MUTWE WA KULILONGESA 44
MWASO 138 Uhenya wa Kambu Jitoma
Tushinakaji Nungenu ni Kuwahilila
“ Kumakema mihuko . . . mu ushinakaji wo.”—SAMU 92:14.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona mumu liaka chili chilemu kuli tushinakaji kununga ni kuwahilila ni chize mahasa kuchilinga.
1-2. Kuchi Yehova akumona tuvumbi twenyi ashishika waze hapwa tushinakaji? (Samu 92:12-14) (Tala nawa chizulie ha chifukilo.)
HASHI heswe, atu anji keshi kuzanga kushinakajiwa. Ngwe chilweza, shina uneuluka tangwa litangu lize walimwene ni lukambu mutoma? Yena kota wazangile kumutukula shimbu mutu niumwe kanda achimumona. Alioze hiunyingika ngwe, chino kuchichi kukinda kambu jitoma kusoka ku mutwe we. Chilweza chino chinasolola ngwo, atu anji keshi kuzanga kupwa tushinakaji.
2 Mba kuchi Tata yetu wa mu malilu akumona tuvumbi twenyi waze hapwa tushinakaji? (Yishi. 16:31) Kuli Yehova, ayo kali ngwe mitondo yize yakwima mihuko yinji. (Tanga Samu 92:12-14.) Mumu liaka tunambe chocho? Mumu kanji-kanji, mitondo yize yikwete mafwo apema, mitango yinji, hamwe ni yitemo yipema, yili yize hiyatwama ha miaka yinji. Umwe wa ku mitondo yacho, uli uze avuluka ngwo, cerejeira japonesa. Yimwe ya ku mitondo yino yipema chinji, hiyatwama ha miaka kuhiana kanunu. Chizechene ngwe mitondo yino, mandumbu jetu tushinakaji kapwa apema chinji kumeso ja Yehova. Yehova keshi kumona wika kambu jo jitoma, alioze kakumona nawa yitanga yo yipema ngwe kunyongonona ni kushishika. Chikwo nawa, Yehova kakwiuluka yize tuvumbi wano ashishika akumulingila.
Chizechene ngwe mitondo yize yiyatwama miaka yinji yapwa yipema nawa yakununga ni kwima mihuko, ni tushinakaji waze ashishika kapwa apema chinji nawa kakununga ni kwima mihuko (Tala paragrafu 2)
3.Tongola yilweza yinasolola chize Yehova asakwile tushinakaji hanga amanunune upale wenyi.
3 Kupwa kashinakaji kuchishi kutepulula ulemu wa mutu kumeso ja Yehova.a Kwamba pundu, Yehova kasakwile tushinakaji ha yisuho yinji hanga amanunune upale wenyi. Ngwe chilweza, Sara te hapwa kashinakaji muze Yehova amulwezele ngwo masema mwana wa lunga, nawa ngwo mwana wacho mapwa vungu linene lize Mesaya makasemukina. (Uputu. 17:15-19) Mose neye te hapwa kashinakaji muze Yehova amusakwile hanga atuhwise A-Izalele mu Engitu. (Kutuhu. 7:6, 7) Yoano, neye te hapwa chinji kashinakaji muze Yehova amusakwile hanga asoneke mikanda yitano ya mu Mbimbiliya.
4. Kulita ni Yishima 15:15, yika muyihasa kukwasa tushinakaji kukumba yipikalo yize akupalika? (Tala nawa chizulie.)
4 Ushinakaji wakuneha yipikalo yinji. Alioze kuwahililab muchihasa kukwasa tushinakaji kukumba yipikalo yacho. Umwe ndumbu wa pwo, yaseseka ha kwamba ngwenyi: “Mwono wa ushinakaji hi washi ko.” (Tanga Yishima 15:15.) Ha mutwe uno, mutumona yize tushinakaji mahasa kulinga hanga anunge ni kuwahilila. Mutumona nawa chize mandumbu mu chikungulwila mahasa kukwasa. Alioze chitangu, tutalenu mumu liaka chakukaliwa kununga ni kuwahilila muze tunayi ni kupwa tushinakaji.
