Ewe Mwichefel Epwe Mwareiti Jiowa
“Upwe apasata ngeni pwii kewe itom, upwe mwareituk lein ekkewe chon mwichefel.”—IPRU 2:12.
LON uruwoon aramas, a fen wor ir kewe mi küna pacheöch me nükünüköch lon ewe kokkotun famili. Iwe nge, ewe Paipel a esissillatä pwal eü mettoch ikewe chommong aramas woon unusen fönüfan ikenäi ra kükküna ririöch me nükünüköch mi sokkolo aüchean ie. Ina ewe mwichefelin Chon Kraist. Ese lifilifil ika en chon eü famili mi pacheöchfengen me älillisöchfengen, nge kopwe tongeni fokkun kilisou ren met Jiowa a fen awora seni kokkotun ewe mwichefel. Pwüngün, ika en chon eü mwichefelin Chon Pwäratä Jiowa, ka tongeni kapas ussun ewe sokkun chiechiöchfengen me lükülüköch ka pwapwaesini.
2 Sanne ewe mwichefel epwe eü mwichen aramas fän iten chök ar repwe kunoufengen. Esap chök eü mwichen aramas lon eü sopw are eü kümi, ikewe aramas seni eü chök lewo are ir kewe mi pwapwaesini eü sokkun urumot ra kan chufengen ie. Nge, ewe mwichefel epwe äkkäeüin mwareiti Jiowa Kot. A chök ina ussun me loom, ussun ewe puken Köl Fel a menlapei. Lon Köl Fel 35:18, sia älleäni: “Iwe, upwe apasa ai kilisou ngonuk lon mwich lapalap; upwe mwareituk mwen ewe mwich mi lap.” Pwal ina chök ussun, Köl Fel 107: 31, 32 a pesekich: “[Oupwe] kilisou ngeni ewe SAMOL pokiten an we tong enlet, pokiten an kewe angang mi amwarar ngeni ekkewe aramas! [Oupwe] mwareiti i lon ewe mwichen aramas, o mwareiti i lon ewe mwichen ekkewe chinnap.”
3 Ewe aposel Paul a menlapei pwal eü popun a lamot ewe mwichefel lupwen a kapas ussun pwe “chon le imwen Kot, ewe mwichefelin Kot mi manau, iei i uralapen o pwal longolongun ewe enlet.” (1 Timoti 3:15) Menni mwichefel Paul a kapas ussun? Ifa ussun ewe Paipel a nöünöü ewe kapas “mwichefel”? Ifa ussun manauach me ach äpilükülük a riri ngeni ewe mwichefel? Ren pölüan, sipwe akkom nengeni nöünöün ewe kapas “mwichefel” lon ewe Paipel.
4 Fän chommong ewe kapasen Ipru mi aföü ngeni “mwichefel” a wewe ngeni “amwichato” ika “mwichefengen.” (Tuteronomi 4:10; 9:10) Ewe soumak kölfel a nöünöü “mwichefel” fän iten ekkewe chonläng, me a pwal weneiti eü mwichen aramas mi ngaü. (Kölfel 26:5; 89:5-7) Iwe nge, lape ngeni fansoun, lon ewe Tesin Ipru ewe kapas a weneiti chon Israel. Kot a pwäratä pwe Jekop epwe “wiliti eu mwichen aramas mi chomong,” iwe, a fis ena mettoch. (Keneses 28:3; 35:11; 48:4) Ekkewe chon Israel ra fen kökkö, are kefilitä pwe repwe wiliti “än Jiowa we mwichefel,” “mwichefelin ewe Kot mi enlet.”—Numperis 20:4, NW; Nehemia 13:1, NW; Josua 8:35; 1 Samuel 17:47; Mika 2:5.
