Kapitulu Kumi Na Biili
Ntapulelo Na Obatizo Wawo
1. Kadda muthu wa iyo onfanyeelela eni ofuna oziwa mwaha wa obatizo wa mmanjeni?
YAKA ya 29 E.C., Yezu wahibatiziwa, modheela obwinihiwa na Joau Baptista Mmwinjeni Jordau. Yehova mwinyene wela wañgana nanda wahirumeelela ejene. (Mateu 3:16, 17) Dhaene Yezu wahimetxa nlagiho wila anamasunza aye otene afarege. Vyaka tharu na jiddiga musogorhomwa, Yezu wahavaha anamasunza aye malago aba: “Miyo ddivahiwa owodha wa elabo ya wirimu na ya vati. Dhowani mwasunzihe athu a malogo otene, akale anamasunza aga: mwabatize na nzina na Baba, na Mwana, na Muya Wokoddela.” (Mateu 28:18, 19) Weyo ohimala obatiziwa mowiwanana na ejile elamuli Yezu va nleboni nthi? Akala kubatiziwe, onovisasanyedha wila obatiziwe?
2. Mowiwanana na obatizo, mavuzo gani anfanyeela wakuliwa?
2 Peno akala ohimala obatiziwa obe akala onovisasanyedhela obatiziwa, athu otene anfuna omulaba Yehova vina anfuna okalawo mwilaboni yaye eswa yoligana, anofanyeela oziwa deretu mwaha wa obatizo. Mena mwa mavuzo anfanyeela wakuliwa ba aba: Obatizo wa Okristu ovanene ohikaana ntapulelo nakakene ninga obatiziwa wa Yezu? Obatiziwa “na nzina na Baba, na Mwana, na Muya Wokoddela” ontapulela eni? Txini entaganyiheya na okalagawo mowiwanana na ejile entapulela obatizo wa mmanjeni wa Okristu?
Obatizo Wakosile Joau
3. Joau waabatiza ani?
3 Othamagela myeri mitanu na mmodha Yezu ahinathi obatiziwa, Joau Baptista wahidhowa olaleya mwiddeddereni y’o Judeya, bagaloga dhahi: “Rugunutxani murima, vowi omwene wa Mulugu oli vakuvi.” (Mateu 3:1, 2) Athu ahivuruwana ejile yaloga Joau nanda aahiwelela. Awene ahibweka dabi dhawa vamentoni va athu otene, bagatxinuwa mwa dabi esi, venevo aahidhowa wa Joau wila abatiziwe Mmwinjeni Jordau. Obatizo obule wali wa Ayuda bahi.—Luka 1:13-16; Merelo 13:23, 24.
4. Ayuda a vyaka zana dhoroma afanyeelela eni otxinuwa momaguva?
4 Ayuda abale anfanyeela otxinuwa momaguva. Va Mwango Sinai yaka ya 1513 A.E.C., azamani awa aahivolowa mu nipaganoni nthene nali na nlogo notene—nthene nalibelilani na Yehova Mulugu. Mbwenye sabwa ya dabi dhawa dhinddimuwa vaddiddi, awene kakalilewo mowiwanana na mabasa awa mutxiddo mwa nipagano nthile, noona awene aahikoniwa na nipagano nthi. Mmasikuni a Yezu dhilobo kadheedda deretu. “Siku-ntho ninddimuwa na wopiha” na Yehova nthene nabazile ologa Malakiya nahaddamela. Yaka ya 70 E.C., “siku” nthile nahifiya mudhidhi watolotxiwe Jeruzalemi na anyakoddo a akadda Roma vamodha na mparhaya, vina na Ayuda opitha miliau modha. Joau Baptista, muthu wa guru ya webedha webaribari wahirumiwa mudhidhi wa otolotxa oku ohinafiya, wila ‘amusasanyele Nabuya nlogo nokoddela murima.’ Awene anfanyeela otxinuwa mwa dabi dhawa mosadduwela nipagano na Nlamulo na Mizé nanda wila avisasanyedhele omurumeela Mwana Mulugu, Yezu, oddwene waarumela Yehova.—Malakiya 4:4-6; Luka 1:17; Merelo 19:4.
