Ämi Kana Säräfö—Achocho Ngeni Minne Epwe Asamolu Kot
“Kopwe achocho ngeni angangochun ewe manau mi fich ngeni Kot.”—1 TIMOTI 4:7.
“PUN ir meinisin ra chök kütta en me pwisin an. . . . Nge ami oua sinei lapalapochun atei, pun a fen etiei lon angangen ewe kapas allim, usun chok emon at ren seman.” (Filipai 2:20, 22) Ewe aposel Paul a apünga iö lon nöün we taropwe ngeni ekkewe popun chon Kraist lon Filipai? A mak ussun Timoti, chienan we le säifetäl, ewe mi kükkün seni. Anchangei mwo ifa ussun än Paul pwäri an tongei me lükülük woon Timoti a apwapwai letipen Timoti!
2 Ekkewe säräfö mi akkomwa Kot lon manauer ra fokkun aüchea me lein nöün Jiowa kewe aramas. (Kölfel 110:3) Lon ach ei fansoun, a wor chommong säräfö lon än Kot we mwicheich ra pioneer, misineri, chon aüetä imw, me chon angangen Bethel. A pwal mürinnö chokkewe mi tinikken le fiffiti angangen ewe mwichefel atun ra pwal apwönüetä wiser kewe lükün ewe mwichefel. Ekkena säräfö ra pwapwaesini feiöchün ar achocho ngeni ekkewe mettoch mi asamolu Semach we lon läng, Jiowa. Ra enletin ‘achocho le esiper [lon ar souleng].’—1 Timoti 4:7, 8.
3 En emön säräfö, ka kan achocho ngeni om kopwe feffeitä me lipwäköchülo lon pekin ngün? Ia kopwe küna me ia älillis me kapasen apöchökkül? Ifa ussun kopwe tümünük seni etipetipaen ei otot mi chök alamota pisek? Ikkefa ekkewe feiöch kopwe küna ika kopwe achocho ngeni ekkewe mettoch mi asamolu Kot? Sipwe küna pölüen ekkena kapas eis ren ach sipwe käeö ussun manauen Timoti me an angang.
Pworausen Manauen Timoti
4 Timoti a mämmääritä lon Listra, eü kükkün telinimw lon Kalesia fän nemenien Rom. Eli a rongorong ussun ewe lamalamen Kraist le säräföön lupwen Paul a afalafal lon Listra orun 47 C.E. Mwittir chök, Timoti a itöchülo lein ekkewe Chon Kraist. Lupwen Paul a liwiniti Listra mwirin ruu ier me a rongorong ussun än Timoti feffeitä, Paul a filatä Timoti pwe epwe eti i le säifetäl lon ewe angangen misineri. (Fofor 14:5-20; 16:1-3) Atun Timoti a äsimaüetä, a alükülükü ngeni pwal ekkoch wis mi chou, pachelong ewe wis mi lamot pwe epwe apöchökkülatä chon lükü. Lupwen Paul a mak ngeni Timoti seni lon kalapus lon Rom orun 65 C.E., Timoti a emön elter lon Efisus.
5 A ffatöch pwe Timoti a filatä an epwe achocho ngeni mettochun ngün. Nge met a amwökütü an epwe ina ussun? Lon nöün we aruuachöön taropwe ngeni Timoti, Paul a kapas ussun ruu mettoch. A makkei, “Kopwe chok likiitu lon minne ka fen kaeo o luku; pun ka sinei io ka fen kaeo seni. Ka pwal sinei ekkewe taropwe mi fel seni chok om kukkun.” (2 Timoti 3:14, 15) Sipwe akkom etittina ifa ussun ekkoch Chon Kraist ra amwökütü Timoti an epwe filatä mettochun ngün.
Feiöch Seni Minen Alollolakichetä
6 Timoti a määritä lon eü famili mi tipefesen lon pekin lamalam. Seman we emön re Kris, me inan we, Iunis, me inelapan we Lois, ir aföküren chon Jus. (Fofor 16:1) Iunis me Lois ra äiti ngeni Timoti ekkewe pworaus mi enlet lon ewe Tesin Ipru seni le mönükolun. Mwirin ar ra siwili ar lamalam me wiliti Chon Kraist, ese mwääl ra käkkäeö me aweweei me änneta ngeni Timoti äitien Kraist kewe pwe epwe lükü. A ffatöch pwe Timoti a fokkun alamota ei angangen käit mi echipwör. Paul a apasa: “Ua chechemeni om luku enlet, ewe a nom ren inelapen inom, Lois, o ren inom, Iunis, o ua achifoua pwe a pwal nonnom reom lon ei fansoun.”—2 Timoti 1:5.
