NSUNZO 2
JIBO 132 Noheli Nili Muttu Mmodha
Amamuni, Mwarihege Awadhinyu
“Nyuwo vina alobwana mutelile, . . . [mwaweddihege] awadhinyu na nriho.”—1PE. 3:7.
DHINASUNZE IYO
Ninele wona mamuni onawodhe dhavi omuriha mwadhiye modhela mazu aye vina dhawira dhaye.
1. Mwaha mmodha omuttukuleli Yehova wita matelo buvi?
YEHOVA “Mulugu wohagalala,” iyene onfuna wi iyo vina nagalale. (1 Tm. 1:11) Yehova ononivaha mivaho dhinjidhene dhinnikamihedha ojavo egumi. (Tia. 1:17) Mmodhaya wa mivaho esi matelo. Mulobwana na muyana agatelana awene anopikirhela okwelana, ottittimihana vina orihana muttu na mukwaye. Atelani agalibiha okwela onani muttu na mukwaye anokana wagalala webaribari mwigumini mwawa.—Gan. 5:18.
2. Txini empadduwa na matelo mena masaka abano?
2 Mokubanyiha-mwene, atelani enjene masaka abano, anodduwala mapikirhelo akosilani labo na matelo awa. Ejo enolagiha mowakwana-mwene mwahaya onttukulela matelo menjene ohikana wagalala. Dhopepesiwa dhikosiwe ovanenevi na aziwitxi dhinologa wi amamuni enjene anowavada awadhiwa, anowalogela mazu abure obe anowatabutxa na mikalelo dhina. Amamuni ena txino anowaweeddiha awadhiwa na nriho agakala na attu ena, mbwenyi agakala woka anowaweeddiha na otowa nriho. Ottiya ejo bahi matelo menjene anonongeya sabwa ya mulobwanaya wawona attu bali yovi.
3. Txini enattukulela amamuni waweddiha awadhiwa na mukalelo wabure?
3 Txini enattukulela alobwana ena waweddiha awadhiwa na mukalelo wabure? Ena txino ankosa ejuwene sabwa ya oleliwa na muttu wali muwali vaddiddi, txino anodhaga wubuwela wi merelo awa kahiye abure, ena anokukuseliwa okosa dhilobo mowiwanana na mburo onkalani. Motagiha dhilabo dhina attuya anubuwela wi “mulobwana webaribari” onofwanyela olabihedha guru wi amulagihe mwadhiye wila onttongavo ddi iyene. Alobwana ena kasunzihiwe wang’anela mukalelo oniviwanimo vina wang’anela owali wawa. Ottiya ejo alobwana ena ahikana monelo wabure mwaha wa ayana vina ogonihana, sabwani akana elemelelo ya wawona attu bali yovi. Yottabwaya, dhopepesiwa dhina dhinolagiha wi mudhidhi wa ezini ya COVID-19 alobwana enjene ahiroma waweddiha awadhiwa na mukalelo wabure vaddiddi. Mbwenyi kuli mwaha onfwanyela omukosiha mulobwana omweddiha mwadhiye na obure.
4. Amamuni ali Akristu anfwanyelela okalela txenjewa elobo gani vina sabwaya jani?
4 Mulobwana oli Mukristu onofwanyela oviyang’anela wila anakaane monelo wabure mwaha wa ayana.a Sabwaya jani? Mwaha mmodha bwawi dhubuwelo dhehu dila dhinjidhene dhinopatta merelo ehu. Murumiwi Paulo ohiloga wi Akristu ottikitteliwa o Roma kafwanyela otagiha mweddelo wa elabo ejino. (Rom. 12:1, 2) Mwalebele Paulo Akristu o Roma vahivira vyaka dhing’onovi mmaleli mulogoya witiwa. Masiki dhawene mazu a Paulo anolagiha wi ena a mmulogonimwa ampattiwa na dhilemelelo vina mubuwelo wa mwilaboni. Jijuwene emuttukulele Paulo wavaha malago wi atxinje mukalelo wawa wa wubuwela vina merelo awa. Nlago ntti ninowapatta Akristu ali amamuni masaka abano. Mokubanyiha-mwene amamuni ena anopattiwa na mubuwelo wa mwilaboni, jijuwene enattukulela waweddiha awadhiwa na mukalelo wabure.b Kito Yehova onjedhela wi mamuni amweddihege dhavi mwadhiye? Yowakulaya enfwanyeya mu nleboni na nsunzo ntti.
5. Mowiwanana na 1 Pedro 3:7, muteli onfwanyela omweddiha dhavi mwadhiye?
5 Kengesa 1 Pedro 3:7. Yehova onjedhela wi mamuni amurihege mwadhiye. Mamuni onimuriha mwadhiye onomweddiha nokwela vina noderetu. Mu nsunzoni ntti ninele wona mamuni onawodhe dhavi olagiha wi onomuriha mwadhiye. Mbwenyi vamaromo ninele wona merelo anlagiha wi iyene kanimweddiha mwadhiye nokwela vina nriho.
