Amambali—Kakamihedheni Aninyu Olibiha Nroromelo Nawa

1-2. Txini enfwanyela okosa amambali mwanawa agavuza sabwa ya Mulugu vina Bibilia?

ATTU enjene anloga wi omulela mwana kahiye elobo yovevuwa. Akala weyo wa mayi obe wa babi ninowutamalela sabwa ya guru enkosiwe wi wakamihedhe anawo okana nroromelo noliba. (Olib. 6:​6, 7) Txino mwa ovira wa mudhidhi mwanawo onodhaga okana mavuzo sabwa ya esile dhinrumelihu dhindela mBibiliani otaganyiha na ejile enlogani mwaha wa eli yapama vina yabure.

² Vamaromo, mavuzo abo anodhaga onittiya ozuzumene. Enodhaga okala ninga ottiya iyene wunuwa mpaddi womuyani onowiyelela mundduni. Ebaribari wi, wila mwanawo alibihe okuluvela esile dhinrumeliye, onofwanyela okosa mavuzo. (1 Kor. 13:11) Nona weyo kunfwanyela ozuzuma. Ottiya ejo enowodheya olabihedha mudhidhi obu wi omukamihedhe mwanawo wunuwiha mukalelo waye wotanalela.

3. Txini enasekeserhihu mu nsunzoni ntti?

³ Mu nsunzoni ntti ninele wona enfwanyela okosa amambali wi akamihedhe anawa (1) olibiha nikuluvelo nawa, (2) ovaha ttima magano a mBibiliani mwaha wa esile dhili dhapama na dhabure vina (3) obarela esile dhinrumelani. Ninele wona vina ekalelani yapama mwanawo okosa mavuzo vina mabasa mang’onovi anaavahe gari amambali ya ologa na anawa mwaha wa esile dhinrumelihu.

KAKAMIHEDHE ANAWO OLIBIHA DHINKULUVELANI

4. Dhowaganyedha gani dhindaga okana mwanawo vina sabwaya jani?

⁴ Weyo kubaliwe omuroromelaga Yehova, mwanawo vina kabaliwe amuroromelaga Yehova. Jamakamaka wubuwela wi nroromelo kahiyo elobo enrava aima mwa amambali awa. Txino mwanawo onoroma ovivuza: ‘Ddinawodhe dhavi orumela wi Mulugu ohikalawo? Ddinofwanyela orumela esile dhinloga Bibilia?’ Ejo kahiye yabure, mwebaribari Bibilia ononikokomeza olabihedha ewodhelo yehu yotanalela vina “[opima] dhetene.” (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Onawodhe dhavi omukamihedha mwanawo olibiha nroromelo naye?

5. Txini enfwanyela okosa amambali wi amukamihedhe mwaniwa wunuwiha nroromelo naye na Bibilia? (Roma 12:2)

⁵ Omukokomeze mwanawo ofwanya vizinddiyelo dhinoniha wi Bibilia onsunziha ebaribari. (Kengesa Roma 12:2.) Mwanawo agakosa mavuzo kapura mudhidhene obo wi omusunzihe mukalelo wa ofwanya dhowakula alabihedhaga dhipano ninga Índice das Publicações da Torre de Vigia vina Guia de Pesquisa para Testemunhas de Jeová. Motagiha mu Guia de Pesquisa, mutxiddo wa mutoma “A Bíblia,” enna mwana-mutoma “Inspirada por Deus” iyene onele ofwanya vizinddiyelo dhinoniha wi Bibilia kahiye bahi nivuru napama nilebiwe na attu. Mwebaribari Bibilia, “nzu na Mulugu.” (1 Tes. 2:13) Enowodheya iyene opepesa mmapublikasauni mwehu mwaha wa sidadi ya Nínive ejuwene yali Asiriya nsaka na wale. Masaka a wale aziwitxi annimpambiha Bibilia alogaga wi Nínive kakalilewo. Mbwenyi yaka ya 1850, anamapepesa ahifwanya dhibuwa dha sidadi eji elagihaga wi ejile yaloga Bibilia ebaribari. (Sof. 2:​13-15) Mwanawo agapepesa mutoma “Wanziwa?” mu Mwang’aneli wa Novemburu wa 2021 onele wona wi otolotxiwa wa Nínive ohakwanihedha mavuhulo a mBibiliani. Kamukamihedhe mwanawo oladdaniha esile dhinsunziye mmapublikasauni ehu na esile dhinloga manivuru mena okuluveleya, ejo enele omukamihedha mwanawo wona wi enloga Bibilia ebaribari.