7 Lon ach ei fansoun, chommong kükkün ra feiöch pun semer kewe me iner, me pwal semelaper kewe me inelaper ra süföliti Kot ussun chök Lois me Iunis, iwe, ra esilla lamoten ar repwe achocho ngeni mettochun ngün. Awewe chök, Samira a chüen chechchemeni le föpwülün lupwen ra pwopworausfengen me seman kewe me inan. A apasa: “Mama me Papa ra äiti ngeniei lamoten ai upwe eäni ekiekin Jiowa ussun mettoch meinisin me akkomwa ewe angangen afalafal. Ra kan peppesei ai upwe achocho ngeni ewe angangen afalafal full-time.” Samira a tipemecheres ngeniir, iwe, iei a pwapwaesini an angang lon Bethel lon pükün fönüan we. Ika semom kewe me inom ra peseok om kopwe akkomwa ekkewe mettochun ngün, kopwe äteneki alor. Ra fokkun mochen om kopwe sopwöch me pwapwa.—Än Salomon Fos 1:5.
8 A pwal lamot om kopwe kükkütta chiechi mi mürinnö me lein pwiich kewe Chon Kraist. Ekkewe elter lon an we mwichefel me pwal lon Aikonium, orun 20 mwail seni, ra silefichi Timoti. (Fofor 16:1, 2) A ämääraatä an chiechifengen me Paul, nge Paul emön mi pöchökkül me manaman. (Filipai 3:14) Nöün Paul kewe taropwe ra pwäratä pwe Timoti a tipemecheres le ngüüri kapasen emmwen me a mwittir äkkäppirü lüküen chokkewe mi tuppwöl. (1 Korint 4:17; 1 Timoti 4:6, 12-16) Paul a makkei: “Iwe, ka fen nengeni lapalapapen ai afalafal, ai fofor, ai ekiek, ai luku, ai songomang, ai tong, ai likiitu.” (2 Timoti 3:10) Ewer, Timoti a nikäppirü än Paul we leenien äppirü. Pwal ina chök ussun, ika kopwe akkarap ngeni chokkewe mi pöchökkül lon pekin lükü lon ewe mwichefel, epwe älisuk le achocho ngeni ekkewe mettochun ngün mi lamot.—2 Timoti 2:20-22.
Käkkäeö “ekkewe Taropwe mi Fel”
9 Iwe nge, ach sipwe ttikeri minne sia kan achocho ngeni lon pekin ngün epwe chök popu seni ach filiöchü chiechiach kewe? Aapw. A lamot om kopwe ätittinafichi “ekkewe taropwe mi fel” ussun chök Timoti. Eli kese kon lien efich om kopwe käkkäeö, nge chechchemeni pwe Timoti a pwal ‘[esipa pwisin i] ngeni ewe manau mi fich ngeni Kot.’ Fän chommong, chon fiti urumot ra achocho le rensü fitu maram fän iten ar repwe ttikeri ewe tepkiri. Pwal ina chök ussun, fän iten om kopwe ttikeri ekkewe mettochun ngün ka achocho ngeni, a lamot om kopwe pennukuolo pwisin letipom me achocho ngeni ükükün om tufich. (1 Timoti 4:7, 8, 10) Eli kopwe eis, ‘Nge ifa ussun ai käkkäeö ewe Paipel epwe älisiei le ttikeri minne ua achocho ngeni?’ Sipwe käeö ülüngät pworaus.
10 Äeüin, ewe Paipel a älisuk pwe epwe pwüng ewe popun kopwe achocho. Ewe Paipel a pwäri napanapöchün Semach we lon läng, an föfförün tong mi lapalap fän äsengesich, me ekkewe feiöchfochofoch a ammolnatä fän iten nöün kewe chon angang mi tuppwöl. (Amos 3:7; Jon 3:16; Rom 15:4) Atun epwe lapelo om silelo Jiowa, epwe pwal lapelo om echeni me om mochen fangolo manauom ngeni i.
