An Dawtu Pathian Kha Daw
“BAWIPA na Pathian cu na lungthin dihlak le na ruahnak dihlak le na nunnak dihlak in na dawt lai.”—MATTHAI 22:37.
1, 2. A ngan bikmi nawlbia he aa tlaimi biahalnak zeiruangah dah a chuah?
JESUH chan i Farasi mi hna lakah fak ngai in i al ding dawh a simi biahalnak a rak chuak. Nawlbia 600 leng a ummi Moses nawlbia ah zei nawlbia dah a biapi bik? Raithawinak in sual ngaihthiamnak hmuh khawh le Pathian cungah lawmhnak langhter khawh a si caah raithawinak pek ding timi nawlbia cu a biapi bik a si maw? Asiloah cuarpartan cu Jehovah le Abraham tuahmi biakamnak i hmelchunhnak a si caah mah nawlbia cu a biapi bik a si maw?—Genesis 17:9-13.
2 Nawlbia cheukhat cu a biapimi a lawh tuk theng lo hmanh ah Pathian pekmi nawlbia vialte cu a biapit caah a zeimaw nawlbia kha a dang nakin sang deuh ah chiah cu a palh tiah phung aa tlaih khunmi hna nih an ruah. Farasi mi hna nih bia alnak a chuahtermi mah biahalnak kha Jesuh hal dingin biakhiahnak an rak tuah. Jesuh nih zumh a sinak a tlauter dingmi bia pakhatkhat a chim khawh men. Annih lak i pakhat nih Jesuh kha a naih i, “Phungbia chungah hin zei nawlbia dah a ngan bikmi a si?” tiah a hal.—Matthai 22:34-36.
3. A ngan bikmi nawlbia he aa tlai in Jesuh nih zeidah a rak chim?
3 Jesuh bia lehnak cu nihin kan caah a biapi tukmi a si. A hmaanmi biaknak ah a biapi bikmi a rak si zungzal i a si lan zungzal dingmi in a tawinak in a rak leh. Deuteronomi 6:5 bia kha la in Jesuh nih “‘BAWIPA na Pathian cu na lungthin dihlak le na ruahnak dihlak le na nunnak dihlak in na dawt lai’ ti hi a ngan bikmi le a biapi bik a simi nawlbia cu a si” tiah a ti. Farasi pa nih nawlbia pakhat lawng a hal nain Jesuh nih Levitikas 19:18 kha cherhchan in “A hun changtu biapi bik nawlbia cu, cu bantuk ṭhiamṭhiam cu a si: ‘Na innpa kha nangmah naa dawt bantukin na dawt lai,’ ti a si” tiah a rak ti chap. Hi nawlbia pahnih cu a pahnih ningin a thiangmi biaknak ah a biapit kha Jesuh nih a rak langhter. A dang nawlbia hna a biapitnak kha a changchang in langhter ding an hal ti nakhnga lo Jesuh nih hitihin bia a rak donghter: “Moses nawlbia vialte le profet hna cawnpiaknak vialte cu hi nawlbia pahnih cungah hin an i khumh dih.” (Matthai 22:37-40) Hi capar ah mah nawlbia pahnih lakah a biapi bik nawlbia kong kha kan i ruah lai. Zeiruangah Pathian kan dawt awk a si? Pathian kan dawtnak kha zeitindah kan langhter khawh? Mah dawtnak kha zeitindah kan ṭhanter khawh? Jehovah lungton awkah kan lungthin, kan ruahnak le kan nunnak dihlak in amah kha dawt ding a si caah mah biahalnak hna i a lehnak hngalh cu a biapi.
Dawtnak I A Biapitnak
4, 5. (a) Jesuh chimmi ruangah Farasi pa cu zeicah a khuaruah a har lo? (b) Pathian caah raithawinak nakin a biapi deuhmi cu zeidah a si?