Kupwa ni nyonga lialita muchihasa kukwasa tushinakaji kunyongonona mu yipikalo (Tala paragrafu 4)
CHIZE USHINAKAJI MUUHASA KUKWATA HA UWAHILILO
5. Yika muyihasa kutwala amwe tushinakaji kunenganyana?
5 Yuma yimwe yika yize muyihasa kutwala tushinakaji hanga anenganyane? Ayo hanji mahasa kunenganyana mumu keshi kuhasa kulinga yuma ngwe chize apwile ni kuyilinga kunyima. Muchihasa nawa kupwa ngwe, ayo kakwivwa usona wa mashimbu waze apwile akweze muze apwile ni mijimba yipema. (Chilu. 7:10) Ngwe chilweza, umwe ndumbu wa pwo avuluka ngwo Ruby, yamba ngwenyi: “Nakwivwa yikola yinji nawa chishi kunyanga ha kulinga yuma. Chipwe lume kuzala hanji kusa sheshete ku molu chakupwa chikalu kuli yami. Moko jami keshi kuhasa kulikoneka mumu lia musongo wa mu yifwaha uze ngukwete. Kashika, chipwe lume yuma yikehe-yikehe chishi kuhasa kuyilinga.” Harold, yoze te wakukalakala ku Mbetele yamba ngwenyi: “Ha mashimbu amwe, nakulivutula mumu chishi ngwe chize napwile. Yami napwile ni mujimba wa mukwa-kwasa konda. Chikwo nawa, muze napwile ni mashimbu a kuhwima, kanji-kanji te nakwasa beisebol. Atu te kakwamba ngwo, ‘konga ndundu kuli Harold mumu iye keshi kuhulisa.’ Alioze haliapwila chishi kuhasa chipwe lume kukonga ndundu yikehe ya beisebol.”
6. (a) Yuma yikwo yika yize muyihasa kutwala tushinakaji kunenganyana? (b) Yika muyikwasa tushinakaji amone nyi makwata chiyulo cha kununga kwendesa nyi ka? (Tala nawa chikuma “Shina Natamba Kulitwamina Kwendesa?”)
6 Muhasa kunenganyana mumu kuushi nawa ni uhashi wa kulinga yuma yena mwene. Chipi-chipi nyi mufupa hanga umwe akukwase hanji kuya ni kutwama ni umwe mwane. Muhasa nawa kwivwa uli mumu kuushi kanawa ku mujimba, meso hafuwalala, kuushi kuhasa kutuhuka ku zuwo ukawe hanji kwendesa mashinyi. Yuma yino muyihasa kutepulula uwahililo we. Alioze yiuluka ngwe, chuma chakutupwisa alemu kuli Yehova ni kuli akwetu, hi uhashi ko wa kulifunga yetu ene hanji kwendesa mashinyi. Mutuhasa nawa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Yehova kananyingika chize twakulivwa. Kashika chuma chilemu kuli iye, chili kusolola zango lietu ni usakwililo wetu kuli iye ni kuli mandumbu jetu.—1 Samue. 16:7.
7. Yika muyihasa kukwasa amwe waze akwivwa woma wa kufwa shimbu songo kanda lichiza?
7 Muchihasa kupwa ngwe, unevwu woma wa kufwa shimbu Yehova kanda achineha songo lia chifuchi chino chipi. Nyi kunyonga ha chino chakukuvwisa chinyengo, yika muyihasa kukukwasa? Yiuluka ngwe, Yehova kakushimbwila ni kulihumikiza ha miaka yinji hanga anehe songo lia chifuchi chino. (Iza. 30:18) Alioze Yehova kakulihumikiza mumu lia chimwe chikuma chilemu chinji. Chikuma chika chenacho? Iye kanahane shimbu kuli tununu twa atu hanga amunyingike ni kumuwayila. (2 Petu. 3:9) Kashika nyi munenganyana, eseka kunyonga ha unji wa atu waze mayuka ni kwalamwina ha kulihumikiza cha Yehova. Amwe a kuli ayo hanji makapwa asoko je.
