UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET wa Watchtower
Watchtower
UTULIKILO WA MIKANDA HA INTERNET
Chokwe
  • MBIMBILIYA
  • MIKANDA
  • KUKUNGULUKA
  • bt kap. 12 ma. 105-112
  • “Kwambujola ni Hamu mu Jina lia Yehova”

Kukushi nichimwe chinema.

Lisesa, kwasoloka kapalia ha kwazulula chinema.

  • “Kwambujola ni Hamu mu Jina lia Yehova”
  • Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
  • Mitwe ya Yikuma
  • Yikuma Yalifwa
  • “Chizavu Chinene . . . Afulielele” (Yilinga 14:1-7)
  • “Nutewulukile Kuli Zambi ya Mwono” (Yilinga 14:8-19)
  • ‘Yaakunjika Makulwana Jacho Kuli Yehova’ (Yilinga 14:20-28)
  • “Azalile Too ni Uwahililo ni Spiritu Yisandu”
    Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
  • “Kutakamisa Yikungulwila”
    Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
  • Ukristu Yiulitanda mu Yifuchi Yinji
    Yize Muhasa Kulilongesa mu Mbimbiliya
  • Timoteu—Chikwashi Mwaha Wa Paulu
    Mukanda Wami wa Yishima ya Mbimbiliya
Nungenu ni Kwambujola Wanangana wa Zambi
bt kap. 12 ma. 105-112

KAPITULU 12

“Kwambujola ni Hamu mu Jina lia Yehova”

Paulu ni Mbarnabe malikehesa, manyongonona ni kusolola hamu

Lusango yono kanakatuka ha Yilinga 14:1-28

1, 2. Yika yalingiwile kuli Paulu ni Mbarnabe mu Lisetra?

MU MBONGE ya Lisetra chizungo-zungo chinji chilimo. Lunga yoze wasemukine chitonji kanawahilila chinji mumu kamuwuka kuli malunga waze kanyingikine. Atu kanakomoka chinji, chocho sasendote wa Yupita maneha chipangula cha yitemo kuli malunga aali waze atu anamono ngwe tuzambi. Ngombe kaanatete muze sasendote anaalulieka hanga alambule ngwe chitapo kuli malunga jacho. Malunga jacho aya? Paulu ni Mbarnabe waze anakololoka ni kusuwa mazalo jo ni kuliumba kuli mbunga hanga ahone kwawayila. Chipwe chocho, o kechi kuhasa kwakwika.

2 Akwa-kole A-Yunda waze apwile mu Andiakia ya Piseteya ni Ikoniu yaheta. O yalumbila yuma ya mahuza Paulu ni Mbarnabe. Atu waze-ene azangile kuwayila Paulu, e te anafupu kumushiha. Kashika, yamumbulumuna ni kumutwala haze lia mbonge chipwe ngwe kapwile ni yilonda. Atu jacho kanyongene ngwe Paulu te hafwa.

3. Yihula yika mutukumbulula ha kapitulu yono?

3 Mumu liaka atu jacho ambulumwine Paulu? Yika mutuhasa kulilongesa ha yize yalingiwile kuli Paulu ni Mbarnabe ni atu a mu Lisetra? Kuchi makulwana a mu chikungulwila mahasa kwimbulula chilweza cha Paulu ni Mbarnabe cha kununga ni “kwambujola ni hamu mu jina lia Yehova”?—Yili. 14:3.

“Chizavu Chinene . . . Afulielele” (Yilinga 14:1-7)

4, 5. Mumu liaka Paulu ni Mbarnabe atulilile mu Ikoniu, mba yika yalingiwilemo?

4 Te kanda kuchipalika mashimbu anji chize haze Paulu ni Mbarnabe aahumine mu mbonge ya Andiakia ya Piseteya. Chipwe chocho, Paulu ni Mbarnabe kakahongele, alioze “yakukumuna fufuta ku molu jo” mumu lia waze alitunyine sango ja Wanangana. (Yili. 13:50-52; Mateu 10:14) O kahichikile kapinda wacho mu moko ja Zambi. (Yili. 18:5, 6; 20:26) Mamishionaliu jacho kakatokesele uwahililo wo, alioze kanungine ni kwambujola. O kendele unji wa 150 quilômetros hanga ahete ku mulundu wa Tauro ni mulundu wa Sultão.

