Jehovah Cu Kan Tukhal A Si
“BAWIPA cu tukhal bantuk in a ka vengtu a si, ka herhmi vialte kha a ka pek dih.”—SALM 23:1.
1-3. David nih Jehovah kha tukhal pakhat he a tahchunh tikah zeicah khuaruahhar awk a si lo?
JEHOVAH nih a mi hna a zohkhenh hna ning kha chim in ti hna seh law zeitindah na chim lai? Zumhawktlakmi a salle a zohkhenh hna nak kha zei he dah na tahchunh lai? A luancia kum 3000 leng i Salm caṭialtu Siangpahrang David nih a ngakchiat lio i a ṭuanmi a rian pakhat he tahchunh in Jehovah kong kha duhnung ngai in a rak ṭial.
2 David cu a ngakchiat lioah tukhal a rak si, cucaah tuu zohkhenhnak kong kha a hngalh. Tuu kha zohkhenh lo ahcun, tlau an fawi i mifir nih an fir khawh asiloah sahrang nih an seh khawh ti kha ṭha tein a hngalh. (1 Samuel 17:34-36) A zohkhenhtu hna tukhal a um lo ahcun, tlonnak hmun an hmu kho lai lo. David nih tuu pawl lam a hruai hna le a huhphenh hna le rawl a rak pek hna nak ah caan tampi a rak pekmi kha a upat tiang a lung chungah a cam lai ti cu a fiang.
3 Jehovah nih a mi hna a zohkhenh hna nak langhter awk i forh a si tikah David nih tukhal rian a ṭuan lio a lung chungah a hung chuah kha khuaruahhar awk a si lo. Salm 23 a ṭial lioah “BAWIPA cu tukhal bantukin a ka vengtu a si, ka herhmi vialte kha a ka pek dih” timi bia in biahram a rak domh. Ziah cu bia cu aa tlak mi langhternak a si kha ruat u sih. Salm 23 bawmhnak thawngin, Jehovah nih amah a biami hna kha tukhal nih a tuu pawl a zohkhenh hna bantukin zeitindah a zohkhenh hna ti kha kan hmuh lai.—1 Piter 2:25.
Aa Tlakmi Tahchunhnak
4, 5. Baibal nih tuu pawl sining kha zeitindah a langhter?
4 Cathiang nih Jehovah kha upatnak min tampi in a auh, sihmanhsehlaw “Tukhal” timi min hi mi nunnem bik he aa tlak. (Salm 80:1) Jehovah kha Tukhal tiah auh aa tlaknak a ruang kha hngalhthiam awkah hi thil pahnih hi bawmtu a si: pakhatnak cu, tuu pawl sining, pahnihnak cu tukhal ṭha pakhat i a rian le a sining hna hi an si.
5 A khaltu hna dawtnak kha lungtho tein an cohlannak, (2 Samuel 12:3) doh an hman lonak, (Isaiah 53:7) an i khamh khawh lonak (Mikah 5:8) ti bantuk tuu pawl sining kha Baibal nih atu le atu a langhter tawn. Kum tampi chung tuu a zuami caṭialtu pakhat nih hitin a ti: “Cheukhat chimmi bantuk si loin tuu cu mah tein aa zohkhenh khomi an si lo. Zuatmi saṭil dang nakin ṭha khun in zohkhenh peng an hau.” An caah zeihmanh aa tuah kho lomi tuu pawl nih hin an him nakhnga zohkhenhtu tukhal an herh.—Ezekiel 34:5.
