SANGO JA KU MWONO
Yehova Kakungwaha Uwahililo Unji mu Milimo Yenyi
Yingulweza kapitau ngwami kangusele mu zuwo lia ususu mumu ha kulituna kwasa jita. Yingumuhula ngwami, “Shina ni yena che mungulinga nyi?” Chino chapwile chamuchiali kungutuma hanga ngupwe mu chilombo cha maswalale a mu Estados Unidos.
NASEMUKINE ha mwaka 1926 ku Crooksville, Ohio, mu Estados Unidos. Yetu katusemene tuli nake, tata ni Mama te keshi kuwayila, alioze te kakutwamba hanga yetweswe tuye ku yingeleja. Te nakuya ku yingeleja ya Metodista. Muze te nguchili ni miaka 14, ngana yangwaha chawana, mumu te nakuya ku yingeleja Liayenga lieswe ha mwaka.
Margaret Walker (pangi wamuchiali sali lia chipipa) wangukwashile kulilongesa umwenemwene
Ha mashimbu jacho, umwe mwenyembo Chela cha Yehova te avuluka ngwo Margaret Walker, yaputuka kumeneka Mama ni kuhanjika nenyi hakutwala ku Mbimbiliya. Limwe tangwa, yinguzanga kulichinga hamwe no ha longeso liacho. Mama yanyonga ngwenyi kota te ngunazange kupinjisa longeso lienyi, kashika yangwamba hanga ngutuhuke haze. Alioze yingusa tachi hanga ngupanjike yize te analilongesa. Kulutwe lia matangwa, Margaret yanguhula ngwenyi, “Shina ena unanyingika kama jina lia Zambi?” Yingumukumbulula ngwami, “Atu eswe kananyingika ngwo jina lienyi Zambi.” Iye yangwamba ngwenyi, “Anda Mbimbiliya ye nawa tanga ha Masamu 83:18.” Yingutanga, mba yingunyingika ngwami kumana jina lia Zambi, Yehova. Yinguzomboka kuli masepa jami ni kwalweza ngwami, “Muze munuya ku zuwo ha ufuku uno, nutala ha Masamu 83:18 mu Mbimbiliya hanga numone jina lia Zambi.” Yenu munuhasa kwamba ngwenu ami te hinaputuka kulu kwambujola.
Yinguputuka kulilongesa Mbimbiliya nawa yangupapachisa ha mwaka 1941. Mba hi ha mashimbu akehe yinguputuka kusongwela mukanda wa longeso lia Mbimbiliya mu Chikungulwila. Yingukolweza mama ni mandumbu jami eze nawa ayo yaputuka kulilongesa Mbimbiliya. Alioze Tata te keshi kusolola zango ha umwenemwene.
UKANJISO KU ZUWO
Kangwehele milimo yinji mu chikungulwila nawa yingupwa ni mikanda yinji yize Yela ja Yehova akufambwisa. Limwe tangwa Tata yamika ku mikanda yami ni kwamba ngwenyi: “Ena unamono chize unapihisa mu zuwo ni mikanda ye ai? Yituhwise haze, muhasa kuya nayo kweswako unazange.” Ha chino, yingukatuka ku zuwo ni kuya ni kutwama ha kamwihi ni Zanesville, Ohio, alioze te nakufuna ku zuwo ni kukolweza asoko jami.
Tata te kakukinda Mama kuya ku Kukunguluka. Ha mashimbu amwe muze mama te akuya ku kukunguluka, Tata te kakumukaula hanga amuhilwise ku zuwo. Alioze mama te kakutuhukila ku chikolo cha kumanasenge, hanga aye ku kukunguluka. Yingulweza Mama ngwami: “Kanda ulipikala. Iye mahonga ni kukukaula.” Mba hi kulutwe lia matangwa, Tata yecha kumukaula, nawa Mama yaputuka kuya ku kukunguluka chakuhona yikwiko.
Muze Shikola ya Milimo ya Zambi yaputukile ha 1943, yinguputuka kuhana pande ja longi mutangu mu chikungulwila chami. Chiyulo anguhele kusongo lia pande jami ku shikola changukwashile kupwa mukwa-kuhanjika kanawa pande.