5 Paulu ni Mbarnabe yaatulila mu Ikoniu, mbonge yinene ya Roma. Mu Ikoniu atu kapwile ni kukaula chinji ndako ya A-Ngregu.a Mu mbonge yacho mwapwile A-Yunda ni akwa-mavungu anji, kashika Paulu ni Mbarnabe anjilile mu sunangonga ni kuputuka kulongesa. (Yili. 13:5, 14) Mumu lia “kulongesa cho, mbunga yinene ya A-Yunda ni ya A-Ngregu yafulielele.”—Yili. 14:1.

IKONIU—MBONGE YA A-FWIKIA

Mbonge ya Ikoniu yapwile ha chihela chipema chinji. Yapwile ni mavu apema akulima, chikwo nawa, yapwile ha chihela haze te akuliwanyina akwa-mingoso waze apwile ni kukatuka ku Seria, Roma, Ngresia ni ku Azia.

Mu Ikoniu, atu anji kapwile ni kuwayila kazambi avuluka ngwo, (deusa frígia da fertilidade) hanji ngwetu, zambi wa pwo wa kusemesa. Mianda yimwe ya uwayilo wacho yakatukile kuli A-Ngregu waze apwile ni kwayula. Ha mwaka 65 K.M.J, mbonge yacho yaputuka kuyiyula kuli A-Roma. Ku sekulu yitangu M.J, yiyipwa chihela chinene cha kulimina ni kulingila mingoso. Chipwe ngwe mu Ikoniu mwapwile A-Yunda anji, nihindu chakusoloka ngwe kanungine ni mianda ya A-Roma. Kashika lusango wa mukanda wa Yilinga wakuhanjika hali “A-Yunda ni A-Ngregu.”—Yili. 14:1.

Mbonge ya Ikoniu te yalisulangana ni mbonge ya Laikoneya ni Fwikia ku Ngalashiya. Amwe akwa-kusoneka sango kakwamba ngwo, Ikoniu yapwile mbonge ya Laikoneya mumu lia haze yapwile. Alioze mukanda wa Yilinga kuushi kusolola ngwo, Ikoniu yapwile mbonge ya Laikoneya, mbonge yize yapwile ni atu waze te akuhanjika “limi lia Laikoneya.” (Yili. 14:1-6, 11) Hamukunda wa chino, amwe kakwamba ngwo, sango ja mukanda wa Yilinga kujalitele. Alioze, ha mwaka 1910, akwa-kuhengwola sango jikulu yawana sona jimwe jasolwele ngwo, Fwikia liapwile limi lize te akuhanjika mu Ikoniu. Kashika, yoze wasonekene mukanda wa Yilinga kambile umwenemwene muze asonekene ngwenyi, Ikoniu kuyakapwile mbonge ya Laikoneya.

6. Mumu liaka Paulu ni Mbarnabe apwile ni kulongesa kanawa, mba kuchi mutuhasa kwembulula?

6 Mumu liaka Paulu ni Mbarnabe apwile ni kulongesa kanawa? Paulu kanyingikine kanawa Mbimbiliya. Kapwile nawa ni kutongola yishima, uprofeto, ni Shimbi ya Mose hanga asolole ngwo, Yesu mwe Mesaya. (Yili. 13:15-31; 26:22, 23) Mbarnabe aye, kapwile yoze te wakuzanga chinji atu. (Yili. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Paulu ni Mbarnabe kakapwile ni kulijikijila ene, alioze kapwile ni “kuhanjika mu jina lia Yehova.” Mutuhasa kwimbulula mamishionaliu wano muze tunalingi mulimo wa kwambujola ha kunyingika kanawa Liji lia Zambi, ha kusakula yisoneko yize atu mazanga ni ha kufupa majila akutakamishinamo waze mutwambulwila. Chikwo nawa, mashimbu eswe waze mutuhanjika hali Yehova, tuzachisenu Liji lienyi.