11 Chommong säräfö Chon Kraist ra apasa pwe ar pwisin käkkäeö ewe Paipel, ina longolongun ar pwisin lükü ewe enlet. Awewe chök, Adele a mämmääritä lon imwen chon lükü, nge ese akkota minne epwe achocho ngeni lon pekin ngün. A apworausa, “Semei kewe me inei ra uweiei ngeni ewe Kingdom Hall, nge use pwisin käkkäeö ewe Paipel are akkaüseling lon ekkewe mwich.” Iwe nge, mwirin pwiin we watte a papataiselo, Adele a poputä le lefareni ewe enlet. A apasa, “Ua poputä le älleäni unusen ewe Paipel. Ua älleäni ekis me makketiu lon pwisin ai fos minne ua fen älleäni. Mi chüen nom makkeiei kewe. Ua älleäni unusen ewe Paipel lon eü chök ier.” Iwe, a amwökütü Adele an epwe fangolo manauan ngeni Jiowa. Inaamwo ika a wor tterin inisin, nge iei a fiti ewe angangen pioneer, are chon afalafal full-time.
12 Oruuan, ewe Paipel epwe älisuk le siwili ekkoch napanapangaüom. Paul a ereni Timoti, “Ekkewe puk meinisin ra pop seni Ngunun Kot, ra pwal lamot ngeni afalafal, ngeni fonou, ngeni amurinnolo, o pwal ngeni angangochun ewe manau mi pung, pwe noun Kot aramas repwe unusoch o pwal lipwakoch ngeni sokkun fofor-murinno meinisin.” (2 Timoti 3:16, 17) Ren om ekilonei masouen ewe Paipel me apwönüetä an kewe kapasen emmwen, kopwe mut ngeni än Kot we ngün mi fel an epwe amürinnölo napanapom. Kopwe ämääraatä napanap mi fokkun lamot, awewe chök, tipetekison, likiitü, kichiöch, me tong enlet ngeni chiechiom kewe Chon Kraist. (1 Timoti 4:15) Timoti a napanapeni ekkena napanapöch, ina minne, a sipeöch le älisi Paul me ekkewe mwichefel.—Filipai 2:20-22.
13 Aülüngätin, än Kot we Kapas, ina eü leenien iseis kapasen tipatchem. (Kölfel 1:1-3; 19:7; 2 Timoti 2:7; 3:15) Epwe älisuk le filiöchü chiechiom kewe me ekkewe minen apwapwa mi mürinnö, me pwal ataweei chommong sossot. (Keneses 34:1, 2; Kölfel 119:37; 1 Korint 7:36) Om filiöch iei a fokkun lamot fän iten om kopwe ttikeri minne ka achocho ngeni lon pekin ngün.
“Kopwe Fiti ewe Maun mi Mürinnö”
14 Ach akkomwa ekkewe mettoch mi asamolu Jiowa, ina ewe alen tipatchem nge ese mecheres. Awewe chök, lupwen kopwe filatä menni sokkun angang kopwe eäni, eli märärum kewe, chienom kewe, me noum kewe sense repwe sotun etipetipaok om kopwe achocho ngeni sukul tekia me ewe sokkun angang mi watte peiofun, pun ra lükü pwe ekkena mettoch repwe atoto reom pwapwa me sopwöch. (Rom 12:2) Ina pwata, ussun chök Timoti, a lamot om kopwe “fiti ewe maun mi murinno, ewe maunen luku,” fän iten om kopwe “amwochu ewe manau esemuch,” ewe Jiowa a mochen ffang ngonuk.—1 Timoti 6:12; 2 Timoti 3:12.
15 Lupwen märärum kewe rese lükü rese tipeeü ngeni minne ka filatä, epwe tongeni fokkun weires. Neman, a pwal tori Timoti ena esin osukosuk. Me ren eü puken awewe, än Timoti famili a nom lein “ekkewe mi sukul tekia me wöüöch.” Ese mwääl seman we a ekieki pwe Timoti epwe fiti sukul tekia me angang ren lon än ewe famili sopai.a Ekieki mwo met seman we a föri atun a silei pwe Timoti a mochen fiti Paul lon ewe angangen misineri nge a tongeni feiengaü me lükülüküngaü!
