Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono ni Mulimo Wetu
1-7 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | UPUTUKILO 44-45
“Yosefwe Yakonekena Mandumbu Jenyi”
(Uputukilo 44:1, 2) Yosefwe yatuma kaselo ka zuwo lienyi ngwenyi, Zalisa njeke ja malunga wano ni kulia cheswe mahasa kumbata, ukase mbongo ja mutu mweswe kwilu lia njeke yenyi. 2 Sako nawa musenge wami wa prata mu njeke ya mwe kasulasongo hamuwika ni mbongo jenyi ja kufweta mbuto. Iye yalinga nikulita ni liji lia Yosefwe.
“Te yami Nguli mu Chitwamo cha Zambi?”
Hachino, Yosefwe yata muheto. Iye yatuma tuvumbi twenyi akaule mandumbu jenyi ni kwalamikiza ngwo, keya musenge uze awanyine mu njeke ya Mbenjamine. Hanyima lia yino, o eswe yaatwala kuli Yosefwe. Haliapwila, iye te kali ni uhashi wakunyingika nyi mandumbu jenyi kalumuka nyi ka. Yunda yahanjika mu chihela cha eswe. Iye yaliumba ni kwita ukonekeno, ni kwamba ngwenyi, nyi muchilita ayo eswe 11 apwe ndungo mu Engitu. Yosefwe yamba ngwenyi, Mbenjamine wika mwe te masala mu undungo, alioze akwo te mahasa kuya kwo.—Upu 44:2-17.
Mutapu uze Yunda ahanjikile wakwachile chinji Yosefwe ku mbunge. Iye yamba ngwenyi: ‘Iye wika wasala kuli naye, kashika tata kamuzanga chinji.’ Maliji wano kota kevwishile Yosefwe kuwaha, mumu iye mwe te mwana mutangu wa Rakele, pwo yoze Yakomba te akuzanga chinji, yoze wafwile ha kusema Mbenjamine. Amu asemukine kuli naye umuwika, kota Yosefwe te kakuzanga chinji Mbenjamine.—Upu 35:18-20; 44:20.
Yunda yanunga ni kuliumba kuli Yosefwe hanga eche Mbenjamine. Iye yalihana mwene hanga apwe ndungo mu chihela cha Mbenjamine. Kusulaho, iye yahanjika maliji wano a chinyengo ngwo: “Kuchi munguhasa kuya kuli tata nyi mukweze chayile nenyi? Kuchina mungumona che chipi muchiwana tata!” (Upu 44:18-34) Haliapwila, Yunda yasolola zwalala ngwo kalumuna yitanga yenyi. Iye kakalikonyekene wika, alioze kasolwele nawa keke, kulihana mwene ni kulisa mu chihela cha akwo.
Yosefwe hi kahashile nawa kulihumikiza. Iye kafupile kusolola yize te anevu ku mbunge. Yeta tuvumbi twenyi hanga atuhuke, chocho yalila chikolo, kulila chacho yachivwa ndo ku zuwo lia Falau. Kusulaho, mba yalisolola kuli ayo ha kwamba ngwenyi: ‘Yami ndumbwenu Yosefwe.’ Yakangayika mandumbu jenyi waze te anachikima ni woma ni kwakonekena ni mbunge yeswe ha yize amulingile. (Upu 45:1-15) Hachino, yasolola nyonga lize Yehova akwete, lia kukonekena atu ni mbunge yeswe. (Sam 86:5) Shina ni yetu che twakulinga?
(Uputukilo 44:33, 34) Kashika, ngutayizenu kama, yami ngamba yenu, ngusakalane mwe mukweze mu undungo kuli mwata. Mwe mukweze akaye ni akwo. 34 Mumu kuchi munguhasa kuya kuli tata nyi mukweze chayile nenyi? Kuchina mungumona che chipi muchiwana tata.
(Uputukilo 45:4, 5) Yosefwe yamba kuli ayayo ngwenyi, Kundamenu kama kuli yami. O yakundama. Iye yamba ngwenyi, Yami mwanakwenu Yosefwe, yoze nwalanjishile ku Engitu. 5 Alioze haliapwila kanda nwivwa chinyengo hanji chikulikuli ha kungulanjisa mumu Zambi wangutetekesele kulutwe lia yenu ngukalamwine mwono.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Uputukilo 44:13) O yapula mazalo jo, mutu ni mutu yatwika yimbulu jo, yahiluka ku limbo.
it-3 381 ¶1-2
Kupula Mazalo
Chino chapwile chilayi cha chinyengo chize A-Yunda ni atu akwo ku chivumbuko te akulinga chinji, chipi-chipi nyi mafwisa usoko hanji sepa. Kanji-kanji chikuto te kakuchipula kulutwe hanga pambo lisoloke, kashika te keshi kuchipula cheswe hanga chipihie ahone kuchizala nawa.
Mutu mutangu anasolola mu Mbimbiliya yoze wapulile chikuto kali Rupene, mwana mutangu wa Yakomba. Muze afunyine ku wina uze asele Yosefwe hi kamuwanyinemo, chocho yapula chikuto chenyi ni kwamba ngwenyi: “Mwe mwana keshimo, mba yami kulihi munguya?” Amu te kapula-jimo, Rupene kapwile ni chiteli hali mwanakwo. Tato, Yakomba, muze amulwezele kufwa cha mwanenyi, neye yapula chikuto chenyi ni kuzala yikeleyi hanga asolole yinyengo yenyi. (Upu 37:29, 30, 34) Chikwo nawa, mu Engitu, ayayo ja Yosefwe kapulile yikuto yo muze akwachile Mbenjamine ngwo keya musenge.—Upu 44:13.
(Uputukilo 45:5-8) Alioze haliapwila kanda nwivwa chinyengo hanji chikulikuli ha kungulanjisa mumu Zambi wangutetekesele kulutwe lia yenu ngukalamwine mwono. 6 Mumu miaka yino yiali hikwapwa kapunga mu chifuchi alioze kwasala miaka yitano kukuchi kupwa chipwe kuchipa chipwe kucha. 7 Kashika Zambi wangutetekesele kunufungila kamwe ka munyachi hano hashi, mukunulamwina amwono nukapwe mbunga yinene. 8 Kashika hi yenu ko nwangutumine kuno, alioze Zambi. Mba iye hangupwisa ngwe chisemi kuli Falau, mwenya zuwo lienyi lieswe kanda mukwa kuyula chifuchi cheswe cha Engitu.
w04 15/8 15 ¶15
Kakutuvwila Kole Chakuhona Chitela
15 Yika muyitukwasa mba tuhone kufungila toto atu waze akutuvwila kole chakuhona chitela? Twiwulukenu ngwetu, akwa-kole jetu atangu kali Satana ni andemoniu jenyi. (Efw 6:12) Atu amwe kakutuhungumiona ku tachi, alioze akwo kakuchilinga chakuhona kunyingika hanji ngwetu kwatuma kuli atu akwo. (Da 6:4-16; 1Ti 1:12, 13) Yehova kanazange hanga “atu eswe” apwe ni uhashi wa ‘kulilamwina ha kupwa ni chinyingi cha umwenemwene.’ (1Ti 2:4) Kashika, atu anji waze te akutuvwila kole, haliapwila hapwa mandumbu jetu akwa-Kristu. Mumu kamwene yitanga yetu yipema. (1Pe 2:12) Hachino, mutuhasa kuwana longeso ha chilweza cha Yosefwe mwana wa Yakomba. Chipwe ngwe kamulingile upi kuli mandumbu jenyi, nihindu iye kakaafungilile toto. Mumu liaka kakachilingile? Iye kanyingikine ngwenyi, Yehova kapwile ni kusongwela yuma yacho hanga amanunune upale wenyi. (Upu 45:4-8) Musono, Yehova mahasa kulinga chizechene nawa ha lamba lieswalio tunamono hanga ahalise jina lienyi.—1Pe 4:16.