5. (a) Yezu mwadhoweliye wila abatiziwe, sabwa yani Joau wakoodda? (b) Obatizo wa Yezu watapulela eni?
5 Mwari mwa abale adhowile wa Joau wila abatiziwe wali Yezu. Sabwa yani? Bagaziwa yawila Yezu kaana dabi wila abweke, Joau wahiloga: “Ddi miyo onfwanyela obatiziwa na nyuwo, ddabuno mundhela miyo ddubatizeni?” Mbwenye obatizo wa Yezu wafuna otapulele elobo yothiyana na obatizo wa Joau. Dhaene Yezu wahakula: “Kathiya, iyo ninofwanyela ovirihamo dhetene dhinfuna Mulugu.” (Mateu 3:13-15) Sabwa yawila Yezu kaana dabi, obatizo waye kuwatapulela otxinuwa mwa dabi; vina kayali yofuneya iyene oviperheka vamentoni va Mulugu, vowila iyene wali muthu wa nlogo naamalile oviperheka vamentoni va Yehova. Othiya eji, obatiziwa waye bana vyaka 30 dha obaaliwa wali wa vawoka, waye bahi, nanda obatizo obu watapulela oviperheka vamentoni va Babi waye wa odhulu wila akose efunelo Yaye yina.
6. Yezu wakooddile dhavi ovegana okosa efunelo yanfunana Mulugu?
6 Mulugu yanfuniyena Kristu Yezu yantaganyiheya na mabasa owiwanana na Omwene. (Luka 8:1) Eji vina yantaganyiheya na mukutho wa egumi yaye yowakwana ya omuthu ninga yobolo vina ninga matibeelo a nipagano niswa. (Mateu 20:28; 26:26-28; Ahebreu 10:5-10) Yezu kavegilena ejile yatapulela obatizo waye wa mmanjeni. Iyene kaarumeeli othiya mubuwelo waye ozuzuma na dhilobo dhiina. Mpaka omagomo wa egumi yaye velaboni ya vati, wankosavi efunelo ya Mulugu, bagakosa olaleya omwene okala mabasa aye a makamaka.—Joau 4:34.
Obatizo Wa Mmanjeni Wa Anamasunza A Okristu
7. Oromana Pentekoste wa 33 E.C., Akristu apangiwe okosaga eni mowiwanana na obatizo?
7 Anamasunza ooroma a Yezu abatiziwa mmanjeni na Joau, agamala baperhekiwa wa Yezu ninga athu ajeedhela okala mu Omweneni wa odhulu. (Joau 3:25-30) Na weeddihiwa na Yezu anamasunza aba vina ahabatiza athu, obatizo obwene wana ntapulelo ninga obatizo wa Joau. (Joau 4:1, 2) Mwa dhaene, oromana Pentekoste wa 33 E.C., awene aahiroma osoriha mabasa a obatiza “na nzina na Baba, na Mwana, vina na Muya Wokoddela.” (Mateu 28:19) Onela opuramo vaddiddi opepesa ejile entapulelani.
8. Obatiziwa “na nzina na Baba” ontapulela eni?
8 Obatiziwa “na nzina na Baba” ontapulela eni? Oku ontapulela orumeela nzina naye, mpaddo waye, olamulela waye, efunelo yaye vina malamulo aye. Katanaalela ejile eli mwari mwa dhilobo esi. (1) Mowiwanana na nzina naye, Masalmo 83:18 onloga dhahi: ‘Nyuwo mokinyu muli Mudhulu-dhulu wa elabo yotene ya vati’ [NM]. (2) Mowiwanana na mpaddo waye, Jeremiya 10:10 onloga dhahi: “Nabuya ddi Mulugu-Muluguyá.” (3) Olamulela waye, Ovuhulela 4:11 ononipanga: “Nyuwo Nabuya Mulugu wehu muli mwinya, munofwanyela othithimihiwa, orihiwa, vowi mupaddutxa dhetedhene. Dhotene dhinokalawo n’ofuna wenyu.” (4) Vina ninofanyeela ononelamo wila Yehova ddili Namavaha Egumi, oddwene onfuna onivuna mu dabini vina mu okwani: “Onvuna ddi nyuwo Nabuya.” (Masalmo 3:9; 36:10) (5) Ninofanyeela orumeela wila Yehova ddi Namavaha Malamulo Munddimuwa: “Nabuya ddi namathonga wehu, ddinnivaha malamulo; iyene ddi mwene wehu.” (Izaiya 33:22) Sabwa yawila iyene ddi dhilobo esi dhotene, ninokokomeziwa: “Omukwele Nabuya, Mulugu wawo, na murima wawo wotene, na guru dhawo dhotene, na zelu dhawo dhotene.”—Mateu 22:37.