16 A pwal tori ekkewe säräfö Chon Kraist ikenäi ena esin sossot. Matthew, emön mi angang lon eü keangen ewe ofesilapen Chon Pwäratä Jiowa, a chechchemeni: “Lupwen ua poputä le fiti ewe angangen pioneer, semei we a fokkun lichippüng. A meefi pwe ua ‘asolapa’ ai sukul pun ua wiliti emön chon elimelim fän iten ai upwe atufichi manauei lon ewe angangen afalafal. A kan turunufaseiei, me ächema ngeniei ifa ükükün watteen peiofui itä upwe angei ika u angang full-time.” Iwe, met Matthew a föri? A apasa, “Ua fokkun äkkälleäni nei Paipel me ikkiotek iteitan, äkkäeüin lupwen upwe tongeni songetä.” Än Matthew tipeppos a atoto ngeni feiöch. Ekis me ekis, a öchülo an riri ngeni seman we. A pwal lapelo än Matthew arap ngeni Jiowa. A erä, “Ua küna än Jiowa atufichi manauei, apöchökkülaei, me tümünüei seni filingaü. Eli usap fen küna ekkena feiöch ika use achocho le sipeöchülo lon pekin ngün.”
Afota Ekkewe Mettochun Ngün Kopwe Achocho ngeni
17 Eli alon ekkoch chienom kewe chon lükü epwe pwal tongeni sotuni om afota ekkewe mettochun ngün. Eli ekkoch repwe eis, ‘Pwata kopwe pioneer? Kopwe tongeni manaueni ewe manau mi mürinnö me pwal fiffiti ewe angangen afalafal. Kopwe chök eäni eü angang mi watte peiofun pwe kopwe tufich me lükülüköch lon pekin moni.’ Iwe, ussun itä nge a pwüng ena sokkun kapasen emmwen, nge ika kopwe föri ena, kopwe itä wesewesen käeö om kopwe manaueni ewe manau mi fich ngeni Kot?
18 A ffatöch pwe ekkoch Chon Kraist lon ränin Timoti we ra pwal eäni ena sokkun ekiek. (1 Timoti 6:17) Paul a apöchökkülatä Timoti pwe epwe afota mettochun ngün ren an ereni: “Eman sounfiu mi föri wisan a mochen föri met an samol epwe pwapwa ren, nge esap pachelong lon sokun angangen manauen aramas.” (2 Timoti 2:4) Emön sounfiu mi fiti maun esap tongeni mut ngeni nonnomun lap ngeni aramas an epwe arikalo an ekiek. Pwisin manauan me pwal manauen aramas ra alongolong woon an mmolnetä fansoun meinisin pwe epwe apwönüetä alon nöün we meilap. En emön sounfiu fän nemenien Kraist, kopwe pwal ekilapei wisom nge kesap mwöchütiu ren om chechcheei pisek me rikilo seni om apwönüetä wisom le amanaua aramas ren om akkafalafal.—Mattu 6:24; 1 Timoti 4:16; 2 Timoti 4:2, 5.
19 Kesap achocho le manaueni ewe sokkun manau mi mecheres, nge kopwe ämääraatä ewe ngünün pennukuolo pwisin letipom. “Kopwe molotä om kopwe likitalo ekkewe mettoch mi apwapwa me amecheresi nonnomum usun eman nöün Kraist Jesus sounfiu mi allükülük.” (2 Timoti 2:3, The English Bible in Basic English) Atun Timoti a eti Paul, a käeö ewe pworaus mi monomon an epwe menemenöch pwal mwo nge fän watteen weires. (Filipai 4:11, 12; 1 Timoti 6:6-8) Ka pwal tongeni ina ussun. En mi tipeeü ngeni om kopwe pennukuolo pwisin mochenum fän iten ewe Mwu?
Feiöch Lon Ei Fansoun me pwal lon Mwachkkan
20 Timoti a fitipacheiti Paul ükükün 15 som ier. Timoti a pwisin küna förütään ekkoch mineföön mwichefel atun ewe kapas allim a rongfeil ngeni ennefenin ekkewe fönüen ewe Setin Mediterranean. Manauan a ur ren chommong pwapwa mi lap seni ewe pwapwa epwe küna seni ewe manau mi “mecheres.” Ika kopwe achocho ngeni ekkewe mettochun ngün, kopwe pwal kini feiöch mi somwolo aüchear. Kopwe arap ngeni Jiowa me küna chenin me süfölün chienom kewe chon lükü. Kesap küna ewe esin riäfföü me letipengaü mi popu seni än aramas chei wöün fönüfan, nge kopwe küna ewe pwapwa mi enlet mi popu seni om lilliffang. Iei ewe feiöch mi aüchea seni meinisin, kopwe “amwochu o manaueni ewe manau mi enlet,” manau esemuch lon eü paratis woon fönüfan.—1 Timoti 6:9, 10, 17-19; Fofor 20:35.
