Thlarau Lei Kong Chimnak Nih Mi A Bawmh

“Bia nan i ruah tikah mi ca ṭhatlonak bia hmang hlah u. Mi ca i san a tlaimi, a herhmi zawn i ṭhatnak a chuahpitu le a theimi thluachuah van a petu ding bia lawng kha hmang u.”​—⁠EFESA 4:⁠29.

1, 2. (a) Minung bia hi zei tluk in dah man a ngeih? (b) Jehovah a salle nih an lei kha zeitindah hman an duh?

“MINUNG bia cu biathli a si; cucu Pathian pekmi laksawng, khuaruahhar thil pakhat a si” tiah diksineri a tuahtu Ludwig Koehler nih a rak ṭial. Pathian sinin hmuhmi mah laksawng sung hi sawhsawh ah kan ruah kho men. (Jeim 1:17) Sihmanhsehlaw dawtmi pakhat a zen i a holh khawh lo tikah zeitluk in dah a sunghmi a ngan kha ruat hmanh. Joan nih “A ṭhatukmi pehtlaihnak kan rak ngei, mah bia kan rak i ruahmi kha ka ngaih ning cu” tiah a ti. A va cu tunaite ah khan a zeng.

² Bia i ruahnak nih hawikomhnak a fehter, i theihsualnak kha a damter, tha a chiami kha tha a pek khawh, zumhnak kha a ṭhawnter, nunning a rumter, asinain bia i ruah sawhsawh nak nih amah tein cu ti cun a chuah lai lo. A fimmi Solomon Siangpahrang nih hitin a chim:”Ruat set lo in chimmi bia nih nam chunh bangin mi a chunh, sihmanhsehlaw mifim mi bia nih cun hma kha a damter.” (Phungthlukbia 12:18) Jehovah a salle kan si bantuk in mi lung a fah termi le mi ngaih a chiat termi bia chim duh lo in mi a bawmmi le lung a dam termi bia lawng chim kan duh. Culeng ah mi sinah phung kan chim tikah siseh, pakhat le khat bia kan i ruah tikah siseh kan lei kaa in Pathian kha thangṭhat kan duh. Salm caṭialtu nih hi ti hin hla a rak sak: “Nangmah cu kan in thangṭhat zungzal ko lai i kan in lawmh zungzal ko lai”​—⁠Salm 44:⁠8.

3, 4. (a) Kan zate biachim holhrelnak kong ah zei harnak dah kan tawn? (b) Kan bia chimmi hi zeiruang ah a bia pit?

³ “Lei cu a hrem khotu ahohmanh an um lo” tiah zultu JeIm nih ralrinnak a kan pek. Cun: “Kan dihlak palhnak kan tuah cio tawn. A biachim ah palhnak a tuah lomi cu mitling a si i a pum aa uk khomi a si” tiin ralrin a kan pek chap. (Jeim3:​2, 8) Ahohmanh kan tling lo. Duhnak taktak kan ngeih ko hmanh ah, kan biachimmi nih midang kha a bawm zungzal hna lo i Pathian zong a thangṭhat zungzal lo. Cucaah, kan biachim le kan holhrel kha kan i ralrin awk a si. Cuhleiah, Jesuh nih hi tin a rak chim: “Hi hi kan chimh hna: nan ka in a chuakmi bia, ruat setsai lo in nan chimmi bia vialte kha, zeicahdah kha ti khan ka rak chim, tiah Biaceih Ni ahcun nan ti a hau te lai. Zeicahtiah nanmah bia lila in nan luatnak a si lai i nan mah bia lila in sualphawtnak nan hmuhnak a si lai.” (Matthai 12:​36, 37) Asiko, a hmaanmi Pathian nih kan chimmi bia caah ṭuanvo a kan lak ter.

⁴ Hrawktu a simi biachim hrial awkah a ṭha bikmi lam pakhat cu thlarau lei kong chimnak ziaza ṭhanternak a si. Cucu zeitindah tuah khawh a si, cun zei kong dah kan chim khawh ti le mi a bawmmi bia hna in zei ṭhatnak dah kan i lak khawh timi kong kha hi capar ah kan ni ruah hna lai.

