Kot A Pwäraalo an Tong Ngenikich

“Än Kot ümöümöch a nemenem, pun aramas ra küna pwüng me ren o i a emwenikich ngeni manau esemüch.”​—ROM 5:21.

1, 2. Ikkefa ekkewe ruu liffang sia pworaus usun, nge menni leir a kon aüchea?

EMÖN senseen University of Melbourne, Australia a makkeei pwe ekkewe allük ewe mwuun Rom a föratä ra usun eü liffang mi fokkun aüchea tori ikenäi ngeni unusen fönüfan. Iwe nge, ewe Paipel a pwal äiti ngenikich pwe Kot a awora eü liffang mi kon aüchea seni ena me mi pwäratä an tong. Iei ewe liffang, Kot a suuki ngeni aramas ewe alen ar repwe küna an chen me küna pwüng me ren, pwal ar amanau me äpilükülükün manau esemuch.

² Napanapen än Kot awora ena liffang a pwal fiti pwüngün allük. Nge, lon Rom sopwun 5, Paul ese äweweei ekkeei mettoch ren an titchikiöchüwetiw ekkewe allük. A chök poputä ren ei kapasen alükülük mi amwasangasang: “Pokiten sia küna pwüng me ren Kot ren ach lükülük, sia kinamwefengen me Kot ren ach Samol Jesus Kraist.” A chüng letipen chokkewe ra angei än Kot liffang pwe repwe pwal tongei i. Paul emön me leir. A makkeei: “Kot a iselong lon letipach an we chen” ren än we manaman mi fel.​—Rom 5:1, 5.

3. Ikkefa ekkewe kapas eis ra piitä?

³ Nge, pwata a lamot ei liffang mi pwäratä tong? Ifa usun Kot a awora ei liffang fän pwüngiöch me a efeiöchü aramas meinisin? Met a lamot aramas repwe föri pwe epwe fichitiir ena liffang? Sipwe ppi pölüwen ekkeei kapas eis me ifa usun ra menlapei än Kot tong.

Än Kot Tong a Akkufu Tipis

4, 5. (a) Ifa usun Jiowa a pwäralo an we tong mi lap? (b) Ach silei menni pworaus epwe älisikich le weweiti Rom 5:12?

⁴ Ren watteen än Jiowa tong, a tinato nöün we äläemön an epwe älisi aramas. Iei meefien Paul: “Kot a pwäri ngenikich ükükün an echenikich, pwe lupwen sia chüen nonom lon tipis, Kraist a mäla fänäsengesich.” (Rom 5:8) Nengeni alon ei pwe “sia chüen nonom lon tipis.” Mi lamot ngenikich meinisin ach sipwe weweiti ifa usun sia wiliti chon tipis.

⁵ Paul a poputä le äweweei: “Ren eman mwän tipis a tolong lon fanüfan, nge an tipis a atoto mäla. Iei popun mäla a tori aramas meinisin, pun ir meinisin ra tipis.” (Rom 5:12) Sia weweiti ena pokiten Kot a fen awora pworausen poputään manauen aramas. Jiowa, ewe Chon Föratä mi unusöch a föratä rüüemön aramas mi pwal unusöch, Atam me If. Kot a ngeniir eü chök allük me öüröürer pwe ika ra älleasolapa repwe mälo. (Ken. 2:17) Iwe nge, ra filatä ar repwe atai än Kot allük mi pwüng, iwe ra tunalo Jiowa usun ar Chon Awora Allük me Sou Nemenem.​—Tut. 32:4, 5.

6. (a) Pwata mwirimwirin Atam kewe ra mälo mwen me mwirin än Kot awora ewe Allükün Moses? (b) Ifa usun sia tongeni äweweei tipis ngeni och semwen?

⁶ A kerän chök wor nöün Atam mwirin an we tipis, ina popun nöün kewe ra älemwiri tipis me meefi riäfföün. Pwüngün pwe iir rese usun Atam le filatä ar repwe atai än Kot we allük, ina popun Kot ese apwüngüür lon ewe aükükün a apwüngü Atam woon. Pwal och, Kot esaamwo awora ngeniir ewe Allükün Moses. (Ken. 2:17) Nge, mwirimwirin Atam kewe ra chüen älemwiri tipis. Ina minne, mälo me tipis ra nemeni aramas pwal mwo nge atun Kot a ngeni chon Israel ewe Allük mi affataöchü pwe iir chon tipis. (Älleani Rom 5:13, 14.) Sia tongeni äweweei pwününgawen ewe tipis ngeni semwenin suke emön a älemwiri seni seman me inan. Eli ekkoch semirit lon ena famili ra älemwiri me riäfföü ren ena semwen, nge eli esap iir meinisin. Nge esap ina usun tipis pun kich meinisin sia älemwiri tipis seni Atam, me meinisin kich sia riäfföü me mälo ren. Epwe tongeni pwäk ei osukosuk?