6. Amambali anamukamihedhe dhavi mwaniwa olabihedha ewodhelo yaye yotanalela? Kavaha yotagiha. (Koona vina foto.)

⁶ Katamela mudhidhi wi omukamihedhe mwanawo olabihedha ewodhelo yaye yotanalela. Otamele mudhidhi wa ologa na mwanawo mwaha wa Bibilia obe omuroromela Mulugu. Txino enowodheya okosa ejuwene mugadhowa mmuzeuni, o parkini obe o Beteli. Motagiha ogadhowa wona muzeu kove na kove obe mu internetini, enowodheya omukamihedha mwanawo wona elobo obe nipadduwo ninlagiha wi Bibilia ddebaribari. Motagiha mwanawo onoziwa wi nzina na Mulugu ninofwanyeya va nluguni ninna vyaka 3.000 ninziwiwa ninga Pedra Moabita? Nlugu ntti ninofwanyeya o Muzeu Louvre o Paris, França. Ottiya ejo, mu dholagihiwa “A Bíblia e o Nome de Deus” o Katti Enddimuwa ya Anamona a Yehova o Warwick, Nova York enowodheya wona koopiya na Pedra Moabita. Miselu dhina dhinfwanyeya mu Nluguni ntti jawi Mesa Mwene wa Moabe wahimusadduwela Izrayel. Jijuwene-wene enloga Bibilia. (2 Amwe. 3:​4, 5) Wona na mento aye wi miselu dha mBibiliani sokuluveleya vina sebaribari enele omukamihedha mwanawo okana nroromelo noliba.—Kaladdaniha na 2 Mapadduwo 9:6.

7-8. (a) Txini ensunzihu na okoddela wa mikalelo dhakakene dhili mwilaboni? Kavaha yotagiha. (Koona vina foto.) (b) Mavuzo gani andaga omukamihedha mwanawo olibiha nroromelo naye wi ohikalawo Muttanddi?

⁷ Kamukamihedhe mwanawo otanalela dhilobo dhotikiniha dhinoneya mwilaboni. Ogeddaga na mwanawo mwego mokoddela obe mu Jardim, kamukamihedhe ozinddiyela mikalelo dhakakene dhotikiniha dhinfwanyeya mu dhopaddutxiwa dhili mwilaboni. Motagiha, dhilobo dhinji dhili mwilaboni ninga makwala, conchas marinhas, mataba a miri vina girassol dhihikana mikalelo dhakakene esuwene dhimpepesiwa na aziwitxi mwari mwa vyaka dhinji. Muziwitxi dhahi onkuweliwa Nicola Fameli onologa wi muttu agasunza mikalelo dha dhopaddutxiwa dili mwilaboni onele wona muttengo wakakene wa manumero. Manumero aba ankuweliwa sequência de Fibonacci.a

⁸ Oskola mwanawo txino onele osunza mwaha wa mikalelo dholaddana dhinfwanyeya mwilaboni. Motagiha, miri dhinjene dhihikana mikalelo dholigana. Muriya onogaweya mu dhipaddi-dhipaddi esuwene dhingaweya badhikala mirayi. Mukalelo obu onkuweliwa fractal. Mukalelo obu fractal onofwanyeya vina mwa dhilobo dhina dhili mwilaboni. Kito bani ottanddile mikalelo esi dhakakene vina dhokoddela vaddiddi? Venevo vandowa mwanawo atanalelaga nivuzo ninga ntti onele olibiha okuluvela waye wi Yehova ddi muttanddi wa dhilobo dhotedhene. (Aheb. 3:4) Mwa ovira wa mudhidhi enele ofuneya omukamihedha mwanawo ononelamo wi jamakamaka wiwelela malamulo a Mulugu. Wi owodhe okosa ejuwene onofwanyela onvuza, “Akala ddi Mulugu onipaddutxile, kunrumela wi ddi iyene onfwanyela onaddela ejile enfwanyelihu okosa na enfwanyelihu orabela wi nikane wagalala?” Enowodheya olagiha wi malago aba otene anfwanyeya mBibiliani.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

KAMUKAMIHEDHE MWANAWO OVAHA TTIMA MAGANO A BIBILIA MWAHA WA EJILE ELI YAPAMA NA YABURE

9. Sabwaya jani mwanawo onodhaga okana dhowaganyedha mwaha wa magano a mBibiliani mwa ejile eli yapama na yabure?

⁹ Mwanawo agaganyedha akala enopuriha ofwara magano a mBibiliani mwaha wa eli yapama na eli yabure, katamela ononelamo txini entota waganyedha oku. Koddi iyene kanrumela ejile enloga Bibilia obe kanziwa otapulelamo dhinrumeliye? Omukamihedhe mwanawo wona ekalelani yapama ofwara magano a Yehova, enowodheya okosa ejuwene olabihedhaga nivuru Kajavo Egumi Yamukalakala!.b

