Watchtower BIBILIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBILIOTEKA ONLINE
Etxuwabo
  • BIBILIA
  • MANIVURU
  • MATUGUMANO
  • w23 Novemburu pp. 14-19
  • Kakuluvela wi Yehova Onele Wukamihedha Mmidhidhini Dhorutxa

Epaddi eji kunfwanyeya mavidiyu

Onilevelele, kiwodheyile otomola vidiyuya

  • Kakuluvela wi Yehova Onele Wukamihedha Mmidhidhini Dhorutxa
  • Mwang’aneli Onvuwiha Omwene wa Yehova (Wosunzana)—2023
  • Mwana Musorho
  • Makani Oladdana
  • AYUDA APATTIWE DHAVI NA MAKATTAMIHO
  • KAZUZUMELA OKOSA EFUNELO YA MULUGU
  • ONALIBIHE DHAVI OMUKULUVELA WAWO YEHOVA
  • OMUKULUVELEGE YEHOVA MPAKA OMAGOMO
  • Ezdra Wansunziha Nlamulo na Mulugu
    Kasunza na mapadduwo a Mbibiliani
  • Onowodha Wona Yonile Zakariya?
    Mwang’aneli Onvuwiha Omwene wa Yehova (Wosunzana)—2022
  • Okuluvela Nikamihedho Na Mulugu
    Nivuru Naga Na Mapadduwo A Bibilia
Mwang’aneli Onvuwiha Omwene wa Yehova (Wosunzana)—2023
w23 Novemburu pp. 14-19

NSUNZO 48

Kakuluvela wi Yehova Onele Wukamihedha Mmidhidhini Dhorutxa

Magani murima miyo ddili na nyuwo, onloga ddi Yehova Mulugu wa anyakoddo.—AJE. 2:4.

JIBO 118 ‘Enjedhedhani Nroromelo Nehu’

DHINASUNZE IYOa

1-2. (a) Makattamiho gani oladdana agumanilena Ayuda eyeleli o Jeruzalemi, na angumanana iyo masaka abano? (b)  Kaloga makattamiho agumanilanina Ayuda. (Koona kasha “Nsaka Nikalilewo Ajewu, Zakariya vina Ezdra.”)

WEYO onozuzumaga sabwa ya musogorho? Txino weyo oyelela ganyo vina kunziwa mukalelo wowasapela amudhawo. Txino onozuzuma otamelaga wabarela amudhawo sabwa ya makattamiho a oyelega, owanawana wa malogo, ofwarafwariwa obe okoddihiwa wa mabasa ehu. Weyo onopattiwa na makattamiho ninga aba? Osunza mukalelo wapangarhazile Yehova ana Izrayel mudhidhi wapattiwani makattamiho oladdana onele wukamihedha.

2 Mwa Ayuda abaliwe o Babilónia anfwanyela okana nroromelo noliba wi attiye egumi yapama yanani wenewale vina akose oleddo adhowaga mburho wahaziwani. Vafiyilani ahiroma opattiwa makattamiho a oyelega, ofwara-fwariwa vina widdiwa. Nona ena obuwela wi yali elobo yorutxa oroma mabasa a ovenyihedha mparha. Yaka ya 520 AEC, Yehova oharuma anamavuhulela eli Ajewu na Zakariya, wi akamihedhe awene ozuzumela mabasa a Yehova. (Aje. 1:1; Zak. 1:1) Dhahene ninga munonelihu, mabasa akosile anamavuhulela aba ehakamihedha. Mbwenyi muvirile vyaka 50, awene anfwanyela olibihiwa wili. Ezdra, namaleba wa ttotto wa Malamulo, ohibudduwa o Babilónia mpaka o Jeruzalemi wi alibihe ana Izrayel wika vamburoni voroma omwebedha wawa Yehova.—Ezd. 7:1, 6.

