MUTWE WA KULILONGESA 25
MWASO 96 Mukanda wa Zambi Uli Chawana Chilemu
Yize Mutulilongesa ha Uprofeto wa Yakomba Muze te Anakundama ku Kufwa—Chihanda 2
“Yahana chiwape chalita kuli mutu ni mutu.”—UPUTU. 49:28.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona yize mutuhasa kulilongesa ha uprofeto uze Yakomba ambile hali ana jenyi akwo, Zapulone, Yisaka, Ndane, Ngate, Ashe, Napatali, Yosefwe ni Mbenjamine.
1. Yika mutulilongesa ha mutwe uno?
ANA ja Yakomba kalikungulwile nenyi hanga apanjike kanawa yize te maalweza. Ngwe chize twamonanga ha mutwe wapalika, Rupene, Semone, Levi ni Yunda kota kakomokene ha yize Yakomba aalwezele. Alioze, kota kapwile ni kulihula yize te Yakomba malweza ana jenyi akwo. Haliapwila, tutalenu yize mutuhasa kulilongesa ha yize Yakomba ambile hali Zapulone, Yisaka, Ndane, Ngate, Ashe, Napatali, Yosefwe ni Mbenjamine.a
ZAPULONE
2. Yika Yakomba alwezele Zapulone, mba kuchi maliji jacho amanunukine? (Uputukilo 49:13) (Tala nawa mushete.)
2 Tanga Uputukilo 49:13. Yakomba kambile ngwenyi, munyachi wa Zapulone te muutwama ku sesa lia kalunga-lwiji ku norte ya Chifuchi cha Chilakenyo. Ha kupalika cha miaka kuhiana 200, maliji wano yamanunuka. Chihela chize ahanyine kuli akwa-munyachi wa Zapulone, yichipwa lume ku sesa lia kalunga-lwiji wa Ngalileya ni ku kalunga-lwiji wa Mediterrâneo. Mose kaprofetezele ngwenyi: “Wahilila, ena Zapulone, mu kutuhuka che.” (Shimbi 33:18) Iye kota kambile chocho, mumu chapwile chashi kuli akwa-munyachi wa Zapulone kulinga mingoso ni atu a ku yihela yikwo, mumu njiza yo yapwile mukachi ka tulunga-lwiji aali. Chipwe ngwe kwalingiwile yuma yeswayo, nihindu ayo kapwile ni yuma yinji yize te muyevwisa kuwaha.
3. Yika muyitukwasa kuwahilila ni yuma yize tuli nayo?
3 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, chipwe ngwe twatwama kweswako hanji twakupalika mu yuma yeswayo, nihindu kuli yuma yinji yize muyitwaha chiseke. Alioze, mba tununge ni chiseke chacho, twatamba kuwahilila ni yuma yize tuli nayo. (Samu 16:6; 24:5) Ha mashimbu amwe, chakupwa chashi kulihulikila ha yuma yize kutushi nayo ni kuvulama yuma yipema yize tuli nayo. Kashika, lihulikile ha yuma yipema yize uli nayo.—Ngala. 6:4.
YISAKA
4. Yika Yakomba alwezele Yisaka, mba kuchi maliji jacho amanunukine? (Uputukilo 49:14, 15) (Tala nawa mushete.)
4 Tanga Uputukilo 49:14, 15. Yakomba katesele Yisaka ni chimbulu yoze ukwete yifwaha yikolo, hanji ngwetu, kashitu yoze wakumbata yilemu yinji. Maliji wano, kapwile a kumuchichimieka mumu iye te chikilikita. Yakomba kambile nawa ngwenyi, iye te mapwa ni chihela chipema. Maliji wano a Yakomba kamanunukine, mumu munyachi wa Yisaka watambwile chihela ku Lwiji Yordau chize te chakwima mihuko yipema. (Yoshu. 19:22) Ayo kapwile ni kulima chinji, alioze kapwile ni kusa nawa tachi hanga akwase akwo. (1 Mia. 4:7, 17) Ngwe chilweza, muze mukwa-kuyula Mbarake ni profeta wa pwo Debola, etele A-Izalele hanga aye ni kwasa jita ni Sesare, munyachi wa Yisaka uli umwe wa ku minyachi yize yalihanyine hanga yikwase. Ayo nawa kapwile ni kulihana hanga ase jita ha mashimbu eswawo.—Kuyu. 5:15.