KUKOSE ELOBO-TXILOBO ENAMUTOTE MANYAZO MWADHIYO
6. Yehova onimoona dhavi muteli oninvada mwadhiye? (Kolosi 3:19)
6 Mamuni kanfwanyela onvada mwadhiye. Yehova onomwidda muwali. (Ms. 11:5) Yehova kanziveliwa na mulobwana onimutabutxa mwadhiye. (Mal. 2:16; kengesa Kolosi 3:19.) Mowiwanana na nlebo na nsunzo ntti, 1 Pedro 3:7, mamuni agahimweddihe deretu mwadhiye onononga mandano aye na Yehova. Yehova onofiyedha ogana ohivuruwana malobelo aye.
7. Mowiwanana na Éfezo 4:31, 32, mazu gani osuva anfwanyela orabela amamuni? (Koona vina “Mazu Mena Atapuleliwe”)
7 Mamuni kanfwanyela omunyanyuwela vina omulogela mwadhiye mazu abure. Amamuni ena anowanyanyuwela awadhiwa obe anologa dhilobo dhinsuva murima wawa. Mbwenyi Yehova onowidda “owali, osilidhiwa, onyanyuwa vina ologa mazu osuva.”c (Kengesa Éfezo 4:31, 32.) Yehova onovuruwana dhetene nona iyene onozuzumela mukalelo onloga mamuni na mwadhiye masiki agakala woka. Mamuni onloga na mukalelo wabure vaddiddi na mwadhiye onononga matelo aye vina mandano aye na Yehova.—Tia. 1:26.
8. Monelo wa Yehova mwaha wa wawona attu bali yovi buvi?
8 Mamuni kanfwanyela okana elemelelo ya wawona attu bali yovi. Yehova onona dhavi elemelelo ya wawona attu bali yovi? Iyene onowidda. Mamuni onona mafoto onyakuwa onononga mandano aye na Yehova vina onompwaza mwadhiye.d Mamuni woweddeyana kagakanile mweddelo wohifwanyelela na muyana mwinya, nne vina kagawubuwelile okosa dhilobo dholaddana. Yezu ohiloga wi mulobwana onimwang’ana muyana na efunelo yogonana onoraruwana “mmurimani mwaye.”e—Mt. 5:28, 29.
9. Yehova oniddelani mamuni agamudidelaga mwadhiye okosa elobo ehinfuniye mudhidhi wa ogonihana?
9 Mamuni kanfwanyela omudidela mwadhiye okosa ehinfuniye mudhidhi wogonihana. Amamuni ena anowadidela awadhiwa ogonihana na mukalelo onatota manyazo obe onsuva mubuwelo wawa. Yehova onowidda merelo aba abure vina a ohilagiha okwela. Yehova onjedhela wi mamuni amukwelege mwadhiye, arihege mukalelo oniviwamo iyene vina mubuwelo waye. (Ef. 5:28, 29) Kito akala mamuni oli Mukristu onomweddiha mwadhiye na mukalelo wabure obe onowawona attu bali yovi? Iyene onawodhe dhavi otxinja mukalelo waye wa wubuwela vina merelo aye?
MAMUNI ONAWODHE DHAVI OTTIYA OMWEDDIHA MWADHIYE NA MUKALELO WABURE
10. Yotagiha ya Yezu enamukamihedhe dhavi muteli?
10 Txini enamukamihedhe mamuni ottiya omweddiha mwadhiye na mukalelo wabure obe wa omutota manyazo? Mukalelo mmodha bwa ovilibihedha omutagiha Yezu. Ebaribari wi Yezu katelile, mbwenyi mukalelo waweddihiye anamafwara aye yotagiha yapama enlagiha mukalelo onfwanyela mamuni omweddiha mwadhiye. (Ef. 5:25) Ninele wona txini ensunza amamuni na mukalelo waweddiha vina waloga Yezu na anamafwara aye.
11. Yezu waweddiha dhavi arumiwi aye?
11 Dila dhotene Yezu wannaweddiha anamafwara aye na oderetu vina na nriho. Iyene txipo kalagiha owali masiki akalaga Nabuya vina Namasunziha wawa, iyene txipo kalabihedha ewodhelo yaye wi àpwaze arumiwi aye obe attukulele omova. Ottiya ejo Yezu wannakosela arumiwi aye mabasa oviyeviha. (Jo. 13:12-17) Mudhidhi dhahi iyene ohiloga: “Kasunzani na miyo; vowi ddili wa murima wokurumuwa vina woviyeviha; nyuwo munele ofwanya nipangarhazo.” (Mt. 11:28-30) Koona wi Yezu wahikana murima wokurumuwa. Muttu wokurumuwa kahiyo wowobana. Ottiya ejo okana guru ofiyedha owodha oviyang’anela. Masiki agasilidhiwa muttu wokurumuwa onokala wofwaseyene vina onowang’anela merelo aye.