Nsaka Nikalilewo Ajewu, Zakariya vina Ezdra

Dhipadduwile nsaka na Ajewu, Zakariya vina Ezdra (madata otene AEC.). 537: Ayuda anobudduwa o Babilónia. 520: Namavuhulela Ajewu, Zakariya anologa na ana Izrayel o Jeruzalemi. 515: Mparha w’o Jeruzalemi. 484: Musano Ester onowaddamela va mpaddoni wa Mwene Asuwero. 468: Ezdra akosaga oleddo na magareta. 455: Rhinga dha Jeruzalemi.

MADATA OTENE AEC.

  1. 537: Nikuru noroma na Ayuda ninowiyelela o Jeruzalemi

  2. 520: Ajewu na Zakariya anovuhulela o Jeruzalemi

  3. 515: Mparha ohipula

  4. 484: Ester onowamelela nlogo naye mmalile Artaserse I (Asuwero) ogwiha nlamulo na opiwa wa Ayuda otene

  5. 468: Ezdra na nikuru na nawili na Ayuda ninodhowa o Jeruzalemi

  6. 455: Rhinga ya Jeruzalemi ehipula

3. Ninakule mavuzo gani? (Gano 22:19)

3 Mavuhulo a Ajewu vina Zakariya ahikamihedha nlogo na Mulugu omukuluvela Yehova nsaka norutxa, mavuhulo aba anowodha onikamihedha ononelamo wi Yehova onowodha onikamihedha kintanala makattamiho anapattiwihu. (Kengesa Gano 22:19.) Nigatanalela muselu wa Mulugu wawaddele Ajewu vina Zakariya ana Izrayel vina nigoona yotagiha ya Ezdra, ninele wakula mavuzo aba: Ayuda apattiwe dhavi na makattamiho? Ninfwanyelelani wika efunelo ya Yehova vamburoni voroma mwigumini mwehu nigapattiwa na makattamiho? Vina ninawodhe dhavi wunuwiha omukuluvela wehu Yehova mmidhidhini dhorutxa?

AYUDA APATTIWE DHAVI NA MAKATTAMIHO

4-5. Txini yattukuleli Ayuda wobanela mabasa a omaga mparha?

4 Mufiyedhi Ayuda o Jeruzalemi ahikana mabasa menjene a okosa. Momaguva-mwene awene ahivenyihedha ebuwa vina ahitiba maleje a alsersi wa mparha. (Ezd. 3:1-3, 10) Mbwenyi wagalala wanani vamaromo wahidha wobana. Sabwaya jani? Sabwani ottiya ovenyihedha bahi mparha awene anfwanyela omaga nyumba dhawa, ozuzumela mindda dhawa vina wasapela amudhawa. (Ezd. 2:68, 70) Ottiya ejo awene anfwara-fwariwa wa amwiddani ahafuna ovenyihedhiwa wa mparha.—Ezd. 4:1-5.

5 Ottiya esi dhotedhene Ayuda ahidha opattiwa na makattamiho a oyelega vina owana-wana wa malogo. Epaddi yakala awene yahidha okala ya akadda Persia. Vina mukwile Mwene wo Persia Siru yaka ya 530 AEC, mwene Kambize omuhabile mpaddo wahigana walupela akadda Ejipitu. Adhowaga w’Ejipitu, txino anyakoddo aye ahakumbirha ana Izrayel dhoja, manje vina mburho vokala nanda sabwa ya ejuwene Ayuda ahidha opattiwa na makattamiho menjene. Mwene mwina Dariyu I wahiroma olamulela, sabwa ya ejuwene yahidha ototeya makattamiho menjene ninga mbigiddi vina owana-wana wa amwene mwilaboni y’o Persia. Makattamiho aba ahattukulela Ayuda ovivuza mukalelo ogawodhilani wasapela amudhawa. Sabwa ya ejuwene ena ahidha wubuwela wi obule kuwali mudhidhi wa ovenyihedha mparha wa Yehova.—Aje. 1:2.