5. Mumu liaka twatamba kulikolweza hanga tupwe yikilikita?
5 Yika twalilongesa? Ngwe chizechene apwile ni kulemesa mulimo upema wa vungu lia Yisaka, Yehova kakulemesa mulimo uze twakumulingila ni tachi jetu jeswe. (Chilu. 2:24) Tuchinyongenu ha chilweza cha mandumbu waze akukalakala chinji hanga afunge chikungulwila. (1 Timo. 3:1) Ayo keshi kwasa jita, alioze kakusa tachi hanga afunge atu ja Zambi ku ufulielo. (1 Kori. 5:1, 5; Yunda. 17-23) Ayo nawa kakusa tachi hanga alulieke ni kuhanjika pande jize jakutakamisa ni kukolweza mandumbu mu chikungulwila.—1 Timo. 5:17.
NDANE
6. Chiteli chika atambwile akwa-munyachi wa Ndane? (Uputukilo 49:17, 18) (Tala nawa mushete.)
6 Tanga Uputukilo 49:17, 18. Yakomba katesele Ndane ni umwe kapela yoze matota tushitu anene-anene waze amuhiana, ngwe kavwalu wa jita ni mukwa-kwendelaho. Kulita ni uprofeto uno, munyachi wa Ndane te muulihana ni hamu lieswe hanga wase jita ni akwa-kole ja Izalele. Maliji wano kamanunukine pundu, mumu muze te anayi ku Chifuchi cha Chilakenyo, munyachi wa Ndane wapwile hanyima lia minyachi yeswe, ni ‘kufunga vungu lieswe lia Izalele.’ (Kwa. 10:25) Chipwe ngwe minyachi yikwo kuyakamwene yuma yeswe yize munyachi wa Ndane walingile, nihindu chino chapwile chiteli chilemu chize o atambwile.
7. Yika twatamba kwiuluka mashimbu eswe hakutwala ku yize twakulinga mu ululikiso wa Yehova?
7 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, ha mashimbu amwe mutuhasa kulinga yimwe ni kulivwa ngwetu, akwetu kamwene yize twalinga. Hanji wakwashile kukomba ni kululieka Zuwo lia Wanangana, walihanyine hanga ukwase ha kukunguluka cha mbonge ni cha mambonge, hanji mulimo ukwo weswawo. Kashika tunakuchichimieka ha yize walingile! Mashimbu eswe iwuluka ngwe, Yehova kakumona ni kulemesa yize wakumulingila. Iye nawa kakuwahilila chinji muze akumona ngwo yize wakulinga, kuushi kuyilinga hanga akwenu akulemese, alioze wakuyilinga ni mbunge yeswe mumu wakumuzanga.—Mateu 6:1-4.
NGATE
8. Mumu liaka te muchihasa kupwa chashi akwa-kole kulukukila munyachi wa Ngate? (Uputukilo 49:19) (Tala nawa mushete.)
8 Tanga Uputukilo 49:19. Yakomba kaprofetezele ngwenyi, chizavu cha eji, te muchilukukila Ngate. Ha kupalika cha miaka kuhiana 200, munyachi wa Ngate yiuya ni kutwama ku chivumbuko cha Lwiji Yordau, ku chihela kuze te kwatwama akwa-kole anji. Kashika, te muchihasa kupwa chashi mavungu jacho kulukukila munyachi wa Ngate. Chipwe chocho, munyachi wa Ngate yiuzanga kutwamako, mumu ku chihela chacho kwapwile yambu yipema yize te malisa yimuna yo. (Kwa. 32:1, 5) Chochene, akwa-munyachi wa Ngate kapwile ni hamu linji. Kuchizako yino, ayo kapwile ni kujikijila muli Yehova ngwo, maakwasa hanga afunge chifuchi chize aehele. Ujikijilo wo muli Yehova wokele chinji, kashika ha miaka yinji o atumine maswalale hanga akwase minyachi yikwo kutambula Chifuchi cha Chilakenyo, chize chapwile mu sali lia Yordau. (Kwa. 32:16-19) Ayo kajikijilile muli Yehova ngwo, te mafunga mapwo ni ana jo muze masala ukawo ku mazuwo. Yehova kaawahishile ha kusolola hamu ni kulihana hanga akwase akwo.—Yoshu. 22:1-4.