6. Hlanlio tukhal pakhat i nikhat a liam ningcang kha Baibal dictionary pakhat nih zeitindah a langhter?
6 Hlanlio tukhal pakhat caah nikhat cu zeitindah a liam? Baibal dictionary pakhat nih hitihin a ti: “Zingka tein tuukawm khan tuu pawl kha a chuah hna i an hmai ah a kal i an tlonnak phong ah a kalpi hna. Tuu pakhat hmanh tuurun sinin aa ṭhen sual nakhnga lo chun ni tlak a zohkhenh hna i, chikkhatte a dai thlan ruangah tuu pakhatkhat a tlau sual hmanhah a hmuh ṭhan hlan tiang teimak tein a kawl i a va lak ṭhan. . . . Zan ah tuu pawl kha tuukawm ah a ratpi ṭhan hna i pakhat hmanh an bau lo a fian nakhnga tuukawm kutka an luh lio ah a rel hna. . . . Sahrang asiloah mifir nih an fir nakhnga lo caah zan ah tuukawm kha a congh tawn hna.”a
7. Zeiruangah a caancaan ah tukhal pakhat nih lungsau in nemnak langhter khun a herh?
7 Fa a pawimi tuu a pi le tuu fate kha lungsaunak ngei khun in nemte in zohkhenh a herh caan a um. (Genesis 33:13) Baibal fianternak cauk pakhat nih hitin a ti: “Tuu hi lam hlatpi i a ummi tlangah fa a hring tawn. Tuu a pi zeihmanh a tuah khawh lo lioah lungtak tein a zohkhenh i tuu fate kha a cawi i tuukawm ah a kalpi. Tuu kha amah tein a kal khawh hlan tiang a kut in a cawi asiloah a angkileng chungah chia in a pom men lai.” (Isaiah 40:10, 11) Cucaah tukhal ṭha pakhat cu ṭhawn le nem a hau ti cu a fiang.
8. David nih Jehovah a zumhnak a kong pathum kha zeidah an si?
8 ‘BAWIPA cu ka tukhal a si’ timi bia hi vancung kan Pa he aa tlak ngai a si lo mei? Salm 23 kan zoh tikah, Pathian nih tukhal pakhat in a ṭhawnnak le a nemnak in zeitindah a kan zohkhenh ti kan hmuh lai. A hme pakhat ah, a tuu nih zeihmanh a bau lo nakhnga Pathian nih a tuu ‘herhmi vialte kha a pek dih’ lai ti a zumhnak kha David nih a chim. Cu ti cun Pathian zumh khawh a sinak a kong pathum kha a changtu Baibal cang hna ah David nih a langhter. Jehovah nih a tuu kha lam a hruai hna, a huhphenh hna i rawl a pek hna timi hi an si. Mahkha pakhat hnu pakhat in i ruah u sih.
“A Ka Hruai”
9. David nih zei bantuk hmun dai kong dah a chim i, tuu pawl cu cu bantuk hmun ah zeitindah an phanh khawh lai?
9 Pakhatnak ah, Jehovah nih a mi kha a hruai hna. David nih hitin a ṭial: “Ram hring lakah a ka bawhter, dinhnak hmun ti pawng ah a ka hruai. Thazang thar kha a ka pek i a rak ka kamh bantukin a hmaanmi lam ah a ka hruai.” (Salm 23:2, 3) Turun runkhat cu khim te le dai tein an bawk. David nih mah bia khan lungsi hnangamnak, hrimh-nak le himnak a umnak hmun kha a langhter. “Ramhring” tiah lehmi Hebru biafang hi “hmun dai hmun nuam” timi sullam a keng kho. Tuu nih hin dai tein bawh awkah hmun ṭha hmun rem kha anmah tein an i kawl kho lai lo. Cu bantuk “hmun dai hmun nuam” ah a khaltu nih a hruai hna a herh.