6. Mowiwanana na Zakariya 4:6, 7, makattamiho gani agumanilena Ayuda nanda elobo gani yakuluvelihile Zakariya?

6 Kengesa Zakariya 4:6, 7. Ottiya makattamihovi a oyelega vina owana-wana wa amwene, Ayuda ahipattiwa na ofwarafwariwa. Yaka ya 522 AEC, amwiddani ahiwodhowa omulogana mwene wo Persia wi atximihe mabasa a ovenyihedha mparha wa Yehova. Mbwenyi Zakariya wahakuluveliha wi Yehova agahakamihedha odhowanavi mabasa awa masiki na makattamiho. Yaka ya 520 AEC, Mwene Dariyo ohiruma wi awene ahittiye mabasa awa a ovenyihedha mparha.—Ezd. 6:1, 6-10.

7. Mareliho gani akelile Ayuda sabwa y’o wika vamburoni voroma efunelo ya Yehova?

7 Amulabihedhaga Ajewu vina Zakariya Yehova ohikuluveliha nlogo naye wi iyene agahakamihedha awene kowika vamburoni voroma mabasa a ovenyihedha mparha. (Aje. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Ayuda ahidha olibiheya na mazu alogile anamavuhulela aba vina ahiyelela okosa mabasa awa yaka ya 520 AEC, vina ahipuliha mabasaya vyaka tanu dhihinatti ogoma. Awene ahakela nikamihedho na Yehova vina mareliho mpaddi womuyani na womaningoni sabwani ahika vamburoni voroma efunelo ya Yehova ottiya ozuzumela makattamiho awa. Sabwa ya ejuwene ahiwodha omwebedha Yehova nowagalala.—Ezd. 6:14-16, 22.

KAZUZUMELA OKOSA EFUNELO YA MULUGU

8. Mazu a Zakariya ali va Ajeu 2:4 annikamihedha dhavi odhowavi nikosaga efunelo ya Mulugu? (Koona vina nota.)

8 Venevo vanaddamela goyi enddimuwa iyo ninofwanyela ozuzumela mabasa a olaleya. (Mk. 13:10) Mbwenyi akala ninogumanana makattamiho a oyelega vina ofwara-fwariwa mmabasani a olaleya enodhaga okala yorutxa ozuzumela mabasaya. Txini enanikamihedhe wika mabasa a Yehova vamburoni voroma? Iyo ninofwanyela wubuwela wi Yehova Mulugu wa anyakoddo,b oli na iyo. Nigadhowa nikagavi vamburoni voroma efunelo yaye ottiya yehu iyene onele onikamihedha. Nona kaninfwanyela wova elo.—Kengesa Ajeu 2:4.

9-10. Atelani dhahi onile dhavi wi mazu alogile Yezu va Mateu 6:33 bebaribari?

9 Koona yotagiha ya Oleg na Irina,c atelani anlaba ninga apionero. Awene ahikosa oleddo wi akamihedhe mulogo dhahi wa murudda mwina, mbwenyi ahidha oyelela ganyo yawa sabwani elabo ejile yahipattiwa na oyelega onddimuwa, neji ahimala yaka modha se ofwanya ganyo. Mbwenyi mudhidhi wotene anwodha wona okwela wa Yehova, masaka mena ankamihedhiwa na abali. Awene awodhile dhavi owanana makattamiho aba? Oleg, wakumuwile vamaromo ohiloga, “Ozuzumela mabasa a olaleya ehinikamihedha ozuzumela dhilobo dhamakamaka.” Oku awene avedaga ganyo, annivilibihedha ozuzumela mabasa a olaleya.

10 Labo nimodha eyelaga mmabasani a olaleya ahona wi mukwawa mmodha wahikosa oleddo wa makilometru 160 wi adhelena sakola bili mwali dhoja. Oleg ohiloga: “Labo nttile, ddihona mukalelo onnizuzumela Yehova vina onnikwela abali a mmulogoni. Iyo ninokuluvela wi Yehova txipo kananyanyala adhari aye, masiki makattamihoya akalege ninga kanagome.”—Mt. 6:33.