KWEHUKA YUMA YA MAFWEFWE HA MASHIMBU A JITA
Ha mwaka 1944, muze Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe te yinanungu, yangwamba hanga ngulichinge ha chizavu cha maswalale. Ami yingulweza Fort Hayes mu Colombo, Ohio, ngwami, munguya kuli ndotolo angupime, ni kusoneka yimwe mikanda. Yingulweza nawa kapitau ngwami kunatambile kupwa swalale. Ayo yangwecha hanga nguye ku zuwo. Alioze ha matangwa akehe wika, umwe kapitau yeza ku chikolo chami ni kungwamba ngwami, “Corwin Robison, kangutuma ngukukwate hanga ngukutwale mu zuwo lia ususu.”
Muze te hikwapalika poso jaali, mu chipatulo cha usopelo, ngaji yamba ngwenyi: “Nyi te kuli yami, kachi te nakutusula. Shina uli ni chimwe chuma chakwamba?” Yingukumbulula ngwami: “Mwene wami, te nwatamba kungutesa ngwe kavumbi. Yikolo yeswe ye uhanjikilo wami, nawa nakwambujola sango jipema kuli atu anji.” Ngaji yamba kuli ngaji ni akwo ngwenyi: “Enu kunushi hano hanga nukwate chiyulo nyi mukweze yono kali kavumbi nyi ka. Alioze nuli hano hanga nukwate chiyulo nyi iye kanazange kuya ku jita nyi ka.” Ha kupalika cha chipinji cha ola, ayo yanguhisa. Ngaji yanguhisa ha miaka yitano mu zuwo lia ususu ku Ashland, Kentucky.
YEHOVA YANGUFUNGA MU ZUWO LIA USUSU
Nalingile poso jitangu jaali mu zuwo lia ususu ku Colombo, Ohio, yingununga mu zuwo lia ususu ha tangwa litangu. Yingulemba kuli Yehova ngwenyi: “Kuchichi kuhasa kutwama mu zuwo ha miaka yitano. Kuchanyingikine yize mungulinga.”
Muze hikwacha, tufunga yangutuhwisa. Yinguya ndo kuze kuli umwe funge musuku, wa pambo linene, tulieswe yitumana ha kapenda ni kutala haze. Iye yanguhula ngwenyi, “Wakushinda, yika unalingi kuno?” Yingukumbulula ngwami, “Ami nguli Chela cha Yehova.” Iye yamba, “Yena uli chela cha Yehova? Mba mumu liaka uli kuno?” Yingumukumbulula ngwami, “Yela ja Yehova keshi kuya mu jita ni kushiha atu”. Iye yamba ngwenyi, “Kakusa mu zuwo lia ususu mumu kuwazangile kushaha atu. Ayo kakusa atu akwo mu zuwo lia ususu mumu kakushiha atu. Chino kuchishi masongo ni mashina.” Yingwamba ngwami, “Chochene, chino kuchishi masongo ni mashina.”
Mba hi iye yamba ngwenyi, “Ha miaka 15 napwile mu zuwo likwo lia ususu, natangile yimwe mikanda yenu.” Muze hinevwa chocho, yingulemba ngwami, “Yehova ngukwase kama ngukoke mutu yono apwe sali liami.” Kukatuka ha tangwa lize, funge wacho yoze te avuluka ngwo Paulu, yamba ngwenyi: “Nyi twanuke awa ali hano makusunga, ungulweza. Nguhanjike no.” Kashika shimbu lieswe napwilemo, chakapwile ni mulonga ni umwe kuli funge 50 waze apwilemo.
Te nguli mukachi ka Yela ja Yehova waze asele mu zuwo lia ususu ku Ashland, Kentucky ha mukunda wa kuhona kwasa jita
Muze tupitau angutwalile ku zuwo lia ususu lieka ku Ashland, nanyingikine amwe mandumbu ajikiza mu ufulielo no kapwile mu zuwo liacho lia ususu. Kanguhele ukwaso hanga ngununge kuwayila Yehova. Ayo yatusa hanga tupwe ni kutanga Mbimbiliya ha poso jeswe, nawa te twakululieka yihula ni kumbululo ya kukunguluka twapwile ni kuvuluka ngwo Chizavu cha Mbimbiliya. Twapwile mu zuwo lia ususu lize te likwete mihela ku mambango. Kwapwile ndumbu yoze te wakututetela njiza. Iye te kakungulweza ngwenyi: “Robison, ena uli ni chiteli cha kwambujola muhela nganji ni nganji. Mutu yoze wakupomba ha muhela wacho mwe njiza ye. Sako shindakenyo ngwo wambulwila mutu wacho sango lipema shimbu kanda achituhuka.” Chenachize che twapwile ni kwambujola.
