Pathian Nawlbia Hna Cu Kanmah Ṭhatnak Caah An Si
“Zeitluk indah na phunglam [nawlbia, NW] cu ka duh!”—SALM 119:97.
1. Pathian nawlbia ngaihnak kong he aa tlai in zapi zaraan lungputning cu zeidah a si?
PATHIAN nawlbia hna ngaih cu nihin ah mi tampi nih an duhmi a si lo. Mithmuh khawh lomi nawlngeitu a nawl zulh cu mi tampi caah, san a tlai lomi a lo. Kan nih cu ziaza lei he aa pehtlai in aa thleng khomi phung a umnak hmun, a hmaan le hmaanlo a fiang lomi chan ah le, a maw deldulmi hmun ah kan um. (Phungthlukbia 17:15; Isaiah 5:20) Vawlei lei a simi bu tampi ah hmuhtawn lengmangmi khuaruahning kha langhternak caah, a naite i ruahnak halnak ah khan, “American mi tampi nih a hmaanmi, a ṭhami le sullam a ngeimi hna kha anmah tein rikhiah an duh,” tiah an ti. “A hrangmi Pathian an duh lo. A fekmi phung an duh lo. Ziaza lei asiloah a dangdang ah a fek ngaimi uktu an duh lo.” I pawlkomhnak (luhmuhzi) a hlathlaimi pa pakhat nih nihin i “a ṭhami le a thiangmi nunnak kha mikip nih anmah tein ri an i khiah awk a si,” tiah a ti. Hitin a rak ti rih: “Nawl a ngei deuhmi paoh nih khan nawlbia kha mi hna ca i a herhmi ningin an sersiam awk a si.”
2. Baibal ca ah nawlbia kong hmasabik fian ternak cu zeitindah Pathian thluachuahnak le mithmaiṭha hmuhnak he aa pehtlai?
2 Cu caah mi tampi cu Jehovah a nawlbia man a ngeih ning kha an lung a hrin caah, Pathian a nunphung hna cu kan ca ṭhatnak a si ti kan zumhnak kha kan fehter a hau. Baibal ah nawlbia kong hmasabik a rak fianternak kong kha ruah awkah a ṭha ngaimi a si. Genesis 26:5 ah, Pathian bia kha hitin kan rel: “Abraham nih khan ka nawl a ngaih i ka nawlbia vialte kha a zulh hna.” Mah biafang hna cu Abraham a tefa hna sinah Moses Nawlbia a dikthler in pek an rak si hlan kum zabu tampi lio in Jehovah nih a rak chimmi bia a si. Amah nawlbia ngaihnak zong i telin, Abraham i nawl a ngaihnak kha Pathian nih zeitindah laksawng a rak pek? Jehovah Pathian nih hitin bia a rak kamh: “Na tefa hna thawngin vawlei cung miphun vialte nih thluachuah an hmuh lai.” (Genesis 22:18, NW) Cu caah Pathian a nawlbia ngaihnak cu Pathian thluachuah le mithmai ṭha he naih tein aa pehtonhmi a si.
3. (a) Salm caṭialtu nih Jehovah a nawlbia cungah zeibantuk lungthin dah a rak langhter? (b) Zeibantuk biahalnak hna kha dah a biapi in kan ruah hna awk a si?
3 Judah bawi pakhat le siangpahrang a ṭuan hngami pakhat si dawh a simi—Salm caṭialtu pakhat nih nawlbia he aa pehtlai in a si tawn lomi ruahnak kha a rak langhter. Pathian kha hitin a rak ti: “Zeitluk indah na phunglam cu ka duh!” (Salm 119:97) Hi cu lungthin lei kehphut sawhsawh mennak a rak si lo. A nawlbia chungah a ummi Pathian duhnak tuah a duhning kha a rak langhtermi a si. Pathian i atlingmi a Fapa, Jesuh Khrih nih cubantuk lungthin cu a rak ngei ve. “Ka Pathian, zeitluk indah na duhnak tuah cu ka duh! Na cawnpiaknak [“nawlbia,” NW] cu ka lung chungah kaa chiah hna.” (Salm 40:8; Hebru 10:9) Kannih tah? Pathian a duhnak tuahnak ah kan i lawm ve maw? Jehovah a nawlbia san a tlaihnak le a ṭhathnemnak kha kan zum maw? Kan biaknak ah, nifa kan nunnak ah, rikhiahnak kan tuahnak ah le, midang he kan i pehtlaihnak ah Pathian nawlbia kan ngaihnak cu zeibantuk hmun ahdah a um? Pathian nawlbia kan duh nakhnga, zeiruang ahdah Pathian cu nawlbia a sertu le a fehtertu a si ti kha fiang tein kan hngalh awk a si.
