Midang Hna Kha Jehovah Hmuhning Bantukin Hmuh Khawh I Zuam

“Bawipa nih cun lungthin kha a zoh.”​—⁠1 SAMUEL 16:⁠7.

1, 2. Eliab cung i Jehovah hmuhning le Samuel hmuhning zeitindah aa thleidan i zeidah kan i lak awk a si?

B.C.E. kumzabu 11 ah Jehovah nih profet Samuel kha rian thlithup pakhat ṭuan awkah a rak thlah. Jesse timi pa pakhat inn ah va kal law a fapa pakhat kha Israel siangpahrang ṭuan ding i chiti vathuh awkah Samuel kha Pathian nih nawl a rak pek. Samuel nih Jesse fater Eliab kha a hmuh le cang ka in Pathian thimmi kha ka hmuh cang tiah a ruah. Sihmanhsehlaw, Jehovah nih hitin a rak ti: “A muisam in siseh, a pumrua in siseh, zohhlah, zeicahtiah amah cu ka hlawt cang; zeitintiah Bawipa nihcun mi i an zoh ningin a zoh lo; minih cun lenglei langhning kha an zoh; sihmanhsehlaw Bawipa nihcun lungthin kha a zoh.” (1 Samuel 16:​6, 7) Samuel nih Eliab cu Jehovah a hmuhning bantukin a hmu lo.a

² Midang kong tuaktan i ceihphai awkah cun palh a fawi te! Lenglei in duhnung ngai a lo ko lai nain chunglei ahcun a ding lomi tampi an um. Khatlei kam incun, lungthin ṭha a ngeimi pakhat i a muisam le a umtuning nih kan thinlung hna a hnawh ahcun a cungah zawnruahnak ngei loin puarhrang ngaiin kan ceih kho.

3, 4. (a) Khrihfa pahnih karlak ah buainak a chuak ahcun pakhat cio nih zei tuah awkah dah biakhiah ding a si? (b) Zumtu pakhat he fakpi in lungkhahlonak a um ahcun zeidah kan i hal awk a si?

³ Kum tampi kan theihngalh cangmi hna hmanh siseh midang cungah khulrang in biakhiahnak kan tuah ahcun buainak a chuak kho. A hlanah, nan rak i kom ngaimi Khrihfa pakhat he fakpi in lungkhahlonak a chuah hei ti hmanh u sih. Atu ah rem ṭhan na duh maw? Asi ahcun, zeinihdah an bawmh lai?

⁴ Khrihfa unaupa asiloah unaunu kha ṭhatnaklei in ṭhate in tuaktan. Cutin na tuah tikah Jesuh i hi bia hi ruat buin tuah: “A ka thlahtu ka Pa nih ka sinah a hnuh hna dah ti lo ahcun, ahohmanh ka sinah an ra kho lo.” (Johan 6:44) Cun nangmah le nangmah kha hitin i hal: ‘Jehovah nih amah cu zeiruangah a Fapa sinah cun a hnuh hnga? Duhnungmi zei sining dah a ngeih? Cu a sining cu ka hmu lo asiloah a man ka sunter lo caah maw a si? Zeiruangah dah hawikom kan rak si? A zeidah ka tlaihchan?’ Ahram thawk ahcun a ṭhatnak hmuh kha naa harh ko lai, a hleikhun in a cungah na lungfahnak a sau tuk tikah cutin a si kho. Asinain, nan pahnih lung ṭhencheunak cu pehtawnh na duh ahcun cutin tuah cu a biapimi a si. Cucu zeitindah tuah khawh a si ti langhter dingah chiatnak in a cancan ah hmuh a si tawnmi, mi pahnih hna i an ṭhatnak cheukhat hna zoh u sih. Cu hna cu profet Jonah le lamkaltu Piter an si.