Met Kot a Awora me ren Jises Kraist

7, 8. Ifa usun mwiriloon föfförün ekkewe rüüemön mi unusöch a sokkofesen?

⁷ Fän tong, Jiowa a föri eü kokkot pwe epwe pwäkini ewe tipis aramas ra älemwiri. Paul a äweweei pwe epwe tufich ena ren pwal emön mwän mi unusöch, ewe öruuemönün Atam. (1 Kor. 15:45) Nge mwiriloon föfförün ekkeei rüüemön mwän mi unusöch a fokkun sokkofesen. Ifa usun?​—Älleani Rom 5:15, 16, TF.

⁸ Paul a makkeei “pun än Kot lifang a sokola seni än Atam tipis.” Atam a föri ena tipis me a küna kapwüngün mälo, nge esap chök i epwe mälo. Sia älleani pwe “chomong aramas ra mäla pokiten tipisin ewe eman aramas.” Fän pwüngün än Jiowa apwüng, meinisin mwirimwirin Atam kewe repwe mälo pokiten iir meinisin ra tipis kapachelong kich. Nge, sia pwapwa pun ren ewe mwän mi unusöch, Jises, a tongeni siwili met a fis. Met mwiriloon? Pölüwan a nom lon alon Paul lupwen a erä pwe Kot “a eita ngeni [sokkopaten aramas] chon pwüng fän iten manau.”​—Rom 5:18, NW.

9. Met weween än Kot eita ngeni aramas chon pwüng usun a mak lon Rom 5:16, 18?

⁹ Met weween ekkewe kapasen Krik mi weneiti ekkeei kapas “efisata pung” me “eita ngeniir chon pwüng”? Emön chon afföüni Paipel a erä: “A usun eü kapas äwewe usun kokkotun kapwüng. A fos usun siwilin nonnomun emön mi weneiti an riri ngeni Kot, nge esap och siwil lon letipan . . . A äweweei pwe Kot a usun emön sou kapwüng a fen föri apwüng fän iten ewe emön, aramas ra tipi ngeni pwe i ese pwüng. Nge Kot a apwüngalo pwe i esap chon tipis.”

10. Met Jises a föri pwe aramas repwe iteni chon pwüng?

¹⁰ Ifa usun ewe “Souapwüngün unusen fanüfan” mi pwüng, Jiowa, a tongeni apwüngalo pwe esap chon tipis emön ese pwüng? (Ken. 18:25) Akkomw, ren än Kot tong, a tinato nöün we äläemön ngeni fönüfan. Jises a unusen apwönüetä letipen Kot fän sossot, watteen esiit me kirikiringaw. A amwöchü an tuppwöl tori an ninilo woon ewe irään ninni. (Ipru 2:10) Lupwen a fangolo inisin we mi unusöch, Jises a awora ewe möön kepich fän iten ngaseloon are mööni mwirimwirin Atam seni tipis me mälo.​—Mt. 20:28; Rom 5:6-8.

11. Ewe möön kepich a üküköch me löllö ngeni met?

¹¹ Paul a pwal äweweei pwe än Jises fangolo manauan fän iten aramas a wewe ngeni an awora “eü möön kepich mi üküköch.” (1 Tim. 2:6, NW) A üküköch me löllö ngeni met? Atam a emmweni mwirimwirin kewe meinisin ngeni tipis me mälo. Nge, Jises, i ewe mwän mi unusöch, epwe tongeni itä semelapen chommong mwirimwirin mi unusöch.a Ina minne sia fen eäni ewe ekiek pwe manauen Jises kapachelong manauen chommong mwirimwirin kewe itä repwe unusöch, repwe efisi eü asor mi üküköch ngeni ewe manau mi unusöch Atam a pöütaalo fän itan me mwirimwirin kewe. Iwe nge, ewe Paipel ese apasa pwe ekkewe itä repwe mwirimwirin Jises, pwal iir kinikinin ewe möön kepich. Rom 5:15-19 a fokkun affata pwe mäloon “eman mwän” a awora ewe minen ngaselo. Ewer, manauen Jises mi unusöch a löllö ngeni manauen Atam. Menlapen ei mettoch, Jises chök. A suuk ngeni meinisin ar repwe angei ewe liffang ese kamö me manau pokiten än Jises we “eu föförün pwüng,” an eäni ewe manau mi älleasochis me tuppwöl pwal mwo nge tori mälo. (2 Kor. 5:14, 15; 1 Pit. 3:18) Ifa usun a fis ena?

