Kot A Tongei Aramas mi Limeliméch

1, 2. (a) Pwata emén inelap a mochen pwe néún we át epwe torotoréch me limeliméch? (b) Pwata Jiowa a mochen pwe ekkewe chón fel ngeni repwe limeliméch?

EMÉN inelap a ammólnatá néún we kúkkún át mwen an epwe ló ekis. A mochen pwe néún na epwe tútú, me epwe torotoréch me limeliméch foutan. A silei pwe limeliméch a wesewesen lamot ngeni péchékkúlen inisin. A pwal mirititi pwe fouten me limelimen néún na a tongeni eitéchú are eitengawa seman kewe me inan.

² Jiowa, Semach we lón láng a mochen pwe néún kewe chón angang repwe limeliméch. An we Kapas a apasa: “Ka pwärätä om limelimöch ngeni ir mi limelimöch.” (Kölfel 18:26) Jiowa a tongekich, a silei pwe ach liméch a fókkun múrinné fán itach. A pwal mochen pwe néún kewe Chón Pwáraatá repwe eitéchú i. Ren enletin, limeliméchúch me féfféréchúch epwe eitéchú Jiowa me itan we mi pin, nge esap fen eitengawa.​—Isikiel 36:22; 1 Petrus 2:12.

3. Met a amwékútúkich le mochen liméch?

³ Ach silei pwe Kot a tongei aramas mi limeliméch a amwékútúkich ach sipwe limeliméch. Sia mochen pwe napanapen manawach epwe elingaaló i pokiten sia tongei. Sia pwal mochen nóm lón an tong. Iwe, sipwele etittina ika pwata a lamot ach sipwe liméch, met a kapachelong lón ach sipwe liméch me ifa usun sipwe tongeni akkamwéchú ach liméch. Ach féri ena a tongeni álisikich le kúna ika mi wor ekkóch mettóch mi lamot ach sipwe amúrinnéló.

PWATA A LAMOT ACH SIPWE LIMÉCH?

4, 5. (a) Ifa ewe ákkáeúin popun a lamot ach sipwe liméch? (b) Ifa usun a pwáló liméchún Jiowa lón férian kewe?

⁴ Mi lamot ach sipwe liméch pokiten sia fel ngeni ewe Kot mi liméch lón mettóch meinisin. (Lifitikos 11:44, 45) Jiowa a asukulakich ren an leenien áppirú. Iwe, an we Kapas a pese ngenikich: “Oupwe fokun apirü i.”​—Efisos 5:1.

⁵ A pwáló liméchún Jiowa lón férian kewe usun chék pwálóón chómmóngun napanapan me féfférún kewe. (Rom 1:20) Fénúfan a fférútá pwe epwe eú leeni mi liméch fán iten aramas. Jiowa a akkóta pwe epwe wor án fénúfan kókkótun limelim pwe epwe limeti ach ásepwál me konik. A wor án ei fénúfan tufich mi amwarar le pwisin limeti. A ffat pwe limeliméch a aúchea me ren Kot ewe “a föri fanüfan.” (Jeremaia 10:12) Mi lamot an epwe pwal aúchea me rech.

6, 7. Ifa usun ewe Allúkún Moses a menlapei pwe Jiowa a mochen pwe ekkewe chón fel ngeni repwe limeliméch?

⁶ Pwal iei eú popun mi lamot ach sipwe liméch, pokiten Jiowa ach we Sou Nemenem mi Tekia Seni Meinisin, a mochen pwe ekkewe chón fel ngeni repwe limeliméch. Limeliméch me angangen fel ra ririfengen lón ewe Allúk Jiowa a ngeni chón Israel. Ewe Allúk a tichiki pwe lón ewe Ránin Omusomusen Tipis ewe souasor mi lap epwe tútú fán ruu nge esap chék fán eú. (Lifitikos 16:4, 23, 24) A lamot án ekkewe souasor mi wisen angang repwe télú péúr me pecher mwen ar repwe eáni asor ngeni Jiowa. (Ekistos 30:17-21; 2 Kronika 4:6) Ewe Allúk a átettelaatiw 70 mettóch a efisi limengaw lón pekin aion me limengaw lón pekin angangen fel. Atun emén chón Israel a limengaw, ese tongeni fiti meinisin kinikinin ewe angangen fel ngeni Kot. Nge ika a fiti fel nge a limengaw, iwe eli epwe kúna kapwúngún máló. (Lifitikos 15:31) Ika emén ese mochen féri ewe angangen eliméchú, kapachelong an epwe tútú me sopwuni úfan kewe, iwe epwe “käriwu seni ewe mwichen aramas,” weween epwe ninniiló.​—Numperis 19:17-20.