12. Yezu waloga dhavi na attu?
12 Yezu wanlabihedha mazu aye wi àlibihe vina àpangarhaze attu ena. Iyene kaloga na anamafwara aye na owali. (Lk. 8:47, 48) Masaka mena amwiddani aye animbedda vina antamela omuttiya wosilidhiwene, mbwenyi “iyene kàkula n’oruwana.” (1 Pe. 2:21-23) Midhidhi dhina Yezu wansakula okala womaalene ottiya wakula na mukalelo wabure. (Mt. 27:12-14) Eji yotagiha yapama enfwanyela ofwara amamuni ali Akristu!
13. Mowiwanana na Mateu 19:4-6, mamuni onawodhe dhavi ‘okalaga na mwadhiye’? (Koona vina foto.)
13 Yezu ohiloga wi amamuni anofwanyela okala oweddeyana na awadhiwa. Iyene olabihedhile mazu a Babe wi aloge wila mamuni wanfwanyela okalaga na mwadhiye. (Kengesa Mateu 19:4-6.) Mazu aba ‘okalaga’ alabihedhiwe mu nleboni ntti na Egregu antapulela “okakamela.” Eji enlagiha wi okwela onna muteli na mwadhiye onofwanyela okala woliba vaddiddi ekalaga ninga alokakamelana. Kigawodheyile okakamelana oku ofudhiwa oheli se otabuwa. Muteli ona mandano ofiyedheya na mwadhiye onele orabela mikalelo dhotene dhowawona attu bali yovi. Momaguva-mwene iyene onele orabeliha mento aye mwa dhilobo dhihina ttima. (Ms. 119:37) Dhahene ninga Job, iyene onokosa nipagano na mento aye vina onogana ohimwang’ana muyana ohili mwadhiye na efunelo yohifwanyelela.—Job 31:1.
Mamuni oli woweddeyana na mwadhiye, onorabela wawona attu bali yovi (Kang’ana ddima 13)g
14. Txini enfwanyela okosa muteli onimweddiha mwadhiye na mukalelo wabure wi eyelele okana mandano apama na Yehova vina wi mwadhiye arome omuriha vina omukuluvela wili?
14 Muteli oninvada mwadhiye vina onimulogela mazu abure onofwanyela ofwara ttarho dhing’onovi dhinamukamihedhe wiyelela okana mandano apama na Yehova vina wi mwadhiye arome omuriha vina omukuluvela wili. Txini enfwanyeliye okosa? Yoroma, iyene onofwanyela ononelamo wi ekosiliye jabure vaddiddi. Dhotedhene dhinlogiye vina dhinkosiye Yehova onowona vina onovuruwana. (Ms. 44:21; Ko. 12:14; Ahe. 4:13) Yanawili, iyene onofwanyela otxinja merelo aye vina ottiya omweddiha mwadhiye na obure. (Gan. 28:13) Yaneraru, iyene onofwanyela omukumbirha nlevelelo mwadhiye vina Yehova, ottiya ejo onofwanyela okosa muli-mwetemwene wi awodhe oleveleliwa na awene. (Mer. 3:19) Iyene vina onofwanyela omulobelela Yehova amukumbirhaga efunelo ya otxinja vina guru wila awodhe wang’anela dhubuwelo dhaye, mazu aye vina merelo aye. (Ms. 51:10-12; 2 Ko. 10:5; Flp. 2:13) Yanonayi, iyene onofwanyela okosa dhilobo mowiwanana na malobelo aye, osunza widda mikalelo dhotene dha owali vina mazu osuva. (Ms. 97:10) Yanotanu, momaguva-mwene iyene onofwanyela otamela nikamihedho na anddimuwa a mmulogoni. (Tia. 5:14-16) Yanotanu na modha, iyene onotadela enfwanyeliye okosa wi musogorho aneyelele omweddiha mwadhiye na mukalelo wabure. Muteliya agakana ekalelo ya wawona attu bali yovi, iyene vina onofwanyela ofwara ttarho esi tanu na modha, agakosa ejuwene Yehova onele oruriha guru dhaye, txino onele omukamihedha otxinja merelo aye. (Ms. 37:5) Mbwenyi muteliya kanfwanyela ottiya bahi okosa dhilobo dhinimutota mwadhiye manyazo, iyene vina onofwanyela osunza omuriha mwadhiye. Kito anawodhe dhavi okosa ejuwene?
ONAWODHE DHAVI OMURIHA MWADHIYO?