4 Jesuh bia a halmi Farasi pa cu bia lehnak a theihmi nih khan khuaruahhar in a lauter lo. Pathian dawt cu biaknak ah a biapi ngaimi a si ko nain mi tampi nih mah langhter an tlolh kha a hngalh. Pumhnak inn ah Shema asiloah zumhnak kong phuannak kha thangpi in chim tawn phung an ngei i cu chungah Jesuh nih a cherhchanmi Deuteronomi 6:4-9 i cacang aa tel. Cu he aa lo in ṭialmi Marka chungah Farasi pa nih Jesuh kha hitihin a ti: “A ṭha ngaingai, saya! Na chimmi cu a hmaan, BAWIPA lawnglawng hi Pathian cu a si taktak i pathian dang zeihmanh an um ti lo. Cucaah mi nih hin Pathian cu kan lungthin dihlak le kan ruahnak dihlak le kan thazang dihlak in kan dawt awk a si i kan innpa cu kanmah bantukin kan dawt awk a si. Hi nawlbia pahnih zulh hi Pathian sin i khangh raithawinak le raithawinak dangdang zong pekchannak nakin a ṭha deuh.”—Marka 12:32, 33.
5 Nawlbia nih raithawinak pek awkah a hal nain Pathian caah man a ngei taktakmi cu a salle nih lungthin dihlak in an dawtnak kha a si. Lungthin ṭhalo in tuukawng a thong thong pek nakin Pathian dawtnak le i pumpek-nak in pithlung pakhat pek cu man a ngei deuh. (Mikah 6:6-8) Jerusalem biakinn ah Jesuh nih a hmuhmi a si a fakmi nuhmei nu kong kha hngal ṭhan. Tangka chiahnak kuang ah a sanhmi dar tangka pahnih nih pithlung pakhat hmanh a caw kho lo. Asinain, mirum mi hna nih an ngeih hlei an sanhmi thawhlawm nakin lungthin dihlak in Jehovah dawtnak he pekmi thawhlawm kha tam deuh in a rak hmuh. (Marka 12:41-44) Kan sining zeiti a si hmanh ah kan dihlak in kan langhter khawhmi amah kan dawtnak kha Jehovah nih a sung bik in a chiah ti hngalh cu thazang petu taktak a si!
6. Dawtnak a biapitnak kong he aa tlai in Paul nih zeitindah a rak ṭial?
6 A hmaanmi biaknak ah dawtnak a biapitnak kha langhter khun in lamkaltu Paul nih hitin a rak ṭial: “Minung holh a phunphun in ka hei holh kho ko hnga i vanmi holh hmanh ka hei thiam ko hnga, sihmanhsehlaw dawtnak ka ngeih lo ahcun ka holh cu darkhuang hnachet thawng le sumsel tum thawng bantuk men a si ko. Phungchim thiamnak laksawng ka hei ngei ko hnga i hngalhnak phun tling ka hei ngei ko hnga i biathuk vialte ka hei hngalh dih ko hna hnga; cun tlang ṭhial khawhnak zumhnak zong ka hei ngei ko hnga — sihmanhsehlaw dawtnak ka ngeih lo ahcun zeihmanh ka si lo. Ka ngeihmi thil vialte ka hei ṭhenh dih ko hna hnga, cun ka pum hmanh khangh awkah ka vaa pe ko hnga, sihmanhsehlaw dawtnak ka ngeih lo ahcun ka caah ṭhathnemnak zeihmanh a um lo.” (1 Korin 13:1-3) A fiangmi cu kan biaknak Pathian nih cohlang seh ti kan duh a si ahcun dawtnak kan ngeih hrimhrim awk a si. Asinain, Jehovah kan dawtnak kha zeitindah kan langhter lai?
Jehovah Kan Dawtnak Langhterning
7, 8. Jehovah kan dawtnak kha zeitindah kan langhter khawh?
7 Nungak tlangval duhdawtnak kha cherhchan in mi tampi nih dawtnak cu kan i sum khawh lomi thinlung duhnak a si tiah an ruah. Asinain, dawtnak taktak cu thinlung duhnak sawhsawh men a si lo. Mah kha lung chung ruahnak in si loin tuahsernak in langhter a si. Baibal nih dawtnak kha “hmuh awk i zuam” dingmi “biapi deuh a simi” lam in a langhter. (1 Korin 12:31; 14:1) “Kan i dawtnak hi hmur le kaa lawnglawng a si awk a si lo, dawtnak taktak, thil tinak ah a langmi dawtnak a si awk a si” tiah Khrihfa pawl cu thapek an si.—1 Johan 3:18.