10. Onawodhe dhavi omukamihedha mwanawo omoona Yehova ninga marho wapama?

¹⁰ Omukamihedhe mwanawo ovaha ttima mandano aye na Yehova. Ogamusunzaga Bibilia na mwanawo kalabihedha mavuzo vina dholaddaniha dhinfwanyeya mu nivuruni Kajavo Egumi Yamukalakala! wi ozinddiyele moonelo wa mwanawo mwaha wa makaniya. (Gano 20:5) Motagiha, nsunzo 8 ninomuladdaniha Yehova na marho webaribari onnubutxedha dhilobo dhinanikamihedhe vina dhinanibarele. Ogamala wengesa 1 Joau 5:​3, enowodheya onvuza, “Akala Yehova Marho wapama dhahene, aganikumbirha okosa elobo, txini enfwanyelihu okosa?” Nivuzo ntti ninkala ninga novevuwa, mbwenyi ninodhaga omukamihedha mwanawo ononelamo wi Yehova witile malamulo aba sabwa ya onikwela.—Iza. 48:​17, 18.

11. Onawodhe dhavi omukamihedha mwanawo ovaha ttima magano a mBibiliani? (Gano 2:​10, 11)

¹¹ Muloge mwaha wa dhopurelamo dha ofwara magano a mBibiliani. Mugamwengesaga Bibilia obe nlebo na siku-siku vamodha, muloge mwaha wa nikamihedho nakelile anamudhi enyu na magano a mBibiliani. Enowodheya olabihedha midhidhi esi wi omukamihedhe mwanawo ononelamo ttima ya okala namalaba wapama vina wokuluveleya? (Aheb. 13:18) Koddi mwanawo onononelamo wi magano a mBibiliani anonikamihedha okana wagalala vina okana egumi yapama? (Gano 14:​29, 30) Txino ologa mwaha wa magano aba enele omukamihedha mwanawo ovaha ttima ejile ensunziha Bibilia.—Kengesa Gano 2:​10, 11.

12. Babi omukamihedhile dhavi mwanaye wona dhopurelamo dha ofwara magano a mBibiliani?

¹² Mbali w’o Fança onkuweliwa Steve, onotapulelamo mukalelo onimukamihedha iyene na mwadhiye mwaniwa Ethan wona okwela wa Yehova modhela malamulo aye: “Iyo ninomukosa mavuzo ninga aba, ‘Yehova onfunela nni wi iyo nifware nigano ntti? Eji enlagiha dhavi okwela waye? Txini egadhile opadduwa weyo kuttiya ofwara nigano ntti?’” Makani ninga aba anomukamihedha Ethan ononelamo wi magano a Yehova anonikamihedha. Steve onowenjedhedha: “Efunelo yehu ja omukamihedha Ethan wona wi eziwelo ya mBibiliani ja ttima opitta eziwelo ya muttu-muttuvi.”

13. Amambali anawodhe dhavi wakamihedha aniwa ovirihamo magano a mBibiliani? Kavaha yotagiha.

¹³ Omushagihe mwanawo wi afware magano a mBibiliani. Motagiha, txino mwanawo onokumbirhiwa wengesa nivuru noskola. Attuya anlogiwa munivurunimwa anodhaga okana mweddelo wohifwanyelela, awali obe okana mikalelo dhina dhihinrumela Yehova. Txino nivuruna ninolagiha wi dhilobodha kahiye dhabure vaddiddi, enowodheya omukamihedha mwanawo otanalela mukalelo onawoona Yehova attu ankosa dhilobo ninga esi. (Gano 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Fil. 4:8) Dhahene mwanawo onele wona ekalelani yamalago omwiwelela Yehova vina akala iyene onofuna ovaha monelo waye mwaha wa nivuruna, onele okala womala-nawale wi aloge esile dhinrumeliye.

KAMUSUNZIHE MWANAWO OLOGA MWAHA WA ESILE DHINRUMELIYE

14. Makani gani andaga okala orutxa mwa azombwe ali Akristu, vina sabwaya jani?

¹⁴ Masaka mena azombwe ali Akristu anowova ologa mwaha wa esile dhinrumelani. Motagiha txino awene anodhaga ohiziwa otapulelamo mwahaya ohinrumelani masunziho awi dhilobo dhipadduwile woka. Sabwaya? Txino anamasunziha awa anodhaga ologa wi masunziho awi dhilobo dhilopadduwa woka, kahiyo masunziho bahi, mbwenyi ebaribari. Akala weyo wa babi, onawodhe dhavi omukamihedha mwanawo okuluvela wi ejile enrumeliye ebaribari?

