Ifa Usun Kopwe Tongeni Feiéch Seni án Kot Tipemecheres le Omusaaló Tipis?
“Ngang ewe Samol mi Lapalap, ngang eman Kot mi eäni ümöümöch me kirikiröch, üa songomang . . . o amusala föföringau me pupungau me tipis.”—EKS. 34:6, 7.
KÚTTA PÉLÚWER
Met Jiowa a féri lupwen Tafit me Manasa ra tipis? Pwata?
Pwata Jiowa ese omusaaló tipisin ewe mwúún Israel?
Met sipwe féri ika sia mochen pwe Jiowa epwe omusaaló tipisich?
1, 2. (a) Ifa napanapen Kot ngeni ekkewe chón Israel? (b) Met sipwe káé lón ei lesen?
LÓN fansoun Nehemia we, eú kúmiin chón Lefi a pwári lón ar iótek mwen mesen aramas pwe fán chómmóng chón Israel “resap fokun mochen aleasochis” ngeni án Jiowa kewe allúk. Nge pwal fán chómmóng, Jiowa a fen okkomusaló ar tipis, iwe, a ánnetatá pwe i ‘eman Kot mi amusala tipis, a kirikiröch o ümöümöch, a pwal songomang o wöün tong ellet.’ Lón ena atun, Jiowa a chúen pwári an kirekiréch ngeniir.—Ne. 9:16, 17.
2 Emén me emén leich epwe pwisin eisini, ‘Ifa usun upwe tongeni feiéch seni án Kot omusaaló tipis?’ Ren ach sipwe kúna pélúwan, sipwe káé ifa usun Kot a omusaaló tipisin King Tafit me King Manasa me ifa usun ra feiéch seni án Kot omusaaló tipisiir.
ÁN TAFIT KEWE TIPIS MI CHOU
3-5. Ikkefa ekkewe tipis mi chou Tafit a féri?
3 Inaamwo ika Tafit i emén mwán mi mochen álleasochisi Kot, nge a féri tipis mi chou. Ruu me lein ekkena tipis ra weneiti eú pean pwúpwúlú iter Uria me Patsipa. Pwúnúngawen ekkena tipis ra fókkun eriáfféwú Tafit, Uria, me Patsipa. Nge napanapen án Jiowa apwúngú Tafit a áiti ngenikich ifa usun Jiowa a omusaaló tipis. Sipwe nengeni met a fis.
4 Tafit a tiinaaló ewe mwichen soufiun Israel pwe repwe maunei Rapa, iolapen ewe fénú Amon. A nóm 50 mwail étiwen Jerusalem, pekilóón ewe chanpupu Jortan. Tafit a chék nómwotiw Jerusalem, nge lón eú rán, lupwen a nóm wóón ungen imwan we, a kúna Patsipa an a tútú. Pwúlúwen Patsipa we ese nóm, a fiti ena mwichen soufiu. Tafit a kon mocheniaiti neminna, iwe, a tiinaaló emén chón kúné pwe epwe emwenaato, me ra féri tipisin lisowu mwáál.—2 Sam. 11:1-4.
5 Lupwen Tafit a silei pwe Patsipa a pwopwo me wóón, iwe a ereni néún we meilapen soufiu an epwe eniwilaato Uria ngeni Jerusalem. Iwe Tafit a ekkereni Uria an epwe liwiniti imwan. A mochen Uria epwe koon ren pwúlúwan we pwe epwe ekieki pwe i ewe a pwopwo me wóón. Nge Uria ese mwo nge ló lón imwan we. Iwe, ewe king a mak taropwe ngeni ewe meilapen soufiu le monomon me ereni an epwe anómu Uria ikewe a kon péchékkúl ewe maun ie me ereni chienan kewe repwe sú seni pwe chón koputer repwe nieló. Iwe, usun met Tafit a akkóta, Uria a máló. (2 Sam. 11:12-17) Iwe, Tafit ese chék tipisin lisowu mwáál, nge a fen lapóló an tipis ren an nieló emén mwán mi múrinné.
TAFIT A SIWILI AN EKIEK
6. Met Jiowa a féri mwirin án Tafit tipis? Met a áiti ngenikich usun Jiowa?
6 Jiowa a kúna mettóch meinisin, kapachelong met Tafit a féri. (SalF. 15:3) Inaamwo ika King Tafit a pwúlúweni Patsipa mwirin málóón Uria, nge Jiowa “a oput ewe föför Tafit a föri.” (2 Sam. 11:27) Iwe, met Kot a féri? A tiinaaló néún we soufós Natan ngeni Tafit. Pokiten Jiowa i emén mi kan omusaaló tipisin aramas, iwe, a kútta och popun an epwe tongeni pwáraatá an úméúméch ngeni Tafit, pún a mochen silei ika Tafit a enletin aier. Mi chúng letipom ren féfférún Jiowa ei? I ese eriáni Tafit an epwe pwáraawu tipisin, nge a chék tiinaaló Natan an epwe apwóróusa eú pwóróus epwe affata ngeni úkúkún choun an tipis. (Álleani 2 Samuel 12:1-4.) A ifa me échún napanapen án Jiowa ataweei ei mettóch!