⁷ Inaamwo ika sise nóm fán ewe Allúkún Moses nge a álisikich le weweiti án Kot ekiek wóón ekkewe mettóch. A ffat pwe ewe Allúk a menlapei pwe Kot a mochen pwe ekkewe chón fel ngeni repwe limeliméch. Nge Jiowa ese siwil. (Malakai 3:6) Ese tongeni etiwa ach fel ngeni chilóón chék ika a “limöch o esap wor limengawan.” (James 1:27, Agapé) Ina popun mi lamot ach sipwe silei met Kot a mochen ach sipwe féri usun ewe mettóch liméch.

WEWEEN ACH LIMÉCH MWEN MESEN KOT

8. Ikkefa ekkewe mettóch Jiowa a mochen ach sipwe limeliméch lón?

⁸ Me ren Paipel, ewe mettóch liméch ese chék wewe ngeni liméch lón pekin aion. Ach liméch mwen mesen Kot a weneiti unusen kinikinin manawach. Jiowa a mochen ach sipwe limeliméch lón ekkeei rúáánú mettóch mi lamot, weween lón pekin lúkú, pekin manaw, pekin ekiek me pekin aion. Sipwe ppii met a kapachelong lón eú me eú.

9, 10. Met weween ach sipwe akkamwéchú ach liméch lón pekin lúkú? Met Chón Kraist mi enlet repwe túmúnú seniir?

⁹ Liméch lón pekin lúkú. Ach liméch lón pekin lúkú a wewe ngeni ach sisap nofitifengeni fel mi enlet me fel mi chofona. Atun ekkewe chón Israel ra towu seni Papilon me liwiniti Jerusalem, a lamot ar repwe álleasochisi ei kapasen éúréúr mi feito seni Kot: “Oupwe towu seni lon Papilon, nge ousap atapa och mettoch mi limengau. Oupwe . . . alimöchükemi.” (Aisea 52:11) Ákkáeúin popun án ekkewe chón Israel liwiniti fénúer, ren ar repwe efisisefáli án Jiowa angangen fel. A lamot pwe ena angangen fel epwe liméch, esap limengaw ren án lamalamen Papilon kewe afalafal, féffér me eéreni mi ésúfélúngawa Kot.

¹⁰ Lón ach ei fansoun, a lamot ngenikich Chón Kraist mi enlet ach sisap limengaw ren fel mi chofona. (1 Korint 10:​21) Mi lamot ach sipwe túmúnúéch pokiten etipetipaen lamalam chofona mi chéúfetál. Lón chómmóng fénú, a chéú ekkewe sókkun kókkót me eéreni mi pop seni áitien lamalam chofona. Áwewe chék ren ewe lúkú pwe mi wor ngún mi manaw mwirin máló. (Än Salomon Afalafal 9:​5, 6, 10) Chón Kraist mi enlet ra ttii seniir ekkewe eéreni mi wor lúkúen lamalam chofona lón.a Sisap mut ngeni etipetipaen aramas an epwe efisi ach atai án Paipel kewe allúk usun fel mi liméch.​—Föför 5:29.

11. Met weween liméch lón pekin manaw? Pwata mi lamot ach sipwe akkamwéchú liméchúch lón pekin manaw?

¹¹ Liméch lón pekin manaw. Ach liméch lón pekin manawach a wewe ngeni ach sipwe ttii senikich sókkun tipisin lisowumwáál meinisin. (Efisos 5:5) A lamot sipwe akkamwéchú liméchún manawach. Sipwe ppii lón en sópwun mwirin ei usun lamoten ach sipwe “sú seni lisowumwáál” pwe sipwe nóm lón án Kot tong. Chókkewe mi lisowumwáál nge rese aier “resap álemwiri mwúún Kot.” (1 Korint 6:9, 10, 18, NW) Mwen mesen Kot, ekkena sókkun aramas ra nóm lein ekkewe “mi anioput” ren limengawer. Ika rese eliméchú manawer, iwe “leenier . . . ewe aruuen malo.”​—Pwärätä 21:8, TF.