Ren ewe Möön Kepich ra Iteni Chon Pwüng

12, 13. Pwata än Kot ümöümöch me tong a lamot ngeni chokkewe mi iteni chon pwüng?

¹² Jiowa Kot a etiwa än Nöün we asorun möön kepich. (Ipru 9:24; 10:10, 12) Nge, nöün Jises kewe chon käeö woon fönüfan, kapachelong nöün kewe aposel mi tuppwöl ra chüen tipis. Inaamwo ika ra achocho ar resap mwäällilo nge rese sopwöch iteitan. Pwata? Pun ra fen älemwiri tipis. (Rom 7:18-20) Nge Kot a tongeni pwäkini ei mettoch. A etiwa ewe “möön kepich mi üküköch” me a tipemecheres le awora fän iten nöün kewe chon angang.

¹³ Kot ese awora ngeni ekkewe aposel me ekkewe ekkoch ewe möön kepich pokiten ina liwinin ar föfför mi öch. Nge Kot a awora pokiten an ümöümöch me watteen an tong. A filatä an epwe apwüngalo pwe ekkewe aposel me ekkewe ekkoch resap küna kapwüng, a nennengeniir pwe iir ra ngas seni älemwirier tipis. Paul a affata: “Pun ren än Kot we ümöümöch oua küna manau ren ämi lükülük. Nge ei manau oua eäni esap afisiemi, pwe än Kot lifang ngenikemi.”​—Ef. 2:8.

14, 15. Met feiöchün chokkewe Kot a eita ngeniir chon pwüng, nge met a lamot repwe chüen föri?

¹⁴ A ifa me amwararen ewe liffang seni Kot ren an omusaalo ewe tipis emön a älemwiri me meinisin tipis a fen föri! Ese tongeni lea reom ükükün ekkewe tipis emön a föri mwen an wiliti emön Chon Kraist, nge pokiten ewe möön kepich, Kot a tongeni omuserelo. Paul a makkeei: “Ewe liffangen chen, mwirin chommong tipis, a efisata pung.” (Rom 5:16, TF) Ekkewe aposel pwal ekkewe ekkoch ra angei ei liffang, weween ar repwe iteni chon pwüng, mi lamot repwe sopwelo le fel ngeni ewe Kot ren lükü. Met feiöchün? “Chokewe meinisin mi etiwa än Kot ümöümöch mi somwola me an we lifangen pwüng repwe nemenem lon manauer ren Kraist.” Pwüngün, ei liffangen pwüng a efisi manau nge esap mälo.​—Rom 5:17; älleani Luk 22:28-30.

¹⁵ Chokkewe mi angei ena liffang, iir mi iteni chon pwüng, ra wiliti nöün Kot. Iir chienen Jises, ra eäni äpilükülükün manausefäl lon läng usun nöün Kot me eti ewe King Jises Kraist le nemenem.​—Rom 8:15-17, 23.

Pwäloon än Kot Tong ngeni Aramas

16. Menni liffang chokkewe mi äpilükülükün manau woon fönüfan ra tongeni angei?

¹⁶ Esap meinisin Chon Kraist mi tuppwöl mi anganga ar lükü ra ekiekin eti Kraist le nemenem lon läng. Chommong ra eäni ewe äpilükülük usun nöün Kot chon angang mwen än Jises feitiw fönüfan. Ra äpilükülükün küna manau feilfeilo lon paratis woon fönüfan. Iwe, iir kewe repwe manau woon fönüfan ra tongeni angei ewe liffang seni Kot me küna pwüng me ren, pwal mwo nge ikenäi? Fokkun ewer, pun ina met Paul a pwal makkeei ngeni chon Rom!

17, 18. (a) Ifa mwiriloon än Eperiam lükü? (b) Ifa usun Jiowa a tongeni nengeni Eperiam pwe i emön chon pwüng?

¹⁷ Paul a fos usun ewe chon lükü Kot mi mürinnö, Eperiam, mi manau mwen än Jiowa awora ngeni mwuun Israel ewe Allükün Moses, pwal mwen än Jises suuki alen än aramas feitä läng. (Ipru 10:19, 20) Sia älleani: ‘Lupwen Kot a pwon ngeni Eperiam me mwirimwirin kana pwe repwe fanüeni fanüfan, a föri ei sap pokiten än Eperiam aleasochisi ekewe Allük, nge pokiten an küna pwüng me ren Kot ren an lükülük.’ (Rom 4:13; Jem. 2:23, 24) Iwe, Kot a nengeni ewe mi tuppwöl Eperiam, pwe i emön mi pwüng.​—Älleani Rom 4:20-22.