Kutanga Mbimbiliya
(Uputukilo 45:1-15) Henaho Yosefwe kahashile kusuula kumeso ja waze eswe amanyineko; yakololoka ngwenyi, Katwisenu atu eswe kumeso jami. Kukwapwile mutu niumwe hamwe nenyi muze Yosefwe alisolwele kuli ayayo. 2 Yalila ni liji linene, ni A-Engitu amuvwile, ni akwa zuwo lia Falau amuvwile. 3 Yosefwe yamba kuli ayayo ngwenyi, Yami Yosefwe. Tata uchili ni mwono? Alioze ayayo kahashile kumukumbulula mumu alipikalile chikolo kumeso jenyi. 4 Yosefwe yamba kuli ayayo ngwenyi, Kundamenu kama kuli yami. O yakundama. Iye yamba ngwenyi, Yami mwanakwenu Yosefwe, yoze nwalanjishile ku Engitu. 5 Alioze haliapwila kanda nwivwa chinyengo hanji chikulikuli ha kungulanjisa mumu Zambi wangutetekesele kulutwe lia yenu ngukalamwine mwono. 6 Mumu miaka yino yiali hikwapwa kapunga mu chifuchi alioze kwasala miaka yitano kukuchi kupwa chipwe kuchipa chipwe kucha. 7 Kashika Zambi wangutetekesele kunufungila kamwe ka munyachi hano hashi, mukunulamwina amwono nukapwe mbunga yinene. 8 Kashika hi yenu ko nwangutumine kuno, alioze Zambi. Mba iye hangupwisa ngwe chisemi kuli Falau, mwenya zuwo lienyi lieswe kanda mukwa kuyula chifuchi cheswe cha Engitu. 9 Tambukenu, yeenu kuli tata nukambe kuli iye ngwenu, Mwane Yosefwe kanambe ngwenyi, Zambi hangupwisa mwenya Engitu. Tweya kuli yami, kanda ulaluka. 10 Munukatwama mu chifuchi cha Ngoshone. Munukapwa hakamwihi ni yami, ni yenu ni ana jenu, ni ajikulu jenu, ni yimuna yenu, ni ngombe jenu ni yikwata yenu yeswe. 11 Kwenako mungukanuhokela, mumu kwasala miaka yitano ya kapunga, kuchina munwiza kuswalajala, ni yena, ni akwa zuwo lie ni yikwata ye yeswe. 12 Ni yenu, meso jenu ni meso ja mwanakwetu Mbenjamine, eswe nunalimwena ngwami, Kanwa lia yami mwene linahanjika ni yenu. 13 Munwambulwila tata uhenya wami weswe mu Engitu, ni yize yeswe nwamona. Tambukenu nukanehe tata kuno. 14 Mbenjamine yalizewilaye yalilila ha kota yenyi, ni Mbenjamine neye yalilila ha kota ya Yosefwe. 15 Yahana mbeju kuli ayayo eswe, yalilila hali ayo, mba kulutwe ayayo ahanjikile nenyi.
8-14 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | UPUTUKILO 46-47
“Kulia ha Mashimbu a Kapunga”
(Uputukilo 47:13) Kukwapwile kulia mu chifuchi cheswe, mumu kapunga wapwile mukalu. Chocho akwa chifuchi cha Engitu ni akwa chifuchi cha Kanana alezumukine mumu ha kapunga.
w87 1/5 15 ¶2
Kufunga Mwono ha Mashimbu a Kapunga
2 Miaka shimbiali ya kulia chinji yiyihwa, chocho zala yiyiputuka ngwe chize Yehova ambile, hi mu Engitu wika ko, alioze ‘yapwile hashi heswe.’ Muze atu eswe mu Engitu evwile zala, atetele kuli Falau akaehe kulia, chocho Falau yaalweza ngwenyi: “Yeenu kuli Yosefwe. Cheswacho manwamba, lingenu.” Yosefwe yalanjisa mbuto kuli A-Engitu ndo haze mbongo jo jeswe jahwile. Chocho, ayo yaputuka kusumbakenya yimuna jo ni kulia. Kusulaho, atu yeza kuli Yosefwe ni kumwamba ngwo: “Utulande ni kulia ni yetu ni minda yetu, mba yetu ni minda yetu mutupwa a mbala a Falau.” Hachino, Yosefwe yalanjila Falau chifuchi cheswe cha Engitu.—Upu 41:53-57; 47:13-20.
(Uputukilo 47:16) Yosefwe yamba ngwenyi, Nyi mbongo jenu hijahwa, ngwehenu yimuna jenu. Mungunulanjisa kulia ni yimuna.
(Uputukilo 47:19, 20) Kuchi te mutufwa ni yetu ni che chifuchi chetu kumeso jenu? Utulande ni kulia ni yetu ni minda yetu, mba yetu ni minda yetu mutupwa a mbala a Falau. Twehenu mbuto tutwame ni mwono, kanda tufwa, kuchina chifuchi muchisala chahululu. 20 Chocho Yosefwe yalanda chifuchi cheswe chikapwe cha Falau, mumu A-Engitu eswe alanjishile minda yo, mutu niyenyi, mutu niyenyi ha mukunda wa kukala cha kapunga. Chocho mavu eswe alumukine a mbala a Falau.
(Uputukilo 47:23-25) Henaho Yosefwe yamba kuli e atu ngwenyi, Talenu hinanulanda musono, ni yenu ni minda yenu nukapwe a mbala a Falau. Wenu mbuto nukayilime mu minda. 24 Mba muchipwa ha mwaka wa kucha chihanda chimuwika munuhana kuli Falau, yihanda yikwo yiwana muyipwa ya yenu, mbuto ya kulima, ni ya kulia yenu ni akwa mazuwo jenu ni ana jenu. 25 O yamba ngwo, Hiwalamwina mwono wetu, utuvwile kama vumbi mwata, mba mutupwa ngamba ja Falau.