8. Yika atu mahasa kulinga mumu lia yikola hanji ushinakaji?
8 Chipwe ngwe tuli tushinakaji hanji ka, mutuhasa kulinga hanji kwamba yuma yize hanyima mutuliseha. (Chilu. 7:7; Tia. 3:2) Ngwe chilweza, muze Yombi apwile ni kumona lamba, iye yahanjika “maliji a kulipupula.” (Yombi 6:1-3) Chizechene nawa, kuhona kupwa kanawa ku mujimba, muchihasa kutwala kashinakaji ambe hanji alinge yuma yize te kechi kuhasa kulinga nyi ngwe kali kanawa. Alioze, kutwatambile kuliongela ushinakaji hanji yikola hanga tuhone kusolwela akwetu umbovu ni kwashinjila hanga atulingile yuma yeswe yize mutuzanga. Kashika nyi mutumona ngwetu twahanjika yuma yize yalemeka akwetu ku mbunge, twatamba kwita ukonekeno ni kawashi-washi.—Mateu 5:23, 24.
YIZE MUYITUKWASA KUNUNGA NI KUWAHILILA
Yika muhasa kulinga hanga ununge ni kuwahilila chipwe ngwe unapinji ni ushinakaji? (Tala paragrafu 9-13)
9. Mumu liaka watamba kutayiza ukwaso wa akwenu? (Tala nawa yizulie.)
9 Tayiza ukwaso wa akwenu. (Ngala. 6:2) Ku uputukilo muchihasa kupwa chikalu. Umwe ndumbu wa pwo avuluka ngwo Gretl, yamba ngwenyi: “Ha yisuho yimwe chakungukaliwila kutayiza ukwaso wa akwetu mumu chazangile kwaha milimo. Kwapalikile mashimbu mba ngwalumune nyonga liami ni kulikehesa, hanga ngutayize ngwami ngunafupu ukwaso wa akwetu. Nyi mutayiza ukwaso wa akwenu, mwaha uhashi wa kuwahilila ha kuhana.” (Yili. 20:35) Muhasa kupwa ni shindakenyo ngwe, muwahilila ha kumona zango ni ufunge uze wakukatuka kuli akwenu.
(Tala paragrafu 9)
10. Mumu liaka kuwatambile kuvulama kusakwilila? (Tala nawa yizulie.)
10 Pwako mukwa-kusakwilila. (Kolo. 3:15; 1 Tesa. 5:18) Muze akwetu akutulingila yuma yipema, twakuzanga kwasakwilila. Alioze ha yisuho yimwe, mutuhasa kuvulama kusakwilila. Muze twakusehejela ni kwamba ngwetu twasakwila, akwetu kakumona ngwo twakwalemesa ha yize akutulingila. Leah, yoze wakufunga tushinakaji ku Mbetele yamba ngwenyi: “Akuno, umwe ndumbu wa pwo kakusoneka tumikanda hanga asakwilile. Chipwe ngwe kakusonekaho maliji akehe wika, alioze kapwa maliji apema mumu nakwa‘zanga chinji. Nakuwahilila ha kunyingika ngwami, iye kakulemesa yize nakulinga.”
(Tala paragrafu 10)
11. Kuchi tushinakaji mahasa kukwasa akweze? (Tala nawa yizulie.)
11 Linga yize muhasa hanga ukwase akwenu. Nyi mupalikisa mashimbu ni kunyonga ha yize mulinga hanga ukwase akwenu, kuuchi kulihulikila chinji ha yipikalo ye. Mutuhasa kutesa tushinakaji ni mikanda yize yikwete malongeso alemu. Alioze nyi atu katangile mikanda yacho, keshi kuhasa kuwana malongeso waze alimo. Chizechene nawa, akweze no kechi kuhasa kuwana malongeso alemu waze makatuka kuli yenu nyi kunwahanjikile no ni kwalweza yuma yize nunanyingika. Nyingikenu kanawa akweze ha kwahula ni kwapanjika kanawa muze mahanjika hakutwala ku mwono wo. Alongesenu mumu liaka kulingila Yehova chakuneha uwahililo nawa chapwa chilemu kuli yetu. Pundu lume, nyi nwatakamisa ni kukolweza akweze, munuwahilila chinji.—Samu 71:18.