8 Pathian kan dawtnak nih a duhnak tuah awk le nawlngeitu ngan bik a sinak kha bia in siseh, tuahsernak in siseh kilven le cohlan awkah a kan forh. Mah nih vawlei dawt le Pathian zeirello in nun kha hrial awk a kan forh. (1 Johan 2:15, 16) Pathian a dawmi nih cun ṭhatlonak kha an huat. (Salm 97:10) Pathian kan dawtnak ah innpa dawt aa tel i mah kong kha a hun changtu capar ah kan i ruah lai. Cuhleiah, Pathian kha dawtnak ah nawlngaihnak aa tel. “Pathian kan dawt ti cu a nawl kan zul tinak a si ko. Cun a nawlbia cu kan caah a har tuk lo” tiah Baibal nih a ti.—1 Johan 5:3.
9. Jesuh nih Pathian a dawtnak kha zeitindah a rak langhter?
9 Pathian dawt ti cu zei a si kha Jesuh nih tling khitkhet in a rak langhter. Dawtnak nih van a nunnak kha kal tak in vawlei ah minung pakhat in nun awkah a rak forh. Cu dawtnak nih a thil tuahmi le a cawnpiaknak in a Pa thangṭhatter dingin a rak forh. “Nawlngaihnak lam kha thih tiangin” zulh awkah dawtnak nih a rak forh. (Filipi 2:8) A dawtnak a langhtermi nawlngaihnak nih zumhawktlak mi hna caah Pathian hmai i a dingmi dirhmun ngeih awkah lam a awnter. Paul nih hitin a rak ṭial: “Mi pakhat nawl ngaih lo ruangah mi tampi kha misual i ser an si bantukin mipa pakhat [Khrih Jesuh] nawl ngaih ruangah mi tampi cu miding ah ser an si lai.”—Rom 5:19.
10. Pathian kan dawtnak ah nawlngaihnak zeiruangah aa tel?
10 Jesuh bantukin nawlngaihnak kan langhternak thawngin Pathian kan dawtnak kha kan langhter. Jesuh a dawt bikmi lamkaltu Johan nih hitin a rak ṭial: “Dawtnak a sullam cu Pathian nawl zul in kan nun awk a si ti hi a si ko.” (2 Johan 6) Jehovah a daw taktak mi hna nih cun a lamhruainak kha an duh. Anmah tein hlawhtling in an dir khawh lo kha an hngalh caah Pathian fimnak kha an i bochan i dawtnak in lam a hruai hna nak kha an ngaih. (Jeremaih 10:23) “Lungtho ngai in” Pathian bia a ngaimi upat awk tlak lungthin a ngeimi Berea khua mi hna bantukin Pathian duhnak zulh duhnak thinlung an ngei. (Lamkaltu 17:11) Pathian duhnak kha an hngalh deuh chin nakhnga Cathiang kha ṭha tein an zoh. Mah nih khan nawlngai tein tuah-ṭuannak thawngin dawtnak langhter awkah a bawmh hna.
11. Pathian kha kan lungthin, ruahnak, nunnak le thazang dihlak in dawt timi sullam cu zeidah a si?
11 Jesuh nih a chim bantukin Pathian dawtnak ah lungthin dihlak, ruahnak dihlak, nunnak dihlak le thazang dihlak aa tel. (Marka 12:30,) Cu bantuk dawtnak cu intuarnak, duhnak le ruahnak hna aa telmi kan lungthin chungin a chuak i Jehovah lungton kha biatak tein kan duh. Kan ruahnak zong in kan dawt. Zeihmanh hngalhnak ngei lo in si loin Jehovah sining, phung le timhnak hna kha kan hun hngalh caah kan biakmi a si. Cun kan nun chung vialte kan nunnak dihlak in a rian kan ṭuan i kan thangṭhat. Kan thazang zong kha a dih umnak in mah caah khan kan hman.
Zeicaah Jehovah Kan Dawt Awk A Si
12. Zeiruangah Jehovah nih amah kha dawt dingin a kan hal?
12 Jehovah kan dawt awk a sinak a ruang pakhat cu a sining hna kha i cawn awkah a kan hal caah a si. Pathian cu dawtnak hrampi le zohchunh awk ṭha bik a si. “Pathian cu dawtnak a si” tiah lamkaltu Johan nih a rak ṭial. (1 Johan 4:8) Minung cu Pathian mui keng in ser kan si i dawtnak langhter dingin ser kan rak si. A taktak ah Jehovah i nawlngeihnak cu dawtnak ah hram aa sih. Amah kha a daw i a dingmi a uknak lam a duh i a biami hna kha Pathian nih a duh hna. A si, sermi thil vialte daihnak ca le rualremnak caah dawtnak cu a herh tuk hringhranmi a si.