12, 13. Ifa usun ekiek me féffér ra ririfengen? Ifa usun sipwe akkamwéchú ekiek mi liméch?

¹² Liméch lón pekin ekiek. Met sia ekieki epwe pwá lón féfférúch. Ika sia onómu ekiek mi ngaw lón ekiekich me letipach, iwe ekiseló chék epwe mecheres ach sipwe féri féffér mi ngaw. (Mateus 5:28; 15:18-20) Nge ika sia amasoua ekiekich ren ekiek mi liméch, epwe tongeni álisikich le akkamwéchú féffér mi liméch. (Filipi 4:8) Ifa usun sipwe akkamwéchú ekiek mi liméch? Eú mettóch sipwe ekieki pwe mi lamot ach sipwe ttii senikich sókkun minen apwapwa me kunou epwe tongeni elimengawa ekiekich.b Pwal och, sipwe tongeni amasoua ach ekiek ren ekiek mi liméch ren ach kákkáé ewe Kapasen Kot iteiten rán.​—Kölfel 19:8, 9.

¹³ Ren ach sipwe onómukich lón án Kot tong, mi lamot ach sipwe chék lilliméch lón pekin lúkú, manaw me ekiek. Iwe sipwele etittina ewe arúáánún, weween liméch lón pekin aion.

IFA USUN SIPWE LIMELIMÉCH?

14. Pwata esap pwisin nemenemach ewe mettóch limeliméch?

¹⁴ Liméch lón pekin aion a wewe ngeni limelimen inisich me leeniach kewe. Me ren chókkewe mi fel ngeni Jiowa, ewe mettóch limeliméch, esap chék pwisin nemenemer. Sia fen pwóróus usun pwe ach liméch a aúchea me ren Jiowa esap chék pokiten a échitikich nge pwal pokiten a eitéchú i. Ekieki mwo ewe kapas áwewe lepoputáán. Esap pwe ach kúna emén semirit mi chék lillimengaw are torotorongaw a efisi ach ekieki ika i néún ié? Sise mochen pwe foutach me limelimach are napanapen manawach epwe eitengawa Semach we lón láng are erikaló ewe pwóróus sia afalafala. Án Kot we Kapas a pesekich ach sipwe eáni án Paulus ei ekiek: “Äm äisap awora och popun minne emön aramas epwe chepetek ren lón och mettóch, pün äisap mochen pwe epwe wor itengawen äm angang. Nge lón mettóch meinisin, äia älletätä nónnómwun manawem an epwe fich ngeni pwe äm nöün Kot chón angang.” (2 Korint 6:3, 4, Agapé) Iwe, epwe ifa usun ach sipwe chék lilliméch?

15, 16. Met weween ach eérenaaló le liméch? Ifa usun napanapen úfach kewe?

¹⁵ Limelimach me foutach. Inaamwo ika a sókkópat eérenien me nónnómun eú me eú fénú, nge lape ngeniir a naf ar sopw me konik fán iten án emén epwe tútú iteitan me ra tongeni núkúnúk pwe iir me néúr kewe ra liméch. Ach eérenaaló le liméch a wewe ngeni ach sopwuni péúch mwen mwéngé are ammólnatá mwéngé, mwirin ach áeá imwen ngaseló me limeti are siwili án ewe ménúkol osime. Ach sopwuni péúch a tongeni túmúnúkich seni semmwen me túmúnú manawach. Ewe semmwen feilseni a tongeni fis ren án aramas rese sopwuni péúr nge ika ra sopwuni, iwe epwe eppeti an úriir ena semmwen. Lón ekkewe fénú ese wor ar paippen suwer lón ekkewe imw, ra tongeni ireeló ar kewe kiten mwéngé usun chék met ekkewe chón Israel lóóm ra féri.​—Tuteronomi 23:12, 13.

¹⁶ A pwal lamot ach sipwe sossopwuni úfach kewe pwe epwe liméch me asúfél. Úfen emén Chón Kraist epwe torotoréch, liméch me úkúkéch nge ese kon pwal lamot an epwe mémmong are minefé style. (1 Timoty 2:9, 10) Ese lifilifil ia sia nónnóm ie, nge sia mochen pwe limelimach me foutach epwe “alinga ewe afalafal usun Kot ach Chon Amanau.”​—Titus 2:10, TF.