Na Lungthin Kha Veng

5. Mi abawmmi bia ruahnak siter i zuam tikah lungthin hi zeitindah biapi a si?

⁵ Mi a bawmmi bia chim kha kan zia a cannak hnga i zuam a si tikah kan chimmi bia nih kan lungthin ah zeidah a um ti a langhter kha hmasa bik ah kan hngalh awk a si. Jesuh nih hitin a rak ti: “Kaa nih cun lungchung i a khatmi kha pei a chim cu.” (Matthai 12:34) Hei chim ahcun, kan caah a biapimi thil kong kha chim kan hmang tawn. Cucaah, kanmah le kanmah hitin kan i hal awk a si: ‘Ka biachim mi nih ka lungthin umtuning kong zeidah a langhter? Ka chungkhar asilole zumtu khat hna he kan um ṭi tikah, thlarau lei kong maw biapi chia in ka chim asiloah lentecelhnak, thilpuan, baisikup, rawl, hnubik ka cawkmi thil kong, asiloah a biapilomi kong maw ka chim lengmang?’ Kan nuncan le kan ruahnak nih hngalh setsai loin a biapi lomi thil hna kha biapibik ah a chiah men lai. Biapi chiahmi thil mersannak nih kan biachim lawng si loin kan nunning zong a ṭhatter deuh lai.​—⁠Filipi 1:⁠10.

6. Bia kan ni ruah tikah khuaruahnak cu zei kap lei in ah dah aa tel?

⁶ Tinhmi ngei in khuaruahnak cu kan biachimmi ṭhatternak lam phun khat a si. Timhciammam tein thlarau lei kong ruah kan i zuam ahcun thlarau lei bia kha amah tein a chuak ko lai. Mah pehtlaih ning kha David siangpahrang nih a hngalh i hitin hla a phuah: “Ka kaa chung bia hna le ka lung chung ruahnak hna cu, nangmah cohlan awk tlak si ko hna seh, maw Bawipa [Jehovah, NW].” (Salm 19:14) Salm caṭialtu Asap nih hitin a chim: “Na tuah ciami thil vialte kha ka ruat ṭhan hna lai i ka lung chung in ka tuaktan hna lai.” (Salm 77:12) Kan lungthin le kan ruahnak ah Pathian Bia biatak kha thuk pi in a riah ahcun thangṭhat awk a tlakmi bia hna cu ka chung in amah tein a chuak ko lai. Jeremiah cu Jehovah nih a chimhmi vialte kha chim loin a um kho lo. (Jeremiah 20:⁠9) Thlarau lei thil kong kha hmanhman in ṭha ten kan ruah ahcun kannih zong cu ticun kan si ve lai.​—⁠1 Timote 4:⁠15.

7, 8. Mi a bawmmi zei kong hna i ceihruah dah a ṭhat?

⁷ Thlarau lei caah tuahtawnning ṭha pakhat ngeihnak nih mi a bawmmi biachim awkah ruah awk ceih awk tampi a umter lai. (Filipi 3:16) Pumnak, civui, khrihfabu pumhnak, hnubik chuahmi cauk hna le nicang Baibal hna le fianternak ca i nammi vialte nih midang hrawm awk i a man a sungmi thlarau lei bia chim awk tampi a kan ngeih ter. (Matthai 13:52) Cun, Khrihfa phungchimnak i hmuhtonnak hna zong nih thlarau lei ṭhan awkah zeitluk in dah tha a kan pek lai!

⁸ Israel ram chung ah Solomon Siangpahrangpa nih a hmuhtawnmi thingkung, saram, va le nga a phunphun hna cu a caah duhnungmi an rak si. (1 Siangpahrang 4:33) Pathian sermi thil hna kong chim kha a duh ngaingai. Kannih zong cuticun kan chim kho ve. Jehovah salle hna cu thil kong phunphun chim an huam, sihmanhsehlaw thlarau lungthin a ngeimi hna bia ahcun thlarau lei kong chim cu duhnungmi thil a si.​—⁠1 Korin 2:⁠13.

“Hi Thil Hna Hi Ruat Peng”

9. Filipi khuami hna kha paul nih zeitindah a chimhhrin hna?

⁹ Zei kong a si hmanh ah Filipi Khrihfa bu sinah lamkaltu Paul nih a ṭialmi cawnpiaknak bia hna kha zulh in bia kan chim ahcun midang kha kan bawmh khawh ko hna lai. Hi tin a rak ṭial: “A taktak a simi thil vial te, a sunglawimi thil vial te, a hmaanmi thil vial te, a thiangmi thil vial te, aa dawhmi thil vial te, u pat awk a tlakmi thil vial te, a ṭhami thil vial te, thangṭhat awk a tlakmi thil vial te, hi thil hna hi ruat peng u.” (Filipi 4:​8, NW) Paul nih a chimmi cu thil hna cu biapitukmi an si caah “hi thil hna hi ruat peng u” tiah a cah hna. Kan lungthin le kan ruahnak ah cu thil cu kan khah ter awk a si. Cucaah, Paul chimmi cu thil pariat hna lak i pakhat cio nih kan bia ruahnak ah zeitindah a kan bawmh ti kha zoh hna u sih.