10. Pathian nih kan cungah zumhnak a ngeih kha zeitindah a langhter?
10 Nihin ah Jehovah nih zeitindah a kan hruai? A kan hruai ning lam khat cu zohchunh awk a nunning in a si. A Bia nih ‘Pathian bantuk kha si i zuam u’ tiah a kan forh. (Efesa 5:1) A cung tang bia nih zaangfahnak, ngaihthiamnak le dawtnak kha a chim. (Efesa 4:32; 5:2) Jehovah cu cu bantuk duhnungmi ziaza hna langhternak ah zohchunh awk ṭha bik a si. A nawl cawn awk a kan fial tikah aa dawhtlak lo kan ti lai maw? Ti hlah. A taktak ti ahcun mah thawchuahhnawhmi cawnpiaknak nih khan kan cungah zumhnak a ngeih kha ṭhakhun in a langhtermi tu a si. Zeitindah a langhter? Pathian nih amah muikeng in a kan ser, a sullam cu ziaza ṭha le thlarau lei thil i lak khawhnak ṭhawnnak kha pek kan si tinak a si. (Genesis 1:26) Cucaah, mitling lo kan si nain zohchunh awkah Jehovah nih a kan chiahpiakmi mah ziaza hna kan ngei kho ti kha a hngalh. Dawtnak kan Pathian nih amah kan lo kho ti a kan zumh khi ruat ta hmanh. A nunning kan zulh ahcun, langhternak in a daimi “dinh hmun” ah a kan hruai lai. Zaangennak in a khatmi hi vawlei ah, “him tein” kan um lai i, Pathian mithmai ṭha kan hmu ti hngal in lung daihnak kan ngei lai.—Salm 4:8; 29:11.
11. Jehovah nih a tuu pawl lam a hruai tik hna ah zei dah a tuakpiak chih hna i, a kan halmi ah mah kha zeitindah a langh?
11 Jehovah nih a kan hruai tikah a nem i a lung a sau. Tukhal pakhat nih a tuu pawl chambaunak kha theihthiampiak in ‘saṭil an kal khawh chungin’ a hruai hna. (Genesis 33:14) Jehovah zong nih a tuu pawl kha ‘an kal khawh chungin’ a hruai ve hna. Kan thil ti khawhnak kan sining kha a kan tuakpiak chih. Kan tuah khawh lomi kha tuakpiak in kan ti khawh mi lengin a kan hal bal lo. A kan halmi cu kan lungthin dihlak in ṭuan kha a si. (Kolose 3:23) Sihmanhsehlaw tar na si i hlan tluk in na ṭuan khawh ti lo ah tah? Asilole na dam lo ruangah na rian ṭuannak ri a ngeih ah tah? Cu tikah kan lungthin dihlak in ṭuan awk hal kan simi hi zei tluk in dah thazang petu a si. Mi pahnih cu an i lo kho taktak lai lo. Lungthin dihlak in a rianṭuan timi cu Pathian rian caah na thazang dihlak le na ṭhawnnak dihlak kha a si khawh chungin tling tein hman ti a si. Kan thil ti khawhnak a hnorsuangmi derthawmnak kan ngeih hmanhah Jehovah nih kan lungthin dihlak in kan biakmi kha a sunsak.—Marka 12:29, 30.
12. Jehovah nih a tuu pawl kha ‘an kal khawh chungin’ lam a hruai hna ti kha Moses nawlbia i zei tahchunhnak nih dah a langhter?
12 Jehovah nih a tuu pawl ‘an kal khawh chungin’ lam a hruai hna ti kha langhternak caah Moses nawlbia i phungbuar thawinak he aa tlaiin a chimmi kha ruathmanh. Jehovah nih lawmhnak lungthin in thawimi a chambau lomi pekchanhnak kha a cohlan. Caan khatte ah, a pechantu hna pek khawhmi kha zoh in pekchanh awk kha ṭhen a si. Nawlbia nih hitin a ti: “Tufa kha a ngeih nih a tlinh lo ahcun, . . . ṭhuro pahnih siseh laileng no pahnih siseh BAWIPA sinah a rak put lai.” Laileng no pahnih hmanh a ngeih lo ah tah? Cu ti a si ahcun “changvut dip” tlawmpal a rak put khawh. (Levitikas 5:7, 11) Mah nih khan Pathian nih a pechantu pek khawh lomi a hal lo ti a langhter. Pathian cu aa thleng lomi a si caah, kan pek khawh leng in a kan hal bal lo i kan si khawh tawk pekmi a cohlan ti kan hngalh caah kan hna a ngam kho. (Malakhi 3:6) Cu bantuk theihthiam piaknak a ngeimi tukhal nih lam hruai cu lawmh awk a va si dah!