7. Met meefien Tafit usun minne Natan a apwóróusa ngeni?
7 King Tafit a meefi pwe ese fókkun pwúng féfférún ewe mwán mi pisekisek lón ewe pwóróus Natan a apwóróusa ngeni. A song ren, me a ereni Natan: “Mwo manauen ewe Samol mi Lapalap, ewe mwän mi föri ei sokun föför epwe mäla.” Tafit a pwal apasa pwe ewe mwán mi pisekisek epwe liwini ngeni ewe mwán mi wéúngaw minne a soláái seni. Nge Natan a ereni Tafit: “En ewe mwän.” Tafit a rúké ren alon na. Natan a ereni pwe pokiten an tipis, máló ren “ketilas” esap úkútiw me lón an we famili me repwe kúna watteen riáfféú. I epwe pwal itengaw mwen mesen aramas pokiten an kewe tipis. Ren minne Natan a apasa ngeni, Tafit a mirititi úkúkún choun tipisin. A fókkun niamam me erá: “Üa tipis ngeni ewe Samol mi Lapalap.”—2 Sam. 12:5-14.
TAFIT A IÓTEK ME KOT A OMUSAALÓ TIPISIN
8, 9. Ifa usun Kölfel 51 a pwári meefien Tafit usun an tipis? Met sia tongeni káé seni Kölfel 51 usun Jiowa?
8 Mwirin minne a fis, King Tafit a makkeei Kölfel 51. Masouen ena kél a pwári watteen an niamam, me a sié ngeni Jiowa an epwe álisi. Ese chék pwári pwe a tipis, nge a enletin aier. Me ren Tafit, an riri ngeni Jiowa, ina ewe a lamot seni meinisin. A apasa, “Üa tipis ngonuk, fokun ngonuk echök.” A tingormaú ngeni Jiowa an epwe ngeni ‘eu leluk mi limöch’ me napanap mi fé me pós. A pwal apasa: “Kopwe aliwinisefäli ngeniei ewe pwapwa mi nom rei, lupwen ka amanauaei, kopwe atufichiei pwe üpwe aleasochis ngonuk.” (Kölf. 51:1-4, 7-12) Lupwen ka fós ngeni Jiowa usun óm kewe mwáál, ka pwal usun Tafit le pwár ngeni enletin masouen letipom?
9 Jiowa ese túmúnú Tafit seni pwúnúngawen an kewe tipis. Epwe chúen meefi riáfféún tori an epwe muchúló manawan. Nge, pokiten a nóm ren Tafit “eu leluk mi tipetekison o liamam,” are a wesewesen aier, iwe, Jiowa a omusaaló tipisin. (Álleani Kölfel 32:5; Kölf. 51:17) Ewe Kot mi Unusen Manaman a weweiti enletin ekiekin emén me ewe popun an a féri ewe tipis. Iwe, Kot ese anómu Tafit me Patsipa lepéún ekkewe soukapwúng pwe repwe kúna kapwúngún máló pokiten ar tipisin lisowu mwáál me ren ewe Allúkún Moses. (Lif. 20:10) Nge a pwisin angolong me apwúngúúr fán úméúméch. A pwal mwo nge ewisa ngeni néúr we Salomon ewe wis Kingen Israel.—1 Kron. 22:9, 10.
10. (a) Ifa ewe pwal eú popun eli Jiowa a omusaaló tipisin Tafit? (b) Ika emén a mochen Jiowa epwe omusaaló tipisin, met epwe féri?