Wanangana Unalingi Upale wa Zambi Hashi
11 Kulia cha Kulumbama. Musono atu kali ni zala ya ku spiritu. Mbimbiliya yakututoweza ngwo: “Matangwa kaneza muze mungukatuma kapunga mu chifuchi. Hi kapunga ka mbolo ko, hanji pwila ya meya, alioze ha kwivwa liji lia Yehova.” (Amo 8:11) Shina tuvumbi twa Zambi no kakufwa ni zala? Yehova kanakaprofeteza hakutwala kuli atu jenyi ni akwa kole jenyi ngwenyi: “Tuvumbi twami makalia, alioze yenu munukapwa ni zala. Tuvumbi twami makanwa, alioze yenu munukapwa ni pwila. Tuvumbi twami makawahilila alioze yenu munukevwa sonyi.” (Iza 65:13) Shina unamono chize maliji wano anamanunuka?
12 Kulia cha ku spiritu chakwiza kuli yetu ngwe chize lwiji a kutohwa ni kupwa munene. Mikanda yize yakulumbununa Mbimbiliya, yinema ni maliji akukopa, kukunguluka cha chikungulwila ni cha mambonge ni malongeso akwo nawa waze ali ha site yetu, yili kulia cha ku spiritu chize tukwete mu chifuchi chino chili ni zala ya ku spiritu. (Eze 47:1-12; Joe 3:18) Shina kuushi kuwahilila ha kumona kumanunuka cha yilakenyo ya Yehova hakutwala ku kulia cha ku spiritu chize twakutambula hita tangwa? Kutala wa kulia ku meza ja Yehova matangwa eswe?
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Uputukilo 46:4) Munguya hamwe ni yena ku Engitu, mba mungukakuchizako nawa. Yosefwe makasa moko jenyi ha meso je.
it-1 272 ¶4
Ndako, kupwa cha mujimba
Kukwata ha meso ja mufu. Maliji a Yehova kuli Yakomba ngwo: “Yosefwe makasa moko jenyi ha meso je” (Upu 46:4), kanasolola mutapu wa kuhanjika ngwo, Yosefwe te mafuka meso ja Yakomba muze mafwa, chuma chize te akulinga kuli kapula-jimo. Kota Yehova kasolwele kuli Yakomba ngwenyi ulite wa mwana mutangu te muupwa wa Yosefwe.—1Sg 5:2.
(Uputukilo 46:26, 27) Atu eswe Yakomba ejile no ku Engitu, te waze asemukine kuli iye mwene—hi mapwo ja anenyi ko—unji wo eswe makumi asambano ni atu asambano. 27 Mba ana ja Yosefwe asemukinyine mu Engitu, aali, kashika atu eswe a zuwo lia Yakomba waze ejile ku Engitu apwile makumi shimbiali.
nwtsty nota ya Bíblia de Estudo ha Yi 7:14
Unji wa atu 75: Eshetevau kota kakatongwele yimwe versu ya Yisoneko ya Hepreu muze avulukile unji wa atu 75 waze alingile usoko wa Yakomba mu Engitu. Maliji wano keshi mu yisoneko ya masorético ya Hepreu. Mukanda wa Upu 46:26 unambe ngwo: “Atu eswe Yakomba ejile no ku Engitu, te waze asemukine kuli iye mwene—hi mapwo ja anenyi ko—unji wo eswe makumi asambano ni atu asambano.” Versu 27 yinanungu ngwo: “Atu eswe a zuwo lia Yakomba waze ejile ku Engitu makumi shimbiali.” Hano atu kanaalula yisuho yaali yalisa, chitangu kota kanalula atu waze asemukine kuli Yakomba, chamuchiali, kanalula atu waze ayile ku Engitu. Unji wa munyachi wa Yakomba kanautongola nawa ha Kut 1:5 ni ha Shi 10:22 ngwo kapwile “70”. Eshetevau kota te kanatongola kwalula chamuchitatu chize te chinachingi asoko eswe a Yakomba. Amwe kakwamba ngwo, kwalula chino chinachingi ana ni ajikulu ja ana ja Yosefwe, Manase ni Eframe waze anatongola mu Mbimbiliya ya Septuaginta ha Upu 46:20. Akwo kakwamba ngwo, kwalula chacho chinachingi nawa mapwo ja ana ja Yakomba waze keshi kwalula ha Upu 46:26. Kashika kwalula chino cheswe muchihasa kupwa “75”. Kwalula chino muchihasa kupwa mu Yisoneko ya Hepreu yize te akuzachisa ku sekulu yitangu M.J. Hakupalika cha miaka, akwa-mana kanyingikine ngwo kwalula chino “75” chapwile ha Upu 46:27 ni ha Kut 1:5 mu Septuaginta Ngregu. Chikwo nawa, ha sekulu 20 kawanyine yivungo yaali mu Hepreu ya Kut 1:5 ku Mar Morto, mu yivungo yacho nemo muli kwalula “75”. Kashika, kwalula cha Eshetevau kota chinakatuka ha yisoneko yacho yikulu. Chipwe ngwe tushi kunyingika kwalula chize chalita, nihindu kwalula cha Eshetevau chinasolola mutapu walisa wa kwalula munyachi weswe wa Yakomba.
Kutanga Mbimbiliya
(Uputukilo 47:1-17) Yosefwe yanjila, yalweza Falau ngwenyi, Tata, ni ayaya, ni mapanga, ni ngombe, ni upite wo weswe hakatuka ku chifuchi cha Kanana, haliapwila haheta ku chifuchi cha Ngoshone. 2 Yasakula malunga atano hakachi ka ayayo, yaasolola kuli Falau. 3 Falau yamba kuli ayo ngwenyi, Milimo yenu yika? O yamba kuli Falau ngwo, Etu ngamba jenu tuli tufunga, ni yetu ni atata. 4 O yamba nawa kuli Falau ngwo, Hitweza mukutwama njize mu chifuchi, mumu kelo jakuhi ja yimuna jetu se kapunga kanapu mukalu mu chifuchi cha Kanana. Kashika tunaliumbu, nututayize yetu ngamba jenu tutwame mu chifuchi cha Ngoshone. 5 Mba Falau yamba kuli Yosefwe ngwenyi, Tatenu ni ayayenu heza kuli yena. 6 Chifuchi cha Engitu chili kumeso je, kashika tungisa tatenu ni ayayenu mu chihanda chipema cha chifuchi. Atunge mu Ngoshone. Nyi unanyingika amwe akwa kujama hakachi ko ukaapwise akwa kuyula ha ngombe jami. 7 Yosefwe yaneha tato Yakomba, yamusa kumeso ja Falau. Yakomba yawahisa Falau. 8 Falau yahula Yakomba ngwenyi, Matangwa a miaka ya mwono we angahi? 9 Yakomba yamba ngwenyi, Matangwa a miaka ya unjize wami kulakaji ni makumi atatu a miaka. Miaka ya mwono wami yapwa yikepe, yipi lume. Kuyahetele ku miaka ya mwono wa atata mu matangwa a unjize wo. 10 Chocho Yakomba yawahisa Falau, yakatuka kumeso jenyi. 11 Mba Yosefwe yatungisa tato ni ayayo. Yaaha chifuchi mu Engitu, mu chihanda chipema cha chifuchi mu Ramese nikulita ni shimbi ya Falau. 12 Yosefwe wahokele tato, ni ayayo, ni akwa zuwo lia tato eswe. Yaaha kulia nikulita ni majiko jo. 13 Kukwapwile kulia mu chifuchi cheswe, mumu kapunga wapwile mukalu. Chocho akwa chifuchi cha Engitu ni akwa chifuchi cha Kanana alezumukine mumu ha kapunga. 14 Mba Yosefwe wakungile mbongo jeswe ja mu chifuchi cha Engitu ni mu chifuchi cha Kanana ha kulanjisa kulia. Yosefwe yaneha mbongo jeswe mu zuwo lia Falau. 15 Muze mbongo jeswe hijahwa mu chifuchi cha Engitu ni mu chifuchi cha Kanana, A-Engitu eswe ejile kuli Yosefwe ngwo, Twehenu kulia, mumu kuchi te mutufwa kumeso jenu? Mbongo jetu hijahwa. 16 Yosefwe yamba ngwenyi, Nyi mbongo jenu hijahwa, ngwehenu yimuna jenu. Mungunulanjisa kulia ni yimuna. 17 Chocho anehene yimuna jo kuli Yosefwe, mba iye waahele kulia cha kusumbakenya ni tuvwalu, ni mapanga, ni ngombe, ni yimbulu. Yaalisa ni kulia cha kusumbakenya ni yimuna jo ha mwaka uze.