“Zei Hmanh Ka Ṭih Lai Lo, zeicah- tiah Nangmah Nih Na Ka Umpi”
13. Salm 23:4 ah David nih ngamh ngaiin zeitindah bia a chim i, ziah cutin a chim cu khuaruahhar awk a si lo?
13 David nih Jehovah a zumhnak a ruang pahnihnak cu a tuu pawl a huhphenh hna caah a si. Hitin kan rel: “Cu lam cu a thuk bik mi muihnak chungin kal hmanhsehlaw, BAWIPA, zeihmanh ka ṭih lai lo, zeicahtiah nangmah nih na ka umpi ko. Na ṭhiangṭhunh le na tanbo nih ka hna an ka ngamter.” (Salm 23:4) Atu ah David nih Jehovah kha “nangmah” tiah a tinak thawngin hlan nakin ngamh deuh in bia a hun chim. Harnak in khawh awkah Pathian nih zeitindah a ka bawmh ti kong a chimmi a si caah David nih cu bia a hman tikah khuaruahhar awk a si lo. A nunnak ca ṭihnung a ton lio caan ah a thuk bikmi muihnak chungah a rak kal. Sihmanhsehlaw a rak ṭih lo. Zeicahtiah Pathian nih a ka umpi i a herh ahcun a “ṭhiangṭhunh” le a “tanbo” in a ka huhphenh lai ti a hngalh caah a si. David nih cuti cun huhphenh ka si lai ti a hngalh caah a hna a ngam i Jehovah he an i kom chinchin.b
14. Jehovah huhphenhnak kong he aa tlaiin Baibal nih zeitindah aamah a kan khan, sihmanhsehlaw zei sullam dah a si lo?
14 Nihih ah Jehovah nih a tuu pawl kha zeitindah a huhphenh hna? Zei bantuk ralchantu khuachia le minung hmanh nih Pathian a tuu pawl kha hi vawlei in an hlo kho hna lai lo tiah Baibal nih aamah a khan. Jehovah nih cutin si awkah zeitikhmanhah nawl a pe lai lo. (Isaiah 54:17; 2 Piter 2:9) Asinain, kan Tukhal nih harsatnak vialte in a kan huhphenh lai tinak a si lo. Zapi minung tonmi harnak lengah a hmaanmi Khrihfa vialte tonmi ralchannak zong kan tong. (2 Timote 3:12; Jeim 1:2) Langhternak in, ‘a thuk bikmi muihnak lam chung’ kal caan a um. Tahchunhnak ah, hremnak asilole damlonak cheukhat ruangah kan thi dengmang kho. Kan dawtmi pakhatkhat a thi dengmang asiloah a thih hmanh a thi kho men. A muih bik caan a lomi caan ah kan Tukhal nih a kan umpi lai i a kan huhphenh lai. Zeitindah?
15, 16. (a) Kan tonmi harnak hna hi tonghtham thiam awkah zei lam hna in dah Jehovah nih a kan bawmh? (b) Hneksaknak ton caan ah Jehovah nih zeitindah mi a bawmh ti a langhtermi hmuhtonnak pakhat kha chim.