5 Ewe kapasen Krik ek·kle·siʹa, mi pwal wewe ngeni mwichefel, a pop seni ruu kapasen Krik mi wewe ngeni “lükün” me “kökkö.” Ena kapas mi pwal tongeni weneiti eü mwichen aramas mi mwichfengen nge esap lon pekin lamalam, ussun chök ewe “mwichen aramas” Timetrios a arangaretä pwe repwe ü ngeni Paul lon Efisus. (Fofor 19:32, 39, 41) Nge ewe Paipel a kan nöünöü fän iten ewe mwichefelin Kraist. Ekkoch ra aföü ena kapas ngeni “imwenfel,” nge The Imperial Bible-Dictionary a aweweei pwe ena kapas “esap mwo fän eü . . . a weneiti wesewesen ewe imw ikewe chon Kraist ra kan chufengen fän iten ar fel” ie. Iwe nge, lon ewe Tesin Krik, sia küna pwe ewe kapas “mwichefel” a wor rüänü weween.
Ewe Mwichefelin Kot Mi Kepit
6 Me ren ewe aposel Paul alon Tafit lon Köl fel 22:22 a weneiti Jises.Iei met a makkei: “‘Upwe apasata ngeni pwii kewe itom, upwe mwareituk lein ekkewe chon mwichefel.’ Iei minne, [Jises] a fakkun lollofengen me pwin kewe lon mettoch meinisin, pwe epwe pwisin wiliti Samol-Fel Lapalap, mi umoumoch o tuppwel lon angangen Kot, pwe epwe wouni tipisin aramas.” (Ipru 2:12, 17) Tafit a mwareiti Kot me lon ewe mwichefelin Israel loom. (Kölfel 40:9) Iwe nge, met Paul a kapas ussun lupwen a apasa pwe Jises a mwareiti Kot “lein ekkewe chon mwichefel”? Menni mwichefel a kapas ussun?
7 A fokkun lamot met sia älleäni me lon Ipru 2:12, 17. A pwäratä pwe Kraist i chon ewe mwichefel ikewe ie a apworausa iten Kot me lein pwiin kewe lon pekin lükü. Nge iö kana pwiin kewe? Ir kinikinin “mwirimwirin Eperiam,” weween, pwiin Jises kewe mi kepit, “[chienan] lon kököön lang.” (Ipru 2:16–3:1; Mattu 25:40) Pwüngün, ei kapas “mwichefel” lon ewe Tesin Krik a äkkäeüin wewe ngeni ewe mwichen nöün Kraist kewe mi kepit. Ekkeei 144,000 mi kepit ir chon ewe “mwichefelin ekkewe mweinau mi iter a fen makketiu lang.”—Ipru 12:23.
8 Jises a esissillatä pwe epwe förütä ewe “mwichefelin” Chon Kraist. Orun eü ier mwen an mälo, a ereni emön aposel: “En Piter, o won ei achau upwe auta ai mwichefel, nge manamanen malo esap pworacho ngeni.” (Mattu 16:18) Piter me Paul ra weweöchüiti pwe Jises pwisin ewe achau mi fen oesini. Piter a pwal makkei pwe chokkewe mi wewe ngeni “fau mi manau”, föün ewe imw lon pekin ngün repwe kaü woon ena achau, weween Kraist, ir repwe wiliti “eu mu mi fel, pwisin noun Kot aramas, pwe [repwe] arongafeili poraus usun ekkewe manamanen” ewe Emön mi köriir.—1 Piter 2:4-9; Kölfel 118:22; Aisea 8:14; 1 Korint 10:1-4.
9 Ineet ena “mu mi fel, pwisin noun Kot aramas” a poputä le wiliti ewe mwichefelin Chon Kraist? A poputä lon ränin Pentikos 33 C.E. lupwen Kot a ninatiu an we ngün mi fel woon ekkewe chon käeö mi mwichfengen lon Jerusalem. Ekiselo mwirin lon ena chök rän, Piter a eäni eü afalafal mi fokkun mürinnö ngeni eü mwichen Jus me chon wililo. A chüngüchüng letipen chommong pokiten mäloon Jises; iwe, ewe Paipel a äiti ngenikich pwe ülüngät ngeröü ra aier me papataiselo. Ekiselo mwirin ra wiliti chon ewe mineföön mwichefelin Kot mi chommongolo. (Fofor 2:1-4, 14, 37-47) A chochchommongolo pun a lapelo ekkewe chon Jus me chon wililo mi ngüüri ewe enlet pwe wesewesen ewe mwuun Israel esap chüen wewe ngeni ewe mwichefelin Kot. Nge iei, ekkewe chon Kraist mi kepit, ewe “Israelin Kot” lon pekin ngün a wiliti ewe mwichefelin Kot mi enlet.—Kalesia 6:16; Fofor 20:28.