¹⁸ Esap weween pwe esor tipisin Eperiam lupwen a angang ngeni Jiowa. Esap ina weween än Kot nennengeni pwe i emön mi pwüng. (Rom 3:10, 23) Iwe nge, ren watteen tipatchemen Jiowa, a nengeni alolloolun lüküen Eperiam me föfförün mi pwäratä an lükü. Äkkäeüin, Eperiam a anganga an lükü usun ewe ‘mwirimwir’ mi pwonetiw pwe epwe feito seni i. Ena Mwirimwir, ina i ewe Messaia, are Kraist. (Ken. 15:6; 22:15-18) Iwe, me ren ewe möön kepich “ren Kraist,” ewe Sou Kapwüng mi fel a tongeni omusaalo ekkewe tipis a fis loom. Ina minne, Eperiam me pwal ekkewe chon lükü Kot mi manau mwen än Kraist feitiw fönüfan ra äpilükülükün manausefäl.​—Älleani Rom 3:24, 25; Kölf. 32:1, 2.

Pwapwaiti om Küna Pwüng Iei

19. Itä pwata än Eperiam küna pwüng me ren Kot epwe achüngü chommong ikenäi?

¹⁹ Än Eperiam küna pwüng me ren ewe Koten tong itä epwe achüngü Chon Kraist mi enlet ikenäi. Än Jiowa eita ngeni Eperiam emön mi pwüng ese wewefengen me an eita ngeni chon pwüng iir kewe a filiretä pwe repwe eti Kraist le nemenem lon läng. Chochoon ena kümi mi chök aükük, ra iteni “chon pin” me ra ketiw pwe “ir nöün Kot.” (Rom 1:7; 8:14, 17, 33) Nge Eperiam, a kkolo pun a wiliti “chiechien Kot” me mwen kaworen ewe möön kepich. (Jem. 2:23; Ais. 41:8) Nge, ifa usun ekkewe Chon Kraist mi enlet, iir kewe ra äpilükülükün manau lon ewe Paratis woon fönüfan?

20. Met Kot a kütta seni chokkewe a nengeniir pwe iir chon pwüng usun chök an nennengeni Eperiam?

²⁰ Ekkeei aramas rese angei ewe “lifangen pwüng” me äpilükülükün manau lon läng “ren Kraist, ewe mi angaseerela.” (Rom 3:24; 5:15, 17) Nge, inaamwo ra chüen anganga ar lükü Kot me ewe möön kepich a awora, me ra pwäratä ar lükü ren ar föfföröch. Eü me lein ekkena föfför, ina ewe angangen “afalafal usun Mwün Kot o aiti ngeniir usun ach Samol Jesus Kraist.” (Fof. 28:31) Ina minne, Jiowa a tongeni nengeniir pwe iir chon pwüng usun chök an nengeni Eperiam. Ra angei ar liffang weween ar chiechi me Kot, nge mi sokko seni ewe “lifang ese kamö” ekkewe mi kepit ra angei. Nge, ra fokkun kilisou ren ena liffang.

21. Ikkefa ekkewe feiöch mi kawor pokiten än Jiowa tong me pwüng?

²¹ Ika ka eäni äpilükülükün manau esemuch woon fönüfan, kopwe mirititi pwe ei feiöch mi kawor ese pop seni tipen emön nöüwisin mwu mi weiweitä me wiliwilikkis. Nge, a pwäratä eü kokkot mi tipatchem seni ewe Sou Nemenem, Jiowa. Ekis me ekis a akkapwönüetäöchü ekkewe sokkopaten mettoch pwe epwe apwönüetä an we kokkot. Meinisin minne a föri ra tipeeü ngeni ewe napanap pwüng mi enlet. Lap seni ena, ra pwäratä watteen an we tong. Iwe, Paul a tongeni apasa: “Kot a pwäri ngenikich ükükün an echenikich, pwe lupwen sia chüen nonom lon tipis, Kraist a mäla fänäsengesich.”​—Rom 5:8.

[Pwóróus fan]

En mi Chechchemeni?

• Met mwirimwirin Atam kewe ra älemwiri, iwe ifa mwiriloon?

• Ifa usun a kawor ewe möön kepich mi üküköch, me pwata a üküköch?

• Ewe liffang än emön iteni chon pwüng, a atoto met sokkun feiöch ngonuk?

[Sasing lon pekin taropwe 17]

Atam emön mwän mi unusöch a tipis. Nge Jises, emön mi unusöch a awora ewe “möön kepich mi üküköch”

[Sasing lon pekin taropwe 18]

A ifa me öchün ena kapas allim pwe Jiowa a tongeni eita ngenikich chon pwüng me ren Jises!