15-21 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | UPUTUKILO 48-50
“Tushinakaji kali ni Yuma Yinji Yakutulweza”
(Uputukilo 48:21, 22) Mba Izalele yamba kuli Yosefwe ngwenyi, Tala, ami himungufwa, alioze Zambi kumakapwa hamwe ni yena, kumakakuhilwisa ku chifuchi cha atatenu. 22 Chikwo nawa hinakwaha chihanda chimwe cha chifuchi helu lia ayayenu chize natambwile kuli A-Amore ni katana kami ni uta wami.
it-2 468 ¶5
Yakomba
Muze te kwasala hakehe ni kufwa, Yakomba yawahisa ajikulu jenyi, ana ja Yosefwe, nawa kupalikila mu usongwelo wa Zambi, iye yasa kanuke Eframe kulutwe lia yayo Manase. Hachino, Yakomba yamba ngwenyi Yosefwe te matambula yihanda yaali ya chihinga cha mwana mutangu hakwamba ngwenyi: “Hinakwaha chihanda chimwe cha chifuchi helu lia ayayenu chize natambwile kuli A-Amore ni katana kami ni uta wami.” (Upu 48:1-22; 1Sg 5:1) Amu Yakomba alanjile chihela ni sambukila kuli ana ja Hamore hakamwihi ni Shekeme, (Upu 33:19, 20) chinasoloka ngwe chilakenyo chize iye alingile kuli Yosefwe, chasolwele ufulielo wenyi ha uprofeto uze ambile ngwenyi, kulutwe munyachi wenyi te muukumba A-Kanana, ngwe mwene te haakumba kulu ni katana ni uta wenyi. (Tala A-AMORE.) Yihanda yaali ya Yosefwe mu chifuchi chize azukile, yapwile yihinga yize ahanyine ku munyachi wa Eframe ni wa Manase.
(Uputukilo 49:1) Mba Yakomba yasanyika anenyi a malunga ngwenyi, Kungulukenu hamuwika ngunwambulwile chize muchinuwana ku matangwa a ku songo.
it-3 750 ¶12
Matangwa a Kusula
Uprofeto wa Yakomba Muze te Anambe Kufwa. Muze Yakomba alwezele ana jenyi ngwenyi: “Kungulukenu hamuwika ngunwambulwile chize muchinuwana ku matangwa a ku songo” hanji “matangwa a kusula,” iye te kanahanjika hakutwala kulutwe lia matangwa muze maliji jenyi te maputuka kumanunuka. (Upu 49:1) Kunyima, Yehova kalwezele Apalama (Apalahama) kako ya Yakomba ngwenyi, vungu lienyi te mulimona lamba ha miaka 400. (Upu 15:13) Ha chikuma chino, matangwa a kulutwe waze Yakomba avulukile ngwe “matangwa a ku songo” te maputuka kuhwa hanyima lia miaka ya lamba 400. (Mba unyingike yuma yinji hakutwala ku kapitulu 49 wa Uputukilo, tala yikuma hakutwala kuli ana ja Yakomba, mushi lia majina jo.) Uprofeto uno te uli nawa ni umanunuko ukwo wa kulutwe lia matangwa uze te unatale hali “A-Izalele a Zambi.”—Nga 6:16; Ro 9:6.
(Uputukilo 50:24, 25) Mba Yosefwe yamba kuli ayayo ngwenyi, Mungufwa alioze Zambi pundu makeza kuli yenu, makanuchiza ku chifuchi chino akanutwale ku chifuchi chize achilakenyene ni shingo kuli Apalahama, ni kuli Izake, ni kuli Yakomba. 25 Yosefwe yashingisa ana ja Izalele ngwenyi, Pundu Zambi makanunangisa mba munukambata yifwaha yami nukayichize ku kuno.
w07 1/6 28 ¶10
Tushinakaji kali Chiwape kuli Akweze
10 Tushinakaji mahasa kupwa nawa chilweza chipema kuli mandumbu jo mu ufulielo. Ku ushinakaji wenyi, Yosefwe, mwana wa Yakomba, kalingile chimwe chitanga cha ufulielo chize chakwashile tununu a tuvumbi twa Zambi kulutwe. Yosefwe te kali ni miaka 110 muze ahanyine “shimbi ha kutwala ku yifwaha yenyi” ngwenyi, muze A-Izalele matuhuka mu Engitu ayo te katamba kumbata yifwaha yenyi. (Hep 11:22; Upu 50:25) Shimbi yino, yahanyine kutalatala kuli A-Izalele ha miaka yinji yize apwile mu undungo hanyima lia kufwa cha Yosefwe, ni kwaha shindakenyo ngwo tangwa limwe te matuhuka mu undungo.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Uputukilo 49:19) Ngate, chizavu cha atu makamuseleka, alioze iye makaseleka kashijino ko.
w04 1/6 15 ¶4-5
Yoze Wakuhalisa Zambi Kakumuwahisa
4 Shimbu te kanda achinjila mu Chifuchi cha Chilakenyo, akwa-munyachi wa Ngate yeta hanga aehe chihela kuze te mapichila yimuna ku chivumbuko sali lia Yordau. (Kwa 32:1-5) Kutwama ku chihela chacho te muchilumbunuka kupalika mu kapinda munji. Minyachi yize te muyitwama ku chitokelo te mayifunga ku kapila wa Yordau, yoze te wa kukinda akwa-kole jo kwalukukila. (Yos 3:13-17) Hachino, hakutwala ku yifuchi ya ku chivumbuko cha Yordau, umwe mukanda wa George Adam unambe ngwo: “Yifuchi yino yeswe kuyakapwile ni tupila waze te maafunga kuli akwa-kole jo. Kashika, chapwile chashi kwalukukila kuli akwa-kole waze te akupalika mu kapunga, akwa-kole amwe te kakwalukila hita mwaka ha kufupa yambu ya kulisa yimuna jo.”