9. Kuchi yize twakusakula kulinga ku mwono yakusolola ngwo twakujikijila muli Yehova?
9 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, nyi twajikijila muli Yehova, mutununga ni kumulingila chipwe ngwe tunapalika mu yuma yikalu. (Samu 37:3) Mandumbu anji musono, kakujikijila muli Yehova ha kwecha yimwe ku mwono hanga aye ni kukwasa mulimo wa kutunga mazuwo mu ululikiso wa Yehova, kuya ni kukalakala kuze kunafupiwa ukwaso, hanji kukwasa milimo yikwo nawa. Ayo kakuchilinga mumu kakupwa ni shindakenyo ngwo, mashimbu eswe Yehova maafunga.—Samu 23:1.
ASHE
10. Yika akwa-munyachi wa Ashe atambile kulinga? (Uputukilo 49:20) (Tala nawa mushete.)
10 Tanga Uputukilo 49:20. Yakomba kambile ngwenyi, akwa-munyachi wa Ashe, te mapwa ni upite unji; maliji wano kamanunukine. Chihela chize munyachi wa Ashe wahingile, chapwile ni kwima mihuko yipema mu Izalele. (Shimbi 33:24) Chihela chacho, chapwile nawa hakamwihi ni kalunga-lwiji Mediterrâneo. Mwapwile zuzu yinene ya Sendone, kuze kwapwile ni kuya mato anji ni kulingilako mingoso. Alioze, mumu lia upite unji uze apwile nawo ni yitanga yipi ya A-Kanana waze o atambile kuhuma mu chifuchi, alioze kaahumine, zango lia munyachi wa Ashe hakutwala ku uwayilo wamwenemwene yilitepuluka. (Kuyu. 1:31, 32) Ngwe chilweza, muze mukwa-kuyula Mbarake echile ukwaso wa Izalele hanga ase jita ni A-Kanana, akwa-munyachi wa Ashe kalitunyine kuya ni kukwasa. Chocho yatokesa uhashi wa kumona kukumba cha chikomokeso chize Yehova ahanyine kuli A-Izalele “ku njiji ja Megidu.” (Kuyu. 5:19-21) Munyachi wa Ashe kota wevwile sonyi muze o evwile mwaso uze Yehova atumine Mbarake ni Debola kusoneka ngwenyi: “A-Ashe atwamine ku mbaka ya kalunga-lwiji ni kuhwima.”—Kuyu. 5:17.
11. Mumu liaka twatamba kupwa ni nyonga lialita hakutwala ku mbongo?
11 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, twatamba kusa tachi hanga tulingile Yehova ni mbunge yeswe. Twatamba nawa kusa tachi hanga tuhone kupwa ngwe atu a hano hashi waze akunyonga ngwo, mbongo che chuma chilemu chinji ku mwono. (Yishi. 18:11) Yetu twakusa tachi hanga tupwe ni nyonga lialita hakutwala ku mbongo. (Chilu. 7:12; Hepre. 13:5) Kutwazangile kukisa mashimbu ni tachi jetu ha kuzanga kupwa ni yuma yize kutwafupile, mumu chino, muchikokolola tachi jetu mu mulimo wa Yehova. Wano kali mashimbu waze twatamba kulinga yize mutuhasa mu mulimo wa Yehova mumu tunanyingika ngwetu, iye wika mwe mahasa kutwaha mwono upema wa kulutwe lia matangwa ni yuma yeswe yize tunafupu.—Samu 4:8.