10. Kan bia chimmi ah a taktak a simi bia hna kha zeitindah kan telter khawh lai?

¹⁰ A taktak a simi thil ah hin a hmaan i a palh lomi kong leng in aa tel. Cucu Pathian Bia biatak bantuk in, a dik hmaan i zumhawktlakmi thil hna kha a sawhmi a si. Cucaah, kan ni lunghmuihmi Baibal biatak hna, asilole tha a kan pemi phungchimnak hna, asilole a kan bawmmi Baibal ruahnak cheuhnak hna kha midang kan chimh tik hna ah a hmaanmi thil kan ruah tinak a si. Phundang in cun, hmaan dawh a lomi “mi a cheu nih hmaanlopi in ‘Fimnak’ tiah an timi “ kha kan hlawt. (1 Timote 6:20) Zumh awk tlak set a si lomi hmuhtonnak hna asiloah congoih bia hna kha chim chin lo awkah kan i ralring.

11. Bia kan ni ruah tikah a sunglawimi zei thil kong hna dah kan telh khawh?

¹¹ A sunglawimi thil cu man tlawmte le man ngei lo a si lo i hmaizah awk a tlakmi le a biapimi thil a si. Cu chung ah, Khrihfa phungchim rianṭuannak kong, harnak caan ah kan nung ti le nuncan ṭha in nunpeng a herh timi kong hna aa tel. Cu bantuk a sungmi thil kan ni ceihruah tikah, thlarau lei i hlauh peng awkah kan biakhiahnak kha a fehter, dinfelnak kha a kan ngeihter peng, cun thawngṭha kha a kan chimter peng fawn. Kan phungchimnak ah kan hmuhtonmi lung a thawhtermi hmuhtonnak hna le ni hmanung bik ni ah kan nung ti ralrin a kan pemi atu lio a ummi thil hna nih chim duh awk ngai a kong a phunphun kha a chuah ter.​—⁠Lamkaltu 14:27; 2 Timote 3:​1-5.

12. A hmaanmi le a thiangmi thil kha ruat u tiah Paul nih ruahnak a kan cheuh bantuk in zeidah kan hrial lai?

¹² A hmaan timi biafang sullam cu Pathian hmai ah a dik a hmaanmi, a nunphung kha phak tinak a si. Thiannak timi biafang cu ruahnak le nuncan ziaza ah thiannak ti in sullam a ngei. Bia kan ni ruah tikah mithangchiat, holh thurhnawm in nichuak vasaih le nu, pa sualnak kong capo vasaihnak hna kha kan ka in kan chuah ter lai lo. (Efesa 5:3; Kolose 3:⁠8) Rianṭuannak hmun ah siseh, singinn ah siseh bia ruahnak chung ah cu bantuk holh phun aa tel ahcun Khrihfa hna nih fim ngai in an chuah tak hna.

13. Aa dawhmi le upat awk a tlakmi thil biapi in chimnak kong tahchunhnak pe.

¹³ Aa dawhmi thil kha ruat u tiah Paul nih ruahnak a kan cheuh tikah, huatnak le i siknak chuah ter can ah duh a nung i nuamhnak a pemi le dawtnak aa telmi thil kong kha a sawh duhmi a si. Upat awk a tlakmi thil hna nih minṭha a hmuhmi thawngpang hna kha a sawh duhmi a si. Cu bantuk thawngpang ṭha hna ahcun Vennakinnsang le Ihlau! mekkazin chung i zumhawk tlak a simi unau nu, unau pa hna kong hna aa tel. Zumhnak a ṭhawntertu mah capar hna kong na rel dih hnu ah na lung an sukmi kong kha midang chim ve hna ngat. Midang i an thlarau lei hlawhtlinnak kong kan theihnak nih kantha a tlunter! Cu bantuk kong pawl kan ni ruahnak nih Khrihfa bu chung ah dawtnak le lungrualnak kha a chuahter.

14. (a) A ṭhami thil langhter awkah zeidah a herh? (b) Kan biachim ah thangṭhat awk tlak a simi thil kha zeitindah kan telh khawh?