17. Pwata a lamot pwe imwach me leeniach kewe repwe liméch me torotoréch?

¹⁷ Imwach me leeniach. Neman imwach kewe rese kon pwal ling are tokorárá, nge a lamot sipwe eliméchú me atorotoréchú úkúkún ach tufich. Pwal ina usun ren waach kewe fán iten mwich me afalafal, sipwe tongeni féri úkúkún ach tufich le ekkeliméchú lón me lúkún. Sisap ménúkaaló pwe ika imwach me leeniach ra liméch, iwe a eú minen pwáraatá usun ewe Kot sia fel ngeni. Ina pwata sia áiti ngeni aramas pwe Jiowa i ewe Kot mi liméch, me epwe nieló “ekkewe chon atailo fonufan.” Me an we Mwú epwele ewili leeniach ei fénúfan ngeni eú paratis. (Pwärätä 11:18, TF; Lukas 23:43) Ina popun sia mochen pwáraatá ngeni aramas pwe pwal mwo nge iei sia ákkeáni ewe liméch mi fich ngeni ewe ótót sefé epwele fis ren napanapen imwach me pisekich kewe.

18. Ifa usun sipwe pwáraatá ach súféliti ach we Leenien Mwich?

¹⁸ Ach leenien fel. Ach tong fán iten Jiowa a amwékútúkich le pwáraatá ach súféliti ach we Leenien Mwich, ewe leeni a kan fiffis ewe fel mi enlet ie. Atun aramas ra kerán fiti mwich, sia mochen ar repwe mwaar ren ach we leenien mwich. Mi lamot sipwe ekkelimelima me túttúmúnú ewe leenien mwich pwe epwe chék lillimeliméch. Sia pwáraatá súfél fán iten ach we Leenien Mwich ren ach achocho le túttúmúnú pwe epwe núkúnúkéch. Eú wis mi aúchea ach sipwe awora ach fansoun le álillis lón ewe angangen elimelim, “försefälin me kaüsefälin” ach leenien fel. (2 Kronika 34:10) Sipwe pwal áeá ekkeei kapasen emmwen atun sipwe mwich lón ekkewe Leenien Mwichelap are pwal ikewe a fis ekkewe mwichelap ie.

TTII SENI FÉFFÉRÚN ELIMENGAW

19. Met a lamot ach sipwe ttii senikich pwe sipwe liméch lón pekin aion? Ifa usun ewe Paipel epwe álisikich ren ena mettóch?

¹⁹ Ren ach sipwe liméch lón pekin aion, mi lamot sipwe ttii senikich ekkewe féfférún elimengaw usun choweán ún suupwa, ngúng puu, únnúpuch me áeáán ekkewe sáfei mi efeiengaw are oumwesimwesaatá aramas. Ewe Paipel ese tichikin eiteita meinisin ekkewe féfférún elimengaw me annou nge ra chéúfetál lón ei fansoun. Nge ewe Paipel a masou ren ekkewe kapasen emmwen mi atufichikich le esilla meefien Jiowa usun ekkena mettóch. Pokiten sia silei ekiekin Jiowa wóón ekkewe mettóch, iwe ach tong ngeni a amwékútúkich le eáni manaw mi apwapwaai letipan. Sipwele ppii nimu kapasen emmwen seni Paipel.

20, 21. Met sókkun féffér Jiowa a mochen ach sipwe ttii senikich? Ifa ewe popun mi lamot ach sipwe álleasochis?

²⁰ “Ami kena mi achengicheng, pokiten ekkewe pwon mi nom rech, sipwe alimelimochu pwisin kich seni sokkun limengauen fituk meinisin me limengauen ngun meinisin, o sipwe aunusalo ach manau mi fel ren niuokusun Kot.” (2 Korint 7:1, TF)c Jiowa a mochen sipwe ttii senikich féffér mi elimengawa inisich me eingawaaló ach ekiek. Sipwe ttii senikich ekkewe féffér sia fókkun saniir nge a weires ach sipwe úkkú seniir, iir ra efeiengaw ngeni inisich me ekiekich.