5 Kuchi munyachi wa Ngate te muukumba kapinda yono? Ha jimwe sekulu kunyima, kalamba ko Yakomba kanakaprofeteza ha kufwa chenyi ngwenyi: “Ngate, chizavu cha atu makamuseleka, alioze iye makaseleka kashijino ko.” (Upu 49:19) Nyi twanyongene kanawa ha majili wano, mutuhasa kwamona ngwe a yinyengo. Alioze, kuma kapwile shimbi kuli A-Ngate hanga ahone kulukukila akwa-kole jo. Yakomba kaalwezele ngwenyi, nyi malinga chocho akwa-kole jo mafuna, mba A-Ngate maakaula mu nyima.
(Uputukilo 49:27) Mbenjamine kapwa ngwe kangunga yoze mapozonoka. Ha chimene malia yifwo ya kushiha. Ha chingoloshi matetateta yize hakwata.
it-1 339 ¶6
Mbenjamine
Uhashi wa kwasa jita uze apwile nawo munyachi wa A-Mbenjamine kawambile ha uprofeto wa Yakomba muze te anambe kufwa, haze ambile hakutwala kuli mwanenyi yoze te azanga ngwenyi: “Mbenjamine kapwa ngwe kangunga yoze mapozonoka. Ha chimene malia yifwo ya kushiha. Ha chingoloshi matetateta yize hakwata.” (Upu 49:27) Tujita twa A-Mbenjamine te kakwete lufuma mumu lia utotombo wo wakwasa mawe ni ndundu chipwe ku utata hanji ku umama. Ayo te kakutondekeza liwe “ku lukambu.” (Kuy 20:16; 1Sg 12:2) Mukwa-kuyula Ehude wa ku munyachi wa Mbenjamine te mukwa-chipipa, kashihile Mwanangana Eglone. (Kuy 3:15-21) Mutuhasa kumona nawa ngwetu, chapwile “ha chimene” wanangana wa Izalele kupalikila mu munyachi wa Mbenjamine, yikwiza mwanangana mutangu wa Izalele, Saulu, mwana wa Kishi yoze walimikine ni A-Filistea, chipwe ngwe wapwile munyachi ‘ukepe.’ (1Sa 9:15-17, 21) Chizechene nawa, “ha chingoloshi” vungu lia A-Izalele, kupalikila mu munyachi wa Mbenjamine kwatuhukile Mwazovu Estere ni kavumbi Mordekai, waze alamwinyine A-Izalele kuli A-Persia.—Es 2:5-7.
Kutanga Mbimbiliya
(Uputukilo 49:8-26) Yunda, akwenu makakuchichimieka. Kwoko lie mulikakwata ha kota ja akwa kole je. Ana ja tatenu makahetamina kuli yena. 9 Yunda iye mwevu wa ndumba. Mwanami, unachikatuka ku yifwo ya kushiha. Iye wautamine, waliumbile ngwe ndumba, ngwe chihwo cha ndumba. Iya mamusunga? 10 Lukanda kechi kakatuka kuli Yunda; mbwechi ya mukwa kuyula kuyichi kakatuka hakachi ka yiliato yenyi, ndo mwenyayo makeza mba kuli iye atu makazeyela. 11 Makakashila mwana-chimbulu ku muuva, makakashila mwana-chimbulu ku muuva upema. Makakosela mazalo jenyi mu vinyu, makakosela chikuto chenyi mu manyinga a uva. 12 Meso jenyi machila ni vinyu, mazo jenyi matoma ni yamwa. 13 Zapulone makatwama ku ngenge ya kalunga-lwiji. Makapwa zuzu ya mato. Njiza yenyi muyikapwa ku Sendone. 14 Isaka kapwa ngwe chimbulu wa tachi, kanapatamina hakachi ka malimba a mapanga. 15 Yamona uhwimino ngwenyi, upema. Yamona chifuchi chinawaha. Wahetamishine chipaya chenyi ku yiteli, yalumuka kapinji mu milimo ya undungo. 16 Ndane makapatwila atu jenyi, ngwe vungu hakachi ka mavungu a Izalele. 17 Ndane makapwa kapela mu jila. Makapwa ngwe yenge mu jila, makasuma tujilolo twa kavwalu, mba mwenya kavwalu malimbukila kunyima. 18 Yehova, ngunatwaminyina ulamwino we. 19 Ngate, chizavu cha atu makamuseleka, alioze iye makaseleka kashijino ko. 20 Kulia cha Ashe muchikapwa cha kulumbama. Neye makahana kulia cha mianangana. 21 Napatali kapwa ngwe kai hamutusula. Kakuhana maliji apema. 22 Yosefwe iye mutango wa kwima mihuko, mutango wa mihuko ku fuji lia meya. Ana jawo kakutanjila ndusu sali lia chipanga. 23 Ngashi amupinjishile chikolo, amwashile, amuhungumionene. 24 Hindu uta wenyi watwama ni tachi. Moko jenyi aatakamishine ku moko ja Mukwa-Ndundo wa Yakomba. (Kwenako mukukatuka mwe kafunga, lie liwe lia Izalele;) 25 Kwe kuli Zambi ya tatenu yoze makakukwasa. Kuli mwe Mukwa-Ndundo-Jeswe yoze makakuwahisa ni yiwape ya mwilu, ni yiwape ya kalunga-lwiji watwama kushi. Ni yiwape ya mele, ni yiwape ya jimo. 26 Kuwahisa cha tatenu hichahiana helu lia yiwape yeswe ya tulamba, yiwape ndo ku njiza yasula ya milundu ya mutolo. Kumuyikapwa ha mutwe wa Yosefwe. He ha mbanda-mutwe wa yoze amuhandunwine kuli akwo.
22-28 JUNHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 1-3
“Yami Nguli Chize Nguli”
(Kutuhuka 3:13) Mose yamba kuli Zambi ngwenyi, Mwane, muze mungukaheta kuli A-Izalele, nikwamba kuli ayo ngwami, Zambi ya tulamba twenu hangutuma kuli yenu. Mba o nyi makamba kuli yami ngwo, Jina lienyi iya? Ami ngukambe kuchi kuli ayo?
w13 15/3 25 ¶4
Halisa Jina lia Yehova
4 Tanga Kutuhuka 3:10-15. Muze Mose apwile ni miaka 80, Zambi yamwaha chiteli chilemu hakumwamba ngwenyi: Yako “ukachize atu jami A-Izalele ku Engitu.” Mose yakumbulula ni vumbi lieswe, hakuhula chihula chize chili ni ulumbunwiso ulemu. Iye yahula ngwenyi: ‘Jina lie iya?’ Jina lia Zambi te kalinyingika kulu, mba mumu liaka Mose ahulile chihula chacho? Kwamba umwenemwene, iye kazangile kunyingika yuma yinji hali mwenya jina, yuma yize te muyikwasa atu ja Zambi apwe ni shindakenyo ngwo Iye te maatusula. Kulihulumba cha Mose te chinalite mumu A-Izalele te kali mu undungo ha yimwe miaka. Ayo kota kapwile ni kulihula nyi Zambi ya tulamba two te mahasa lume kwatusula. Chino chatwalile amwe A-Izalele kuwayila tuzambi a mu Engitu.—Eze 20:7, 8.