10 Fän chommong ewe Paipel a asokkofesenni Jises me ekkewe mi kepit, awewe chök lon ei mwuten fos “ussun Kraist me ewe mwichefel.” Jises i Möküren ewe mwichefelin Chon Kraist mi kepit. Paul a mak pwe Kot a “a pwal iseta i [Jises] usun mokuren mettoch meinisin ren ewe mwichefel, ewe mi inisin.” (Efisus 1:22, 23; 5:23, 32; Kolose 1:18, 24) Ikenäi woon fönüfan, a chök chokisikis lusun ekkewe mi kepit lon ei mwichefel. Iwe nge, sia tongeni lükülük pwe Mökürer we, Jises Kraist, a tonger. Meefian ussur a awewetiu lon Efisus 5:25: “Kraist a pwal tongei ewe mwichefel, o a pwisin fangelo manauan fan asengesin i.” A tonger pun ra fokkun achocho le eäni eü “asoren mwareiti Kot, iei ewe asor: uwan tinauach mi mwareiti itan,” ussun chök Jises a föri lupwen a nom woon fönüfan.—Ipru 13:15.
Pwal Och Weween ewe Kapas “Mwichefel”
11 Fän ekkoch, ewe Paipel a titchiki nöünöün ewe kapas “mwichefel”, weween, ese weneiti unusen ewe mwichen 144,000 mi kepit, chon ewe “mwichefelin Kot.” Ren chök awewe, Paul a mak ngeni eü mwichen Chon Kraist: “Ousap fori eu leenien chepetek ren re Jus, are re Kris, are chon mwichefelin Kot.” (1 Korint 10:32) Mei ffat pwe ika emön Chon Kraist lon Korint loom a föri och mettoch ese pwüng, epwe tongeni an epwe eü minen chepetek ngeni ekkoch. Iwe nge, föfförün emönna epwe oturukapa meinisin chon Kris, chon Jus are pwal ekkewe mi kepit seni ena fansoun tori ikenäi? Aapwi. Ina minne, “ewe mwichefelin Kot” lon ei wokisin a weneiti ekkewe Chon Kraist mi manau lon eü fansoun. Ina popun, emön a tongeni apasa pwe Kot a kan emmweni, älisi are efeiöchü ewe mwichefel, weween, meinisin Chon Kraist mi manau lon eü me eü fansoun, ese lifilifil ia ra nonnom ie. Are sia tongeni kapas ussun ewe pwapwa me kinamwe mi chöüfetäl lon än Kot we mwichefel ikenäi, weween, me lein unusen ewe mwichen pwipwi lon Kraist.
12 Aülüngätin, nöünöün ewe kapas “mwichefel” lon ewe Paipel a weneiti meinisin Chon Kraist lon eü kinikinin fönü. Sia älleäni: “Iei minne, ewe mwichefel lon unusen Jutia me Kalili me Sameria a kinamwelo.” (Fofor 9:31) Mei wor lap seni eü mwichen Chon Kraist lon ena leeni mi fokkun watte, nge ir meinisin lon Jutia, Kalili me Sameria ra nom fän ewe itelap “ewe mwichefel.” Pokiten mi chommong ekkewe ra papatais lon Pentikos 33 C.E. me pwal ekiselo mwirin, eli a fen wor lap seni eü mwichen Chon Kraist mi mwichfengen iteitan lon Jerusalem. (Fofor 2:41, 46, 47; 4:4; 6:1, 7) Herot Akripa I a nemeni Jutia tori an mälo lon 44 C.E., iwe, a ffat seni 1 Tesalonika 2:14 pwe ren orun 50 C.E. a fen wor fitu mwichefel lon Jutia. Ina minne, lupwen sia älleä pwe Herot a “eriaffou ekkoch me lein chon ewe mwichefel,” a tongeni wewe ngeni lap seni eü mwichen Chon Kraist mi mwichfengen lon Jerusalem.—Fofor 12:1.