²¹ Ewe Paipel a áiti ngenikich eú popun mi lamot ach sipwe “alimelimochu pwisin kich” seni sókkun limengaw meinisin. “Pokiten ekkewe pwon mi nom rech,” alon 2 Korint 7:1. Ikkefa ekkena pwon? Ekkewe wokisin mwen ena wokisin ra apasa pwe Jiowa a pwonei: “Üpwe etiwakemi. Ngang üpwe sememi.” (2 Korint 6:17, 18) Ekieki mwo pwe Jiowa a pwone ngonuk pwe epwe onómuk fán an túmún me tong usun emén sam mi tongei néún át are nengngin. Nge Jiowa epwe chék apwénúetá ekkena pwon ika pwe ka ttii sonuk ekkewe limengawen futuk me ekiek. A ifa me umwesin emén ika a mut ngeni féfférún mi annou an epwe eppeti seni an ririéch mi aúchea ngeni Jiowa!

22-25. Ikkefa án Paipel kewe kapasen emmwen ra tongeni álisikich le ttii senikich féfférún elimengaw?

²² “Kopwe tongei om Samol Kot ren unusen letipom, o ren unusen ngunum, o ren unusen ekiekum.” (Mateus 22:37, TF) Me ren Jesus, ina ewe allúk mi lap seni meinisin. (Mateus 22:38) Mi fich ngeni Jiowa ach sipwe tongei i. Ach tongei i ren unusen letipach, manawach me ekiekich, a wewe ngeni ach sipwe ttii senikich ekkewe féffér mi tongeni amwochomwochaaló manawach are atopotopwaaló ach tufichin ekiek mi pop seni Kot.

²³ “[Jiowa] a ngeni aramas manau me ngasangas pwal mettoch meinisin.” (Föför 17:24, 25) Manaw ina eú liffang seni Kot. Sia tongei ewe Chón Liffang ina popun sia mochen sipwe súféliti ena liffang. Sia ttii senikich meinisin féfférún elimengaw nge mi efeiengawa péchékkúlen inisich pún sia mirititi pwe ekkena sókkun féffér ra pwári watteen súfélúngaw ngeni ewe liffangen manaw.​—Kölfel 36:9.

²⁴ “Kopwe tongei chon orum usun chök pwisin en.” (Mateus 22:39, TF) Fán chómmóng ekkewe féfférún elimengaw ese chék efeiengawa ewe mi féri nge pwal ekkewe ekkóch. Áwewe chék, étúétún únúman suupwa are ewe “secondhand smoke” a tongeni efeiengawa ewe ese úkkún suupwa atun a ngaseri. Emén mi efeiengawa ekkewe ekkóch a atai ewe allúk seni Kot pwe sipwe tongei chón oruch. Ren an féffér a pwáraatá pwe mi chofona an apasa pwe a tongei Kot.​—1 Johannes 4:20, 21.

²⁵ “Repwe nonnom fan nemenien ekkewe mu o ekkewe samol; repwe alleasochik.” (Titus 3:1, TF) Lón chómmóng fénú, emén a atai allúkún mwú ika a nóm ren are ika a áeá ekkóch sókkun sáfei mi efeiengaw usun chék maruo. Kich Chón Kraist mi enlet, sise onómu ngenikich are áeá ekkena sókkun sáfei ese mumutá me ren allúkún mwú.​—Rom 13:1.

26. (a) Met mi lamot sipwe féri pwe sipwe nónnóm lón án Kot tong? (b) Pwata ach akkamwéchú liméchúch mwen mesen Kot ina ewe manaw mi echipwér?

²⁶ Ren ach sipwe nóm lón án Kot tong, mi lamot ach sipwe akkamwéchú ach liméch lón mettóch meinisin nge esap chék lón eú are ruu mettóch. Ese kon mecheres ach sipwe péútaaló me unusen ttii senikich ekkewe féfférún elimengaw, nge sia tongeni péútaaló.d Ren enletin, iei ewe manaw mi echipwér seni meinisin pún Jiowa a ákkáitikich met sipwe pwisin feiéch ren. (Aisea 48:17) Lap seni meinisin, ren ach akkamwéchú liméchúch sia tongeni eáni ewe menemenéch mi pop seni ach silei pwe sia eitéchú ewe Kot sia tongei, ina minne sipwe nónnóm lón an we tong.