Nungenu ni Kufunga ‘Mulengi wa Kahia’ ka Yehova

1. Kuchi Mbimbiliya yakulumbununa zango liamwenemwene?

MBIMBILIYA yakulumbununa zango liamwenemwene mu mutapu upema chinji, hakwamba ngwo: ‘Mulengi wa kahia ka zango ukwete tachi; mulengi wa kahia ka Yehova. Meya anji kechi kuhasa kujima zango chipwe masanga a meya kechi kuhasa kulishiha.’b (Mwaso 8:6, 7) Maliji wano kanahane shindakenyo yipema kuli waze alimbata. Chochene, waze alimbata mahasa kulisolwela zango liamwenemwene umwe ni mukwo.

2. Yika lunga ni pwo atamba kulinga mba zango lio lichine kukeketela?

² Zango liamwenemwene lize liakununga ku miaka yeswe hakachi ka lunga ni pwo, linatale ha tachi jize ayo eswe aali masa. Chakutalilaho, achinyongenu ha jiko lia kahia. Kahia mukahasa kunungaho matangwa eswe, alioze mba kanunge watamba kuwezelaho kunyi. Nyi kuwaseleho kunyi, kahia kacho mukahasa kujima. Chizechene nawa, zango hakachi ka lunga ni pwo mulihasa kukola ku miaka yeswe, alioze mulinunga nyi ayo mafunga ulo wo. Ha mashimbu amwe, lunga ni pwo mahasa kulivwa ngwe zango lio linakeketela, chipi-chipi nyi kali ni kapinda hakutwala ku mbongo, misongo hanji kapinda wa kulela ana. Kashika nyi hiunambata, kuchi muhasa kufunga ‘mulengi wa kahia ka Yehova’ mu ulo wenu? Ha mutwe uno, mutumonaho yuma yitatu yize watamba kulinga mba ulo wenu ukole ni kupwa ni uwahililo.c

NUNGA NI KUKOLESA USEPA WE NI YEHOVA

3. Kuchi kupwa ni usepa upema ni Yehova chakukolesa zango lia lunga ni pwo? (Chilumbununyi 4:12) (Tala nawa chizulie.)

³ Mba afunge ‘mulengi wa kahia ka Yehova,’ lunga ni pwo katamba kupwa ni usepa upema ni Yehova. Mumu liaka kulinga chino muchaakwasa? Muze lunga ni pwo akulemesa usepa wo ni Yehova, ayo kakukaula yiyulo yenyi, chino chakwakwasa kwehuka yuma yize muyihasa kukeketesa zango lio. (Tanga Chilumbununyi 4:12.) Mutu yoze wajama ku ufulielo, kakusa tachi hanga embulule yitanga ya Yehova ngwe, upeme, uhomboloji ni kukonekena. (Efwe. 4:32–5:1) Nyi lunga ni pwo malisolwela yitanga yino, zango lize lili hakachi ko mulikola. Pangi avuluka ngwo Lena, yoze halinga miaka mu ulo kuhiana 25, yamba ngwenyi: “Chapwa chashi kuzanga ni kuvumbika mutu yoze wajama ku ufulielo.”

4. Mumu liaka Yehova asakwile Yosefwe ni Maria hanga apwe yisemi ja Mesaya?

⁴ Tutalenu chimwe chilweza cha mu Mbimbiliya. Muze Yehova afupile kusakula atu waze te mapwa yisemi ja Mesaya, iye kachi kasakwile atu eswawo mu chisemuko cha Ndawichi, alioze yasakula Yosefwe ni Maria. Mumu liaka? Mumu ayo eswe aali kapwile ni usepa ukolo ni Yehova. Yehova kanyingikine nawa ngwenyi, iye nihindu te mapwa ha chihela chitangu mu ulo wo. Yika waze alimbata mahasa kulilongesa hali Yosefwe ni Maria?