10 Pokiten án Tafit úméúméch ngeni Saul, iwe, eli pwal ina eú popun Jiowa a omusaaló tipisin. (1 Sam. 24:4-7) Jesus a áweweei pwe napanapen féfférún Jiowa ngenikich epwe lóngólóng wóón napanapen féfférúch ngeni ekkewe ekkóch. A apasa, “Ousap apwüngü aramas, pwe Kot esap apwüngükemi. Pun Kot epwe apwüngükemi won ewe chök lapalap oua apwüngü aramas won. Epwe eäni ngenikemi ewe chök aükük oua eäni ngeni aramas.” (Mat. 7:1, 2) A ifa me ngaselóch ren ach silei pwe Jiowa epwe omusaaló tipisich, pwal mwo nge ekkewe tipis mi chou, usun tipisin nimanaw are lisowu mwáál! Nge Jiowa epwe chék omusaaló ach tipis ika sia tipemecheres le omusaaló tipisin ekkewe ekkóch, pwári ngeni ach kewe tipis, me siwili ach ekiek usun ewe féffér mi ngaw. Lupwen chón tipis ra wesewesen aier, Jiowa epwe awora ewe “fansoun ngaselo,” are álisiir pwe repwe eáni eú mwelien letip mi limeliméch.—Álleani Föför 3:19, TF.
MANASA A FÉRI TIPIS MI CHOU NGE A AIER
11. Menni féffér mi ngaw Manasa a féri?
11 A wor pwal eú pwóróus lón Paipel mi affata pwe Jiowa a tipemecheres le omusaaló pwal mwo nge tipis mi fókkun watte. Órun 360 ier mwirin án Tafit poputá le wisen king, Manasa a wiliti kingen Juta. Lón an nemenem úkúkún 55 ier, a féri chómmóng tipis mi ánioput, iwe, a kúna kapwúng me ren Jiowa. I a ssenatá rongen asor ngeni Paal, a fel ngeni ewe akkar, ewe maram, me ekkewe fúú, a kenaló néún kewe át pwe an asor ngeni kot chofona, me a apéchékkúla angangen roong. “Manasa a föri chomong sokun föför mi ngau me fän mesen ewe Samol mi Lapalap.”—2 Kron. 33:1-6.
12. Ifa usun Manasa a liwiniti Jiowa?
12 Ló, ló, ló, Manasa a eoló me fétek lón Papilon. Me ikena ie, neman a chechchemeni alon Moses ei ngeni chón Israel, “Lupwen oua nom lon riaföü, nge ekei mettoch meinisin repwe torikemi lon kan rän mwach, mürin oupwe liwiniti ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot o aleasochis ngeni.” (Tut. 4:30) Manasa a liwiniti Jiowa. Ifa usun? A “fokun atekisonätiu” mwen mesen Kot me achocho le “iotek ngeni” i. (Nengeni ewe lios lón pekin taropwe 23.) (2 Kron. 33:12, 13) Inaamwo ika ese mak met a apasa lón an na iótek, nge eli a usun án King Tafit we iótek lón Kölfel 51. Ese lifilifil met, nge a ffat pwe Manasa a unusen siwili an ekiek.
13. Pwata Jiowa a omusaaló tipisin Manasa?
13 Met Jiowa a féri lupwen Manasa a iótek ngeni? Jiowa a “aüselinga an tüngor.” Manasa a usun chék Tafit, a weweiti úkúkún choun an tipis me a enletin aier. Ina ewe popun Jiowa a omusaaló tipisin me mut ngeni an epwe liwiniti Jerusalem me nemenisefáli mwúún. Iwe, “Manasa a silei pwe ewe Samol mi Lapalap i Kot.” (2 Kron. 33:13) A ifa me aururun ei pwóróus a pwal pwáraatá án Jiowa úméúméch me an omusaaló tipisin chókkewe mi enletin aier!
JIOWA A OMUSAALÓ TIPIS MEINISIN?
14. Met lóngólóngun án Jiowa epwe omusaaló tipisin emén?
14 Ren lap ngeni néún Kot kewe chón angang, eli esap wor eú atun ar repwe tingormaú ren omusomusen ar tipis mi kon chou usun tipisin Tafit me Manasa. Nge sia tongeni káé seni pwóróuseer pwe Jiowa a tipemecheres le omusaaló pwal mwo nge tipis mi chou ika emén a wesewesen aier.
15. Pwata sia silei pwe Jiowa ese omusaaló tipisin aramas meinisin?
15 A ffat pwe Jiowa ese omusaaló meinisin aramas lupwen ra tipis. A fókkun sókkóló napanapen Tafit me Manasa seni ekkewe chón Israel me Juta mi álleasolap. Lupwen Tafit a tipis, Kot a tiinaaló Natan an epwe suuk ngeni eú alen an epwe tongeni aier. Tafit a etiwa ena álillis me a aier. Lupwen Manasa a pwal nóm fán weires, a mirititi lamoten an epwe aier. Iwe nge, fán chómmóng ekkewe chón Israel me Juta rese aier seni tipisiir, inaamwo ika Kot a kan tittinaaló rer ekkewe soufós pwe repwe pwár ngeniir ekiekin usun ar féfféringaw. Ina minne, Jiowa ese omusaaló tipisiir. (Álleani Nehemia 9:30.) Pwal mwo nge mwirin án chón Israel ló seni Papilon me liwiniti Juta, Jiowa a chúen tiinaaló rer chón kúné mi tuppwél, áwewe chék ren ewe souasor Esra me ewe soufós Malakai. Lupwen ekkewe aramas ra féri letipen Jiowa, ra fókkun pwapwa.—Ne. 12:43-47.