7. (a) Yika atu amwe akulinga muze akupanjika sango jipema? (b) Nyi usoko we hiwalihandununa mumu lia sango jipema, yika watamba kwiwuluka?

7 Atu amwe mu Ikoniu kakawahililile ni yize Paulu ni Mbarnabe ahanjikile. Luka yasoneka ngwenyi: “A-Yunda waze kafulielele yaavundula akwa-mavungu ni kwalumbula hakutwala kuli mandumbu.” Muze Paulu ni Mbarnabe amwene ngwo, katamba kukalila sango ja Wanangana, “atwamineko mashimbu anji ni kwambujola ni hamu.” Mumu lia chino, “atu a mu mbonge alihandunwine; amwe apwile hamwe ni A-Yunda, akwo apwile sali lia apostolo.” (Yili. 14:2-4) Ni musono, twakumona yiwape yacho muze twakwambujola sango jipema. Atu amwe kakujitayiza, alioze akwo ka. (Mateu 10:34-36) Nyi usoko we hiwalihandununa mumu lia sango jipema, nyingika ngwe, atu amwe kakulitunajo mumu lia kwalongesa yuma ya mahuza. Kashika, yitanga ye yipema muyihasa kukokolola ufwatulo wa atu jacho.—1 Petu. 2:12; 3:1, 2.

8. Mumu liaka Paulu ni Mbarnabe akatukile mu Ikoniu, mba yika mutuhasa kulilongesa ha chilweza cho?

8 Ha kupalika cha mashimbu, akwa-kole a mu Ikoniu yafupa kwasa mawe Paulu ni Mbarnabe. Muze mamishionaliu wano achinyingikine, yaya ni kwambulwila ku njiza yeka. (Yili. 14:5-7) Ni musono, akwa-kwambujola kakwimbulula Paulu ni Mbarnabe. Muze akutukumika, twakuhanjika ni hamu. (Fwili. 1:7; 1 Petu. 3:13-15) Alioze, muze twakumona ngwetu, kanafupu kutulamba hanji kutushiha, twakusa tachi hanga tuhone kusa mwono wetu ni wa mandumbu jetu mu ponde.—Yishi. 22:3.

“Nutewulukile Kuli Zambi ya Mwono” (Yilinga 14:8-19)

9, 10. Kulihi mbonge ya Lisetra yapwile, mba yika tunanyingika hakutwala kuli atu a mu mbonge yacho?

9 Paulu ni Mbarnabe yatalikisa ku Lisetra, mbonge ya Roma yize yapwile hakamwihi ni Ikoniu. Atu a mu Ikoniu kapwile ni usepa upema ni atu a mu Andiakia ya Piseteya. Mu Lisetra kumwakapwile A-Yunda anji. Chipwe ngwe kota mwapwile atu waze akuhanjika limi lia Ngregu, nihindu limi lize apwile ni kuhanjikamo chinji liapwile Laikoneya. Chocho Paulu ni Mbarnabe yaputuka kwambujola ha mbunga, mumu kota mu mbonge yacho kumwakapwile sunangonga. Ngwe chize alingile Petulu ku Yerusaleme, Paulu yawuka lunga yoze wasemukine chitonji. (Yili. 14:8-10) Chikomokeso chize Petulu alingile, chakwashile atu hanga apanjike sango jipema. (Yili. 3:1-10) Alioze, kulisa ni Petulu, atu kalimikine ni Paulu.

10 A-Lisetra kapwile ni kuwayila tuzambi twa mahuza. Kashika, muze amwene lunga yoze wasemukine chitonji kanende, o yanyonga ngwo, Paulu ni Mbarnabe no kali tuzambi. Mbarnabe yamuluka jina ngwo, Yupita. Paulu yamuluka ngwo, Merkuriu mwana wa Yupita ni mukeji wenyi. (Tala mushete unambe ngwo, “Lisetra ni Uwayilo wa Yupita ni Merkuriu.”) Alioze, Paulu ni Mbarnabe kasele tachi hanga akwase atu kumona ngwo, o kakapwile tuzambi. Yehova mwe waehele ndundo ja kuhanjika ni kulinga chikomokeso chacho.—Yili. 14:11-14.