11. Nikuluvelo gani ninfwanyelihu okana nigazuzumela okosa efunelo ya Yehova?

11 Yehova onfuna wi iyo nizuzumele mabasa anvuna dhigumi, mabasa a olaleya. Ninga monilehu ddima 7, Ajewu ohikamihedha nlogo ohizuzumela wang’ana vyaka dhatximile mabasaya vina ohakokomeza oroma mabasaya wili. Awene kokosa dhawene Yehova wahipikirhela wi agaharuriha. (Aje. 2:18, 19) Iyo vina ninokuluvela wi Yehova onele oruriha guru dhehu nigeka vamburoni voroma mabasa aye.

ONALIBIHE DHAVI OMUKULUVELA WAWO YEHOVA

12. Ezdra na attu akosiliyena oleddo, yafuneyela nni okana nroromelo noliba?

12 Yaka ya 468 AEC, Ezdra ohikosa oleddo na nikuru nanawili na Ayuda ovenyana o Babilónia mpaka o Jeruzalemi. Yanfuneya Ezdra na Ayuda ena okana nroromelo ninddimuwa wi okose oleddo obule. Mu oleddonimwa awene agahivira dila dhawopiha vaddiddi attukulaga muttengo munddimuwa wa parata vina woru dhavahiwani wi dhalabihedhiwe mumparhani. Nona kigakalile yorutxa wiyeliwa dhilobo dhanani. (Ezd. 7:12-16; 8:31) Awene vina ahidha ozinddiyela wi o Jeruzalemi kuwali nibarelo. Sabwani kamwakaletxa attu enjene vina misuwo na rhinga dhanfuna ovenyihedhiwa. Txini ensunzihu na Ezdra sabwa ya olibiha omukuluvela wehu Yehova?

13. Ezdra olibihile dhavi omukuluvela Yehova? (Koona vina nota.)

13 Ezdra ohona mukalelo onzuzumela Yehova nlogo naye mmidhidhini dhorutxa. Yaka ya 484 AEC mundduni, Ezdra txino wakala o Babilónia mudhidhi wagwihile Asuwero Mwene wo Persia nlamulo naloga wi Ayuda otene apiwe. (Est. 3:7, 13-15) Egumi ya Ezdra na ya Ayuda otene yali vangovini! Vaziwilani dhapadduwa, iyene na Ayuda otene ahiroma ottuga vina okubanya, kavali waganyedha wi awene ahimuloba Yehova akumbirhaga nikamihedho. (Est. 4:3) Kobuwela mukalelo oviwilemo Ezdra vamodha na Ayuda ena vaziwilani wi kagakwile nanda afuna okwa ba attu aganile wapa Ayuda! (Est. 9:1, 2) Dhetedhene esi dhihimukamihedha Ezdra ovisasanyedhela makattamiho agadhile ompatta musogorho vina dhihimukamihedha okuluvela wi Yehova ohikana ewodhelo ya obarela nlogo Naye.d

14. Txini esunzile murogora mmodha moniliye nikamihedho na Yehova midhidhi dhorutxa?

14 Vanonihu mukalelo onnizuzumela Yehova mmidhidhini dhorutxa omukuluvela wehu onoliba. Koona yotagiha ya Anastasia onkala o Leste w’o Europa. Iyene ohittiya ganyo yaye sabwani akwaye a omabasani annimudidela okosa mpaddi wa politika. Iyene ohiloga: “Eji dila yoroma ekalilemi se kobiri.” Miyo ddahittiya makaniya mmadani mwa Yehova vina ddihona mukalelo oddikoyiliye venjene. Iyene ohenjedhedha: “Akala na sikuna ddinele oyelela ganyo wili kaddinove elo. Akala Babaga wa wirimu onoddizuzumela ovanene, kaddinaganyedha wi onele oddizuzumela musogorho.”