13 Ewe arüänüün nöünöün ewe kapas “mwichefel” mi kon aükük me chöüfetäl, a wewe ngeni chon eü chök mwichefelin Chon Kraist lon eü fönü are leeni, awewe chök, ewe a nom lon eü imw. Paul a kapas ussun ekkewe “mwichefelin Kalesia.” Mei wor lap seni eü mwichefel lon ena eiffen Rom. Fän ruu Paul a nöünöü ewe kapas “ekkewe mwichefel” lupwen a kapas ussun Kalesia, iwe, epwe kapachelong ekkewe mwichefel lon Antiok, Terpe, Listra me Ikonium. Lon ekkena mwichefel a seikitä ekkewe mwän mi äsimaü, are sou emmwen. (1 Korint 16:1; Kalesia 1:2; Fofor 14:19-23) Me ren Paipel, ir meinisin ekkewe “mwichefelin Kot.”—1 Korint 11:16; 2 Tesalonika 1:4.
14 Fän ekkoch, eli ra chök chokisikis ekkewe chon fiti ekkewe mwich än Chon Kraist, ir kewe mi tongeni kuchulong lon imwen emön. Iwe nge, ena kapas “mwichefel” mi pwal wewe ngeni ekkena sokkun kükkün mwichen aramas. Ekkena mwichefel sia sissilei ussun, ra kan mwichfengen lon imwen Akwila me Prisca, Nimfa, me Filemon. (Rom 16:3-5; Kolose 4:15; Filemon 2) Ei pworaus a eü minen apöchökkül ngeni ekkewe kükkün mwichefel lon fönüach we ikenäi, ir kewe mi mwimwichfengen lon imwen aramas. Jiowa a etiwa ekkena kükkün mwichefel atun le manauen ekkewe aposel ussun chök an a pwal ekketiwer ikenäi, me a ekkemmweniir ren an we ngün mi fel.
Ekkewe Mwichefel Mi Mwareiti Jiowa
15 Ussun sia küna me mwan, ren pwönüetään Kölfel 22:22, Jises a mwareiti Jiowa me lein chon ewe mwichefel. (Ipru 2:12) Epwe pwal ina ussun ren nöün kewe chon käeö mi tuppwöl. Atun le manauen ekkewe aposel lupwen ekkewe Chon Kraist mi enlet ra kepit ren ewe ngün mi fel pwe repwe wiliti nöün Kot kewe me pwal pwiin Kraist lon pekin ngün, ekkoch ra angei an ewe ngün angang mi sokkolo aüchean. Ra angei manaman liffangen ewe ngün. Ekkena manaman a pwälo ren ar eäni och sokkun liffangen kapas mi mirit ika silelap, ewe manamanen achikaratä aramas are oesini, are pwal mwo nge ar tufichin kapas lon eü fos re silei me mwan.—1 Korint 12:4-11.
16 Ussun ar tufichin kapas lon och sokkun fos, Paul a apasa: “Upwe kol ren nguni, o upwe pwal kol ren letipei.” (1 Korint 14:15) Paul a mirititi lamoten än ekkewe ekkoch weweiti alon kewe pwe repwe tongeni käeö seni. A achocho le mwareiti Jiowa lon ewe mwichefel. A pesei ir kewe mi eäni ewe liffangen ngün: “Oupwe pwal achocho ngeni aüfichietä ewe mwichefel,” weween, lon ewe mwichefel ikewe ra pwäri ewe liffangen ngün ie. (1 Korint 14:4, 5, 12, 23) A ffat pwe Paul a ekilapei ekkena mwichefel lon ekkena leeni, pun a silei pwe lon ekkena eü me eü mwichefel, ekkewe Chon Kraist ra tongeni mwareiti Kot.
17 Jiowa mi chüen nönnöünöü me äkkälisi an we mwichefel. A ekkefeiöchü ewe mwichen chon Kraist mi kepit woon fönüfan ikenäi. Sia tongeni küna ei mettoch seni ekkewe chommong möngöön ngün nöün Kot kewe aramas ra pwapwaesini. (Luk 12:42) Jiowa a ekkefeiöchü unusen an mwicheich woon fönüfan. A pwal ekkefeiöchü ekkewe mwichefel lon fönüach kewe, ikewe ie sia kan mwareiti ewe Chon Förikich ren ach kewe föfför me ach kewe memmeef mi aüfichietä lüküen ekkewe ekkoch. Lon ekkena mwichefel sia käeö ifa ussun sipwe tongeni mwareiti Kot lon pwal ekkewe fansoun sise nom ren chienach lon ewe mwichefel.