Jonah kha a Sining taktak in Hmuhnak

5. Jonah cu zei ṭuanvo dah pek a si i, zeitindah a rak lehrulh?

⁵ Jonah cu Jehoash fapa siangpahrang Jeroboam chanah chaklei Israel ram ah profet pakhat in rian a rak ṭuan. (2 Siangpahrang 14:​23-25) Nikhat cu Jehovah nih Jonah kha Israel ram in chuak i, a ṭhawng ngaimi Assiria Nineveh khualipi ah kalter a rak duh. A ṭuanvo cu zeidah a si? Cu khuami hna i an khualipi a rawh lainak kong ralrin pek ding a si. (Jonah 1:​1, 2) Asinain, Jonah nih Pathian fialmi tuah lo in a rak zam tak! Niniveh khau in aa hlat ngaimi Tarshish khua lei a kal hnga dingmi lawng pakhat ah a rak kai.​—⁠Jonah 1:⁠3.

6. Nineveh khualipi ah kal dingah Jonah theng cu Jehovah nih zeiruangah a thim?

⁶ Jonah kong na ruah ṭhan tikah zeidah naa cinken? Nawlngainak a ngei lomi profet pakhat in na ruat maw? Lenglei in kan zoh ahcun cuticun kan ruah ko lai. Sihmanhsehlaw, nawl a rak ngaih lo ruangah maw Pathian nih profet pakhat ah a rak thim? A si hrimhrim lo. Jonah nih duh a nungmi sining cheukhat a rak ngei ko lai. Profet pakhat a sinak kong cu ruat hmanh u sih

7. Jonah cu Israel ram i zei sining lakah dah Jehovah rian kha a rak ṭuan i, cu na theihnak nih a cungah na hmuhning kha zeitindah ṭhatnak a chuahter?

⁷ A cohlan duhmi an tlawmnak hmun, Israel ram ah zumhfek teima ngaiin a rak ṭuan. Jonah he chankhatmi profet Amos nih cu chan i Israelmi cu vawlei cung thilri chawhlawn le nuamhnak lawng a biapi in a chiahmi an si tiah a rak ti.b Cu ram chungah ṭhatlonak tampi a um ko nain Israelmi hna nih zeihmanh ah an rel lo. (Amos 3:​13-15; 4:4; 6:​4-6) Asinain, Jonah nih cun zumhfek tein a chim dingmi rian cu nifate a rak chim. Nang zong thawng ṭha a thanhtu pakhat na si ahcun, an nunning ah hna a ngam i, zei relnak a ngei lomi sinah phungchim a hartuk ti cu na hngalh ko lai. Cu a si caah, Jonah thadernak hna kan hngalh ko lioah zumhnak a ngei lomi Israelmi hna kha phung a chimh hna tikah a zumhfeknak le a inkhawhnak kha zeirel loin um hlah u sih.

8. Israel profet pakhat nih Nineveh khua ah zei harnak dah a ton lai?

⁸ Nineveh khualipi ah kal i rain ṭuan cu cunak hmanh in a har deuh ko lai. Cu khualipi phanh ding ah Jonah cu meng 500 lamkal kha har ngaiin thlakhat hrawng ke in kal ding a si. A phak cangka in profet Jonah nih puarhrannak ah a min a thangmi Assiriami hna kha phungchim ding a si. Annih cu raldohnak ah puarhrang ngaiin an tuah tawn. An puarhrannak hmanh kha an i porhlawt pi tawn. Cucaah Nineveh khualipi kha “thisen aa nehmi khuapi” tiah auh a si cu khuaruahhar awk a si lo!​—⁠Nahum 3:​1, 7.