16. (a) Pokiten ewe mwúún Israel ese aier seni ar tipis, met a fis ngeni? (b) Met a suuk ngeni mwirimwirin ewe mwúún Israel lóóm?
16 Lupwen Jesus a nóm fénúfan, alon we usun Jerusalem a pwár ngenikich meefien Jiowa usun. A erá: “Jerusalem, Jerusalem! Ka niela ekewe soufos o mone fau ngeni ekewe chon künö Kot a tinato reöm! A fän fite ai mochen achufengeni noumw kewe aramas usun eman inelapen chuko a amwichafengeni nöün kana fän pöükässin, nge ämi ousap mochen.” Iwe, a apasa: “Nengeni ämi we imwenfel epwe pöla,” weween Jiowa epwe likitiireló. (Mat. 23:37, 38) Ewe “Israelin Kot,” ekkewe mi kepit ren án Kot manaman mi fel, a siwili ewe mwúún Israel lóóm mi tipis me álleasolap. (Kal. 6:16, TF; Mat. 21:43) Mi tufich pwe mwirimwirin ewe mwúún Israel lóóm repwe kúna omusomusen ar tipis? Ewer, Jiowa a tipemecheres le omusaaló tipisiir me úméúméch ngeniir ika ra lúkú i me án Jesus Kraist we asorun méén kepich, ewe mi siwili án chón Israel kewe asorun man. (1 Joh. 4:9, 10) Lupwen chókkewe mi fen máló nge resaamwo aier seni ar tipis repwe manawsefál lón Paratis, repwe feiéch seni án Jiowa úméúméch me omusaaló tipis.—Joh. 5:28, 29; Föf. 24:15.
IFA USUN SIA FEIÉCH SENI ÁN JIOWA OMUSAALÓ TIPIS?
17, 18. Ifa usun Jiowa epwe tongeni omusaaló ach tipis?
17 Met sipwe féri pokiten Jiowa a tipemecheres le omusaaló tipisich? Sipwe usun Tafit me Manasa. Sipwe pwáraatá pwe kich chón tipis, aier seni ach kewe mwáál, tingormaú ngeni Jiowa an epwe omusaaló ach kewe tipis, me tingorei an epwe ngenikich eú letip mi liméch. (Kölf. 51:10) Ika sia fen féri tipis mi chou, sipwe pwal kútta álillis seni ekkewe elter. (Jas. 5:14, 15) Ese lifilifil ifa úkúkún choun ach tipis, nge sia tongeni kúna ouruur ren ach chechchemeni alon Jiowa ei ngeni Moses mi áweweei pwisin napanapan: “Ngang eman Kot mi eäni ümöümöch me kirikiröch, üa songomang, üa pwal wöün tong me allükülük. Üa eäni tong ngeni ngeröü o amusala föföringau me pupungau me tipis.” Napanapen Jiowa ese siwil.—Eks. 34:6, 7.
18 Jiowa a pwonei ngeni ekkewe chón Israel mi aier pwe epwe unusen omusaaló ar kewe tipis. A apasa pwe ar kewe tipis ra usun paren “cha” nge epwe elimeliméchúúr usun pwechepwechen “sno.” (Álleani Aisea 1:18.) Iwe, ifa usun sia tongeni feiéch seni án Jiowa omusaaló tipisin aramas? A tongeni unusen musoló ach kewe tipis ika sia aier me pwáraatá ach kilisou ngeni Jiowa.
19. Met sipwe káé lón ewe lesen mwirin ei?
19 Ifa usun sipwe tipemecheres le omusaaló tipisin aramas usun chék Jiowa? Lupwen aramas ra féri tipis mi chou nge mwirin ra enletin aier, ifa usun sipwe eáni án Jiowa napanap me omusaaló tipisiir? Ewe lesen mwirin ei epwe álisikich le etittina meefiach pwe sipwe tongeni áppirúfichi Semach we Jiowa, ewe mi “kirikiröch o amusala tipis.”—Kölf. 86:5.
[Sasing lon pekin taropwe 26]
Pokiten Jiowa a omusaaló tipisin Manasa, iwe, a tolongsefál lón wisan we wisen king lón Jerusalem