NAPATALI
12. Kuchi maliji waze Yakomba ambile hali Napatali amanunukine? (Uputukilo 49:21) (Tala nawa mushete.)
12 Tanga Uputukilo 49:21. “Maliji apema” waze Yakomba ambile, kota kanatale ha mutapu uze Yesu apwile ni kuhanjika mu mulimo wenyi wa kwambujola. Yesu, yoze wapwile longeshi mupema, kapalikishile mashimbu anji mu Kafwanaume, chihunda cha akwa-munyachi wa Napatali. Kashika Kafwanaume ayivulukile ngwo, ‘chihunda cho.’ (Mateu 4:13; 9:1; Yoa. 7:46) Hakutwala kuli Yesu, Izaia yaprofeteza ngwenyi, makapwa ‘pangu linene’ kuli atu a Zapulone ni Napatali. (Iza. 9:1, 2) Kupalikila mu malongeso jenyi, Yesu yapwa ‘pangu liamwenemwene lize liatemukine hali atu a mutapu weswe.’—Yoa. 1:9.
13. Kuchi mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu yuma yize twakuhanjika yakuvwisa Yehova kuwaha?
13 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, Yehova kakupanjika kanawa maliji jetu ni chize twakuhanjika. Kuchi mutuhasa kuhanjika yuma hanji “maliji apema” waze mevwisa Yehova kuwaha? Chitangu, twatamba kupwa ni chako cha kuhanjika umwenemwene. (Samu 15:1, 2) Chamuchiali, twatamba kupwa ni kuhanjika yuma yize muyikolweza akwetu ha kwachichimieka, chakuhona kwamba yuma yipi hanji kulinyenyeta. (Efwe. 4:29) Chamuchitatu, twatamba kusa tachi hanga tululieke uhashi wetu wa kwambujola ha kuputuka malongeso.
YOSEFWE
14. Kuchi uprofeto hakutwala kuli Yosefwe wamanunukine? (Uputukilo 49:22, 26) (Tala nawa mushete.)
14 Tanga Uputukilo 49:22, 26. Yakomba kota kevwile kuwaha chinji hali mwanenyi Yosefwe. Yehova kamusakwile “hakachi ka mandumbu jenyi” hanga alinge umwe mulimo walipwila. Yakomba kavulukile Yosefwe ngwenyi, “mutango uze wakwima mihuko.” Yakomba mwene kapwile mutondo, alioze Yosefwe kapwile mutango wa ku mutondo wacho. Yosefwe mwe mwana mutangu wa Yakomba kuli Rakele, pwo yoze te azanga chinji. Yakomba kaprofetezele ngwenyi, Yosefwe te matambula chihinga cha mwana mutangu, shimbu achitambule kuli Rupene mwanenyi mutangu yoze asemene ni Liya. (Uputu. 48:5, 6; 1 Sango 5:1, 2) Ha umanunuko wa uprofeto wacho, ana aali a Yosefwe, Eframe ni Manase, yapwa minyachi yaali. Hita umwe wa kuli ayo, yatambula chihela mu Chifuchi cha Chilakenyo.—Uputu. 49:25; Yoshu. 14:4.
15. Kuchi Yosefwe amwene yipikalo yize apalikile?
15 Yakomba kambile nawa ngwenyi, ‘akwa-kwasa mata a manana ashile mivu hali [Yosefwe] ni kumutulikila toto.’ (Uputu. 49:23) Mandumbu ja Yosefwe e amwashile mivu yacho, mumu o e amuvwilile chipululu ni kumunehena lamba linji. Alioze, Yosefwe kakatulikilile mandumbu jenyi toto chipwe kulamikiza Yehova ha yize yalingiwile ku mwono wenyi. Kashika muze ahanjikile hali Yosefwe, Yakomba yamba ngwenyi: ‘Iye kakasungile uta wenyi wa manana. Moko jenyi te kanyanga, chikwo nawa kajikiza.’ (Uputu. 49:24) Yosefwe kajikijilile muli Yehova muze apalikile mu yipikalo, chikwo nawa, kakakonekenene wika mandumbu jenyi, alioze yaasolwela nawa upeme. (Uputu. 47:11, 12) Yosefwe kechele hanga yipikalo yize apalikile yimukwase kupwa mutu mupema. (Samu 105:17-19) Kashika Yehova amusakwile hanga alinge milimo ya kukomwesa.