(Kutuhuka 3:14) Zambi yamba kuli Mose ngwenyi, NGULI CHIZE NGULI. Mba yamba nawa ngwenyi, Chocho ukambe kuli A-Izalele ngwe, YAMI NGULI hangutuma kuli yenu.
kr 43, mushete
ULUMBUNWISO WA JINA LIA ZAMBI
JINA Yehova linakatuka ku liji lia Hepreu lize linalumbunuka “yami nguli.” Akwa-mana amwe kakunyonga ngwo, amu azachishile liji liacho chakusolola ngwo iye kakupwisa yimwe hanga yilingiwe. Kashika, atu anji akunyonga ngwo jina lia Zambi linalumbunuka ngwo, “kulinga.” Ulumbunwiso uno unalite ni Chisanyiko, Sakatanga chize twakuzachisa hali Yehova. Iye ‘kalingile’ malilu ni hashi ni yitangiwa ya mana nawa kananungu ni ‘kulinga’ hanga upale wenyi umanunuke.
Mba kuchi mutuhasa kunyingika kumbululo lia chihula cha Mose chize chili ha Kutuhuka 3:13, 14? Mose kahulile ngwenyi: “Muze mungukaheta kuli A-Izalele, nikwamba kuli ayo ngwami, Zambi ya tulamba twenu hangutuma kuli yenu. Mba o nyi makamba kuli yami ngwo, Jina lienyi iya? Ami ngukambe kuchi kuli ayo? Zambi yamba kuli Mose ngwenyi, Nguli chize Nguli.”
Tunyingikenu ngwetu, hano Mose kakahulile Yehova jina lienyi. Mose ni A-Izalele te kanyingika kanawa jina lia Zambi. Mose kahulile Yehova hanga amulweze chuma chize te muchikolesa ufulielo wo muli iye, chize te muchihasa kusolola ulumbunwiso wa jina lienyi. Hachino, muze Yehova amukumbulwile ngwenyi: “Nguli Chize Nguli,” iye te kanasolola chimwe chuma hakutwala ku kupwa chenyi: ha hita chuma, iye kakupwa chize mazanga kupwa hanga amanunune upale wenyi. Chakutalilaho, kuli Mose ni A-Izalele, Yehova kapwile mukwa-Kwakuula, mukwa-Kwaha shimbi, Kafunga ni yuma yikwo nawa. Hachino, Yehova kakusakula kupwa cheswacho mazanga kupwa hanga amanunune yize akulakenya kuli tuvumbi twenyi. Chipwe ngwe jina lia Yehova linachingi nyonga lino, nihindu ulumbunwiso walio kuwasulilile wika ha yize mwene akuzanga kupwa. Linachingi nawa yize akulinga ku yitangiwa yenyi hanga amanunune upale wenyi.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 2:10) Mwe mwana watatukile mba yamutwala kuli mwana wa Falau. Iye yamupwisa mwanenyi wa lunga. Yamuluka jina ngwenyi, Mose, mumu ngwenyi, Namuzambwile mu meya.
g04 8/4 6 ¶5
Shina Mose Kapwileko Lume?
Shina chili chikalu kutayiza ngwo mwana wa mwata mu Engitu kalelele kanuke yono? Ka hi chikalu ko, mumu uwayilo wa A-Engitu te wakulongesa atu ngwo mba aye mu malilu katamba kupwa yimbovu. Hakutwala ku kutambula ana hanga aalele, umwe mukwa-kuvumbula yuma ya ku shakulu yamba ngwenyi: “Mapwo A-Engitu te kakwete ulite umuwika ni malunga. Kulita ni shimbi, ayo te kakwete ulite umuwika hakutwala ku upite ni ku yuma yikwo nawa . . . kashika, mapwo A-Engitu te mahasa kutambula ana hanga aalele.” Chimwe chivungo chikulu chinasolola chize umwe pwo Ka-Engitu te akulela ndungo. Ha kufupa naye ya Mose hanga amwamwise, umwe mukanda unambe ngwo: “Chikuma cha kusakula naye ya Mose hanga apwe ni kumwamwisa . . . chapwile ni kulingiwa chinji mu Mesopotamia kuli waze te akutambula ana hanga aalele.”
(Kutuhuka 3:1) Mose wafungile mapanga ja tato-weno Yetoru, mwe sasendote wa A-Mindiane. Yatwala mapanga mu sali lia puya. Yaheta ku Horepe, mulundu wa Zambi.
w04 15/3 24 ¶4
Yikuma Yilemu ya Mukanda wa Kutuhuka
3:1—Yetoru te sasendote wa mutapu uka? Ku shakulu, mwata wa mu usoko te kapwa sasendote wa asoko jenyi. Kashika Yetoru kota te umwe mwata wa tulamba mu umwe munyachi wa A-Mindiane. Amu A-Mindiane akatukile mu chisemuko cha Apalahama kupalikila muli Ketura, kota kanyingikine yimwe hakutwala ku uwayilo wa Yehova.—Upu 25:1, 2.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 2:11-25) Ha matangwa aze, Mose muze te hakola, yaya kuli usoko wenyi, yatala yiteli yo. Yamona umwe Ka-Engitu kanalambe umwe Ka-Hepreu wa kuli usoko wenyi. 12 Yakengesa sali ni sali mba muze hamona te mutu wakuhi, yashiha mwe Ka-Engitu. Yamusweka mu musekeseke. 13 Mukwachako watuhukile nawa, yamona atu aali A-Hepreu kanazwele, mba yamba kuli lunga yoze te unalingi chipi, ngwenyi, Kuchi te unalambe mukwenu? 14 Iye yamba ngwenyi, Iya wakupwishile mukwa kutuyula hanji ngaji? Unambe kungushiha ngwe chize unakashiha Ka-Engitu nyi? Mose yevwa woma, ngwenyi, Chamwenemwene chuma chino hichafumana. 15 Mba muze Falau hachivwa, yafupa kushiha Mose. Kashika Mose yachina kumeso ja Falau. Yaya nikutwama ku chifuchi cha A-Mindiane. Yatwama ku shima lia meya. 16 Sasendote ya A-Mindiane kali ni anenyi a mapwo shimbiali. O yeza mukutala meya. Yazalisa nawa yingolongolo akanwise yimuna ja tato. 17 Tufunga ejile nikwahuma. Mose yakatuka, yaakwasa, yanwisa e yimuna. 18 Muze ahetele kuli tato Reuele, iye yamba ngwenyi, Kuchi nweza chize ni kawashi musono? 19 O ngwo, Umwe Ka-Engitu watupululanga ku moko ja tufunga. Chikwo nawa yatutahila meya, yanwisa mapanga. 20 Iye wambile kuli anenyi a mapwo ngwenyi, Ulihiye? Kuchi te nwahichika mwe lunga? Mutambikenu eze alie. 21 Mba chawahilile Mose kutwama ni mutu yoze. Iye yahana kuli Mose mwanenyi wa pwo Zepora. 22 Iye wasemene mwana-lunga, yamuluka jina ngwenyi, Ngeshome, mumu te ngwenyi, Ami kunapwa njize mu chifuchi cha mbala. 23 Ha kupalika miaka yize yinji mwanangana wa Engitu yafwa. Mba A-Izalele atwile mikuma mumu ha mukunda wa upinji; atetele, mba muteto wo wahetele kwilu kuli Zambi, mumu ha mukunda wa upinji. 24 Zambi wevwile mikuma yo. Zambi yewuluka usendo wenyi uze akolesele ni Apalahama ni Izake ni Yakomba. 25 Zambi wamwene A-Izalele. Zambi yasa chinyingi.