(Tala paragrafu 11)
12. Kulita ni Izaia 46:4, yika Yehova analakenya kuli tushinakaji? (Tala nawa yizulie.)
12 Lemba kuli Yehova hanga akwehe tachi. Mashimbu amwe, muhasa kuhonga ni kunenganyana. Alioze yiuluka ngwe, Yehova kakwete tachi jinji. Mbimbiliya yakwamba ngwo, iye “keshi kulezumuka hanji kwivwa yikatalo.” (Iza. 40:28) Kashika mahasa kukwaha tachi jize unafupu. (Iza. 40:29-31) Kwamba umwenemwene, Yehova kanalakenya ngwenyi makukwasa. (Tanga Izaia 46:4.) Iye mashimbu eswe kakumanununa yilakenyo yenyi. (Yoshu. 23:14; Iza. 55:10, 11) Nyi mulemba, Yehova makukwasa, hachino mumona chize iye akukuzanga, nawa kulinga chino muchikukwasa kupwa ni uwahililo unji.
(Tala paragrafu 12)
13. Kulita ni 2 A-Korindu 4:16-18, yika twatamba kwiuluka? (Tala nawa yizulie.)
13 Nyingika ngwe kuuchi kununga ni kupwa kashinakaji ku miaka yeswe. Muze twakwiuluka ngwetu yipikalo yetu yili ya mashimbu akehe, chakupwa chashi kunyongonona. Mbimbiliya yinalakenya ngwo misongo ni ushinakaji, kuyichi kapwako nawa. (Yombi 33:25; Iza. 33:24) Muhasa kuwahilila ha kunyingika ngwe, matangwa apema a ku mwono we, kasalile kunyima alioze achili kulutwe. (Tanga 2 A-Korindu 4:16-18.) Mba kuchi akwenu mahasa kukukwasa?
(Tala paragrafu 13)
CHIZE AKWETU MAHASA KUKWASA
14. Mumu liaka chili chilemu kuya ni kumeneka tushinakaji hanji kwasanyika ku telefone?
14 Pwako ni chako cha kuya ni kumeneka tushinakaji ni kwasanyika ku telefone. (Hepre. 13:16) Tushinakaji anji kakulivwa ukawo. Umwe ndumbu avuluka ngwo Camille, yamba ngwenyi: “Ha mashimbu amwe, nakusakalala ni kwivwa uli mumu chishi kuhasa kukatuka ku zuwo nawa chishi ni yuma yinji ya kulinga.” Muze twakumeneka tushinakaji, twakusolola ngwo kali alemu kuli yetu nawa twakwazanga. Shina hiuneseka kama kutesa kuya ni kumeneka umwe kashinakaji hanji kumusanyika ku telefone, alioze kuwahashile kuchilinga? Chino muchihasa kulingiwa mumu lia yuma yinji yize twakulinga ku mwono. Kashika, kuchi mutuhasa kushindakenya ha “yuma yahiana ulemu,” kuchingako kuya ni kumeneka tushinakaji? (Fwili. 1:10) Chuma muchihasa kukwasa chili kusoneka tangwa lize unazange kumeneka umwe kashinakaji hanji kumusanyika ku telefone. Shimbu umulweze ngwe tangwa limwe munguya ni kukumeneka, mulweze ngwe tangwa nganji mungukaya ni kukumeneka.
15. Yika akweze ni tushinakaji mahasa kulinga hamuwika?
15 Akweze amwe keshi kumona yize mahanjika ni tushinakaji. Alioze kanda ulipikala chinji ha chikuma chino. Eseka wika kupwa sepa mupema. (Yishi. 17:17) Eseka kuhanjika no muze kukunguluka kanda chichiputuka ni muze muchihwa. Hanji muhasa kwahula hanga akulweze chisoneko chize akuzanga chinji hanji yishima yize te akuzanga chinji ku wanuke wo. Muhasa kwasanyika hanga nutale hamuwika katalilo wa JW Broadcasting®. Chikwo nawa, muhasa kulihana hanga wakwase kulinga yuma yize keshi kuhasa kulinga ukawo. Ngwe chilweza, yena muhasa kusa shindakenyo ngwe, telefone yo yinakalakala kanawa nawa muli mikanda yaha yize afwambwisa. Umwe ndumbu wa pwo avuluka ngwo Carol, yamba ngwenyi: “Sanyika tushinakaji hanga nulinge hamuwika yuma yize nwakuzanga kulinga. Ngunanyingika ngwami hinapwa kashinakaji, alioze nihindu nakuzanga kuwahilila ku mwono. Nakuzanga kuya ni kulanda yuma, kuya ni kulila kweka ni kuhengwola nawa yitangiwa.” Maira neye yamba ngwenyi: “Yami nguli ni umwe sepa kashinakaji wa miaka 90. Yami ni iye tuli ni kalisa wa miaka 57. Alioze chishi kwiuluka ngwami tuli ni kalisa munene wa miaka, mumu twakuseha chinji ni kutala yiheho hamuwika. Chikwo nawa, muze twakupwa ni kapinda, twakulilweza yize umwe ni umwe anapalika.”