9. Thlichia a hran i lawng cungmi an thih deng lioah Jonah nih zei sining dah a rak langhter?

⁹ Jonah cu Jehovah nawl ngai loin a rianngeihnak hmun in lamhlatpi ah a kal hngami lawng pakhat kha aa rak i cit. Zeitin a si ah, Jehovah nih a profet cungah a lung a rak dong lo, midang pakhat thlah ding zong a rak tim lo. Cunakin, Jonah tu kha a lung a fim ṭhan dingin Jehovah nih a rak tuah. Pathian nih rili ah thlichia a hranter i Jonah aa citmi lawng cu tilet lakah aa bual. Jonah ruangah sualnak a ngei lomi hna cu an thi dih cang lai! (Jonah 1:⁠4) Cutikah Jonah nih zeitindah a lehrulh lai? Amah ruangah lawng cungmi hna thih kha a duh lo caah Jonah nih hitin a ti hna: “Ka thlai u law ka hlonh u law, rili cu a dai ko lai.” (Jonah 1:12) A dongnak ah lawng cawngtu hna nih Jonah kha lawng cungin an rak thlak tikah, Jehovah nih a ka khamh lai tiah ruah awkah Jonah nih a raung a rak ngei lo. Asinain, Jonah cu lawng cungmi hna nunnak kha khamh awkah thih a rak ngamh. Hika ah ralṭhatnak, toidornak le dawtnak hna kan hmu ko lo maw?

10. Jonah kha Jehovah nih rian a rak pek ṭhan hnuah zei thil dah a cang?

¹⁰ A donghnak ah, Jonah cu Jehovah nih a rak khamh. A rauhhlan i Jonah nih a tuahsermi hna ruangah Pathian nih a rain ṭuantu dingah a hlaw maw? Hlawt hlah, Jehovah nih a velngeihnak le a dawtnak in Nineveh khuami hna phung va chim dingah profet rian a rak pek ṭhan. Jonah cu Nineveh khuapi a phak tikah Pathian nih nan sualnak le nan ṭhat lonak ruangah ni sawm li chungah Nineveh hi a hrawh lai tiah ral ṭha ngaiin a rak chim hna. (Jonah 1:2; 3:⁠4) Jonah i a fiang ngaimi thawng kha an theih hnuah an sualnak kha an i ngaihchih caah, an khua cu hrawh a rak si lo.

11. Jonah nih a sungmi cawnnak a hmuh ti kha zeinihdah a langhter?

¹¹ Asi nain, Jonah nih a hmaanmi hmuhning a ngei rih lo. Sihmanhsehlaw, Jehovah nih lenglei lawng si loin thinlung a zoh ti kha Jonah nih a hngalh khawh nakhnga lungsau thinfual tein a rak cawnpiak. A thinlung kha a hneksak. (Jonah 4:​5-11) Jonah nih a sungmi cawnnak a rak hmuh ti cu amah theng nih hmaan tein a rak ṭialmi kong nih a langhter. Amah chambaunak hna kha a dikthlir in a rak ṭialnak nih toidornak lungthin a ngei ti kha a langhter. Cu lengah, palhnak kha ka palh tiah tiding ah ralṭhatnak ngeih a herh.

12. (a) Jehovah nih minung a hmuhning bantukin Jesuh zong nih a hmuh ve tiah zeitindah kan theih khawh? (b) Thawng ṭha kan chimmi minung hna cungah zeibantuk hmuhning dah ngeih awk forh kan si? (Cahmai 17 i rinlikulh kha zoh.)

¹² Kum zabu tampi a luan hnuah Jesuh Khrih nih Jonah nunnak i a cangmi thil pakhat kong kha ṭhatnaklei in a rak langhter. Hitin a rak ti: “Ngapi chungah Jonah cu ni thum le zan thum a um bantuk khan mi Fapa zong cu vawlei chungah ni thum le zan thum ka um ve lai.” (Matthai 12:40) Jonah a thawhṭhan tikah, profet a nuncan i muihnak caan kha thlan chungah Jesuh a umnak caan he a rak tahchunh ti kha a hngalh te lai. A sal le hna palhnak an tuah sual tikah a hlaw hna lomi Pathian kha kan biak caah kan i lawm awk a si lo maw? Salm caṭialtupa nih hitin a ṭial: “Pa le nih an fale an zangfah hna bantuk khin Bawipa nih amah a ṭihmi cu a zangfah hna. Zei indah ser kan si kha a hngalh i leidip men kan si kha a philh lo.” (Salm 103:​13, 14) Angai tein, nihin a tling lomi minung hna le “leidip” nih Pathian thiangthlarau bawmhnak thawngin thil tampi hlawhtlinter khawh an si.