Jehovah—Nawlbia Petu ah Aa Tlak
4. Zeiruang ahdah Jehovah cu a sang bikmi, Nawlbia petu a si?
4 Sertu a si caah, Jehovah cu universe ah Nawlbia petu ah aa tlak bikmi a si. (Biathlam 4:11) Profet Isaiah nih hitin a rak ti: “Jehovah cu Nawlbia a kan petu a si.” (Isaiah 33:22 NW) Nunnak a ngeimi le a ngei lomi sermi hna kha uknak ah kokek nawlbia (physical law) hna kha a rak ser. (Job 38:4-38; 39:1-12; Salm 104:5-19) Pathian sermi a si caah, minung cu Jehovah i kokek nawlbia tangah a um. Minung cu zalawng tein tuah khawhnak a ngeimi, amah tein khua a tuaktan khomi a si ko nain, Pathian ziaza le thlarau lei nawlbia hna kha amah theng nih a zulh tik lawngah aa nuam kho.—Rom 12:1; 1 Korin 2:14-16.
5. Pathian nawlbia kong he aa tlai in Galati 6:7 i phunglam cu a hmaan ti kha zeitindah a langh?
5 Kan hngalh bantuk in, kokek lei i Jehovah nawlbia hna cu hrawh khawh lomi an si. Mi pakhat nih kokek nawlbia cheukhat kha a ralchanh ahcun, tahchunhnak ah, innsang pi a par ah a kai i a zuan a si ahcun, thil ṭhalo kha a ton ko lai. Cu he aa loin, Pathian i ziaza lei nawlbia hna cu thlen khawh, hrial khawh a si lo asiloah dantatnak hmu loin buar khawh a si lo. In ding a man cu a rak chuah colh lo hmanh ah, kokek te a simi a nawlbia hna bantuk in annih cu fehter taktak an si. “Ahohmanh nih Pathian cu an deh kho lo. Mi nih a tuhmi cu a zun ko lai.”—Galati 6:7; 1 Timote 5:24.
Jehovah Nawlbia a Hmunhma
6. Pathian nawlbia hna cu zeitluk indah san a tlaih?
6 Pathian nawlbia ah a min a thangmi pakhat cu Moses Nawlbia kha a si. (Rom 7:12) A caan a tlin tikah, Jehovah Pathian nih Moses Nawlbia kha “Khrih nawlbia,” in a rak rolh.a (Galati 6:2; 1 Korin 9:21) “Mi a luattertu nawlbia tling,” tangah a ummi Khrihfa hna nih, zumhning asiloah phungphai ti bantuk, kan nunnak cheubang lawngah Pathian nih lam a kan hruai lo ti kha kan hngalh. A nunphung hna cu inchungkhar kong ah, rian ṭuannak ah, nu le pa lei he aa tlaimi ziaza ah, Khrihfa hawi hna sin i lungputning ah le a hmaanmi biaknak ah i telnak hna ti bantuk kha i tel in nunnak a kakip kha a khuh dih.—Jeim 1:25, 27.