5. Yika malunga mahasa kulilongesa ha chilweza cha Yosefwe?

⁵ Yosefwe te keshi kushimbula ha kukaula usongwelo wa Yehova, chino chamukwashile kupwa lunga mupema. Ha yisuho yitatu, iye yatambula usongwelo wa Zambi hakutwala kuli usoko wenyi. Ha yisuho yino yeswe, iye yakaula usongwelo wa Zambi, kafuji-fuji chipwe ngwe yino te muyimutwala alumune yuma yinji ku mwono wenyi. (Mateu 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Mumu lia kwononokena usongwelo wa Zambi, Yosefwe yafunga Maria ni kumukwasa mu yuma yeswe. Chochene, yino yatwalile Maria kwokesa zango ni vumbi lize apwile nalio hali Yosefwe! Malunga, yenu munuhasa kwimbulula Yosefwe ha kufupa usongwelo wa Yehova mashimbu eswe muze nunafungu asoko jenu.d Chipwe ngwe muchifupiwa kwalumuna yimwe ku mwono wenu, nyi nwasa tachi nukaule usongwelo wa mu Mbimbiliya munusolola ngwenu nwakuzanga mapwo jenu ni kukolesa ulo wenu. Umwe pangi ku Vanuatu yoze uli ku ulo ha miaka kuhiana 20, yamba ngwenyi: “Muze mukwetu-lunga akufupa usongwelo wa Yehova ni kuukaula, vumbi liami hali iye liakwoka chinji kuhiana. Chikwo nawa, nakulivwa kanawa ni kujikijila ha yiyulo yenyi.”

6. Yika mapwo mahasa kulilongesa ha chilweza cha Maria?

⁶ Maria kapwile ni usepa upema ni Yehova; ufulielo wenyi kuwakapwile ni kutala hali mukwo-lunga; iye te kanyingika kanawa yisoneko. (Tala nota ha Mbimbiliya ya estudo ha Luka 1:46.) Iye nawa te kakusa mashimbu hanga apukune ha yize analilongesa. (Luka 2:19, 51) Chochene, mumu lia kujama ku ufulielo, Maria kapwile pwo mupema. Musono, mapwo anji kakusa tachi hanga apwe ngwe Maria. Chakutalilaho, pangi avuluka ngwo Emiko, yamba ngwenyi: “Muze napwile twamishi te ngukwete katalilo wami wa yuma ya ku ufulielo, alioze muze hangumbata, mukwetu-lunga mwe te wakutulembela ni kusongwela uwayilo wetu wa mu usoko. Hachino, yingumona ngwami te nakushimbwila hanga angulingile yuma yeswe. Mba yingumona ngwami, yami mwene mwe te natamba kufunga usepa wami ni Yehova. Haliapwila, nakusa mashimbu ngupwe hakamwihi ni Yehova ha kulemba, kutanga Mbimbiliya ni kupukuna ha yize ngunatange.” (Ngala. 6:5) Mapwo, nungenu ni kukolesa usepa wenu ni Yehova. Nyi nwachilinga, malunga jenu mapwa ni uhashi wa kunuchichimieka ni kunuzanga.—Yishi. 31:30.

7. Yika lunga ni pwo mahasa kulilongesa hali Yosefwe ni Maria hakutwala ku kulingila Yehova hamuwika?

⁷ Mba Yosefwe ni Maria afunge usepa wo ni Yehova, kafupiwile kukalakala hamuwika. Ayo kanyingikine ngwo, chili chilemu kukalakala hamuwika mu usoko. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Chino kota kuchakapwile chashi, chipi-chipi muze aputukile kupwa ni ana. Chipwe chocho, o kahashile kuchilinga. Chino chili chilweza chipema kuli waze alimbata musono! Nyi nuli ni ana chizechene ngwe apwile no Yosefwe ni Maria, muchihasa kupwa chikalu kuya ku kukunguluka hanji kuwana mashimbu akulinga uwayilo wa mu usoko. Hanji muchihasa kupwa chikalu chinji kusa mashimbu hanga nulembe ni kulilongesa hamuwika ngwe lunga ni pwo. Alioze kanda nuvulama ngwenu, nyi munuwayila Yehova hamuwika, yenu eswe munukundama kuli iye ni kulizanga umwe ni mukwo. Kashika, senu yuma ya ku ufulielo ha chihela chitangu mu ulo wenu.

8. Yika muyihasa kukwasa lunga ni pwo waze ali ni yipikalo mu ulo kulinga uwayilo wo wa mu usoko hamuwika?

⁸ Yika nwatamba kulinga ni nuli ni yipikalo mu ulo wenu? Hanji kunushi kuzanga chipwe kulinga uwayilo wa mu usoko hamuwika. Ha yuma ngwe yino, hanji muchilita kuputuka ni yuma yikehe-yikehe hanji chikuma chize yenu eswe aali nwakuzanga chinji kulilongesa. Kulinga chino muchikolesa zango hakachi kenu ni kunukwasa hanga nuzange kulinga yuma ya ku ufulielo hamuwika.