16. Kuchi mutuhasa kwimbulula chilweza cha Yosefwe muze tunapalika mu yipikalo?
16 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, kutwatambile kwecha hanga yipikalo yituhandunune kuli Yehova chipwe kuli mandumbu jetu. Twiulukenu ngwetu, kupalikila mu yipikalo yacho, Yehova mahasa kutufumba hanga tupwe atu apema. (Hepre. 12:7) Fumbo liacho mulihasa kutukwasa kwimbulula yitanga yipema ya Yehova, ngwe keke ni kukonekena akwetu. (Hepre. 12:11) Kashika, mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu nyi twanunga ni kunyongonona, Yehova matuwahisa ngwe chize awahishile Yosefwe.
MBENJAMINE
17. Kuchi uprofeto hakutwala kuli Mbenjamine wamanunukine? (Uputukilo 49:27) (Tala nawa mushete.)
17 Tanga Uputukilo 49:27. Yakomba kambile ngwenyi, munyachi wa Mbenjamine, te muupwa ngwe kangunga hanji ngwetu, tujita a ulangaji. (Kuyu. 20:15, 16; 1 Sango 12:2) Chapwile “chimene” hanji ngwetu, uputukilo wa lusango wa mianangana a mu Izalele, Saulu umwe wa ku munyachi wa Mbenjamine, yapwa mwanangana mutangu wa vungu lieswe. Ni hamu lieswe, iye yasa jita ni A-Filistea. (1 Samue. 9:15-17, 21) Ha “chingoloshi” hanji ngwetu, kusongo lia lusango wa mianangana a mu Izalele, atu aali a ku munyachi wa Mbenjamine, Mwazovu Estere ni Nguvulu Mordekai, yalamwina A-Izalele hanga ahone kwanongesa kuli A-Persia.—Este. 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. Kuchi mutuhasa kwimbulula ushishiko wa munyachi wa Mbenjamine?
18 Yika twalilongesa? Twalilongesa ngwetu, akwa-munyachi wa Mbenjamine, kota kevwile kuwaha chinji muze Saulu wa ku munyachi wo apwile mwanangana. Alioze muze Yehova asakwile Ndawichi wa ku munyachi wa Yunda hanga apwe mwanangana mwaha, akwa-munyachi wa Mbenjamine yakwasa kwalumuka chacho. (2 Samue. 3:17-19) Ha kupalika cha miaka, muze minyachi yikwo yasolwele uhulia, munyachi wa Mbenjamine yiununga ni kushishika ku munyachi wa Yunda ni kukwasa mwanangana yoze Yehova asakwile. (1 Mia. 11:31, 32; 12:19, 21) Ni yetu nawa, twatamba kukwasa ni ushishiko weswe mandumbu waze Yehova akusakula hanga atusongwele.—1 Tesa. 5:12.
19. Kuchi uprofeto uze Yakomba ahanjikile muze te anakundama ku kufwa muuhasa kutuyukisa?
19 Twayuka chinji ha kulilongesa uprofeto uze Yakomba ahanjikile kuli ana jenyi muze te anakundama ku kufwa. Kumona chize uprofeto wacho wamanunukine, chakukolesa ufulielo wetu ha uprofeto ukwo wa Yehova uze uli mu Mbimbiliya. Chikwo nawa, kumona chize ana ja Yakomba aawahishile, chakutukwasa kunyingika kanawa chize mutuhasa kuvwisa Yehova kuwaha.
MWASO 128 Nyongononenu Ndo Kusongo
a Yakomba kawahishile Rupene, Semone, Levi ni Yunda kuputuka kuli mukulwana ndo kuli kanuke. Alioze kakachilingile muze awahishile ana jenyi akwo.