamalam. Ena esin ekiek ese pop seni Paipel a ngeni ekkewe lamalamen Kirisentom longolongun ar repwe angolong lon politics me nemenem. Ra eani ena nemenem ren fite puku ier, me fan chommong nemenemen lamalam a fokkun mwanesol.—Pwarata 17:5, 18.
15 Ikenai, ekkewe lamalam ra kini minne ra fotukatiu. (Kalesia 6:7) A ussun ita pwe a kisikisetiu manamanen chommong lamalam fengen me choochoon ekkewe souleng. A ina met a fiffis lon Iurop. Me ren ewe chassi Christianity Today, “iei ekkewe imwen fel mi watte rese chuen fan iten fel nge ra wiliiti leenien iseisen pisek minen loom fan iten tourist chok.” Met a fis lon Iurop a pwal fiffis lon pwal ekkoch fonuen fonufan. A wewe ngeni met fan iten lamalam chofona? Epwe wes pokiten nafangauen moni me aramas? Iwe, ifa ussun fel mi enlet?
Kopwe Mmonleta Fan Iten Ranin Kot Mi Lapalap
16 Lupwen otuot me falang ra towu seni eu volcano ina eu esissin pwe neman epwele pung. Pwal ussun chok, lapeloon koput ngeni lamalam lon chommong kinikinin fonufan a esissinnata pwe taloon lamalam chofona a arapoto. Ekiselo chok, Jiowa epwe efisi an ekkewe muu won fonufan chufengen fan iten ar repwe awoungauaalo me aseleelo ewe fin lisowu lon pekin ngun, Papilon mi Lapalap. (Pwarata 17:15-17; 18:21) Chon Kraist mi enlet repwe niuokkus pokiten ena, me pokiten pwal ekkoch kinikinin ewe “riaffou mi fakkun lapalap” mi tapwelo mwirin? (Mattu 24:21) Aapwi! Epwe wor popun repwe chengel lupwen Kot epwe maunei ekkewe aramas mi ngau. (Pwarata 18:20; 19:1, 2) Ekieki mwo met a fis ngeni Jerusalem me loom me porausen ekkewe chon Kraist mi nonnom lon ena telinimw.
17 Lupwen ekkewe sounfiu seni Rom ra tooki Jerusalem lon 66 C.E., ekkewe chon Kraist mi nennelo lon pekin ngun rese mairu are niuokkus. Pokiten ir chon kaeoon an Kot we Kapas mi tinikken, ra silei pwe “an we tatakkis a arapoto.” (Luk 21:20) Ra pwal silei pwe Kot epwe suuki eu alen ngaselo fan iter. Lupwen a suuk ewe aal, iwe, ra su. (Taniel 9:26; Mattu 24:15-19; Luk 21:21) Pwal ussun chok ikenai, ekkan aramas mi silei Kot me alleasochisi Noun we, ra tongeni lukulukoch lupwen ra ekieki ussun ewe sopwoloon ei otot mi ngau. (2 Tesalonika 1:6-9) Ren enletin, lupwen ewe riaffou mi lapalap a poputa, repwe ‘neta o sacheta pun ar amanau a fen arapoto.’—Luk 21:28.
18 Mwirin taloon Papiloon Mi Lapalap, Kok seni Makok, are Setan, epwe maunei noun Jiowa kewe chon Pwarata mi kinamwe. Noun Kok kewe sounfiu repwe ekieki pwe ewe maun epwe mecheres me repwe feito “usun eu molumol mi tori ewe fanu.” Nge repwe fokkun mairu! (Isikiel 38:14-16, 18-23) Ewe aposel Jon a makkei: “Iwe, ua kuna lang pwe a suuk, o nengeni, emon ors mi pwechepwech! Atewe mi momot won a iteni Tuppwel o Enlet, o a apung o a maun ren pung . . . Emon katilas mi ken a itiu seni lon auan, pwe epwe nini ngeni ekkewe mu.” Ei “Kingen ekkewe King” epwe amanaua noun Jiowa kewe chon fel mi tuppwol me nnielo chon koputer meinisin. (Pwarata 19:11-21) A ifa me amwararen pwonuetaan minne a oesini lupwen Jises a wililo!
19‘Ekkewe chon luku meinisin repwe ingemwareiti Jises.’ (2 Tesalonika 1:10) En mi mochen nonnom lein chokkewe mi ingeiti Noun Kot mwirin a win? Iwe, kopwe akkapochokkula om luku me ammonlata ‘pun kese sinei menni fansoun ewe Noun-Aramas epwe feito.’—Mattu 24:43, 44.
Kopwe Ononoto
20 “Ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem” a kan pesei noun Kot kewe aramas ar repwe nennelo lon pekin ngun me ononoto. (Mattu 24:45, 46; 1 Tesalonika 5:6) En mi kilisou ren ekkeei achechchem mi fich ngeni ewe fansoun? En mi chechchemeniir lupwen ka filata met kopwe akkomwa lon manauom? Pwata kesap pwisin eisinuk: ‘Mesei lon pekin ngun ra tongeni kuna pwe Noun Kot a nemenem lon lang? Ua miritiiti pwe epwele apwungu Papilon Mi Lapalap pwal unusen an Setan we otot?’