29 JUNHO–5 JULHO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | KUTUHUKA 4-5
“Mungukapwa Hamwe ni Yena muze Mukahanjika”
(Kutuhuka 4:10) Mose yamba kuli Yehova ngwenyi, Mwene, ami chishi kuhasa kuhanjika ni kushilinginya chipwe matangwa a kunyima, chipwe a haliapwila, ka, chipwe katuke ku tangwa lize wahanjikile ni yami kavumbi ke, nguli mutu wa kuhanjika makoke, limi liami lilemu.
(Kutuhuka 4:13) Mose yamba ngwenyi, Mwene, utume kama mutu weka.
w10 15/10 13-14
Kuchi Yehova Akumona Atu waze Akufupa Kaliongelo?
“Ami chishi ni uhashi.” Yena hanji wakulivwa ngwe kuuchi kuhasa kupwa mukwa-kwambujola sango lipema. Ku mashimbu akunyima, amwe tuvumbi twa Zambi kalivwile ngwe keshi ni uhashi wa kulinga milimo yize Yehova aehele. Tala chilweza cha Mose. Muze Yehova amuhele chimwe chiteli, iye yamba ngwenyi: “Mwene, ami chishi kuhasa kuhanjika ni kushilinginya chipwe matangwa a kunyima, chipwe a haliapwila, ka, chipwe katuke ku tangwa lize wahanjikile ni yami kavumbi ke, nguli mutu wa kuhanjika makoke, limi liami lilemu.” Chipwe ngwe Yehova kamulwezele ngwenyi mamukwasa, nihindu Mose yakumbulula ngwenyi: “Mwene, utume kama mutu weka.” (Kut 4:10-13) Yika Yehova alingile?
(Kutuhuka 4:11, 12) Yehova yamba kuli iye ngwenyi, Watangile kanwa lia mutu iya? Iya mapwisa mutu kamama? Hanji kafwamatwi, hanji mukwa kulaula meso, hanji kapuputa? Hi yami ko Yehova nyi? 12 Kashika haliapwila yako; mungukapwa ni kanwa lie; mungukakulongesa chize muhanjika.
w14 15/4 9 ¶5-6
Shina Wakumona “Yoze Keshi Kumoneka”?
5 Shimbu Mose te kanda afuna ku Engitu, Zambi yamulongesa yimwe shimbi yilemu, yize kulutwe Mose asonekene mu mukanda wa Yombi ngwenyi: “Woma wa Yehova, e mana aze ene.” (Yom 28:28) Mba akwase Mose apwe ni woma wacho ni kulinga yuma ni mana, Yehova yasolola kalisa yoze uli hali atu ni hali Mukwa-Ndundo-Jeswe. Iye yamuhula ngwenyi: “Watangile kanwa lia mutu iya? Iya mapwisa mutu kamama? Hanji kafwamatwi, hanji mukwa kulaula meso, hanji kapuputa? Hi yami ko Yehova nyi?”—Kut 4:11.
6 Longeso lika lili hano? Mose kakafupiwile kwivwa woma. Iye kamutumine kuli Yehova, yoze te mamwaha yeswayo anafupiwa hanga ambujole sango jenyi kuli Falau. Chikwo nawa, Falau kapwile mukehe chinji nyi mamutesa ni Yehova. Mumu, chino kuchakapwile chisuho chitangu chize tuvumbi twa Zambi te anamono lamba mu chiyulo cha A-Engitu. Mose kota kapukwine ha chize Yehova anakalamwina Apalahama, Yosefwe ni mwene ha kuyula cha A-Falau atangu. (Upu 12:17-19; 41:14, 39-41; Kut 1:22–2:10) Ha kufuliela muli Yehova “Yoze keshi kumoneka,” ni hamu lieswe Mose yaya kuli Falau ni kumulweza yuma yeswe yize Yehova amutumine.
(Kutuhuka 4:14, 15) Utenu wa Yehova yiukasumuka hali Mose, yamba ngwenyi, Yayenu Arone Ka-Levi keshiko nyi? Ngunanyingika ngwami, Iye kananyingika kuhanjika ni kushilinginya. Chikwo nawa ngwenyi, Tala, kaneza mukutakana ni yena. Muze makumona, mevwa chiseke mu mbunge yenyi. 15 Hanjika nenyi yena, ukase maliji mu kanwa lienyi. Yami mungukapwa hamwe ni kanwa lie ni hamwe ni kanwa lienyi. Mungukanulongesa chize yenu munukalinga.
w10 15/10 14
Kuchi Yehova Akumona Atu waze Akufupa Kaliongelo?
Yehova kakatambwile Mose chiteli chize amuhele. Alioze, yamwaha Arone hanga amukwase mu mulimo wacho. (Kut 4:14-17) Chikwo nawa, ha miaka yize yasulileko, Yehova yakwasa Mose ha kumwaha yeswe yize afupiwile hanga alinge kanawa mulimo uze amuhele. Musono, Yehova mahasa kutuma mandumbu waze hajama hanga atukwase kulinga kanawa mulimo wetu wa kwambujola. Chahiana yeswe, Mbimbiliya yakutwaha shindakenyo ngwo, Yehova matujamisa hanga tulinge kanawa mulimo wenyi.—2Ko 3:5; tala mushete “Miaka ya uwahililo unji ku mwono wami.”