18 Chechchemeni mwo pwe ewe chon küno Paul a pesei ekkewe Chon Kraist lon ewe mwichefel lon Filipai, Masetonia: “Iwe, a iei chok usun ai iotek, . . . oupwe pwal ur ren ekkewe uwan pung, ekkewe uwa mi feito ren Jises Kraist, pwe sipwe alinga Kot o mwareiti i.” Epwe pachelong ar afalafala aramas, weween, ekkewe chon lükün, ussun ar lükü Jises me ar äpilükülük mi amwarar. (Filipai 1:9-11; 3:8-11) Ina pwata, Paul a pesei chienan kewe chon Kraist: “Iwe, fan iten Jises, sipwe iseta ach asoren mwareiti Kot, iei ewe asor: uwan tinauach mi mwareiti itan.”—Ipru 13:15.
19 Ka kan pwapwaesini om kopwe mwammwareiti Kot “lein ekkewe chon mwichefel,” ussun chök Jises, me äeä tinnauom le mwareiti Jiowa mwen ir kewe resaamwo silei me mwareiti i? (Ipru 2:12; Rom 15:9-11) Ach pwisin pölüeni ei kapas eis epwe tongeni alongolong woon meefiach ussun wisen ach we mwichefel lon än Kot kokkot. Lon ena lesen mwirin ei, sipwe käeö ifa ussun Jiowa a ekkemmweni me nönnöünöü ach we mwichefel me ifa lamotan ngenikich ikenäi.
Ka Chechchemeni?
• Ifa ussun a fisitä “ewe mwichefelin Kot,” ewe mwichen Chon Kraist mi kepit?
• Ikkefa ekkewe pwal ülüngät nöünöün ewe fos “mwichefel” lon ewe Paipel?
• Met Tafit, Jises me ekkewe popun Chon Kraist ra mochen föri lon ewe mwichefel, me ifa ussun ei pworaus epwe kkükich?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1, 2. Pwata ewe mwichefel a fokkun aüchea, me ifa ewe äkkäeüin popun an a förütä?
3. Me ren alon Paul, met lamoten ewe mwichefel?
4. A kan ifa ussun nöünöün ewe kapas “mwichefel” lon Tesin Ipru?
5. Ifa ewe kapasen Krik a kan aföü ngeni “mwichefel,” me met a tongeni weneiti?
6. Met Tafit me Jises ra föri lon ewe mwichefel?
7. Ifa ussun ewe Tesin Krik a äkkäeüin nöünöü ewe kapas “mwichefel”?
8. Ifa alon Jises mi kapas ussun förütään ewe mwichefelin Kraist?
9. Ineet a poputä förütään ewe mwichefelin Kot?
10. Ifa ewe riri lefilen Jises me ewe mwichefelin Kot?
11. Ifa ewe oruuen weween ewe Tesin Krik a nöünöü ewe kapas “mwichefel”?
12. Ifa ewe aülüngätin weween ewe kapas “mwichefel” lon ewe Paipel?
13. Ifa ewe arüänüün nöünöün ewe kapas “mwichefel”, lon ewe Paipel?
14. Met sia tongeni weweiti seni nöünöün ewe kapas “mwichefel” lon ekkoch wokisin?
15. Ifa ussun manamanen ewe ngün mi fel a pwälo lon ekkoch mwichefelin loom loom?
16. Ifa eü popun a kawor ewe liffangen ngün?
17. Ren ekkewe mwichefel lon fönüach kewe ikenäi, met sipwe tongeni lükülük woon?
18, 19. Ekkewe Chon Kraist mi tuppwöl lon ewe mwichefel ra mochen föri met?
[Lios lon pekin taropwe 23]
Jises i longolongun menni mwichefel?
[Lios lon pekin taropwe 25]
Ekkewe mwichen Chon Kraist ra kan mwichfengen ussun “ekkewe mwichefelin Kot”
[Lios lon pekin taropwe 26]
Ussun chök ekkeei Chon Kraist lon Benin, sia tongeni mwareiti Jiowa lon mwichefel