15 Jehovah nih thil khuaruahhar in a kar lak ah kaa thlak lai tiah bia aa kam lo.c Sihmanhsehlaw zei bantuk dawnkhantu kan ngeih hmanhah tei khawh awkah Jehovah nih a kan bawmh lai kha kan zumh khawh. “Hneksaknak a phunphun” tei khawh awkah fimnak a kan pek khawh. (Jeim 1:2-5) Tukhal pakhat nih a “ṭhiangṭhunh” asilole a “tanbo” kha a tuu pawl sahrang kut in khamhnak ah a hman lengah lam hmaan i an kal nakhnga din tein sawhnak ah a hman. Kan sining thlennawnnak nganpi a tuah khomi Baibal hrambunhmi cawnpiaknak kha zulh awkah zumtu hawi pakhat hmangin Jehovah nih “dinte in a kan sawh” khawh. Cupin ah, Jehovah nih in khawhnak ngeih awkah thazang a kan pek khawh. (Filipi 4:13) A thiang thlarau hmangin, “thil ti khawhnak ṭhawnnak” kha a kan pek. (2 Korin 4:7) Satan nih kan cungah a tlunter khawhmi zei hneksaknak hmanh kha in khawh awkah Pathian thlarau nih a kan bawmh khawh. (1 Korin 10:13) Kanmah bawmh awkah Jehovah cu timhcia a si zungzal ti hngalh cu thazang a va tlunter dah!
16 A thukmi muihnak chung kan phak hmanhah, kanmah pakhat lawngin kan kal lai lo. Kan Tukhal nih a kan umpi lai i hmasa ah ṭha tein kan hngalhthiam lomi lam in a kan bawmh. A nunnak ca thinphang a si khomi a thluak ah a bo mi a um ti a hngalmi Khrihfa upa pakhat tonmi kha zohhmanh. “Hmasa ahcun Jehovah hi ka cungah a thin a hung rua asiloah a ka daw taktak hnga ma ti hngalh kha ka rak duh taktak. Asinain Jehovah he i hlat ding khua ka rak ruat bal lo. Ka lungretheihnak kong tu kha ka chimh. Cu tikah Jehovah nih unau nu, unau pa hna hmangin a ka hnemh i a ka bawmh. Fak ngaiin an zawtnak kha hngalhthiamnak ngei in zeitindah an tei khawh timi anmah pumpak hmuhtonnak kha an ka chimh. A tlarimi an biachimmi nih ka intuar mi hi anmah nakin a zual deuh lo ti a hun ka theihter. Cheukhat nih zaangfahnak ngei in an ka bawmh ruangah ka cungah Jehovah a thin a hung lo ti ka hngalh. Ka zawtnak he tu cun i doh len a hau rih ko lai. A hnu ah zeithil dah a cang lai ti cu ka hngal lo. Sihmanhsehlaw Jehovah nih a ka umpi lai i hi hneksaknak caan chung vialte ah hin a ka bawmh hrimhrim lai ti ka zumh.”
“Rawl Na Ka Dangh”
17. Salm 23:5 ah David nih Jehovah kha zei he dah a tahchunh i, zeicah cu tahchunhnak le tukhal tahchunhnak nih an langhter duhmi cu aa khah?
17 Atu ah David nih tukhal a zumhnak a ruang pathumnak kong kha a langhter. Jehovah nih a tuu pawl kha rawl tampi a pek hna. David nih hitin a ṭial: “Ka ral hna hmaika ah rawl na ka dangh, ka lu ah chiti na ka toih i ka hrai cu a liam in a liam.” (Salm 23:5) Hika a hme ahhin David nih a khaltu kha rawl tampi pek a hmangmi a siangmi innngeitu in a langhter. Zohkhenh a hmangmi tukhal le a siangmi innngei tu timi tahchunhnak pahnih nih an langhter duhmi hi aa khat. Tukhal ṭha pakhat nih a tuu pawl an ‘herhmi vialte a pek dih’ khawh nakhnga ti rawl a tamnak phong khoika ah a um ti kha a hngalh awk a si.—Salm 23:1, 2.