7. A biapimi Pathian nawlbia hna kong kha chim.
7 Tahchunhnak ah, Baibal nih hitin a ti: “Mi sual mi le siasal a biami le vacung pa duhmi le nu nih nu he sualnak, pa nih pa he sualnak a tuahmi le, mi thil a chutmi le hak a kaumi le zu a rimi le mi congoih a hmangmi le mifir a simi hna nih cun Pathian Pennak cu an co lai lo.” (1 Korin 6:9, 10) A si, zuanzamnak, nu le pa sualnak hna cu “i duhnak” menmen an si lo. Pa le pa, nu le nu sualnak hna cu “nunnak phung phundang i thimnak” pakhat menmen a si lo. Mah hna cu Jehovah nawlbia buar an si. Cun firnak, lihchimnak le, i thangchiatnak ti bantuk thil hna zong kha cu bantuk in an si ve. (Salm 101:5; Kolose 3:9; 1 Piter 4:15) Jeim nih porhlawtnak kha a mawhchiat i Paul nih hruh bia le bia dawhcah lo kha hrial awkah ruahnak a kan cheuh. (Efesa 5:4; Jeim 4:16) Khrihfa hna caah, hi ziaza phung dihlak hna cu Pathian i a tlingmi nawlbia lakah aa telmi an si.—Salm 19:7.
8. (a) Jehovah nawlbia cu zeibantuk dah a si?(b) Hebru biafang ah “nawlbia” timi i a hrampi a sullam cu zeidah a si?
8 Pathian Bia ah cu bantuk a hrampi nawlbia phunglam hna nih a nawlbia cu a kik sawhsawhmi, a phungmen a simi phunglam hna i cazin bantuk menmen a si lo ti kha an langhter. Ṭhathnemnak a chuahtermi ziaza lei i a ka kip he aa tlakremmi, a ṭhami nunnak caah a hrampi kha a si. Pathian nawlbia cu ṭhanchonak a pemi a si, ziaza lei he aa tlaimi a si i, i cinken awk tlak an si. (Salm 119:72) Salm caṭialtu nih “nawlbia” timi biafang kha Hebru biafang i toh·rahʹ kha a lakmi a si. Baibal thiamsang pakhat nih hitin a chim: “Hi biafang cu hruai awkah, lam hmuhsak awkah, i tinh awkah, a hmailei kha kah awkah timi sullam hna a ngeimi biafang phun kha a si. Cu a si caah mah . . . a sullam cu ziaza lei phung kha a si lai.” Salm caṭialtu caah nawlbia cu Pathian sinin laksawng a rak si. Cubantuk in kannih zong, upat ve in kan nunnak lam kha kan i ukter ve awk a si lo maw?
9, 10. (a) Zeiruang ahdah lamhruainak i hngatchan cu kan herh? (b) Duh a nung i hlawh a tlingmi nunnak kha zeitin lawng indah kan hmuh khawh lai?
9 Sermi thil vialte nih lam hruainak i hngatchan le lam hmuhsaknak i bochan cu an herh dih. Hi cu minung nakin a sang deuhmi, Jesuh Khrih le adang vancungmi hna caah a hmaanmi a si. (Salm 8:5; Johan 5:30; 6:38; Hebru 2:7; Biathlam 22:8, 9) Hi a tlingmi sermi hna nih Pathian lam hmuhsaknak in ṭhathnemnak an hmuh khawh a si ahcun, a tlinglomi minung hna caah zeitluk indah cu bantuk in a si chinchin lai! Minung tuanbia le kan pumpak hmuhtonnak nih profet Jeremiah a hmuhning a hmaan taktak ti kha an langhter: “Maw BAWIPA, minung nih a zulhmi a lam hi amah nih aa thimmi an si lo i a nunchung i a kalnak lam zong hi amah nih aa ser khawhmi an si lo ti kha ka hngalh.”—Jeremiah 10:23.
10 A nuammi le hlawh a tlingmi nunnak ngeih kan duh ahcun, Pathian lamhruainak kha kan kawl hrimhrim lai. Siangpahrang Solomon nih Pathian lamhruainak tangah um loin, pumpak nunphung ning tein nunnak i ṭih a nunnak kha a rak hngalh: “Lam dik tiah na ruahmi kha thihnak lei kalnak lam a si kho ko.”—Phungthlukbia 14:12.