YIZE NAWANYINE MUZE NATUHUKILE MU ZUWO LIA USUSU
Jita Yamuchiali ya Hashi Heswe yahwile ha 1945, alioze ami nihindu te nguchili mu zuwo lia ususu. Te nakulipikala chinji ha mukunda wa asoko jami mumu Tata kambile ngwenyi, “Nyi nakuchiza mu jila yami, muchipwa chashi kukwasa akwenu akwo.” Muze te hangutusula, yinguwahilila chinji. Atu shimbiali a mu usoko wami te haputuka kuya ni kulikungulula, umwe ndumbwami wa pwo te hamupapachisa, chipwe ngwe te kakumuhungumiona kuli Tata.
Ngunayi mu munda ni kwambujola hamuwika ni Demetrius Papageorge, ndumbu wakuwahisa waputukile kulingila Yehova ha mwaka 1913
Muze Jita ya ku Coréia yaputukile ha 1950, yangwamba hanga ngulisolole nawa ku Fort Hayes. Muze esekele utotombo wami, umwe kapitau yangwamba ngwenyi, “Mu chizavu che yena wapwile ha chihela chitangu.” Yingwamba ngwami, “Nasakwila, alioze kuchichi kuya mu uswalale.” Yingutongola 2 Timoteu 2:3 yingwamba ngwami, “Ami hingunapu kulu swalale wa Yesu Kristu.” Yahola kulu ha shimbu linji, mba hi yamba ngwenyi, “Muhasa kuya kwe.”
Kulutwe lia mashimbu, yinguya ha kukunguluka cha waze te anazange kuya ku Mbetele ha chimwe kukunguluka chapwile ku Cincinnati, Ohio. Ndumbu Milton Henschel yatulweza ngwenyi, kuli milimo yinji ku Mbetele hanga mandumbu waze anazange kukalakalila Wanangana alinge. Yingusoneka mukanda wa kuya ku Mbetele nawa yangutayiza. Naputukile mulimo ku Brooklyn ha kakweji wa Agosto 1954, we mwaka naputukile kukalakala ku Mbetele ndo musono.
Napwile ni kulinga milimo yinji ku Mbetele. Ha miaka yinji te nakwendesa mashinyi a chikwachilo cha kufulwisa ulombo wa makina a kufwambwishila mikanda nawa ni ku yipatulo yikwo, nawa napwile nikukalakala ngwe mukwa-kululieka mashinyi ni yajilo. Napwile nawa nikukalakala ku Mazuwo a Kukunguluka cha Mbonge mu Mbonge ya Nova York.
Ngunalulika mashinyi a kufulwisa ulombo mu chipatulo cha ku Mbetele ya Brooklyn
Nakuzanga chinji katalilo wa Kukunguluka ku Mbetele ngwe kuwayila cha chimene ni Longeso lia Kaposhi mu usoko ha ufuku, ni kwambujola hamuwika ni chikungulwila. Muze nakunyonga ha yino yeswe, yino yili yuma yize asoko Yela ja Yehova atamba kulinga mashimbu eswe. Nyi yisemi ni ano malilongesa chisoneko cha tangwa hamuwika, ni kupwa ni Uwayilo wa mu Usoko matangwa eswe, kuya ku kukunguluka, ni zango lieswe kuya ni kwambujola sango jipema, eswe mu usoko manunga ni kukundama kuli Yehova.