18. Jehovah cu a siangmi innngeitu a si ti kha zeinihdah a langhter?
18 Kan tukhal hi a siangmi innngeitu tah a si maw? Cu kongah lunghrin awk a um lo. Atu kan eimi thlarau rawl a ṭhat zia, a tlawm tam le a phun a tlin ning hi ruathmanh. Jehovah nih zumhawktlak le a fimmi sal hmangin a ṭhahnemmi cauk hna, lam a kan hruaimi pumhnak, civui le civuipi in thlarau rawl a kan pek. Cu vialte nih kan thlarau herhbaunak kha a tlinter. (Matthai 24:45-47) Thlarau rawl a cat tawn ti a um lo. “Zumhawk a tlakmi le a fimmi sal” nih Baibal le Baibal hlathlainak caah bawmtu a simi cauk pawl an chuah i cu cauk pawl cu holh phun 413 in hmuh khawh a si. Jehovah nih “hnuk” he aa lomi Baibal hrampi cawnpiaknak hna in “rawl taktak” he aa lomi a thukmi Baibal kong hna tiangin thlarau rawl a phunphun a kan pek. (Hebru 5:11-14) Cucaah buaibainak ton tik asilole biachahnak tuah tikah, a herhmi lamhruainak kha kawl in hmuh khawh a si. Cu bantuk thlarau rawl hei hmu hlah u sihlaw zeitindah kan hei um hnga? A kan khaltu cu a siang bikmi cawmtu a si ti cu a hmaan taktak!—Isaiah 25:6; 65:13.
‘Pathian Inn Cu A Zungzal In Ka Inn A Si Lai’
19, 20. (a) Salm 23:6 ah David nih zei a zumhnak dah a langhter i, zeitindah cu zumhnak cu ngeih khawh a si? (b) A hnu capar ah zeidah kan i ruah lai?
19 David nih a Tukhal i a khalh ningcang le rawlpetu i rawlpek ningcang kha a tuak hnuah hitin a bia a donghter: “Na ṭhatnak le na dawtnak nih ka nun chung vialte an ka umpi lai i na inn cu a zungzal in ka inn a si lai.” (Salm 23:6) David nih a luancia caan kha i cinken in lung lawmhnak nganpi he hmailei kha zumhnak tlingin a hngah pah in mah bia kha lungtho tein a chimmi a si. Hlan i tukhal a rak si bal mipa cu Jehovah inn ah ka um ti phun in vancung a pa tukhal he an i naih chung cu dawtnak in a ka zohkhenh peng lai ti a hngalh i a hna a ngam.
20 Salm angan 23 i ṭialmi aa dawh ngaimi bia hna caah kan i lawm taktak! Jehovah nih a tuu pawl lam a hruai hna nak le a huhphenh hna i rawl a pek hna ning kha aa tlak bikmi tahchunhnak in David nih a langhter khawh. Kannih zong Jehovah kha kan tukhal in i bochan khawh awk zumhnak ngeih ve awkah duhnungmi David a bia hna kha Baibal ah khumh a si. A si, Jehovah he naih tein kan um chung cu dawtnak ngeimi Tukhal in “a zungzal in” a kan zohkhenh lai. Asinain, a liannganmi Tukhal Jehovah tuu hna in amah he kalṭi awk rian kan ngei. Cu ah zeidah aa tel kha a hnu capar ah kan i ruah lai.
[A Tanglei Fianternak Hna]
a Genesis 29:7; Job 30:1; Jeremiah 33:13; Luka 15:4 le Johan 10:3, 4 kha zoh.
b David nih thil ṭihnung chungin a nunnak a khamh-tu Jehovah a lawmhnak kong salm hla tampi kha a rak phuah. Tahchunhnak ah, Salm 18, 34, 56, 57, 59 le 63 i biatlangpi kha zoh hna.
c 2003, October 1 chuah Vennak Innsang i “Pathian I A Kar Lak In Rianṭuannak—Zeitin A Tuah Lai Ti In dah Kan I Ruahchan Khawh” timi capar kha zoh.
[Cahmai 7nak i Hmanthlak]
Naa Cinken Maw?
• David nih Jehovah kha tukhal in a tahchunhmi hi zeicah aa tlak?
• Kan sining hngalhthiam piak in Jehovah nih zeitindah lam a kan hruai?
• Harnak inkhawh awkah Jehovah nih zei lam hna in dah a kan bawmh?
• Jehovah cu a siangmi innngeitu a si kha zeinihdah a langhter?