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Kutuhuka 4:24-26) Mba muze Mose hapwa mu jila, ku zuwo lia kuzeka ngeji Yehova yatakana nenyi, yafupa kumushiha. 25 Hazehene Zepora yanda liwe lia kuhela, yateta musosha wa mwanenyi, yaumbila ku molu jenyi ngwenyi, Chamwenemwene yena kuwapwa lunga wa manyinga kuli yami. 26 Chocho Mwene yamwecha. Hazehene pwo yamba ngwenyi, Lunga liami wa manyinga, mumu ha ungalami.
w04 15/3 28 ¶4
Yihula ya Waze Akutanga Mikanda Yetu
Maliji a Zepora ngwenyi, “yena kuwapwa lunga wa manyinga kuli yami” atu te keshi kwahanjika chinji. Mba yika maliji wano anasolola hali iye? Muze amanunwine shimbi ya usendo wa ungalami, Zepora yanyingika ngwenyi, kapwile ni umwe usepa wa usendo ni Yehova. Kulutwe, ha usendo wa shimbi uze Yehova ahanyine kuli A-Izalele, unakasolola ngwo kupwa mu usepa wa usendo te muchihasa kupwisa Yehova ngwe lunga, waze alinga nenyi usendo wacho mapwa ngwe pwo. (Jer 31:32) Kashika, muze Zepora avulukile Yehova (kupalikila muli mungelo wenyi) ngwenyi “lunga liami wa manyinga,” kota iye kanyingikine chize te atamba kuzeyela ku usendo wacho. Chapwile ngwe kanatayiza kupwa pwo mu usendo wa ungalami, uze Yehova ali ngwe lunga. Ha chikuma cheswacho, mumu lia kutayiza kwononokena shimbi ya Zambi, mwono wa mwanenyi kuwakapwile nawa mu ponde.
(Kutuhuka 5:2) Falau yamba ngwenyi, Mwe Yehova iya? Mba ngupanjike ku liji lienyi, ngweche A-Izalele kuya? Ami chanyingikine Yehova, chikwo nawa chichi kwecha A-Izalele kuya.
it-2 500 ¶5
Yehova
“Liji kunyingika,” kanji-kanji kulialumbunukine kunyingika chimwe chuma hanji umwe mutu. Chihepuke Nabale te kanyingika jina lia Ndawichi, chipwe chocho yahula ngwenyi: “Ndawichi iya?” chekwamba te kanahula ngwenyi: “Iye ulemu uka ali nawo?” (1Sa 25:9-11; tesa ni 2Sa 8:13.) Chizechene nawa, Falau kambile kuli Mose ngwenyi: “Mwe Yehova iya? Mba ngupanjike ku liji lienyi, ngweche A-Izalele kuya? Ami chanyingikine Yehova, chikwo nawa chichi kwecha A-Izalele kuya.” (Kut 5:1, 2) Hachino, Falau te kanazange kwamba ngwenyi kanyingikine Yehova ngwe Zambi wamwenemwene, hanji ngwenyi iye keshi ni chiyulo hali mwanangana wa mu Engitu, nawa ngwenyi keshi ni ndundo ja kumutuma hanga alinge upale Wenyi, ngwe chize ambile Mose ni Arone. Chocho, Falau ni A-Engitu eswe hamwe ni A-Izalele te manyingika ulumbunwiso wamwenemwene wa jina liacho ni mwenya jina. Ngwe chize Yehova asolwele kuli Mose, chino te muchitwala Zambi amanunune upale Wenyi hali A-Izalele, ha kwatusula mu undungo ni kwatwala mu Chifuchi cha Chilakenyo, hanga amanunune usendo uze alingile ni tulamba two. Hachino, ngwe chize Zambi ambile, “Kumunukanyingika ngwenu, Yehova Zambi yetu.”—Kut 6:4-8; tala MUKWA-NDUNDO-JESWE.
Kutanga Mbimbiliya
(Kutuhuka 4:1-17) Mose yakumbulula ngwenyi, Alioze mwane, o kechi kangufuliela chipwe kupanjika ku liji liami, ka, mumu kumakamba ngwo, Yehova kasolokele kuli yena. 2 Yehova yamba kuli iye ngwenyi, Acho chika uli nacho mu kwoko? Yamba ngwenyi, Mulumbu. 3 Yehova yamba ngwenyi, Umbile hashi. Yaumbila hashi. Hiwalumuka kapela, mba Mose yamuchina. 4 Yehova yamba kuli Mose ngwenyi, Zoza kwoko lie umukwate ku muchila. Yazoza kwoko lienyi, yamukwata, yalumuka nawa mulumbu mu kwoko lienyi. 5 Hanga akafuliele ngwo, Yehova, Zambi ya tulamba twetu, Zambi ya Apalahama, Zambi ya Izake, Zambi ya Yakomba hanasoloka kuli yena. 6 Chikwo nawa Yehova yamba kuli iye ngwenyi, Njisa kwoko lie mu tulo ye. Yasa kwoko mu tulo yenyi, alioze muze halichizamo, kwoko lienyi liapwile ni mbumba, litoma to ngwe neve. 7 Yamba kuli iye ngwenyi, Njisa kwoko lie mu tulo ye cheka nawa. Yanjisa nawa kwoko mu tulo yenyi mba muze halichiza, hilialumuka nawa chimuwika ni mujimba wenyi weswe. 8 Nyi kachi o kechi kukufuliela chipwe kupanjika ku liji lia chilayi chitangu, kumakafuliela liji lia chilayi cha kusula. 9 Hindu nyi kachi o kechi kufuliela yilayi yize yiali, chipwe kapanjikile ku liji lie, ukaswite meya a mu lwiji ukaamwangine hashi, mba e meya muswita a mu lwiji, kumakalumuka manyinga hashi. 10 Mose yamba kuli Yehova ngwenyi, Mwene, ami chishi kuhasa kuhanjika ni kushilinginya chipwe matangwa a kunyima, chipwe a haliapwila, ka, chipwe katuke ku tangwa lize wahanjikile ni yami kavumbi ke, nguli mutu wa kuhanjika makoke, limi liami lilemu. 11 Yehova yamba kuli iye ngwenyi, Watangile kanwa lia mutu iya? Iya mapwisa mutu kamama? Hanji kafwamatwi, hanji mukwa kulaula meso, hanji kapuputa? Hi yami ko Yehova nyi? 12 Kashika haliapwila yako; mungukapwa ni kanwa lie; mungukakulongesa chize muhanjika. 13 Mose yamba ngwenyi, Mwene, utume kama mutu weka. 14 Utenu wa Yehova yiukasumuka hali Mose, yamba ngwenyi, Yayenu Arone Ka-Levi keshiko nyi? Ngunanyingika ngwami, Iye kananyingika kuhanjika ni kushilinginya. Chikwo nawa ngwenyi, Tala, kaneza mukutakana ni yena. Muze makumona, mevwa chiseke mu mbunge yenyi. 15 Hanjika nenyi yena, ukase maliji mu kanwa lienyi. Yami mungukapwa hamwe ni kanwa lie ni hamwe ni kanwa lienyi. Mungukanulongesa chize yenu munukalinga. 16 Iye mukwa kukuhanjikila kuli atu. Iye kumakapwa kanwa kuli yena. Yena kumukapwa ngwe Zambi kuli iye. 17 Mbata mulumbu uno mu kwoko lie, mukalinga nawo ye yilayi.