13. (a) ‘Nan Pathian cu nan dawt lai’ tiah zeicah Israel mi cu ti an si? (b) Jehovah nih amah kha dawt dingin aa ruahchan cu zeiruangah aa tlakmi a si?
13 Jehovah kan dawtnak a ruang dang pakhat cu kan ca i a tuahmi thil hna cungah kan i lawmh caah a si. “BAWIPA na Pathian cu . . . na dawt lai” tiah Jesuh nih Judah mi a ti hna kha i cinken. An hngalh lomi pathian pakhat kha dawt awkah a timi hna a si lo. An cungah dawtnak a ngeimi Pathian kha an dawt ding a si. Jehovah cu an Pathian a si. Amah lawnglawng hi Izipt ram in Biakammi Ram ah a kalpitu hna, a huppheng i an nunnak a zohkhenhtu le an cungah dawtnak a ngei i dawtnak in a cawnpiaktu hna a si. Nihin ah Jehovah cu kan Pathian a si i zungzal nunnak kan hmuh nakhnga caah a Fapa kha tlanhnak man in a rak pek. Cucaah Jehovah nih kan sinin a dawtnak lehrulh ding aa ruahchan cu aa tlakmi a si! Kan dawtnak cu lehrulhnak a ngeimi dawtnak a si. A kan dawtu Pathian kha kan dawt awk a si. Kan dawtnak cu ‘a kan daw hmasa’ tu Pathian caah a si.—1 Johan 4:19.
14. Jehovah dawtnak cu nu le pa dawtnak he zeiti lam in dah aa lawh?
14 Jehovah i minung a kan dawtnak cu fale cung i nu le pa dawtnak bantuk a si. A tling lomi an si nain dawtnak a ngeimi nu le pa hna cu an fale kha kum tampi an zohkhenh hna i thilri lei in siseh a dang dang kongah siseh pekchanhnak nganpi an tuah. Nu le pa nih fale kha i lawm hna seh ti le hlawhtlinnak hmu hna seh ti an duhpiak hna caah lam an hruai, tha an pek, an ṭanpi hna i an cawnpiak hna. Nu le pa nih zeidah an i ruahchan? Fale nih annih kha dawt in an ca ṭhatnak dingah an chimhmi vialte hna kha an lungthin chungah i rawn hna seh ti an duh. Cucaah a tlingmi vancung kan Pa nih kan ca i a tuahmi thil vialte caah a cungah lunglawmhnak langter dingin aa ruahchan cu aa tlakmi a si lo maw?
Pathian Kan Dawtnak Ṭhanternak
15. Pathian kan dawtnak ṭhanternak ah a hmasa bik kehlan cu zeidah a si?
15 Kannih nih Pathian cu kan hmu bal lo i a aw zong kan thei bal lo. (Johan 1:18) Asinain, amah he dawtnak in i pehtlaih awkah a kan sawm. (Jeim 4:8) Mah cucu zeitindah kan tuah khawh? Mi pakhatkhat kha dawt awkah a hmasa bik kehlan cu amah kong hngalh awkah cawn a si. Kan hngalh lomi pakhat kha dawt ding cu a har tukmi a si. Jehovah nih amah kong kan cawn i kan hngalh khawh nakhnga a Bia Baibal a kan pek. Cucaah Jehovah nih a bupi hmangin Baibal hmaan tein rel awkah tha a kan peknak cu a si. Baibal nih Pathian kong, a sining hna, a zia hna le kum thong tampi chung minung he aa pehtlaihning hna kha a kan cawnpiak. Mah kong hna ṭha tein kan ruahnak thawngin Pathian cung kan i lawmhnak le kan dawtnak kha a ṭhang chin lengmang lai.—Rom 15:4.