Jehovah Nawlbia kha Duh awkah a Konglam hna
11. Pathian nawlbia hngalhthiam duhnak zeiruang ahdah kan ngeih awk a si?
11 Jehovah a nawlbia kha hngalhthiam duhnak kan ngeih taktak nakhnga kan i zuam lai. Salm caṭialtu nih cubantuk duhnak a ngeihnak kha langhter in hitin a rak chim: “Na nawlbia chung i a ummi khuaruahhar biatak kha ka hmuh khawh nakhnga, ka mit ka auter ko.” (Salm 119:18) Pathian kong tam deuh kan hngalh tikah, Isaiah a bia biatak kan hngalhthiamnak kha a thuk deuh deuh lai: “Keimah cu BAWIPA nan Pathian, nan ca ṭhatnak cawnpiak an duhtu hna le nan zulh awk hnga lam an hmuhsaktu hna ka si. Ka nawlbia kha rak ngai u law, ti ka hei duh dah!” (Isaiah 48:17, 18) Hi cu Jehovah a mi hna nih a nawlbia kha an ngaihnak thawngin thil ṭhalo tong lo tein nuam tein an nun nakhnga a duhpiak taktak hna tinak a si. Pathian nawlbia kan duh awk a sinak a biapimi a kong hna kha kan zoh hna hmanh lai.
12. Jehovah i a kan hngalhnak nih zeitindah amah kha a ṭha bikmi Nawlbia petu a siter?
12 Pathian nawlbia cu kan kong a kan hngal bikmi Pakhat sinin a rami a si. Jehovah cu a kan sertu a si caah, minung kong a hngalh dih thlirthliarmi cu aa tlak ngaimi a si. (Salm 139:1, 2; Lamkaltu 17:24-28) Kan hawikom hna, kan chungkhat, kan nu le kan pa hna hmanh nih Jehovah tlukin a kan hngal kho lo. Pathian nih cun kanmah le kanmah kan i hngalhmi nak hmanh in a kan hngalh deuh! Kan sertu nih kan thlarau lei, kan lungthin, kan pumsa lei herhbaunak kha aho nak hmanh in a hngalh deuh. Lungthin tak tein a kan hruai tikah, kan i sersiam ning, kan duhnak hna, le kan i tummi hna fiangte in a hngalhnak hna kha a langhter. Jehovah nih kan chamhbaunak kha a hngalh lengah kan ca a ṭha hnga dingmi zong kha a hngalh. Salm caṭialtu nih hitin a ti: “Zei indah ser kan si kha a hngalh i leidip men kan si kha a philh lo.” (Salm 103:14) Cu a si caah, a nawlbia chungah kal awkah kan i zuam, a lam hmuhsaknak kha duhnak taktak he kan zulh tikah, thlarau lei himnak kha kan hmuh khawh.—Phungthlukbia 3:19-26.
13. Jehovah cu kan ca ṭhatnak a kan duhpiak bikmi a si ti kha zeiruang ahdah kan zumh khawh?
13 Pathian nawlbia cu a kan dawtu Pakhat sinin a ra. Pathian cu zungzal kan ca ṭhatnak hnga biatak tein a kan ruahpiakmi a si. A fapa kha “mi tampi . . . tlanhnak” ca in a rak pekmi cu a man a fak ngaimi a pekmi a si lo maw? (Matthai 20:28) ‘Nan in khawh lo tiangin tukforhnak cu nan cungah ka tlunter lai lo,’ tiah Jehovah nih bia a kan kamh a si lo maw? (1 Korin 10:13) Baibal nih amah nih “an zohkhenh” hna ti kha fekte in a kan chimh a si lo maw? (1 Piter 5:7) Sermi minung caah Jehovah nakin a ṭhathnemmi lamhruainak kha dawtnak in a pe deuhmi a hohmanh an um lo. Kan caah a ṭhami, lunglawmhnak le ngaihchiatnak a chuahtermi cu zeidah a si ti kha a hngalh. Mitling lomi le palhnak a tuahmi si ko hmanh u sih law, dinnak kha kan kawl a si ahcun, nunnak le thluachuahnak a chuahtermi lam in a dawtnak kha a langhter.—Ezekiel 33:11.