16. Mumu liaka chili chipema kutwala tushinakaji ku shipitali?
16 Twala tushinakaji ku shipitali. Kuchizako kwatwala ku shipitali, yena nawa muhasa kwashimbwila hanga umone nyi ndotolo maaha uukiso uze anazange ni kwakwasa ha yize anafupu. (Iza. 1:17) Yena muhasa nawa kulihana hanga usoneke yize ndotolo mamba. Umwe ndumbu wa pwo avuluka ngwo Ruth, yamba ngwenyi: “Kanji-kanji muze nakuya ku shipitali ukawami, mandotolo keshi kulemesa yize nakwalweza. Yisuho yinji kakungulweza ngwo, yikola ye yili mu manyonga wika. Alioze kuya ni mutu umwe chakukwasa chinji. Nakusakwilila chinji mandumbu ha mashimbu waze akusa hanga angutwale kuli ndotolo.
17. Mu majila aka muhasa kukalakala ni tushinakaji mu mulimo wa kwambujola?
17 Kalakala ni tushinakaji mu mulimo wa kwambujola. Tushinakaji amwe keshi nawa ni tachi ja kuya ni kwambujola ku zuwo ni zuwo. Nyi yino ye yinalingiwa kuli umwe kashinakaji mu chikungulwila chenu, shina muhasa kumusanyika hanga nuye ni kwambujola hamuwika ni temba? Hanji muhasa nawa kumutwalila chitwamo hanga atwame. Chuma chikwo muhasa kulinga chili kusanyika kashinakaji hanga nuye ni kusongwela longeso lia Mbimbiliya hamuwika, hanji kutwala longi ye wa Mbimbiliya ku zuwo lienyi. Kuchizako yino, makulwana a mu chikungulwila mahasa nawa kululieka yuma hanga kukunguluka cha kuya mu munda chipalikile ku zuwo lienyi. Mba chino muchihasa kupwa chashi iye kuya ni kwambujola. Muze twakusa tachi hanga tulemese mandumbu jetu tushinakaji, Yehova kakuwahilila.—Yishi. 3:27; Roma 12:10.
18. Yika mutumona ha mutwe uze muhataho?
18 Mutwe uno watwiulula ngwo, Yehova kakuzanga tushinakaji nawa kakwalemesa chinji. Yetu eswe mu chikungulwila che twakulivwa. Mwono wa ushinakaji hi washi ko. Alioze ni ukwaso wa Yehova, yenu munuhasa kununga ni kuwahilila. (Samu 37:25) Chili chipema kunyingika ngwetu mashimbu jetu apema kasalile kunyima, kali kulutwe. Alioze mandumbu amwe a malunga ni a mapwo kakupalika mu yuma yalisa. Ayo kakufunga tushinakaji, kakufunga umwe kanuke hanji umwe sepa yoze unayiza. Yika ayo mahasa kulinga hanga anunge ni kuwahilila? Mutukakumbulula chihula chino ha mutwe uze muhataho.
MWASO 30 Tata, Zambi Kanda Sepa Liami
a Tala chinema, Makulwana Nuli ni Ulemu Unji ha jw.org ni JW Library®
b ULUMBUNWISO WA AMWE MALIJI: Uwahililo chili chimwe cha ku yitanga ya ku muhuko ya ku spiritu ya Zambi. (Ngala. 5:22) Kashika mutuhasa kupwa ni uwahililo wamwenemwene nyi twapwa ni usepa ukolo ni Yehova.