LISETRA NI UWAYILO WA YUPITA NI MERKURIU

Mbonge ya Lisetra yapwile hakamwihi ni milundu, alioze kusuku ni matapalo. Mwanangana Sesare Augustu yatambula mbonge yacho ni kuyipwisa ya A-Roma, chocho yayiluka jina lia Julia Felix Gemina Lustra. Maswalale waze apwile mu mbonge yacho kapwile ni kukalila mbonge ya Ngalashia kuli mavungu waze te atwama ku milundu. Mbonge ya Lisetra kapwile ni kuyisongwela kuli A-Roma. Chikwo nawa, waze apwile ni kukalakalila nguvulu wa Roma kapwile ni kwaaluka majina mu latino. Chipwe chocho, atu a mu Lisetra kaanungine ni kufunga ndako ni mianda yo kuhiana ya A-Roma. Kashika mukanda wa Yilinga wakusolola ngwo, atu a mu Lisetra kapwile ni kuhanjika limi lia Laikoneya.

Ha yuma yimwe yize akwa-kuhengwola sango jikulu awanyine hakutwala ku Lisetra, hapwile yisoneko yize yahanjikile hali “asasendote ja Yupita” ni kaponya wa kazambi Merkuriu. Kuma kwacho kawanyineko nawa chilumbilo cha tuzambi jacho.

Chishima chimwe chize asonekene uma lunga Ka-Roma avuluka ngwo, Ovídio (43 K.M.J ndo 17 M.J.) chakutukwasa kunyingika kanawa sango ja mukanda wa Yilinga. Kulita ni Ovídio, Yupita ni Merkuriu kayile mu mbonge ya Fwikia ni mijimba ya atu. Yaya ku mazuwo 1,000 mba niumwe katayijile kwazumbula. Kashinakaji avuluka ngwo, Filêmon ni mukwo-pwo Baucis, e wika atayijile kwazumbula mu mbalaka yo. Hachino, Yupita ni Merkuriu yapwisa zuwo lia lunga wacho tembele ya mármore ni oru. Chikwo nawa, atu jacho yaapwisa asasendote. Yonwona mazuwo ja waze eswe alitunyine kwazumbula. Mukanda O Livro de Atos no Contexto Greco-Romano wakwamba ngwo: “Yino kota ye A-Lisetra ewulukile muze amwene Paulu ni Mbarnabe mawuka lunga chitonji. Kashika, kutushi kukomoka muze twakutanga ngwetu, o kazangile kwawayila ni yitapo.”

Paulu ni Mbarnabe kanalituna kwawayila kuli A-Lisetra. Atu kanembi miaso, kanafulamana ni kuhana yitapo kuli apostolo.

“Nutewulukile kuli Zambi ya mwono yoze watangile lilu ni hashi.”—Yilinga 14:15

11-13. (a) Yika Paulu ni Mbarnabe alwezele A-Lisetra? (b) Yika mutuhasa kulilongesa ha yize o ambile?

11 Chipwe ngwe yuma te yinakale kuli Paulu ni Mbarnabe, nihindu o yasa tachi hanga akwate atu ku mbunge. Luka kanasolola jila yize Paulu ni Mbarnabe azachishile hanga ambulwilemo atu jacho ngwo: “Yenu malunga, mumu liaka nunalingi yuma yino? Ni yetu tuli atu waze akwete ulelu ngwe yenu. Tunanwambulwila sango jipema ngwetu, mbilenu yuma yino yamokomoko nutewulukile kuli Zambi ya mwono yoze watangile lilu ni hashi ni kalunga-lwiji ni yeswe yize yatwamamo. Ku yisemuko ya kunyima, iye kechele hanga mavungu eswe ende mu majila jo-ene. Chipwe chocho, walisolwele kuli ayo ha kulinga yuma yipema, wanuvwilile keke ha kunwaha vula wa mwilu, tungonde a mbuto ni kunwaha kulia chinji hanga mbunge jenu jiwahilile.”—Yili. 14:15-17.