15. Muteli onawodhe dhavi omulagiha mwadhiye wi onomukwela?
15 Kalagiha wi onomukwela mwadhiyo. Ateli ena anna matelo owagalala anokosaga dhilobo malabo otene wi àlagihe awadhiwa wila anowakwela. (1 Jo. 3:18) Enowodheya muteli omulagiha mwadhiye okwela waye masiki na mikalelo dhovevuwa. Ninga motagiha omuttiddela nlada obe omukubatta nokwela. Txino valaboni enowodheya iyene onvavihedha muselu alogaga “Ddinonukeliwa wuwona” obe anvuzaga “Labo nawo ninedda dhavi?” Mudhidhi na mudhidhi txino iyene onele ogana oleba kartau na mazu okoddela anlagiha okwela waye. Muteli agakosa dhilobo esi, onomuriha mwadhiye vina onolibiha matelo aye.
16. Sabwaya jani muteli onofwanyela omusibaga mwadhiye?
16 Omwaddelege mwadhiyo wi iyene ddwamakamaka mwa weyo. Muteli onimuriha mwadhiye onologa dhilobo dhinimuttukulela iyene oviwamo pama. Motagiha iyene kandduwala omutamalela mwadhiye sabwa ya dhotene dhinkosiye wi amukamihedhe. (Kol. 3:15) Muteli agamusibaga mwadhiye vina agaloga wi onomukwela, mwadhiye onoziwa wi oli wobareleyene, onokweliwa vina onorihiwa.—Gan. 31:28.
17. Muteli anawodhe dhavi olagiha wi onomuriha mwadhiye?
17 Omweddihe mwadhiyo na opama vina nriho. Muteli onimukwela mwadhiye onomona ninga mvaho wa ttima onda wa Yehova. (Gan. 18:22; 31:10) Nona dila dhotene iyene onomweddiha pama vina na nriho masiki mudhidhi wogonihana. Nona iyene txipo kanamudidele okosa dhilobo dhinamuttukulele ohiviwamo pama, okana manyazo obe dhinsuva mubuwelo waye.f Ottiya ejo iyene vina onele ovilibihedha okaana mubuwelo wotxena vamentoni va Yehova.—Mer. 24:16.
18. Txini enfwanyela amamuni okosa? (Koona vina kasha “Mikalelo Minayi dha Omweddiha Mwadhiyo na Nriho.”)
18 Muteli, Yehova onowagalala venjene agoona guru dhotene dhinkosiwe wi omurihege mwadhiyo na mazu vina merelo. Kagana omuriha mwadhiyo modhela orabela mweddelo wonyakuwa. Ottiya ejo omulagihe nriho, oderetu vina okwela. Ogakosa ejuwene iyene onele wona wi onomukwela vina onomutanala. Ogamurihaga mwadhiyo, weyo onele obarela mandano amakamaka aniwena—mandano awo na Yehova.—Ms. 25:14.
JIBO 131 ‘Emagile Mulugu’
a Mutoma “Weyo Onowaweddiha Ayana Dhahene Ninga Munkosela Yehova?” mMwang’anelini wa Janero wa 2024 onowakamihedha amamuni.
b Mwa abale antabutxiwa va muralani (abuso domestico) txino anele oziveliwa mutoma “Ajuda para as vítimas de violência doméstica” eli epaddi “Mais Assuntos” mu saiti jw.org obe mu aplikativo JW Library®.
c MAZU MENA ATAPULELIWE: Nzu ntti “mazu osuva” anowiwanana na omulogela mazu abure muttu na efunelo ya omunyimula muttuya obe omuttukulela ohiviwonana ttima. Anowiwanana vina na ompambiha muttuya obe ologa dhilobo dhihinziveliwa weyo na iyene. Nona elobo-txilobo enakose muteli wi amunyimule obe amuruwane mwadhiye mazu osuva.
d Koona mutoma “A pornografia pode destruir o seu casamento” mu jw.org vina mu JW Library.
e Muyana oteliwe na mulobwana onna elemelelo ya wawona attu bali yovi, onele okamihedheya na mutoma “Txini Enfwanyela Weyo Okosa Akala Mamunawo Onowawona Attu Bali Yovi” mMwang’anelini wa Agosto wa 2023.
f Bibilia kanloga mowakwana-mwene mikalelo dhogonihana dhinoniwa ninga dhokoddela obe dhonyakuwa mudhidhi wa ogonihana wa attu atelanile. Mwaha wa makani aba atelani banfwanyela okosa yogana, mbwenyi awene anofwanyela okosa ejuwene na mukalelo onimuttittimiha Yehova, onimuzivela muttu-muttu vina onakamihedhe okana mubuwelo wotxena. Mwebaribari, atelani txipo kagalogile na attu ena makani aba oviteya a vamateloni vawa.
g MAZU ANNONIHEDHAMO FOTO: Akwaye omabasani a mbali anomukokomeza wona revista ninlagiha attu bali yovi.