14. Pathian a nawlbia cu minung ruahnak hna he zei ti lam indah aa dan?
14 Pathian nawlbia cu aa thleng kho lomi a si ti kha zumhawktlak a si. Hna a hnawk ngaimi caan ah, Jehovah cu zungzal in zungzal tiang a ummi a fekmi lung a si. (Salm 90:2) Hitin amah le amah kha aa ti: “Keimah cu i thleng loin BAWIPA ka si.” (Malakhi 3:6) Baibal ah aa ṭialmi Pathian a nunphung hna cu, a zungzal in aa thleng lengmangmi minung ruahnak, a pil thluahmahmi thetse bantuk si loin bochan awk tlak taktak an si. (Jeim 1:17) Tahchunhnak ah, psychologist hna nih ngakchia duhpaoh thlahthlam in ṭhanternak kha an ṭanpinak cu a kum in a si cang, sihmanhsehlaw a hnu ah a cheukhat nih an ruahnak kha an hun thlen ṭhan i an ruahnak cheuhnak cu a rak palh tiah an hun ti ṭhan. Hi kongah vawlei nunphung hna le lam hruainak hna cu thli nih fakpi in a thinmi bantuk in hilei khilei an i thui len ko. Asinain, Jehovah a Bia cu aa hnin lomi a si. Baibal nih kumzabu rau in fale cu dawtnak he zeitindah ṭhanter awk a si ti kha ruahnak a kan cheuh. Lamkaltu Paul nih hitin a rak ṭial: “Nu le pa hna, nan fale kha an thin hung seh ti in ti hna hlah u. Khrihfa ziaza le cawnpiaknak he tu ṭhanter hna u.” (Efesa 6:4) Jehovah nunphung hna kha kan i bochan khawh; mah hna cu an i thleng lai lo ti hngalh cu zeitluk hnangamnak dah a si!
Pathian Nawlbia A Ngaimi Hna caah Thluachuahnak
15, 16. (a) Jehovah a nunphung kha kan zulh a si ahcun zeidah kan hmuh lai? (b) I ṭhitumhnak ah Pathian nawlbia cu zeitindah a ṭhami lamhruaitu a si khawh?
15 Profet Isaiah hmangin Pathian nih hitin a rak ti: “Ka kaa in a chuakmi bia cu . . . a tlam a tling lai.” (Isaiah 55:11) Cu bantuk tein, a bia chungah kan hmuhmi nunphung hna kha zulh awkah biatak tein kan i zuam tikah, kan hlawh a tling lai, thilṭha kha kan tuah khawh lai i lunglawmhnak cu kan hmuh taktak ko lai.
16 Pathian nawlbia hna cu hlawh a tlingmi i ṭhitumhnak caah a ṭhami lamhruainak an sining kha ruat hmanh. “Ṭhitumh hi mi vialte nih kan hmaizah awk a si i nu le va hi zumh awk tlak an si veve awk a si. Nu le pa sualnak a tuahmi hna le va cungin pa aa duhmi hna cu Pathian nih an bia a ceih hna lai.” (Hebru 13:4) Aa ṭhiummi nu le va hna cu pakhat le pakhat i upat in an i dawt awk a si: “Vale nih nan nupi le cu nan pum nan i dawt bantuk in nan dawt hna lai i nupile nih nan vale cu nan hmaizah hna lai.” (Efesa 5:33) 1 Korin 13:4-8 ah hitin a chimmi dawtnak phun cu a herhmi a si: “Dawtnak cu thlachiat a ruat i mi cungah zangfahnak a ngei. Dawtnak cu a nah a chuak lo, a lung a puam lo i aa porhlaw lo. Dawtnak cu tla bulbal in khua a sa lo i amah zawn lawng aa ruat lo; a thin a tawi lo, palhnak kha aa cinken peng lo. Dawtnak cu midang sualnak cungah khan diriam in a um lo, biatak tu ah khan aa lawm. Dawtnak nih a in khawh lomi zeihmanh a um lo, zumhnak a ngeihmi le ruahchannak a ngeihmi le inkhawhnak a ngeihmi cu donghnak an ngei lo. Dawtnak cu dongh a thiam lo.” Hi bantuk dawtnak phun a ngeimi ṭhitumhnak pakhat cu a rawk lai lo.