9. Obatiziwa “na nzina . . . na Mwana” ontapulela eni?
9 Obatiziwa “na nzina . . . na Mwana” ontapulela eni? Eji entapulela ononelamo nzina nthi, mpaddo waye, vina olamulela wa Yezu Kristu. Nzina naye, Yezu, nintapulela “Yehova Ddi Mvuni.” Okaanile mpaddo waye sabwa yawila iyene ddili Mwana wa nammodha wa Mulugu, muthajiya wa dhopaddutxiwa dha Mulugu. (Mateu 16:16; Kolosi 1:15, 16) Mwaha wa Mwana oddu, Joau 3:16 ononipanga: “Mulugu oakwela athu [nlogo nowoboleya] vaddiddi ofiyedha walevela Nammodha waye, wi animuroromela ahirimele, athidde egumi yohimala.” Sabwa ya Yezu okwa wororomeleyene, Mulugu wahinvenyiha mu okwani nanda banvaha olamulela oswa. Mowiwanana na murumiwi Paulo, Mulugu ‘ohinvuwiha’ Yezu na onvaha mpaddo munddimuwa mwilaboni motene, bakala wanawili vamentoni va Yehova bahi. Ji sabwa ya ejene “dhetene dha wirimu, dha mwilaboni, dha vati, dhikokorele nzina na Yezu. Mulomo wotene omuthithimihe Mulugu Baba, olaleyaga wi Yezu Kristu ddi Nabuya.” (Filipi 2:9-11) Eji entapulela wiwelela malamulo a Yezu, abene anda wa mwinyene Yehova.—Joau 15:10.
10. Obatiziwa “na nzina . . . na Muya Wokoddela” ontapulela eni?
10 Obatiziwa “na nzina . . . na Muya Wokoddela” ontapulela eni? Ontapulela oziwa mulabelo vina mabasa a muya wokoddela. Ki muya wokoddela txini? Ji guru yoliba ya Yehova, ejene enkosiyena esile dhinfuniye. Yezu wahapanga anamasunza aye: “Miyo ddinomuloba Baba, auvaheni Namalogela mwina, akalegevi na nyuwo: ddi Muya webaribari.” (Joau 14:16, 17) Muya obu ogawodhihile awene okosa eni? Mowenjedha Yezu wahapanga dhahi: “Nyuwo munere wakela guru dha Muya Wokoddela, onautiteleni; munere oziwiha elimi mu Jeruzalemi, mu Judeya, mu Samariya, mwilaboni mwetemwene, ofiyedha okomoniwá.” (Merelo 1:8) Modheela muya wokoddela, Yehova vina ohimubuweliha namaleba wa Bibilia oleba dhahi: “Anamavuhulela txipo kàloga dha mmurúni mwawa; eddihiwaga na Muya Wokoddela, àloga na nzina na Mulugu. Nona kawo onwodha otapulela yeka na guru dhaye mazu a anamavuhulela, ali mBíbliani.” (2 Pedro 1:21) Noona nigamusunzaga Bibilia, panziwihu mabasa a muya wokoddela. Mukalelo mwina onwodhihuna oziwa muya wokoddela bwa omukumbirha Yehova nikamihedho wila nibaale ‘misapo dha muya,’ esene dhili “okwela, othaba, murenddele, ovilela, murima wapama, wofewa, wowiwananeyana, wokurumuwa, wovipimelela mwetemwene.”—Galásia 5:22, 23.