21 Mesen lukuen ekkoch me lein noun Jiowa kewe aramas ra toputopulo. Ese naf ar mosonottam are likiitu, ussun chok ekkoch lein noun Jises kewe chon kaeo loom? Aurekin manau, tongen pisek, are riaffou mwaal ra fen apwangapwangaalo ar luku? (Mattu 13:3-8, 18-23; Luk 21:34-36) Eli ekkoch ra ekieki pwe ekkoch poraus seni ewe “chon angang mi tuppwel o tipatchem” a kon weires ar repwe weweitiir. Ika a ina ussum, sia pese ngonuk om kopwe tinikken sefal le kaeo an Kot we Kapas me tingormau ngeni Jiowa pwe kopwe tongeni chiechioch ngeni i sefal.—2 Piter 3:11-15.
22 Jises a wililo mwen mesen ekkewe chon kaeo lupwen a lamot pwe repwe pochokkuleta. Ikenai, a nom rech och mettoch mi lapalap seni ena mi apochokkulakich—pwonuetaan an Jises wililo me ekkewe ekkoch oesini mi riri ngeni. Lupwen sia pwungupwung won pwonuetaan ekkeei oesini mi amwarar, amwo sipwe pwaralo ren unusen letipach minne ewe aposel Jon a apasa: “Amen. Kopwe feito, Samol Jises.”—Pwarata 22:20.
[Footnotes]
a Titchikin weween “poputaan riaffou” lon kapasen Krik, “metekin nounou.” (Mattu 24:8, Kingdom Interlinear) Sia kaeo seni ena poraus pwe, ussun chok ekkewe metekin nounou, ekkewe osukosuk won fonufan repwe chommongolo, weiresilo, me langattamelo, tori ewe riaffou mi lapalap.
En Mi Chechchemeni?
• Orun 1870, menni poraus ussun an Kraist liwinto eu kukkun mwichen chon Kaeo Paipel ra weweiti?
• Ifa ussun an Jises wililo a pwonueta?
• Ifa ussun an Jises win lon an we maun a kku fonufan me ewe mwichefelin Kraist?
• Met sipwe fori ren ach sipwe nonnom lein ekkewe aramas mi manau seni an Jises maun?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1. Ifa ussun ekiekin aramas ra sokkofesen ikenai?
2. Me ren an Taniel oesini ussun ekkewe ranin le sopwoloon, io chok ra angei mirit lon pekin ngun?
3. Orun 1870, ekkewe chon kaeo Paipel loom ra miritiiti menni poraus mi enlet me lamot?
4. Ifa ussun Jiowa a apochokkula lukuen noun kewe chon angang lon ei fansoun?
5. Ewe Fuu-ran a wewe ngeni io, ineet me ifa ussun a ‘pwata’?
6, 7. Lupwen Jises a wililo, Moses me Elias ra liosueta io, me ikkefa ekkewe poraus mi titchik ewe Paipel a pwaralo ussun chokkewe ra liosuureta?
8. Ifa ussun noun Jises kewe chon kaeo mi kepit ra fori eu angang mi ekis ussun chok an Moses me Elias, me met mwiriloon?
9. Ifa ussun Pwarata 6:2 a awewei lapalapen Jises lon ei fansoun?
10. (a) Ifa ussun an Jises maun a ling me le poputaan? (b) Met a fis won fonufan pokiten an Jises aewin win?
11. Ifa ussun uruwoon ewe mwichefelin chon Kraist a anneta pwe Jises a nemenem?
12. Met popun lape-ngeni ekkewe aramas rese weweiti pwe Jises a nonnom?
13. Ewe rochopwak lon pekin ngun mi pwoluelo chon Kraist a emmwen ngeni met?
14. Ifa ussun an Origen me Augustine kewe afalafal ra awilingauaalo ewe afalafal ussun ewe Muu?
15. Ifa ussun Kalesia 6:7 a pwonueta lon chommong lein ekkewe lamalamen Kirisentom?
16. Met popun a lamot lapeloon an aramas koput ngeni Papilon Mi Lapalap?
17. Met popun noun Jiowa kewe chon angang mi tuppwol repwe lukulukoch lupwen ra ekieki ussun sopwoloon ei otot won fonufan?
18. Met epwe fis lupwen Kok epwe maunei noun Jiowa kewe chon angang?
19. Ifa ussun an Kraist win epwe kku noun kewe chon kaeo mi tuppwol, me, iei mwo, met repwe achocho ngeni?
20. (a) Ifa ussun sia tongeni pwaralo ach kilisou pokiten Kot a awora ewe “chon angang mi tuppwel o tipatchem”? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pwisin eisinikich?
21. Met popun mesen lukuen ekkoch ra toputopulo, me a fokkun lamot pwe repwe fori met?
22. Ifa ussun ach pwungupwung won ewe fansoun Jises a wililo me won ekkewe oesini mi riri ngeni ra achungu letipom?
[Lios lon pekin taropwe 13]
Eu oesini a pwonueta
[Lios lon pekin taropwe 14]
En mi silei met a fis lupwen Jises a poputa an we maun?