12 Yika mutuhasa kulilongesa ni yize Paulu ni Mbarnabe alwezele A-Lisetra? Chitangu, Paulu ni Mbarnabe kapwile ni kulikehesa. O kasolwele ngwo, no kakwete ulelu. Tunanyingika ngwetu, spiritu yisandu ye yakwashile Paulu ni Mbarnabe kukatuka mu uwayilo wa mahuza. Chikwo nawa, o katambwile chiwape cha kuyula mu malilu hamuwika ni Kristu. Chipwe chocho o kanyingikine ngwo, atu a mu Lisetra te mahasa kutambula chiwape chacho nyi mononokena Kristu.

13 Kuchi twakumona atu waze twakwambulwila? Shina twakwamona ngwe chize yetu ene twakulimona? Muze tunakwase atu hanga anyingike Liji lia Zambi, shina twakusa tachi hanga twimbulule chilweza cha Paulu ni Mbarnabe muze atu mazanga kutuchichimieka? Hakutwala ku chikuma chino, ndumbu Charles Taze Russell kasonekene ngwenyi: “Kutwazangile hanga atuchichimieke chinji hanji kutuwayila. Kutwazangile hanga atusanyike ngwo, Ngana hanji Longeshi.” Ndumbu Russell, Paulu ni Mbarnabe eswe kapwile ni kulikehesa. Chizechene nawa, ni yetu muze tunakwase atu anyingike “Zambi ya mwono,” nyonga lietu liatamba kupwa kuhalisa Zambi, hi yetu ene ko.

14-16. Malongeso akwo aali aka waze mutuhasa kulilongesa hali Paulu ni Mbarnabe?

14 Longeso liamuchiali lize mutuhasa kulilongesa lili ngwo, Paulu ni Mbarnabe kapwile atu ashi. A-Yunda ni akwa-mavungu mu Ikoniu, kapwile ni yinyingi yinji hakutwala ku Yisoneko. Alioze mu Lisetra, atu anji te kanyingikine yuma yinji hakutwala ku shimbi ni usepa uze A-Izalele apwile nawo ni Zambi. Mu Lisetra mwapwile ni kunoka vula munji, kashika atu anji kapwile njimi. Atu jacho te kakumona yitanga ya Sakatanga wetu kupalikila mu tungonde. Paulu ni Mbarnabe kazachishile jila yacho hanga aakwase kupanjika sango jipema.—Roma 1:19, 20.

15 Shina ni yetu musono mutuhasa kupwa atu ashi? Njimi mahasa kutumba mbuto ha mavu alisa. Alioze, katamba kufupa majila alisa hanga alulieke mavu jacho. Ha yisuho yimwe kechi kupinda kutumba mbuto, alioze ha yisuho yikwo katamba kululieka kanawa mavu mba ahase kutumba. Ni yetu musono twakutumba mbuto ja sango ja Wanangana. Kashika, kwimbulula Paulu ni Mbarnabe muchitukwasa kunyingika yuma yize mutu yoze tunambulwila akufuliela ni kupwa chenyi. Chino muchitukwasa kwambujola kulita ni yize mutu anafupu.—Luka 8:11, 15.

16 Longeso liamuchitatu lize mutuhasa kulilongesa ha chilweza cha Paulu ni Mbarnabe lili ngwo: Chipwe ngwe twakusa tachi jeswajo, nihindu ha mashimbu amwe mbuto jize twakutumba mujihasa kuholokela ha mavu api. (Mateu 13:18-21) Nyi chino chalingiwa kanda uhonga. Paulu kewulwile mandumbu mu Roma ngwenyi: “Mutu ni mutu kumakalumbununa hakutwala kuli iye mwene kuli Zambi.”—Roma 14:12.