11. (a) Ntapulelo na ebaribari na obatizo mmasikuni ehu thivi? (b) Obatizo okalile dhavi ninga okwa vina ovenyihiwa?
11 Ooromaya obatiziwa mowiwanana na meeddihedho a Yezu aali Ayuda na asadduliwi, oromana yaka ya 33 E.C. Muvireli mudhidhi muñgonovi, gari ya okala namasunza wa Okristu yahivahiwa vina Asamaria. Venevo, yaka ya 36 E.C., gari eji yahivahiwa vina Amalabo oohineliwa. Asamaria vamodha na Amalabo ahinathi obatiziwa, anfanyeela oviperheka vamentoni va Yehova wila amulabege iyene ninga anamasunza a Mwana waye. Mpaka mmasikuni ehu, obatizo wa Okristu mmanjeni onotapulelavi ejene. Obwinihiwa kakamwe mmanjeni ji ezinddiyelo yoliganela ya oviperheka wa muthu yeka, vowila obatizo ji ezinddiyelo ya otibeeliwa. Obwina mmanjeni mpule mumbatiziwiwe ontapulela okwa wawo na mukalelo wawo wa wale wa okalawo. Ofemutxiwa mmanjeni ontapulela okalihiwawo wila okosege efunelo ya Mulugu. “Obatizo [obu] oli omodha” onolabihedheya wa athu otene abene ankala Akristu a ebaribari. Va obatizoni awene anokala Anamoona a Okristu a Yehova, arumiwi arumiwe a Mulugu.—Éfeso 4:5; 2 Korinto 6:3, 4.
12. Obatizo wa Okristu wa mmanjeni onligana na eni, na mukalelo gani?
12 Obatizo obu ohikaana ewodhelo vaddiddi ya ovuna vamentoni va Mulugu. Motagiha, murumiwi Pedru mumaleliye omuromola Nowé omusema pangaya, oddwene wanvunile iyene vamodha na murala waye va Mpuloni, ohileba dhahi: ‘Manje abo àli ezinddyelo y’obatizo onuvulumutxani ddabuno. Obatizo kayo ohaba ontulutxa dhotakala dha maningo, ku omuloba Mulugu na murima womyala. Obatizoyà onouvulumutxani na guru dha Kristu ovenyile múkwani.’ (1 Pedro 3:21) Pangaya wali elobo yatxibarene yowooneya yawila Nowé wahikosa na ororomeleya mabasa aathomeliwiye na Mulugu. Mwamaleli mabasa a omusema pangaya, “elabo ya nsaka nene-ntho ekwa, ebwinihiwaga mmanjeni.” (2 Pedro 3:6) Mbwenye Nowé na murala waye, “athu . . . atanu na araru bahi, [abene ahiviluwa] na guru dha manje.”—1 Pedro 3:20.
13. Akristu anvuniwa mwa eni modheela obatizo wa mmanjeni?
13 Ovanene, abale aviperhekile vamentoni va Yehova modheela omuroromela Kristu oddwene ovenyihiwe mu okwani anobatiziwa mwa ezinddiyelo ya oviperheka oku. Awene anoroma okosa efunelo ya Mulugu mmasikuni ehu vina anovuniwa mwilaboni ejino yabure. (Galásia 1:3, 4) Awene kanthukuleliwa viina wutolotxiwani vamodha na elabo ejino yabure. Awene ahivuniwa wutolotxiwani oku nanda Mulugu onowaroromeliha mubuwelo waderetu. Murumiwi Joau onowalibiha adhari a Mulugu: “Elabo na dhowunlela dhaye dhetene, dhinovira; onira enimfunana Mulugu, onokalawovi.”—1 Joau 2:17.
Nikalegewo Mowiwanana na Mabasa Ehu
14. Obatizo onkooddela eni otapulela wila muthuya onela ovuniwa?
14 Kigakalile deretu wubuwela wila obatizo ontapulela wila muthuya obatiziwe onela ovuniwa. Obatiziwa onkaana thima akala muthuya ohiviperheka txibarene wa Yehova modheela Yezu Kristu, agamala okosaga efunelo ya Mulugu, modheela ororomeleya mpaka omagomo. “Ole onadidele . . . ofiyana omagomelo, odduwene ddinavulumuwe [‘ddinavuniwe,’ NM].”—Mateu 24:13.