15. Elobo gani enamukamihedhe muzombwe okuluvela venjene ejile enrumeliye?

¹⁵ Omukamihedhe mwanawo okuluvela venjene esile dhinrumeliye. Mwanawo kanfwanyela okana manyazo ya orumela wila ohikalawo muttanddi. (2 Tim. 1:8) Sabwaya jani? Sabwani aziwitxi enjene vina kanrumela wi egumi epadduwile woka. Agasunzaga mukalelo wotikiniha wa egumi anowona vizinddiyelo wi ohikalawo muttu wa eziwelo ottanddile dhotedhene esi. Dhahene awene kanrumela masunziho awila dhilobo dhilopadduwa woka, dhilobo-dhene-esi dhinsunzihiwa mmaskola menjene orugunuwa elabo yotene. Elobo yina enamukamihedhe mwanawo olibiha nroromelo naye ja wona txini yattukuleli abali na arogora okuluvela wi egumi elottanddiwa.c

16. Amambali anamukamihedhe dhavi mwaniwa otapulelamo sabwaya enrumeliye wi ohikalawo Muttanddi? (1 Pedro 3:15) (Koona vina foto.)

¹⁶ Omukamihedhe mwanawo otapulela enimuttukulela orumela wi ohikalawo Muttanddi. (Kengesa 1 Pedro 3:15.) Txino egahikala yapama osunza na mwanawo seriye ya artigu “Os Jovens Perguntam—Criação ou evolução?” mu jw.org. Venevo enowodheya mwanawo osakula makani anoniye wi anele wattukulela ena orumela wi ohikalawo Muttanddi. Enowodheya vina omushagiha mwanawo mukalelo wa otapulelamo makaniya aba. Akala muttu onofuna ologa makani aba omukamihedhe mwanawo wona wi kanfwanyela wakulana, mbwenyi atapulele na mukalelo wapama vina wovevuwa. Motagiha, txino mukwaye mmodha woskola onologa: “Miyo ddinrumela bahi dhilobo dhinwodhimi wona, mbwenyi kaddinammonaga Mulugu.” Mwanawo podi bakula dhahi: “Kavubuwele bugedda mutakwani wego ohinkaliwa, saddu weyo wona ntxela, txini egobuweliwe? Kavali waganyedha wi ohikalawo muttu otibile ntxela nttile. Yakakene jipadduwile na elabo eji yehu vina dhotedhene dhilimo, ohikalawo muttu ottanddile!”

17. Amambali anamukokomeze dhavi mwaniwa otamela gari ya ologa mwaha wa Bibilia na attu ena? Kaladdaniha.

¹⁷ Omukokomeze mwanawo otamela gari ya ologa na attu ena mwaha wa Bibilia. (Rom. 10:10) Ologa mwaha wa Bibilia na attu ena enkala ninga wooba epano ya jibo. Omaromo muttuya onroma osunzela jibo dhohirutxa. Mbwenyi na mudhidhiya onokana ttotto. Musogorhomwa wooba epanoya enokala elobo yohirutxa. Na mukalelo wakakene, txino muzombwe onoroma ologa sabwa ya nroromelo naye na mukalelo wovevuwa. Motagiha, txino ononvuza mukwaye woskola: “Weyo wanziwa wi aziwitxi anotagiha dhilobo dhinonani mwilaboni? Kajedha ddulagihe vidiyu eji yoziwa vaddiddi.” Agamala olagiha vidiyu ya seriye Dhikana Muttanddi? onologa: “Akala muziwitxi onosibiwa sabwa ya elobo etagihiliye eli mwilaboni, bani onfwanyela wakela nttittimiho notene?” Na mukalelo ninga obu wotanalela enowodheya omuttukulela mukwaye woskola ofuna osunza venjene sabwa ya Yehova.

ODHOWEGEVI OMUKAMIHEDHAGA MWANAWO OLIBIHA NROROMELO NAYE

18. Amambali anawodhe dhavi odhowavi akamihedhaga aniwa olibiha omuroromela wawa Mulugu?

¹⁸ Ninkalawo mwilaboni muli attu enjene ahinimuroromela Yehova. (2 Ped. 3:3) Nona amambali, mugasunzaga na aninyu mwakokomeze otamela matibelo a makani anonuwihe omuriha wawa Bibilia vina magano a Mulugu mwaha wa eli yapama na yabure. Mulogege mwaha wa dhilobo dhotikiniha dhinonihu mwilaboni wi mwakamihedhe olabihedha deretu ewodhelo yawa yotanalela. Mwakamihedhe otamela ononelamo mavuhulo a mBibiliani amalile wakwanihedheya. Vina yamakamakaya mulobelege na aninyu vina mwalobelelege awene. Mugakosa ejuwene mukuluvele wi Yehova onele oruriha guru dhinkosinyu wi mwakamihedhe aninyu olibiha nroromelo nawa.—2 Map. 15:7.