Piter Cungah A Tlari Tein Hmuhning

13. Piter i zeibantuk ziaza hna dah na cinken? Asinain zeiraungah Jesuh nih lamkaltu pakhat in a thim?

¹³ Atu a pahnihnak tahchunhnak caah Piter kong kha a tawinak in ruah u sih. Piter kong hi chim in ti hna sehlaw amah cu lungthinrang, kutkerang, sokphak loin le ral ṭhat luanmi a si tiah na ti lai maw? Cubantuk ziaza hna kha Piter nih a cancan ah a rak langhter ko. Asinain, Piter i lungthinrang kutke rang, sokphak loin a umnak le a ralṭhat luannak ruangah maw Jesuh nih Piter kha lamkaltu 12 chung i pakhat ah a thim? (Luka 6:​12-14) Si hlah! Jesuh nih Piter i a sualpalhnak hna nakin a ṭhami sining hna kha a rak hmuh deuh ti cu a fiang ko.

14. (a) Piter nih fiang tein bia a chim hi zeiruangah a si? (b) Piter nih atu le atu biahalnak a rak tuahnak hi zeiruangah kan i lawmh awk a si?

¹⁴ A cancan ah Piter cu a dang lamkaltu hna aiawh in biachimtu a rak si. Mi cheukhat nih mahcucu toidornak a ngeih lonak a si tiah an ruah kho men. Asinain, mahcucu a hmaan maw? Piter cu a dang lamkaltu hna nakin​—⁠sidawh a lomi cu Jesuh nak hmanh in upa deuh a si tiah an ti. Cucu a hmaan ahcun zeiruangah dah Piter nih hawi hlan in bia a chim tawn ti cu a fiang ko. (Matthai 16:22) Asinain, ruat awk dang pakhat a um rih. Piter cu thlaraulei a ṭhawngmi pakhat a si. Theihduhtuknak lungthin a ngeih caah biahalnak tampi a rak tuahmi a si. Cuti a tuahnak thawngin ṭhathnemnak tampi kan hmuh. Piter i biahalnak hna kha Jesuh nih a sunglawimi bia hna in a rak leh i, mah bia hna cu Baibal ah an rak ṭial. Tahchunhnak ah “zumh awk tlak le a fimmi sal” kong Jesuh nih a rak chimmi hi Piter bia pakhat ruangah a si. (Luka 12:​41-44) Cu lengah Piter i hi biahalnak hi ruat hmanh: “Zeizong vialte kha kan kal tak i nungmah kha kan in zulh. Zeidah kan comi a si lai?” Cucaah Jesuh nih thazang a pemi biakamnak kha hitin a rak tuah: “Cun keimah ruangah a inn siseh, a lo siseh, a u siseh, a nau siseh, a far le si hna seh, a pa siseh, a nu siseh, a fale si hna seh, a kaltakmi cu a let zakhat in a hmuh ṭhan lai i zungzal nunnak kha pek a si lai.”​—⁠Matthai 15:15; 18:​21, 22; 19:​27-29.