15. (a) Efunelo ya Mulugu jivi ovanene wa Akristu abatiziwe? (b) Okala namasunza wa Mukristu onfanyeela okala dhavi wa makamaka mwigumini yehu?
15 Efunelo ya Mulugu na Yezu yantaganyiheya na mukalelo walabihedhiye egumi yaye ninga muthu wa omaningoni. Egumi eji yanfanyeela okwa ninga mukutho. Mpaddi wehu, maningo ehu anofanyeela othwanyutxiwa vamentoni va Mulugu, nanda ninofanyeela okaanagavi egumi ya ovimana modheela okosaga efunelo ya Mulugu. (Roma 12:1, 2) Txibarene iyo kanigakosile efunelo ya Mulugu masiki kowiliwa mudhidhi na mudhidhi ninokosa dhilobo dhabure na pudha ninga munkosela elabo ennirija obe kowiliwa egumi yehu enoweeddihiwa na okosela guru dhilobo dha omukumbela vaye, obe okalelaga ologavi wila ninomulaba Mulugu. (1 Pedro 4:1-3; 1 Joau 2:15, 16) Muyuda dhahi mwavuzeliye txini yafanyeeliye okosa wila afanye egumi ya mukalakala, Yezu wahinonelamo ofuneya wa okalagawo na mweeddelo waderetu. Mbwenye venevo iyene wahiromola elobo ya makamaka vaddiddi: ofuneya wa okala namasunza wa Mukristu, namafara wa Yezu. Eji enofanyeela okala elobo ya makamaka mwigumini. Eji kinfanyeela wikiwa vamburoni wanawili, yoromaya bikala otamela dhilobo dha omaningoni.—Mateu 19:16-21.
16. (a) Mabasa gani owiwanana na Omwene ana Akristu otene? (b) Ninga munlagihedhiwani va makuku 116 na 117, makalelo gani mena oweeddeleya deretu a okosana mabasa a Omwene? (c) Nikamihedho nehu na murima wotene mmabasani a olaleya nintonyihedha eni?
16 Wili, enofanyeela othukuleliwa vadhulu wila ejile yafuna Mulugu wila Yezu akosege yantaganyiheya na mabasa aderetu oowiwanana na Omwene wa Mulugu. Yezu wahithikitheliwa wila akale Mwene. Mbwenye bali velaboni ya vati, iyene vina wahivaha onamoona na guru vaddiddi mwaha wa Omwene. Iyo nihikaana mabasa akakene a ovaha onamoona wila nikosege, nanda nihikaana sabwa dhotene dha okosaga mabasa aba na murima wotene. Modheela okosaga dhaene, ninolagihedha ntamaalelo olamulela onddimuwa wa Yehova ninga vina wakwela athu akwihu. (Mateu 22:36-40) Ninolagiha vina wila ninowiwanana na anamebedha akwihu ozugunuwa elabo yotene, otene abene ali anamalaleya a Omwene. Vamodha, na wiwanana wa elabo yotene, ninovirhimela ofanya egumi ya mukalakala velaboni ya vati mutxiddo mwa olamulela wa Omwene obu.
Osakulela
• Oligana gani, vina othiyana gani oli vari va obatizo wa Yezu na obatizo wa mmanjeni okwene onkosiwa nsaka na ovanene?
• Obatiziwa “na nzina na Baba, na Mwana, vina na Muya Wokoddela” ontapulela eni?
• Txini eli mwari mwa okalagawo mowiwanana na mabasa a obatizo wa mmanjeni wa Okristu?
[Mafoto vanikukuni 116, 117]
MAKALELO MENA A OLALEYA OMWENE
Numba na numba
Walaleya amudhi
Walaleya anamalaba akwihu
Walaleya anyaskola akwihu
Olaleya mu rampani
Modheela wawiyelela abale anlagiha ntanaalo
Mmasunzoni a Bibilia a mmatakulu