‘Yaakunjika Makulwana Jacho Kuli Yehova’ (Yilinga 14:20-28)

17. Kulihi Paulu ni Mbarnabe atalikishile muze akatukile mu Ndervwe, mba mumu liaka?

17 Muze Paulu te hamumbulumuna ndo haze lia mbonge ya Lisetra, tumbaji yeza amukwase ni kumwaha chihela atwame. Mukwachako, Paulu ni Mbarnabe yaya wenyi ndo ku Ndervwe. Iye kota te yikola yinji anevwu mumu lia mawe waze amwashile. Chipwe chocho, hamuwika ni Mbarnabe yanyongonona ndo ku Ndervwe, muma muze ‘atayishile tumbaji anji.’ O te mahasa kuhiluka ku Andiakia ya ku Seria hanga anunge ni milimo yo, alioze “yahiluka ku Lisetra, Ikoniu ni Andiakia.” Mumu liaka? Mumu kazangile kukolweza ‘tumbaji ni kwatakamisa hanga amane nguu mu ufulielo.’ (Yili. 14:20-22) Chino chili chilweza chipema chize malunga wano atuhichikilile! O kasele upale wa Zambi ha chihela chitangu. Ni musono, tulayi a mambonge ni mamishionaliu kakwimbulula chilweza chacho.

18. Yika yakulingiwa shimbu kanda atongola mukulwana mu chikungulwila?

18 Paulu ni Mbarnabe kakatakamishine wika mandumbu, alioze katongwele nawa “makulwana mu yikungulwila yeswe.” Chipwe ngwe “spiritu yisandu” ye yinakaasongwela, nihindu Paulu ni Mbarnabe yaalemba ni kulitwamina kulia, mba ‘yaakunjika makulwana jacho kuli Yehova.’ (Yili. 13:1-4; 14:23) Ni musono nawa, atu ja Zambi kakukaula chilweza chacho. Shimbu makulwana kanda asayika moko hali umwe ndumbu mu chikungulwila, ayo kakulemba ni kutala nyi mwono wa ndumbu wacho unalite ni shimbi ja mu Mbimbiliya. (1 Timo. 3:1-10, 12, 13; Titu 1:5-9; Tia. 3:17, 18; 1 Petu. 5:2, 3) O keshi kulihulikila chinji ha miaka yize mutu halinga mu ululikiso wa Zambi. Alioze, kakulihulikila ha chize mutu wacho akuhanjika, yitanga yenyi, ni lufuma yoze akwete. Kukaula shimbi ja mu Mbimbiliya che chakusolola nyi mutu kanatela kutambula chiteli cha kupwa kalayi, nyi ka. (Ngala. 5:22, 23) Kalayi wa mbonge mwe uli ni chiteli cha kutongola ndumbu wacho.—Tesa ni 1 Timoteu 5:22.

19. Mumu liaka makulwana a mu chikungulwila maakasopesa, chikwo nawa, kuchi akwimbulula Paulu ni Mbarnabe?

19 Makulwana a mu chikungulwila kananyingika ngwo, Zambi makaahula ha chize akufunga mapanga jenyi. (Hepre. 13:17) Kashika, chizechene ngwe Paulu ni Mbarnabe, ni musono makulwana kakusongwela mulimo wa kwambujola. O kakutakamisa mandumbu jo kupalikila mu yize akuhanjika. Chikwo nawa, kakusa tachi hanga ase upale wa akwo ha chihela chitangu.—Fwili. 2:3, 4.

20. Yika twakuyuka muze twakutanga sango hakutwala ku milimo yize mandumbu jetu ahasa kulinga?

20 Muze Paulu ni Mbarnabe ahetele mu Andiakia ya Seria, ‘yaakungulula akwa-chikungulwila eswe yaalumbunwina yuma yeswe yize Zambi alingile kupalikila muli ayo ni chize azulwilile jila akwa-mavungu hanga atayize ufulielo.’ (Yili. 14:27) Kutanga sango hakutwala ku milimo yeswe yize mandumbu jetu ahasa kulinga ni chize Yehova anaawahisa, chakutwaha tachi hanga tununge ni “kwambujola ni hamu mu jina lia Yehova.”

a Tala mushete unambe ngwo, “Ikoniu—Mbonge ya A-Fwikia.”

    Mikanda ya Chokwe (2008-2025)
    Fwambuka
    Njila
    • Chokwe
    • Tuma
    • Kululieka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Shimbi Yakuyizachisa
    • Shimbi ja Kufunga Sango ja Mutu
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Njila
    Tuma