15. Piter cu zumhfek ngaimi pakhat a si tiah zeiruangah kan ti khawh?

¹⁵ Piter nih a dang sining ṭha a ngeihmi pakhat cu zumhfeknak a si. Jesuh cawnpiaknak hna kha an lung a pian lo caah zultu tampi cu an let tak lioah lamkaltu 12 aiawh in Piter nih hitin a ti: “Bawipa aho sinah dah kan kal hnga? Zungzal nunnak bia a ngeitu cu nangmah hen pei na si cu.” (Johan 6:​66-68) Mah bia hna nih zeitluk indah Jesuh lung a lawmhter lai! A hnuah, an Bawipa tlaih dingah mibu an phak tikah zultu tamdeuh cu an zam dih. Asinain, Piter cu mibu hnu zul in tlangbawi ngan in tual ah a lut ve. Mahcucu ralchiatnak ruangah si loin ralṭhatnak a ngeih ruangah a kal ngammi a si. Jesuh kha an hlathlai lioah khan, Piter cu mei a tomi Judah mibu sinah a rak um ve. Tlangbawi ngan i sal pakhat nih aa cinken i Jesuh he a umṭimi na si tiah a puh. Cutikah Piter nih a Bawipa kha ka hngal lo tiah aa pheh ko nain lamkaltu tamdeuh an kal ngam lonak, ṭihnungmi hmun ah Piter a phak cu Jesuh cungah zumhfeknak a ngei i a Bawipa caah thinphannak a ngeih ruangah a si ti kha philh hlah u sih.​—⁠Johan 18:​15-27.

16. Jonah le Piter i an sining ṭha hna kha zeibantuk a ruangah dah kan ruah?

¹⁶ Piter i sining ṭha hna cu a chambaunak hna nakin a tam deuh. Jonah zong cubantuk cun a si ve. Jonah le Piter cu ahlan i kan hmuhning bantuk si loin atu cu ṭhatnak lei in kan hmuh cang hna i, kannih zong atu lio i kan thlaraulei unaupa unaunu hna kong ah ṭhatnak hmuh thiam awkah kan i cawn awk a hau. Cutin kan tuahnak thawngin anmah he kan i pehtlaihnak cu a ṭha deuh lai. Cubantuk tuah cu zeiruangah a herh taktak hnga?

Cawnnak Kha Atu ah Hmang

17, 18. (a) Khrihfa pakhat le pakhat zeibantuk lungsilonak dah a um kho? (b) Zumtu hawi hna he hnahnawhnak kha diahter awkah zeibantuk Baibal cawnpiaknak nih dah a kan bawmh khawh?

¹⁷ Chawletnak sining phunphun lengah fimnak le miphun nunphung dangdang chung i pa, nu le hngakchia hna cu nihin ah lungrual tein Jehovah kha an biak. (Biathlam 7:​9, 10) Khrihfabu chungah sining phunphun kha kan hmuh! Naih tein Pathian kan biakṭi caah a cancan ah lungsilonak cu a um hrimhrim ko lai.​—⁠Rom 12:10; Fhilipi 2:⁠3.

¹⁸ Kan unau hna chambaunak hna kha kan hmuh ko nain cu kong cu kan ruat peng lo. Jehovah tu kha kan i zohchunh i, mah kong he pehtlai in Salm caṭialtupa nih hitin hla a rak sak: “Kan sualnak kha cazin chungah na kan khumh piak ahcun ahodah sual phawtnak cu a luat khomi a um lai.” (Salm 130:⁠3) A kan ṭhencheutermi ziaza sining hna kha zoh loin, “daihnak a chuahtertu thil le pakhat le pakhat thazang pek awk a bawmtu thil kha kan i tinh awk an si.” (Rom 14:19) Pakhat cio kha Jehovah hmuh ningin hmuh awkah kan i zuam, sualpalhnak nakin sining ṭha kha zoh dingah kan i zuam. Cuti kan tuah tikah “pakhat le pakhat i ngaithiam” peng awkah a kan bawmh.​—⁠Kolose 3:⁠13.