¹⁴ Paul nih “a ṭhami thil vialte” kong a chim rih. A ṭhami thil nih ziaza ṭhat tuknak kha a sawhmi a si. Baibal lamhruai ning in biachim i a ding, a thiang le a ṭhami kha pial tak lo awkah kan ni ralring lai. Thangṭhat awk a tlakmi thil ti cu “lawmh awk tlak a simi thil” tinak a si. Khrihfa bu chung ah phungchimnak ṭha pakhat na theih tikah asilole zumh awk tlak a simi zoh chunh awk ṭha pakhat na hmuh tikah, amah he midang he​—⁠thangṭhatnak bia chim ding a si. Lamkaltu Paul nih zumtu khat hna i a ṭhami an sining kha atu le atu a thangṭhat hna. (Rom 16:12; Filipi 2:​19-22; Filemon 4-7) A kan sertu i a kutneh cu thangṭhat awk tlak taktak a si. A sernak kutneh hna ah mi a bawmmi chim awk bia tampi a um.​—⁠Phungthlukbia 6:​6-8; 20:12; 26:⁠2.

Mi a Bawmmi Bia Kha Chim

15. Nu le pa nih fale kha a phumi bia chim piak dingah zei Baibal nawlpeknak dah a um?

¹⁵ Deuteronomi 6:​6, 7 nih hitin a chim: “Cun nihin i kan pekmi bia hi na lung chungah an riak lai i, na fale kha fel tein na cawnpiak hna lai i, na inn chung i na ṭhut ah siseh, lam i na kal ah siseh, na ih ah siseh, na thawh ah siseh, na chimh lengmang hna lai.” Mah nawlpek ningin nu le pa nih fale kha a phumi thlarau lei bia chim piak ding a si ti cu a fiang ko.

16, 17. Jehovah le Abraham sining in Khrihfa nu le pa nih zeidah an cawn khawh?

¹⁶ Jesuh i vawlei lei a rian kongah vancung a pa he sau piin bia an rak i ruahmi kha kan mitthlam ah suai khawh a si. Jesuh nih “Ka chimmi cu a ka thlahtu ka Pa nih na chim lai tiah a ka fialmi kha an si” tiah a zultu hna kha a rak chimh hna. (Johan 12:49; Deuteromi 18:18) Pu Abraham nih a fa pa Isak sinah Jehovah Pathian nih anmah le an pupa hna kha zeitindah laksawng a pek hna ti kha a can la in a rak chim ko lai. Cu bantuk bia ruahnak nih Jesuh le Isak kha toidor tein Pathian duhnak ṭuan awkah a rak bawmh taktak ko hna lai.​—⁠Genesis 22:​7-9; Matthai 26:⁠39.

¹⁷ Kan fale zong bawmtu a simi bia theih an hau ve. Nu le pa hna cu an rian a tam zongah fale he biaruahnak caan kawl a hau. Asikhomi a si ahcun, nikhat ah voikhat tal chungkhar zate rawl ei ṭi dingin timhnak ngeih i zuam. Cu tin rawl nan ei lio ah siseh, nan khim hnu ah siseh mi a bawmmi bia i ruahnak caanṭha nan hmu lai. Cu ti tuahnak cu chungkhar thlarau lei ngandamnak caah a maan khiah khawh lomi a si.

18. Nu le pa, le fale karlak ah pehtlaihnak ṭha nih a chuah termi ṭhathnemnak hna a langhtermi hmuhtonnak pakhat kha chim?

¹⁸ Alejandro timi kum 20 fai a simi hmaikal pakhat nih a kum kum 14 a si lio ah lung hrinnak ka rak ngei ti kha a philh lo. Hi tin a chim: “Ka singinn kai ṭi khat le ka saya te huham nih Pathian a um ti le Baibal a hmaan ti nak ah lung hrinnak an rak ka ngeih ter. Ka nu le ka pa nih a caan tampi la i lungsau in keimah he a kong lam kha kan rak ruahṭi. Cu tin bia kan rak i ruah hna nak nih cu harnak caan ah lung hrinnak ka ngeihmi kha a hrawh khawh leng ah ka nunnak ah biakhiahnak ṭha zong a rak ka tuah ter khawh.” Atu ah tah zeitindah? Alejandro nih hi tin a bia a peh: “Atu tiang inn ah ka um. Sihmanhsehlaw ka pa zong keimah zong kan rian a tamtuk caah bia i ruah ṭinak caan hmanh kan ngei lo ti awk a si. Cucaah ka pa rian ṭuannak hmun ah zarh khat voikhat hmun khat tein chun rawl kan ei ṭi. Ka pa he bia i ruah ṭi hi ka sunsak tuk.”