Nguli ni masepa anji ku Mbetele ni ku chikungulwila. Amwe te akuwahisa nawa hanayi mu malilu. Akwo te ka. Alioze tuvumbi eswe ja Yehova kali yihenge, chipwe waze ali ku Mbetele. Nyi nazwela ni umwe ndumbu, shimbu lizeliene nakweseka kwita ukonekeno hanga tupwe ni sambukila. Nakunyonga ha Mateu 5:23, 24, ni chize twatamba kuhwisa kapinda wetu. Hi chashiko kwamba ngwo, “Ngukonekene,” alioze, kapinda mweswawo mutuhasa kumuhwisa nyi twachilinga.
YIWAPE HA MULIMO WAMI
Haliapwila kuchishi kuhasa kwambujola ku yikolo ni yikolo ha mukunda wa ukulwana wami, alioze, kuchishi kwecha kuchilinga. Ngunakalilongesa ndambu ya Mandarin Chinês, nakuwahilila ha kuhanjika ni ma chinês mu matapalo. Limwe tangwa ha chimene nahanyine ma revista 30 hanji 40 kuli atu.
Ngunambujola sango jipema kuli atu akuhanjika Chinês mu Brooklyn, New York
Nakumeneka atu akuhanjika Chinês waze akutayiza kulilongesa! Limwe tangwa, umwe mwana pwo yangusehesa muze te anapalika ni chisakala cha mihuko. Ni yami yinguseha nenyi mba yingumwaha Kaposhi ni Despertai! mu limi lia Chinês. Yatambula nawa, yangulweza ngwo jina lienyi Katie. Hi kulutwe lia matangwa, muze Katie te akungumona, te kakwiza ni kuhanjika ni yami. Te nakumulongesa majina a mihuko mu Inglês, nawa iye te kakwatongola cheka kuli yami. Napwile ni kumulumbunwina yisoneko ya Mbimbiliya, nawa yatayiza mukanda Yika Mbimbiliya Yakulongesa. Kulutwe lia jimwe poso, iye te keshi kusoloka nawa.
Ha kupalika cha tukweji, yinguhana amwe ma revista kuli umwe mwana pwo yoze te unapalika, aye yatayiza. Ha poso yasulileho iye yangwaha telefone yenyi ni kwamba ngwenyi, “Hanjika ni mutu uli ku China.” Yingwamba ngwami, “Chanyingikine niumwe mutu watwama ku China.” Alioze iye yanunga nikungwaha telefone, yami yingutambula ni kukumbulula ngwami, “Aló, yami Robison.” Mutu wacho yamba ngwenyi, “Robby, yami Katie. Hinahiluka ku China.” Yingukumbulula ngwami, “China?” Katie yakumbulula ngwenyi, “Ewa. Robby, mwana-pwo au wakwaha telefone, kali mwana-kwetu. Yena wangulongesele yuma yipema chinji. Kashika ni mwana-kwetu mulongese ngwe chize wangulongesele.” Yingwamba ngwami, “Katie, mungulinga yize munguhasa. Nasakwila hakungulweza kuze yena uli.” Mba hi, yinguhanjika ni mwana kwo ya Katie ha shimbu yakasula.” Kwiji chize ali ana mapwo wano aali, Ngunanyingika ngwami ayo kananungu ni kulilongesa chinji hakutwala kuli Yehova.
Hinalinga miaka 73 mu mulimo wa Yehova, ngunawahilila chinji ha chize iye akungukwashile kwehuka yuma ya mafwefwe ni kushishika muze napwile mu zuwo lia ususu. Mandumbu jami kakungwamba ngwo ayo te kakujikiza ha kumona chize nanungine nikukumba yihungumiona ya Tata. Haliapwila, Mama ni mandumbu jami asambano hanapapachisa. Chipwe yitanga ya tata yalumukine ndambu, nawa kapwile ni kuyaya ku kukunguluka muze te kanda achifwa.
Nyi chalita ni upale wa Zambi, asoko jami ni masepa waze hanafu makahinduka ni mwono hanga atwame mu paraisu hano hashi. Achinyonga kama chiseke mutukapwa nacho ha kuwayila Yehova miaka yeswe hamuwika ni waze twazanga.a—Tala nota mushi.
a Ha mashimbu waze te tunalulieka sango jino hanga tujise ha mukanda uno, Corwin Robison kafwile ni ushishiko weswe kumeso ja Yehova.