19. Lungsilonak nganpi a chuak tikah Khrifa pakhat nih a tuah khawhmi thil hna kha a tawinak in langhter?

¹⁹ Kan thinlung chungah fianter khawh lomi i theihsualnak hna a um ahcun tah zeitindah kan tuah lai? (Salm 4:⁠4) Nangmah le zumtu hawi pakhat karlak ah cu bantuk thil a um bal maw? Cucu tei khawh i zuam. (Genesis 32:​13-15) Hmasabik ah, thlacamnak in Jehovah sinah naih law amah lamhruainak kha hal. Cun a ziaza ṭhatnak hna kha na lungah i cinken law “fimnak le nemnak” he a sinah naih. (Jeim 3:13) Amah he rem tein um na duhnak kong kha chimh. “Ahohmanh theih duhnak lei ah cun a khul a rangmi si u law biachimnak lei le thinhunnak lei ah cun a khul a nuarmi si u” timi thawhchuah hnawhmi cawnpiaknak bia kha i cinken. (Jeim 1:19) “Thinhunnak lei ah cun a khul a nuarmi si u” tiah ruahnak a kan cheuh caah, midang nih na thin an in hunter khawh ti cu a fiang. Cuti a si ahcun mah le mah i tei khawh awkah Jehovah sinah bawmhnak hal. (Galati 5:​22, 23) Na unau kha bia chimnak nawl pe law ṭha tein ngaih piak. A chimmi vialte na cohlan dih lo hmanhah a bia tan hlah. A hmuhning a palh kho ko nain mahcucu amah a hmuhning a si. Buainak kha amah lei kap in hmuhpiak awk i zuam. Cuti na tuah awkah na unau mit in nangmah le nangmah i zohnak aa tel kho.​—⁠Phungthlukbia 18:⁠17.

20. Lungthin i khah lonak fianter a si tikah kan chim hlanah midang chimmi kha ṭha tein ngaihpiak hnuah chim cu zeiruangah dah a biapimi a si?

²⁰ Biachim ding na caan a phan tikah nem tein chim. (Kolosse 4:⁠6) Na unau kong na lungtlinnak kha chim. Cun nangmah ruangah theihsualnak a chuak caah nawl. Toidor tein ngaihthiamnak kha na halnak thawngin nan i rem ṭhan ahcun Jehovah cungah i lawmnak bia chim. Nan i rem khawh lo ahcun, i remnak caanṭha na kawl ṭhan pah buin Jehovah lamhruainak kha hal peng ko.​—⁠Rom 12:⁠18.

21. Midang kha Jehovah hmuhning bantukin hmuh awkah hika i kan i ruahmi nih zeitindah an bawmh lai?

²¹ Jehovah nih a sal vialte kha a dawt hna. Mithling lo kan si ko nain kan za tein a rian kha a kan ṭuan ter. Midang cungah Pathian a hmuhning kha kan hngalh deuhnak thawngin kan unau hna kan dawtnak cu a tam deuh lai. Khrihfa hawi pakhat cung i kan dawtnak a zor ahcun, dawtnak kha langhter ṭhan khawh a si. Midang ṭhatnak hmu dingah kan i zuam​—⁠midang kha Jehovah nih a hmuhning bantukin kan hmuh ve a si ahcun thlachuahnak kan hmu lai!

[A Tanglei Fianternak Hna]

Zeitindah Na Leh Lai?

• Jehovah nih zumhfekmi a sal le hna i an chambaunak kha zeitindah a hmuh?

• Jonah le Piter i zeibantuk an sining ṭha kha dah na langhter khawh lai?

• Na Khrihfa unau hna cungah zeibantuk hmuhning kha dah ngeih peng awkah bia na khiah?

[Cahmai 17nak i Hmanthlak]

Midang Kha Pathian nih Zeitindah A Hmuh Tikha Ruat Hmanh

[Cahmai 17nak i Hmanthlak]

Baibal chung i Jonah kong ṭhate in na ruah tikah thawng ṭha na chim tawnmi hna cungah hmuhning thar ngeih a herhnak kong na hmu maw? Annih cu Israelmi hna bantukin mah sining ah a hna a ngammi, zeirelnak a ngei lomi an lo ko lai, asiloah Pathian bia kha a ralchanmi an si ko lai. Shmanhsehlaw, Jehovah Pathian nih zeitindah a hmuh hna? Jonah phungchimmi ruangah Nineveh siangpahrang aa ngaichih bantukin hi thil hna ningcang i minthangmi cheukhat zong nikhatkhat ah an in thleng kho ko.​—⁠Jonah 3:​6, 7.

[Cahmai 18nak i Hmanthlak]