15. Txini emukamihedhile Ezdra odhowavi amukuluvelaga Yehova? (Ezdra 7:27, 28)

15 Ezdra ohona nlada na Yehova mwigumini mwaye. Mudhidhi watanalela Ezdra mukalelo wamukamihedhile Yehova masaka a mundduni iyene wankuluvela wi Yehova agahimukamihedha. Katanalela mazu aba alogile Ezdra, nlada na Mulugu wehu ninittiddela. (Kengesa Ezdra 7:​27, 28.) Ezdra ohiloga mazu akakene dila dhowakwana tanu na modha munivuruni nilebiliye.—Ezd. 7:6, 9; 8:18, 22, 31.

Makattamiho gani agawodhelihu woona nikamihedho na Yehova? (Kang’ana ddima 16)e

16. Midhidhi gani txibarene dhinoonihu nikamihedho na Yehova? (Koona vina foto.)

16 Yehova onowodha onikamihedha nigagumanagana makattamiho. Motagiha, wi nimukumbirhe muzugu wehu malabo nigafunaga odhowa omatugumanoni a Kongeresu. Obe nigafuna okumbirha otxinjiwa wa mudhidhi wehu wa mabasa wi niwodhege wona matugumano otene a mmulogoni, iyo ninotamela wona mukalelo onnikamihedha Yehova. Yodhelavoya enodha opitta ejile yajedhelihu, venevo omukuluvela wehu Yehova onowunuwa.

Ezdra na ana Izrayel ena bali mumparhani akubanyaga. Sakaniya onomukamihedha Ezdra ovenya.

Ezdra onlaga vina alobelaga mumparhani, iyene ohiribiwa murima vaddiddi sabwa ya ottega wa nlogo. Muttitti wa attu vina onowunla. Venevo Sakaniya ononpangarhaza Ezdra alogaga wi Izrayeli ohikana njedhelo, iyo ninele wukamihedha.​—Ezd. 10:2, 4 (Kang’ana ddima 17)

17. Ezdra wonihile dhavi oviyeviha mudhidhi wagumaniyena makattamiho? (Koona foto ya kapa.)

17 Ezdra wali muttu woviyeviha vina wankumbirha nikamihedho na Yehova. Mudhidhi wotene wadhugudheya Ezdra sabwa ya winjiveliwa mabasa a okosa, wannimulobelela Yehova. (Ezd. 8:21-23; 9:3-5) Ana Izrayel monilani mukalelo wamukuluvela Ezdra Yehova, ahiroma omukamihedha vina ofwara yotagiha yaye. (Ezd. 10:1-4) Nigakubanyaga sabwa ya oyelega vina mukalelo onawodhihu wabarela amudhihu ninofwanyela omulobelela Yehova.

18. Txini enanikamihedhe odhowavi nimukuluvelaga Yehova?

18 Nigakala attu oviyeviha nikumbirha nikamihedho na Yehova vina nirumela nikamihedho na abalihu, nroromelo nehu ninele oliba. Erika oli mambali wa ahima araru, ohidhowavi akuluvelaga nikamihedho na Yehova, masiki vapattiwiye ngovi. Mwa mudhidhi mung’onovi wahimuyelela mwanaye wali ahinatti obaliwa vina wahikweliwa mamunaye. Obuwelaga dhotene dhipadduwile, iyene ohiloga: “Enorutxa ononelamo dhotene dhinkosa Yehova wi awukamihedhe. Nikamihedho naye ninodha na mukalelo wotikiniha, Yehova ohakula malobelo menjene akosilimi. Okosile ejene modhela ejile eddikosele amarho aga vina dhilogilani. Ddigawaddela akwaga dhotene dhinddipadduwela, enokala yovevuwa awene oddikamihedha.”

OMUKULUVELEGE YEHOVA MPAKA OMAGOMO

19-20. Txini ensunzihu na Ayuda ahawodhile odhowa o Jeruzalemi?