19. Zeiruang ah kan zatein thlarau lei kong kha chim a herh?

¹⁹ Kannih zong zumtu khat hna he man a ngeimi thlarau lei kong i ruahnak caan ṭha kha kan sunsak ve a si lo maw? Pumh tik, phung chim kal tik, hawi kawmhnak puai tuah tik le khual tlawn tik hna ah cu bantuk caan ṭha kan hmu hna. Paul cu Rom Khrihfa hna he i ton ṭhan in bia i ruah a rak duh. “Zeicahtiah nanmah hmuh cu kaa ngaih hringhran, . . . Ka chim duhmi cu pakhat le pakhat kan i bawm cio hnga, ka zumhnak nih nannih an bomh hna hnga i nan zumhnak nih kei zong a ka bomh ve hnga, ti hi a si” tiah an sin ah a rak ṭial. (Rom 1:​11, 12) “Khrihfa hawi he thlarau lei kong bai i ruah cu a biapi in a herhmi thil kha a khahter,” tiah Jehannes timi Khrihfa upa pakhat nih a chim. “Lung a nuamhter i ni fatein tonmi thilrit kha a zanter. Kum upa pawl kha an nunnak kong le zeinihdah zumh fek tein an umter hna tiah ka hal tawn hna. Upa tam nawn he bia ruahnak nawl ka rak hmuh caah an pakhat cio nih tha kaa lak khawhmi fimnak bia le hngalhnak petu bia an rak ka pek.

20. A ral a chiami pakhat khat he kan ni ton tikah zeidah kan tuah khawh?

²⁰ Thlarau lei bia na chim tikah lehnak na hmuh lo ah tah zeitindah? Na lung dong hlah seh. Ahnu ah caan ṭha khun a simi caan khatkhat na hmu kho ko. “A caan hmaante ah chimmi biafang khat cu ngun bawm chung i sui thei tlai bantuk a si” tiah Solomon nih a ti. (Phungthlukbia 25:11) A ral a chiami sinah theihthiamnak langhter. “Minung nih a lung chung i a ngeihmi ruahnak cu a thukmi tikhor ti ban tuk a si, sihmanhsehlaw thukpi in a hmu khomi nih cun a than khawh lai.”a (Phungthlukbia 20:⁠5) Midang lungputning nih na lung an tawngmi kong kha chim loin in umter hlah seh.

Thlarau Lei Kong Chimnak Nih Ṭhatnak a Chuahpi

21, 22. Thlarau lei kong kan chim tikah zei ṭhatnak dah kan hmuh?

²¹ “Bia nan i ruah tikah mi ca ṭhatlonak bia hmang hlah u. Mi ca i san a tlaimi a herhmi zawn i ṭhatnak a chuahpitu le a theimi thluachuah vanluh a petu ding bia lawng kha hmang u.” (Efesa 4:29; Rom 10:10) Tha a pemi bia chim awk i lam hruai ding ah i zuam a hau lai, sihmanhsehlaw a ṭhatnak tampi a um. Thlarau lei kong chimnak nih kan zumhnak langhternak nawl a kan hmuhter, cun unau pawl ca zong ah bawmtu a si kho.

²² Cu a si ahcun, kan biachim khawhnak kha hmang in midang kha bawm hna u sihlaw Pathian kha thangṭhat u sih. Cubantuk biachimnak nih lungsinak a kan pek lai i midang zong kha thazang a pek hna lai. Culeng ah, Jehovah lung kha a lawmhter lai, zeicah ti ahcun Pathian nih kan chimmi bia a ngaih i kan lei kha aa tlak ningin kan hman tikah aa lawm. (Salm 139:4; Phungthlukbia 27:11) Thlarau lei kong kan chim tikah Pathian nih a kan philh lai lo. Kan chan ah Jehovah rian a ṭuanmi hna kha cherhchan in Baibal nih hi tin a ti: “Khi tikah Pathian a ṭihmi hna cu bia an i ruah i Bawipa nih an bia cu a theih piak hna. Amah a ṭihmi hna le an lungchung in a min aa cinkenmi hna cu a hmai ka i cazin chungah an min kha khumh a si.” (Malakhi 3:16; 4:⁠5) Kan chimmi bia cu thlarau lei bawmtu si awkah a va biapi tuk hringhran dah!

[A Tanglei Fianternak]

Zeitindah Na Leh Lai

• Kan chimmi bia nih kan kong zeidah a chim?

• Bawmtu a simi zeikong dah kan chim khawh?

• Chungkhar le Khrihfabu ah bia i ruahnak cu a biapimi zei kap lei ah dah aa tel?

• Bawmtu a simi bia chimnak nih zei ṭhatnak dah a chuahter?

[Cahmai 18nak i Hmanthlak]