21 Iwe, ika kesaamwo poputä, äm aua peseok om kopwe mwittir poputä le käkkäeö om kopwe manaueni ewe manau mi fich ngeni Kot. Arap ngeni chokkewe lon ewe mwichefel mi tongeni älisuk le achocho ngeni mettochun ngün, me kükkütta seniir ar emmwen. Akkomwa om pwisin käkkäeö Kapasen Kot. Kopwe tipeppos pwe kesap chechcheei ekkewe pisekin fönüfan. Kopwe chechchemeni fansoun meinisin pwe ewe Kot “mi fangesom ngenikich mettoch meinisin pwe sipwe feiöch ren” a pwonetiu pwe kopwe küna feiöch mi lapalap lon ach ei fansoun me pwal lon mwachkkan ika kopwe filatä om kopwe achocho ngeni ekkewe mettoch mi asamolu i.—1 Timoti 6:17.
[Footnote]
a Chon Kris ra fokkun alamota sussukul. Plutarch, emön lein piloon Timoti kewe, a makkei: “Ach sipwe sussukul, ina longolongun mettoch meinisin mi mürinnö. . . . Ina ewe mettoch mi emmwen ngeni manauöch me pwapwa. . . . Ekkewe lusun mettoch ra chök lamot-kisikis me lamotongaü.”—Moralia, I, “Asukulen Semirit.”
En Mi Chechchemeni?
• Ia ekkewe kükkün repwe küna älillis me ia pwe repwe achocho ngeni mettochun ngün?
• Met popun a fokkun lamot ach sipwe käkkäeöfichi ewe Paipel?
• Ifa ussun ekkewe kükkün repwe pwora ngeni ngünün ei fönüfan mi chök alamota pisek?
• Ikkefa ekkewe feiöch mi popu seni ach chechcheei ekkewe mettochun ngün?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1, 2. (a) Pwata Paul a apünga Timoti? (b) Ifa ussun ekkewe säräfö lon ach ei fansoun ra ‘achocho le esiper [lon ar souleng]’?
3. Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe pölüeni lon ei lesen?
4. Menlapei pworausen än Timoti manaueni manauen Chon Kraist.
5. Me ren 2 Timoti 3:14, 15, ikkefa ekkewe ruu mettoch ra amwökütü Timoti an epwe achocho ngeni mettochun ngün?
6. Met sokkun käit Timoti a eäni, me ifa meefian?
7. Ikkefa ekkewe feiöch chommong säräfö ra pwapwaesini, me ifa lamotan ngeniir?
8. A ifa ussun Timoti a küna älillis seni chiechian kewe Chon Kraist?
9. Lükün om kopwe filiöchü chiechi mi mürinnö, met kopwe pwal föri pwe kopwe ‘achocho ngeni angangöchün ewe manau mi fich ngeni Kot’?
10, 11. Met popun ewe Paipel epwe amwökütük om kopwe achocho ngeni mettochun ngün? Aweweei mwo.
12, 13. (a) Met än emön säräfö käkkäeö Paipel epwe älisi an epwe siwili, me ifa ussun? (b) Aweweei mwo ekkoch kapasen tipatchem mi nom lon än Kot we Kapas.
14. Met popun esap mecheres ach sipwe achocho ngeni ekkewe mettochun ngün?
15. Met sokkun osukosuk a tori Timoti?
16. A ifa ussun emön säräfö a ataweei än seman we letipengaü ren?
17. Ifa ussun ekkoch repwe eäni kapasen emmwen mi mwääl ngeni chokkewe mi mochen angang ngeni Kot full-time? (Mattu 16:22)
18, 19. (a) Ifa ussun kopwe afota ekkewe mettochun ngün kopwe achocho ngeni? (b) En emön säräfö, aweweei ekkewe mettoch ka pennukuolo fän iten ewe Mwu.
20, 21. (a) Aweweei ussun ekkoch feiöch epwe popu seni om kopwe chechcheei ekkewe mettochun ngün. (b) Met kopwe tipeppos le föfföri?
[Lios lon pekin taropwe 23]
Timoti a achocho ngeni mettoch mi mürinnö
[Lios lon pekin taropwe 25]
Ikkefa ekkewe minen älillis a tori Timoti?
[Lios lon pekin taropwe 24]
Ka kan achocho ngeni ekkewe mettochun ngün?