19 Iyo vina ninosunzavo elobo yamakamaka na Ayuda ahawodhile odhowa o Jeruzalemi. Ena ahihala o Babilónia vowi ali anakalaba, ena ali aredda obe anfwanyela wazuzumela amudhawa. Masiki dhahene awene ahakamihedha na kobiri abale adhowa o Jeruzalemi. (Ezd. 1:5, 6) Enkala ninga muvirile vyaka 19 nikuru noroma na Ayuda bamalile wiyelela o Jeruzalemi, abale ahalile o Babilónia, ankosa mivaho wi dhidhowiwena o Jeruzalemi.—Zak. 6:10.

20 Masiki akala kaninwodha okosa dhafunihu mmabasani a Yehova, nikane nikuluvelo nawi iyene onowona mabasa ankosihu vina ejo enowagalaliha murima waye. Ninlogela nni dhahene? Sabwani masiku akalilewo Zakaria, Yehova wahimwaddela namavuhulela waye wi attukule parata na woru dhadhile o Babilónia wi asasanyena mwerheko. (Zak. 6:11) Mwerheko obo ogali mubutxedho wa mivaho esile dhakosilani. (Zak. 6:14) Na mukalelo wakene, iyo nikuluvele wi Yehova kanadduwale mabasa otene animukoselihu nsaka norutxa.—Aheb. 6:10.

21. Txini enanikamihedhe wang’ana dha musogorho na nikuluvelo?

21 Kanina waganyedha wi ninele ogumanana dhorutxa masaka abano vina musogorho dhilobodha dhinodhaga orutxa. (2 Tim. 3:1, 13) Mbwenyi kanittiye makattamiho abo wang’anela egumi yehu. Kudduwale mazu alogile Yehova na nlogo naye nsaka nikalilewo Ajewu: “Miyo ddili na nyuwo . . . kamove.” (Aje. 2:4, 5) Iyo vina kaninaganyedha wi Yehova onelege okala na iyo nigavilibihedha odhowavi nimulabelaga mpaka vanwodhelihu. Nigavirihamo dhisunzilihu na namavuhulela Ajewu, Zakariya vina nifwara yotagiha ya Ezdra ninelege omukuluvela Yehova kintanala makattamiho gani anagumanena iyo musogorho.

OGAKULILE DHAVI?

  • Makattamiho agapattile dhavi omwebedha wehu Yehova?

  • Enfuneyela nni ozuzumela okosa efunelo ya Yehova masiki nigagumanana makattamiho?

  • Ninonuwihe dhavi omukuluvela wehu Yehova mmidhidhini dhorutxa?

JIBO 122 Nikale Ovikoma, Ohigulugudheya

a Nsunzo ntti nisasanyiwe wi niwaralihe omukuluvela wehu Yehova, nigapattiwa oyelega, makattamiho a politika obe ofwara-fwariwa mmabasani a olaleya.

b Nzu ntti Yehova Mulugu wa anyakoddo ninofwanyeya dila 14 munivuruni na Ajeu, eji ehawubutxedha Ayuda vina enonubutxedha wi ewodhelo ya Yehova kingoma. Iyene ohikana makuru a anyakoddo wi akose efunelo yaye.—Masal. 103:20, 21.

c Mazina mena ahitxinjiwa.

d Ezdra wali namaleba wa ttotto wa Nlamulo na Mulugu, nona masiki ahinatti odhowa o Jeruzalemi wankuluvela wi mapikirhelo a Yehova agahakwanihedheya.—2 Map. 36:22, 23; Ezd. 7:6, 9, 10; Jer. 29:14.

e FOTO: Mbali onomukumbirha muzugu waye womabasani malabo wi one matugumano a kongeresu, mbwenyi muzuguya kanrumela. Onolobela akumbirhaga malago wi aloge wili na muzugu waye. Onomutonyihedha muzugu waye konviti ya kongeresu vina onomutapulelamo wi Bibilia onowakamihedha attu okala apama. Muzuguya onotikina vina onotxinja yogana yaye.

    Manivuru a Etxuwabo (1987-2025)
    Obudduwa
    Ovolowa
    • Etxuwabo
    • Ovahedha
    • Dhosakula
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nlamulo na Olabihedhana
    • Mukalelo wa Ovolowana
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ovolowa
    Ovahedha