17. Zu hmannak kong he aa tlai in Jehovah a nunphung zulhnak in zei ṭhathnemnak dah a ra?
17 Jehovah a nunphung hna cu man a ngeimi an sinak a langhtermi a dang a kong pakhat cu, zuritnak kha a mawhchiatnak kong ah a si. ‘Zu a tamtuk in din,’ hmanh kha a hna a tla lo. (1 Timote 3:3, 8; Rom 13:13) Hi kong i Pathian nunphung zei i a rel lomi hna cu a luantuk in an dinnak thawngin a hung chuakmi asiloah a fahter chinmi zawtnak kha an in. I sum deuhnak kong Baibal cawnpiaknak kha zei ah an rel hna lo caah, mi cheukhat cu “an um sia a rem deuh” nakhnga zu tampi in din kha an zia ah a cang. Zu a tamtuk in dinnak ruangah upatnak a tlau, innchungkhar i pehtlaihnak a ṭhalo asiloah innchungkhar i ṭhencheunak, hmuhmi phaisa a lak ah canternak, le rian dihnak timi hna tel in hnahnawhnak tampi a chuahter. (Phungthlukbia 23:19-21, 29-35) Zu hmannak kong he aa tlai in Jehovah a nunphung hna cu himnak a si lo maw?
18. Pathian nawlbia cu tangka lei kong he aa tlai in aa tlak taktakmi an si maw? Fianter.
18 Tangka he aa pehtlaimi kong zongah Pathian nunphung hna cu a ṭha ngaimi an si ve. Khrihfa hna cu a dingmi le tei a mami si awkah Baibal nih a kan forh. (Luka 16:10; Efesa 4:28; Kolose 3:23) Hi ruahnak cheuhnak hi an zulh caah, Khrihfa tampi cu an ṭhangcho asiloah midang rian in phuah an si tikah annih cu an rian ah an hmun. Phekahnak, kuakzuknak, le ritkhawhmi si a ning cang loin hmannak timi Baibal nih a onh lomi ziaza le umtuning hna kha mi pakhat nih a hun hrial tikah tangka lei zongah ṭhathnemnak a chuahter. Hunchonak hnga ca i Pathian nunphung hna kong kha na ruah khawh.
19, 20. Pathian nawlbia cohlan le i tlaih cu zeiruang ahdah fimnak lam a si?
19 Pathian nawlbia le nunphung hna sinin pial cu a tling lomi minung hna caah a fawi. Sinai tlang i Israelmi hna kong kha ruat hmanh. Pathian nih hitin a rak ti hna: “Ka nawlbia kha nan ngaih i ka biakamnak kha nan zulh ahcun, ka mi hrimhrim nan si lai.” Hitin an rak lehrulh ve: “Bawipa nih a chimmi paoh cu kan tuah dih lai.” Asinain, zulh awkah an i thimmi lam cu aa vaa dang hringhran dah! (Exodus 19:5, 8; Salm 106:12-43) Mah he aa dang in, Pathian nawlbia kha cohlang u sih law i tlaih u sih.
20 Jehovah nih kan nunnak kha lamhruai awkah a kan pekmi, tahchunh khawh a si lomi nawlbia hna kha naih tein zulh cu fimnak lam a si i lunglawmhnak a chuahter. (Salm 19:7-11) Hi cu tlamtling tein tuah khawh awkah, Pathian a phunglam hna i a man zong kha kan hngalhthiam a hau. Mah cu a hun zulmi article i a kong a si.
[A Tanglei Fianternak]
a “Khrih nawlbia,” kong a dikthler in i ruahnak caah Vennak Innsang, September 1, 1996, cahmai 14-24 kha zoh.
Na Cinken Maw?
• Pathian nawlbia hna cu kan ca ṭhatnak a si ti kha zeiruang ahdah kan zumh khawh?
• Zei a kong hna ruang ahdah Jehovah a nawlbia cu kan duh awk a si?
• Zeitiindah Pathian nawlbia hna cu a ṭhathnem?
[Cahmai 18nak i Hmanthlak]
Abraham cu Jehovah a nawl a rak ngaih caah thluachuahnak nganpi a rak hmu
Nihin rian a tam ngaimi nunnak i lungretheihnak hna nih mi tampi kha Pathian nawlbia in a pialter hna
Lungtum cung i meiin bantuk in, Pathian nawlbia cu a fek i aa thleng bal lo