16. Jesuh i phungchim rianṭuannak kong ruahnak nih Pathian kan dawtnak kha zeitindah a nganter?
16 Jehovah kan dawtnak a ṭhanter kho mi a biapi bik lam cu Jesuh a nunnak le a phungchim rianṭuannak kong ruahnak a si. Jesuh nih a Pa kha tling tein aa zohchunh caah, “Keimah a ka hmutu paoh nih cun ka Pa kha an hmuh ve ko” tiah a ti khawhnak a si. (Johan 14:9) Nuhmeinu i fapa pakhat lawng a ngeihmi a thawhter ṭhannak in Jesuh nih a langhtermi zaangfahnak i na lung an suk a si lo maw? (Luka 7:11-15) Pathian Fapa, a nung balmi vialte lakah a lianngan bikmi nih tangdornak in a zultu pawl an ke a ṭawlpiak hna ti kha na hngalh caah na lung an hmuih tuk a si lo maw? (Johan 13:3-5) Jesuh cu a lianngan bik le a fim bikmi a si nain ngakchia tel in mi kip nih fawi tein naih khawhmi a si ti na hngalhnak nih na lung an suk tuk a si lo maw? (Marka 10:13, 14) Mah hna kha ṭha tein kan ruahnak thawngin “Jesuh cu nan hmu na lo in nan dawt” tiah Piter nih an kong a rak ṭialmi Khrihfa hna bantuk kan si ve lai. (1 Piter 1:8) Jesuh kan dawtnak a ṭhan bantukin Jehovah kan dawtnak zong a ṭhang ve lai.
17, 18. Jehovah i zei timh tuahpiakmi kong ruahnak nih dah amah kan dawtnak kha a ṭhanter khawh?
17 Pathian kan dawtnak a ṭhanter kho mi a dang lam pakhat cu kan nunnak ah i nuamhpi dingin dawtnak he a kan timhtuahpiakmi hna ruahnak thawngin a si. Cu chungah sermi thil hna an i dawhnak, a thawmi ei awk a phunphun, hawikom ṭha hna he a nuammi hawikomhnak, cun nuamhnak le lungsinak a kan pemi thil ṭha tampi aa tel. (Lamkaltu 14:17) Pathian kong tam deuh kan cawn tikah a ṭhatnak le a siannak cungah lawmhnak kan hun ngei deuhdeuh. Jehovah nih na caah a tuahmi thil vialte kha ruat hmanh. Amah cu dawt awk aa tlak a si lo maw?
18 Pathian sinin a rami laksawng tampi lakah “kan thlacamnak a kan lettu” Pathian sinah zeitik caan paoh ah thlacam in naih khawhnak caan ṭha kan ngeihmi zong aa tel. (Salm 65:2) Jehovah nih a Fapa dawt kha uknak nawl le biaceihnak nawl a pek. Asinain, thlacam ngaihnak kha cu a Fapa i tel in ahohmanh a pe hna lo. Amah thengte nih kan thlacamnak kha a ngaih. Jehovah nih a langhtermi dawtnak le zawnruahnak nih amah naih awkah a kan forh.
19. Zei biakamhnak hna nih dah Jehovah he a kan naihter?
19 Jehovah nih minung kan hmailei caah a timhmi kong kan ruah tikah amah he kan i naih deuh. Zawtnak, fahnak le thihnak kha ka donghter lai tiah bia a kan kamh. (Biathlam 21:3, 4) Minung cu a tlingmi an hung si tikah lung donghnak, lung rawhnak asiloah ngaihchiatnak an tong ti lai lo. Ṭamhalnak, sifahnak le raldohnak a um ti lai lo. (Salm 46:9; 72:16) Vawlei pumpi paradis ah a cang lai. (Luka 23:43) Jehovah nih mah thluachuahnak hna kha ṭuanvo a ngeih caah si loin a kan dawt caah a kan pek lai.
20. Jehovah dawt a ṭhatnak kong he aa tlai in Moses nih zeidah a rak chim?
20 Cucaah Jehovah dawt ding le cu dawtnak kha ṭhanter dingah a konglam hna a um. Jehovah lamhruainak kha zul in Pathian na dawtnak kha na ṭhawnter peng lai maw? Nangmah tein i thim. Jehovah kan dawtnak ṭhanternak le mah dawtnak ngeih pengnak i a ṭhatnak kha Moses nih a rak hngalh. Hlan Israel mi hna kha Moses nih hitin a rak ti hna: “Nunnak kha i thim tuah u, nanmah le nan tefa hna nih nan nun nakhnga. BAWIPA nan Pathian kha daw u law, a aw kha ngai u law, amah lei ah khan i bek tuah u, zeitintiah mah cucu nannih caah nunnak le nunsau a si.”—Deuteronomi 30:19, 20.
Naa Cinken Maw?
• Zeiruangah Jehovah dawt cu a biapit?
• Pathian kan dawt kha zeitindah kan langhter khawh?
• Jehovah dawt awkah zei a ruang dah a um?
• Pathian kan dawtnak kha zeitindah kan ṭhanter khawh?