PALIKISENU MASHIMBU HAMUWIKA

9. Mumu liaka lunga ni pwo atamba kupalikisa mashimbu hamuwika?

⁹ Yenu waze nwalimbata, munuhasa nawa kukolesa zango lienu, ha kupalikisa mashimbu anji hamuwika. Kulinga chino, muchinukwasa kulisa mu chihela cha yoze nwalimbata nenyi ni kunyingika chize umwe ni mukwo akwivwa ni chize akunyonga. (Uputu. 2:24) Talenu yize Lilia ni Ruslan amwene hanyima lia kulimbata, hikwapalika miaka kuhiana 15. Lilia yamba ngwenyi: “Ku uputukilo nanyongene ngwami, mutupwa ni kupalikisa mashimbu hamuwika. Alioze kuchakapwile chocho; ha mashimbu eswe te tukwete yuma yinji ya kulinga, milimo yetu ya ku musunya, milimo ya ku zuwo ni milimo ya kulela ana. Twanyingikine ngwetu, te tunafupiwa mashimbu hanga tupwe ni kutwama hamuwika nyi ka te mutuhasa kulihandununa umwe ni mukwo.”

10. Kuchi lunga ni pwo mahasa kukaula chiyulo chize chili ha A-Efwesu 5:15, 16?

¹⁰ Yika lunga ni pwo atamba kulinga mba apalikise mashimbu anji hamuwika? Hanji muchilita hita umwe mu ulo kusa mashimbu. (Tanga A-Efwesu 5:15, 16.) Umwe ndumbu mu Nigéria avuluka ngwo Uzondu, yamba ngwenyi: “Muze nakulinga katalilo wa milimo yami, nakusaho mashimbu akutwama ni mukwetu-pwo, chino nakuchisa ha chihela chitangu.” (Fwili. 1:10) Talenu chilweza cha pangi Anastasia mu Moldávia, iye kali pwo wa kalayi wa mbonge. Kawanyine mutapu upema wa kuzachishilamo mashimbu jenyi. Mwene yamba ngwenyi: “Nakufupa kulinga yuma yami muze mukwetu-lunga analihulikila ha yiteli yenyi. Chino chakutukwasa kuwana mashimbu a kupwa hamuwika.” Mba kuchi mutwamba nyi nukwete milimo yinji yize kuyishi kunwaha mashimbu a kupwa hamuwika?

11. Yuma yika Akwila ni Prisila te akulinga hamuwika?

¹¹ Mandumbu waze alimbata mahasa kulilongesa ha chilweza cha Akwila ni Prisila. Ayo kali lunga ni pwo waze mandumbu azangile chinji ku sekulu yitangu. (Roma 16:3, 4) Mbimbiliya kuyishi kuhanjika yuma yinji hakutwala ku ulo wo, alioze yakusolola ngwo ayo kapwile ni kukalakala, kwambujola ni kukwasa akwo. Yino yeswe te kakuyilinga hamuwika. (Yili. 18:2, 3, 24-26) Umwenemwene uli ngwo, muze Mbimbiliya yakutongola Akwila ni Prisila; yakwatongola eswe hamuwika.

12. Yika lunga ni pwo mahasa kulinga hanga apalikise mashimbu hamuwika? (Tala nawa chizulie.)

¹² Kuchi waze alimbata mahasa kwimbulula chilweza cha Akwila ni Prisila? Nyongenu ha milimo yinji yize nunazange kulinga. Shina hali milimo yimwe yize yenu munuhasa kukalakala hamuwika? Shina nwakulinga katalilo hanga nutuhuke mu munda mashimbu eswe? Akwila ni Prisila te kakulinga mulimo umuwika wa ku musunya. Muchihasa kupwa ngwe yenu kunushi kulinga mulimo umuwika wa ku musunya. Alioze, shina munuhasa kutesa hanga nulinge milimo yimwe hamuwika, ngwe kukomba mu zuwo hanji kululiekamo? (Chilu. 4:9) Nyi munulikwasa ha umwe mulimo, acho munulivwa ngwe nunakalakala mu chizavu chimuwika ni kupwa ni uhashi wa kushimutwina. Robert ni Linda chize haze alimbachile, hikwapalika miaka kuhiana 50. Robert yamba ngwenyi: “Yetu kutushi ni mashimbu anji a kupwa hamuwika hanga tuhehe. Alioze muze nakukosa malonga, mukwetu-pwo maakusumuna hanji ngunalulieka kashinde; mba iye meza ni kungukwasa, nakuwahilila chinji. Kulinga yuma hamuwika, chakutununga ni kutukwasa kulizanga chinji umwe ni mukwo.”

13. Yika lunga ni pwo atamba kulinga mba apwe ni kulinunga chamwenemwene?

¹³ Alioze iwulukenu ngwenu, kupwa hamuwika kanji-kanji kuchalumbunukine ngwo nwakulivwashana. Umwe pwo mu Brazil, yamba ngwenyi: “Musono, kuli yuma yinji yakutulalwisa yize muyihasa kututwala kunyonga ngwe tunapalikisa mashimbu hamuwika mumu twatwama mu zuwo limuwika. Nalilongesa ngwami, kupwa hamuwika ni mukwetu-lunga chili chuma chitangu chize natamba kulinga. Chamuchiali, nakufupa kuhanjika ni mukwetu-lunga hanga ngunyingike yize anazange.” Talenu yize Bruno ni mukwo-pwo Tays akulinga hanga alihanjikise umwe ni mukwo. Bruno yamba ngwenyi: “Muze twakusa mashimbu tupwe hamuwika, twakusa ma telefone ku mbango hanga tuzachise kanawa mashimbu jacho.”

14. Nyi lunga ni pwo keshi kuzanga kupalikisa mashimbu hamuwika yika ayo atamba kulinga?

¹⁴ Mba yika munulinga nyi kunushi kuzanga kupalikisa mashimbu hamuwika? Hanji mutu ni mutu kakwete yuma yize akuzanga, hanji muze nuli hamuwika nwakulivwila uli. Mba yika nwatamba kulinga nyi yino ye yakulingiwa mu ulo wenu? Nyongenu nawa ha chilweza cha jiko lia kahia. Kahia keshi kwoka ha jiko ha shimbu limuwika; chakufupiwa kusoselaho mba kahia kacho koke chinji. Kulita ni chilweza chino, muchilita hita tangwa nupwe ni kupalikisa mashimbu akehe hamuwika. Fupenu kulinga yuma yize yenu eswe aali nwakuzanga, ehukenu kulinga yuma yize yakunutwala mba nuzwele. (Tia. 3:18) Nyi nwaputuka kulinga yuma yino, hakehe-hakehe munuhasa kwokesa nawa zango lienu.

LISENU VUMBI UMWE NI MUKWO

15. Mumu liaka lunga ni pwo atamba kulivumbika mba afunge zango lize akwete hakachi ko?

¹⁵ Vumbi likwete ulemu unji mu ulo. Vumbi mutuhasa kulitesa ni fuji. Nyi kukushi fuji kahia mukahasa kujima ni kawashi. Chizechene nawa, nyi lunga ni pwo keshi kulisa vumbi, zango lize akwete hakachi ko mulihasa kukekema. Chikwo nawa, nyi lunga ni pwo masa tachi hanga alisolwele vumbi umwe ni mukwo, acho zango lio mulinunga ni kukola. Muchihasa kupwa ngwe yena wakunyonga ngwe wakuvumbika mutu yoze walimbata nenyi, alioze shina mukwenu-lunga hanji mukwenu-pwo kakulivwa lume ngwo wakumuvumbika? Penny ni mukwo-lunga Aret chize haze alimbachile hikwapalika miaka kuhiana 25. Penny yamba ngwenyi: “Vumbi lize twakulisa umwe ni mukwo liakululieka ulo wetu. Twakuhanjika kanawa mumu tunanyingika ngwetu, yize umwe ananyongo yili ni ulemu kuli mukwo.” Mba yika watamba kulinga hanga mukwenu-lunga hanji mukwenu-pwo alivwe ngwe wakumusa vumbi? Tala chilweza cha Apalahama ni Sara.

16. Yika malunga mahasa kulilongesa ha chilweza cha Apalahama? (1 Petulu 3:7) (Tala nawa chizulie.)

¹⁶ Apalahama te kakuvumbika Sara. Iye te kakupanjika yiyulo ya Sara ni kulemesa chize te akwivwa. Tangwa limwe, Sara te kanevu uli, chocho yalweza Apalahama yuma yeswe yize yapwile ni kumupinjisa. Iye yamusuma mulonga ha yuma yize te yinalingiwa ku zuwo lio. Shina Apalahama kanakevwila Sara uli? Ka. Iye kanyingikine ngwenyi, Sara kapwile pwo mukwa-kulikehesa yoze te wakumukwasa chinji. Apalahama yapanjika Sara, chocho yafupa kuhwisa kapinda wacho. (Uputu. 16:5, 6) Yika mutuhasa kulilongesa? Malunga, tunanyingika ngwetu yenu nuli ni chiteli cha kukwata yiyulo mu usoko. (1 Kori. 11:3) Chipwe chocho, chili chilemu kupanjika manyonga a mapwo jenu, shimbu kanda nuchikwata chiyulo, chipi-chipi ni chiyulo chacho muchikwata ha mwono wenyi. (1 Kori. 13:4, 5) Ha mashimbu amwe, muchihasa kupwa ngwe mukwenu-pwo kanasakalala; kanazange wika kukulweza chize anevu. Shina wakuvumbika manyonga jenyi ni kumupanjika kanawa? (Tanga 1 Petulu 3:7.) Angela ni Dmitry chize haze alimbachile kanambe kukumbanyisa miaka 30. Angela kanalumbununa yize mukwo-lunga akulinga mba alivwe ngwe kakumuvumbika. Yamba ngwenyi: “Mukwetu-lunga kakusa mashimbu hanga angupanjike muze ngunevu uli hanji muze ngunazange wika kuhanjika. Iye kakungusolwela umbovu chipwe muze ngunevu uli.”

17. Yika mapwo mahasa kulilongesa ha chilweza cha Sara? (1 Petulu 3:5, 6)

¹⁷ Sara te kakusolola ngwo kakuvumbika Apalahama ha kukwasa yiyulo yenyi. (Uputu. 12:5) Tangwa limwe, ngeji yeza ku zuwo susumuku, chocho Apalahama yaasanyika hanga alie no hamuwika. Iye yeta kuli Sara eche yuma yize te analingi hanga alinge mbolo. (Uputu. 18:6) Sara yakwasa chiyulo cha Apalahama, hazehene yalinga yize amwichile. Mapwo, munuhasa kwimbulula Sara ha kukwasa yiyulo wa malunga jenu. Nyi nwachilinga, munukolesa ulo wenu. (Tanga 1 Petulu 3:5, 6.) Dmitry yoze twatongola ha paragrafu ya helu, kanalumbununa yize mukwo-pwo akulinga mba alivwe ngwo kakumuvumbika. Yamba ngwenyi: “Nakuzanga chinji muze Angela akukwasa yiyulo yami chipwe ngwe manyonga jetu kanalise. Chikwo nawa, chiyulo chize mungukwata nyi kuchendele kanawa iye keshi kungwamba yuma yipi.” Chochene, chapwa chashi kuzanga mutu yoze wakuvumbika akwo!

18. Yika muyilingiwako nyi pwo ni lunga masa tachi hanga afunge zango lize akwete hakachi ko?

¹⁸ Musono, Satana kanase tachi hanga apihise zango lize liatwama hakachi ka waze alimbata. Iye kananyingika ngwenyi, nyi lunga ni pwo matokesa zango lize akwete hali umwe ni mukwo, chino muchihasa kwatwala hanga atokese zango lio hali Yehova. Alioze zango liamwenemwene, kulishi kuhwa! Kashika, senu tachi hanga zango mu ulo wenu lipwe ngwe zango lize anatongola ha Mwaso wa Solomone. Senu Yehova ha chihela chitangu mu ulo wenu; senu mashimbu hanga nupwe hamuwika, nawa vumbikenu manyonga ni chize hita umwe wa kuli yenu akwivwa. Nyi nwachilinga, munuhalisa Yehova Chishina cha zango liamwenemwene. Chizechene ngwe kahia kaze kananungu ha jiko, zango mukachi kenu mulinunga ni kukola ku miaka yeswe.